uwagi do projektu założeń do ustawy o działalności

Aleksandra Wiktorow
Warszawa, 2012-02-17
RU/10/AD/12
Pan Minister
Jacek Dominik
Podsekretarz Stanu
Ministerstwo Finansów
ul. Świętokrzyska 12
00-916 Warszawa
W związku z otrzymanym pismem z dnia 9 stycznia 2012 r. (znak: FN5/716/29-1
l/RDQ/224/2011) dotyczącym projektu założeń do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i
reasekuracyjnej uprzejmie informuję, że Rzecznik Ubezpieczonych zgłasza następujące
uwagi do projektu.
Odnosząc się do treści Rozdziału 2 odnoszącego się do zasad wykonywania
działalności ubezpieczeniowej i działalności reasekuracyjnej, Rzecznik Ubezpieczonych
przyjmuje słuszność przyjętych w tym zakresie założeń, w tym postulowanego wcześniej
m.in. przez Rzecznika Ubezpieczonych skreślenia art. 17a - jednakże z jednym wyjątkiem
dotyczącym zmiany w zakresie art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn. zm.). Zdaniem Rzecznika
Biuro Rzecznika Ubezpieczonych
Al. Jerozolimskie 44
00 – 024 Warszawa
tel. 022 333 73 26, 022 333 73 27, 022 333 73 28
fax. 022 333 73 29
www.rzu.gov.pl
Ubezpieczonych kwestia jawności kryteriów ujawniania składki jest niezwykle istotna.
Należy bowiem podkreślić, że z cywilnoprawnego punktu widzenia opłacanie składki
ubezpieczeniowej jest podstawowym obowiązkiem ubezpieczającego. Z tego względu
zdaniem
Rzecznika
Ubezpieczonych
określenie
kryteriów
ustalania
składki
ubezpieczeniowej, w tym zasad stosowania zniżek i podwyżek kwot zasadniczych, w
ogólnych warunkach ubezpieczenia lub umowie wydaje się konieczne. Kwestia określania
wysokość składki ubezpieczeniowej, a w szczególności jej zwiększania w trakcie trwania
umowy lub nawet po jej zakończeniu jest przedmiotem licznych zapytań i skarg
konsumentów. Rzecznik spotyka się z praktyką żądania od ubezpieczającego dopłaty składki
lub nalicza zwyżkę składki bez uzasadnienia i wskazania podstaw prawnych takiego
postępowania. Ze względu na praktyki polegające dokonywaniu rekalkulacji składki
ubezpieczeniowej po zakończeniu bieżącego okresu ubezpieczenia (zjawisko to nasila się
szczególnie w przypadku rekalkulacji składki w ubezpieczeniach obowiązkowych), pod
rozwagę pragniemy poddać wprowadzenie regulacji określającej termin, w którym
ubezpieczyciel miałby prawo do dokonania rekalkulacji składki ubezpieczeniowej.
Rzecznik Ubezpieczonych dodatkowo chciałaby ponowić propozycję wprowadzenia
regulacji dotyczącej publikowania informacji na temat działalności poszczególnych zakładów
ubezpieczeń
mających
na
celu
zobrazowanie
jakości
prowadzonych
postępowań
likwidacyjnych, a tym samym usług świadczonych przez ubezpieczycieli. W trakcie
zakończonych w ubiegłym roku prac parlamentarnych nad nowelizacją ustawy o
ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim
Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw, która weszła w
życie 11 lutego 2012 r. Rzecznik Ubezpieczonych zgłaszała, m.in. propozycję zmiany ustawy
o działalności ubezpieczeniowej polegającą na rozszerzeniu obowiązków Polskiej Izby
Ubezpieczeń w zakresie publikowania informacji na temat działalności poszczególnych
zakładów ubezpieczeń mających na celu zobrazowanie jakości prowadzonych postępowań
likwidacyjnych, a tym samym usług świadczonych przez ubezpieczycieli. Niestety propozycja
nie została wówczas uwzględniona, jak się wydaje głównie ze względu na jej nowatorski
charakter jeśli chodzi o funkcjonowanie polskiego rynku ubezpieczeń. Trzeba jednak
podkreślić, że spotkała się z dużym zainteresowaniem i poparciem ze strony
parlamentarzystów, a także większości ekspertów biorących udział w pracach legislacyjnych.
2
W ocenie Rzecznik Ubezpieczonych wpisuje się ona w przewidywane w
przedłożonym
projekcie
założeń
nowe
regulacje
w
zakresie
sprawozdawczości
ubezpieczeniowej (Rozdział 11 projektu założeń).
Rzecznik Ubezpieczonych proponuje w tym zakresie dwa alternatywne rozwiązania.
Powyżej wskazane dane mogłaby publikować zarówno Polska Izba Ubezpieczeń, jak i
Rzecznik Ubezpieczonych. Pragniemy poddać pod rozwagę wprowadzenie w nowej ustawie wedle wyboru - następujących regulacji:
„ 1. Polska Izba Ubezpieczeń publikuje corocznie informacje na temat działalności
poszczególnych zakładów ubezpieczeń obejmujące:
1)
liczbę zawartych umów ubezpieczenia;
2)
liczbę zgłoszonych roszczeń;
3)
liczbę uznanych i oddalonych roszczeń;
4)
liczbę odwołań i skarg wraz z informacją, czy zostały one rozpatrzone
pozytywnie w całości lub w części, czy negatywnie;
5)
liczbę
wytoczonych
powództw
związanych
w
wykonaniem
umowy
ubezpieczenia wraz z informacją o liczbie prawomocnych orzeczeń oraz wyniku zakończonych
postępowań;
6)
średniego czasu rozpatrywania zgłoszonych szkód, liczonego od dnia
zgłoszenia szkody do dnia spełnienia świadczenia.
2. Dane, o których mowa w ust. 1 są publikowane w terminie miesiąca od ich
otrzymania przez Polską Izbą Ubezpieczeń.
3. Zakłady ubezpieczeń, w terminie do 31 marca każdego roku, przekazują Polskiej
Izbie Ubezpieczeń dane, o których mowa w ust. 1, za ubiegły rok. "
albo
„ 1. Rzecznik Ubezpieczonych publikuje corocznie informacje na temat działalności
poszczególnych zakładów ubezpieczeń obejmujące:
1)
liczbę zawartych umów ubezpieczenia;
2)
liczbę zgłoszonych roszczeń;
3)
liczbę uznanych w całości lub części i oddalonych roszczeń;
4)
liczbę odwołań i skarg wraz z informacją, czy zostały one rozpatrzone
pozytywnie w całości lub w części, czy negatywnie;
3
5)
liczbę wytoczonych powództw związanych w wykonaniem umowy
ubezpieczenia wraz z informacją o liczbie prawomocnych orzeczeń oraz wyniku
zakończonych postępowań;
6)
średniego czasu rozpatrywania zgłoszonych szkód, liczonego od dnia
zgłoszenia szkody do dnia spełnienia świadczenia.
2. Zakłady ubezpieczeń, w terminie 60 dni od zakończenia roku kalendarzowego,
przekazują Rzecznikowi Ubezpieczonych informacje, o których mowa w ust. 1, za poprzedni
rok."
Propozycja Rzecznika jest niezmiernie istotna z punktu widzenia poprawy jakości
postępowań
likwidacyjnych
i
wzmocnienia
konkurencyjności
jakościowej
między
ubezpieczycielami. Ujawnianie danych o postępowaniach likwidacyjnych ma ogromne
znaczenie
dla
ubezpieczających,
przy
wyborze
ubezpieczyciela,
dla
brokerów
ubezpieczeniowych przy opracowywaniu rekomendacji dla klienta oraz dla mediów
prezentujących problemy rynkowe. Reklamy i inne przekazy medialne ubezpieczycieli
skupiają się w większości na zachęcaniu do zawierania umów ze względu na niską składkę,
co nie może być jedynym miernikiem oceny jakości świadczonych usług. Dla poszukujących
ochrony ubezpieczeniowej praktycznie niedostępne są informacje o wynikach prowadzonej
działalności, a w szczególności te obrazujące jakość likwidacji szkód. W krajach europejskich
publikowanie takich danych jest standardem. Minister Finansów uprzednio wyraził
stanowisko, iż cyt. „raporty Rzecznika Ubezpieczonych są wyjątkowo potrzebne i spełniają
istotną rolę w budowaniu wiedzy ubezpieczających o poszczególnych ubezpieczycielach".
Dodatkowo Rzecznik Ubezpieczonych chciałaby zgłosić propozycję zmiany
obecnego brzmienia art. 25 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej
(Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn zm.). Propozycja ta była zgłaszana już w trakcie prac
parlamentarnych nad nowelizacja ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach
obowiązkowych, UFG i PBUK (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 z późn. zm.).
Rzecznik Proponuje dodanie w powyższym artykule ust. 3a w następującym
brzmieniu:
„3a. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do Ubezpieczeniowego Funduszu
Gwarancyjnego i Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. "
Propozycja ta ma charakter porządkujący i ma na celu uniknięcie sprzeczności
systemowej między zmianą art. 14 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK,
która weszła życie 11 lutego 2012r. a aktualnie obowiązującymi uregulowaniami ustawy o
4
działalności ubezpieczeniowej. Wyjaśnijmy, że ostatnia zmiana art. 14 ustawy o
ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK polegała m.in. na dodaniu ust. 5 i 6
regulujących kwestię akt szkodowych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny i
Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Przypomnijmy jednocześnie, że kwestię
dostępu
do
akt
szkodowych
ubezpieczycieli
na
gruncie
ustawy
o
działalności
ubezpieczeniowej reguluje nie tylko przepis art. 16 ust. 4 (obejmujący analogiczny zakres jak
ten wynikający z art. 14 ust. 5 i 6 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i PBUK),
ale także art. 25 ust. 3. Zgodnie z tym przepisem zakład ubezpieczeń ma obowiązek, na
żądanie ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia lub
poszkodowanego, udostępnić posiadane przez siebie informacje związane z wypadkiem lub
zdarzeniem będącym podstawą ustalenia jego odpowiedzialności oraz ustalenia okoliczności
wypadków i zdarzeń losowych, jak również wysokości odszkodowania lub świadczenia.
W związku z wprowadzeniem wyraźnego zobowiązania Ubezpieczeniowego
Funduszu Gwarancyjnego i Polskiego Biura Ubezpieczycieli Komunikacyjnych do
udostępniania poszkodowanym informacji i dokumentów z akt szkody oraz w celu uniknięcia
sprzeczności systemowych zasadnym byłoby wprowadzenie na gruncie ustawy o działalności
ubezpieczeniowej symetrycznego uregulowania względem tych podmiotów, jak ma to
miejsce w przypadku zakładów ubezpieczeń na gruncie art. 25 ust. 3 tejże ustawy.
Zdaniem
Rzecznika
w
praktyce
mogą
rodzić
się
poważne
wątpliwości
interpretacyjne, czy informacje uzyskiwane przez PBUK lub UFG na podstawie art. 25 ust. 2
ustawy o działalności ubezpieczeniowej i od podmiotów wskazanych w tym przepisie będą
mogły być następnie przekazywane poszkodowanym. Dlatego też dla uniknięcia
jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych, a także w celu zapewnienia pełnej
transparentności postępowań likwidacyjnych i zapewnienia równości stron stosunku
powstałego pomiędzy poszkodowanym a UFG lub PBUK, zasadnym byłoby wprowadzenie w
art. 25 ustawy o działalności ubezpieczeniowej ust. 3a w powyżej zaproponowanym
brzmieniu.
Na zakończenie Rzecznik chciałaby zwrócić uwagę, iż w projekcie założeń
pominięto kwestię zmiany zasad finansowania Rzecznika Ubezpieczonych określonych w
ustawie o nadzorze nad rynkiem ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku
Ubezpieczonych, poprzez wprowadzenie obowiązku ponoszenia kosztów działalności
Rzecznika Ubezpieczonych i jego Biura przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń wykonujące
działalność ubezpieczeniową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
5
Propozycja ta jako wypracowana przez Grupę roboczą ds. przeglądu prawa
ubezpieczeń gospodarczych Rady Rozwoju Rynku Finansowego była uwzględniona w
pierwotnej wersji projektu założeń do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i
reasekuracyjnej z dnia 29 marca 2011 r. W związku z powyższym Rzecznik wnosi o jej
uwzględnienie również w niniejszej wersji projektu.
6