Ekonomia rozwoju wykład 9 – kapitał społeczny i kapitał - E-SGH
Transkrypt
Ekonomia rozwoju wykład 9 – kapitał społeczny i kapitał - E-SGH
Ekonomia rozwoju wykład 9 – kapitał społeczny i kapitał intelektualny dr Piotr Białowolski Katedra Ekonomii I Geneza koncepcji kapitału intelektualnego • Ocena działalności przedsiębiorstw i badanie wzrostu ich wartości – kapitał intelektualny przedsiębiorstwa [Edvinsson, Malone, 2001] • Ocena możliwości rozwoju państw i regionów – kapitał intelektualny regionu • Ocena możliwości rozwoju uczelni, miast, itp. W jakim celu mierzymy kapitał intelektualny Zasoby wiedzy Zasoby niematerialne Zasoby intelektualne ⇓ Kapitał intelektualny regionu ⇓ Ocena moŜliwości rozwoju gospodarczego ⇓ ⇓ Wskazanie źródeł przyszłego rozwoju gospodarczego Efektywna alokacja zasobów ⇓ ⇓ Kształtowanie polityki społecznej i gospodarczej Źródło: D. Białowolska, autoreferat pracy doktorskiej Składniki kapitału intelektualnego Kapitał intelektualny Kapitał ludzki Kapitał społeczny Kapitał relacji (ew. rozwoju) Kapitał strukturalny 216 Przykładowy model konceptualny kapitał intelektualny regionu 10.06.2008 infrastruktura społeczna i techniczna wiedza i wykształcenie ludzi, ich umiejętności, zdolności, cechy osobowościowe związane z zdolność regionu do innowacji: zespół norm inwestycje społecznych woraz badania i prawnych i rozwój, oraz wymiana wspólnie i aplikacja podzielanych wartości i przedsiębiorczością, skłonnością do innowacji chęcią zdobywania wiedzy wiedzy zwyczajów Wykształcenie Kompetencje cywilizacyjne Orientacja na przedsiębiorczość Orientacja na rozwój osobisty Satysfakcja z życia Stopień zadowolenia z dotychczasowych osiągnięć życiowych Stopień zadowolenia z perspektyw na przyszłość Stopień zadowolenia ze swojego wykształcenia Ranking województw wg poziomu kapitału intelektualnego (2005 rok) Mazowieckie Pomorskie Stopa bezrobocia (2005) -0,432 Wskaźnik zatrudnienia (2005) 0,819 PKB per capita (Polska=100, 2004) 0,704 Produkcja sprzedana przemysłu per capita (2005) Małopolskie Wielkopolskie Dolnośląskie Lubuskie Opolskie 0,198 Kujawsko-pomorskie Zachodnio-pomorskie Łódzkie Śląskie Podkarpackie Podlaskie Warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Lubelskie Kapitał społeczny • Brak ścisłej definicji • Putnam (2003, 2008) - zjawisko kulturowe obejmujące obywatelskie nastawienie członków społeczeństwa, normy społeczne wspierające działania wspólne oraz zaufanie interpersonalne i zaufanie obywateli do instytucji publicznych • Fukuyama (1997, 2000) - zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków określonej grupy i umożliwiających im skuteczne współdziałanie. Podstawą współdziałania na rzecz dobra publicznego jest wzajemne zaufanie członków grupy. Formy występowania kapitału społecznego • Trzy formy kapitału społecznego: • mosty (ang. bridging) ▫ związki o zasięgu międzygrupowym • więzi (ang. bonding) ▫ charakter ochronny, którego efektem jest wzrost poczucia przynależności do wąskich grup osób, zwykle rodziny lub najbliższych przyjaciół • połączenia (ang. linking) ▫ związki między grupami mogącymi różnić się od siebie zarówno funkcją, wielkością, charakterem, jak i usytuowaniem w hierarchii społecznej MoŜliwość kwantyfikacji kapitału społecznego • Wg van Oorschota i in. kapitał społeczny można skwantyfikować w przypadku zdefiniowania go jako zespołu norm społecznych oraz wspólnie podzielanych wartości i zwyczajów kształtujących świat relacji społecznych i ekonomicznych, a wyrażających się przede wszystkim w poziomie zaufania społecznego oraz zaufania do instytucji, a także skali formalnych i nieformalnych międzyludzkich sieci powiązań odpowiedniej jakości. • Objęcie analizą trzech wymiarów ▫ Zaufanie ▫ Sieci ▫ Normy Kapitał społeczny w Polsce - zaufanie • Czy ma Pan/Pani zaufanie do: ▫ banków [z_bank], ▫ funduszy inwestycyjnych [z_FI], ▫ funduszy emerytalnych [z_FE]; odpowiedzi: tak/nie/nie mam zdania; • Ogólnie rzecz biorąc, czy uważa Pan/Pani, że można ufać większości ludzi, czy też sądzi Pan, że w postępowaniu z ludźmi ostrożności nigdy za wiele? [zaufanie_l] Odpowiedzi: większości ludzi można ufać/ostrożności nigdy za wiele/trudno powiedzieć; Kapitał społeczny – zaufanie (wyniki) 60,0 50,0 56,3 48,9 45,7 45,4 40,0 30,0 20,0 13,5 13,4 10,0 5,0 11,5 7,5 14,3 9,6 5,7 ,0 2003 zaufanie - banki 2005 zaufanie - fundusze inwestycyjne Źródło: Diagnoza Społeczna 2003, 2005, 2007, 2009 2007 2009 zaufanie - fundusze emerytalne Polska na tle Europy – odpowiedzi na pytanie „większości ludzi moŜna ufać” 80 69,4 66,5 61,3 55,6 60 70 50 40 30 20 44,443,4 34,834,6 32 31,229,9 26,325,824,6 22,622,420,920,720,620,1 19,418,8 17 15,913,5 13,4 10,510,511,5 10 0 Źródło: dla wszystkich krajów, włącznie z Polską ESS - European Social Survey 2006/2007 (odsetek odpowiedzi 7-10 na skali: 0-„ostrożności nigdy za wiele”, 10-„większości ludzi można ufać”), dla Polski DS – Diagnoza Społeczna z lat 2003-2009 (odsetek odpowiedzi „większości ludzi można ufać” na skali: większości ludzi można ufać, ostrożności nigdy za wiele, trudno powiedzieć); Kapitał społeczny w Polsce - sieci • Aktywność obywatelska • Czy jest Pan/Pani członkiem jakichś organizacji, stowarzyszeń, partii, komitetów, rad, grup religijnych, związków lub kół; Odpowiedzi: tak/nie; • Czy w ciągu ostatnich dwóch lat zdarzyło się, że angażował/a się Pan/Pani w działania na rzecz społeczności lokalnej (gminy, osiedla, miejscowości, w najbliższym sąsiedztwie), Odpowiedzi: tak/nie • Kontakty towarzyskie • Ile osób zalicza Pan/Pani do grona swoich przyjaciół? • W jakim stopniu jest Pan/Pani zadowolony/a z kontaktów z przyjaciółmi? Odpowiedzi: 6 – bardzo zadowolony, 5 – zadowolony, 4 – dosyć zadowolony, 3 – dosyć niezadowolony, 2 – niezadowolony, 1 – bardzo niezadowolony; • W jakim stopniu jest Pan/Pani zadowolony/a z kontaktów z rodziną? Odpowiedzi: 6 – bardzo zadowolony, 5 – zadowolony, 4 – dosyć zadowolony, 3 – dosyć niezadowolony, 2 – niezadowolony, 1 – bardzo niezadowolony; Kapitał społeczny w Polsce - normy • Jak bardzo Pana/Panią obchodzi, czy: ▫ ktoś płaci podatki mniejsze niż powinien, ▫ ktoś unika płacenia za korzystanie z transportu publicznego, ▫ komuś udaje się nie płacić za światło, ▫ ktoś pobiera niesłusznie zasiłek dla bezrobotnych, ▫ ktoś nie płaci (choć może) czynszu za mieszkanie, ▫ ktoś sprowadza towary z zagranicy i nie płaci cła; odpowiedzi: 1 – w ogóle mnie nie obchodzi, 2 – mało mnie obchodzi, 3 – trochę mnie obchodzi, 4 – bardzo mnie obchodzi Kapitał społeczny – normy w Polsce 100 0 90 80 -5 70 60 -10 BARDZO MNIE OBCHODZI 50 TROCHĘ MNIE OBCHODZI 40 -15 MAŁO MNIE OBCHODZI W OGÓLE MNIE NIE OBCHODZI 30 20 -20 10 0 -25 2009 2007 ktoś płaci podatki mniejsze niż powinien 2009 2007 komuś udaje się nie płacić za światło Źródło: Diagnoza Społeczna 2007, 2009 saldo