Badania Know How

Know How Research, Ballymun Job Centre
LLP/Ldv/TOI/2007/IRL-507
Badania Know How
Kluczowe kompentencje
Nauka jak się uczyć
Zastosowane teorie
LLP/Ldv/TOI/2007/IRL-507
Spis treści
Raport podsumowujący przeprowadzone
badanie..............................................Error! Bookmark not defined.
Badania: Część 1 ................................................... Error! Bookmark not defined.
Nieformalne i pozaformalne uczenie się .............. Error! Bookmark not defined.
Gdzie można uzyskać pomoc o dostępie do informacji na temat uznawania,
dokumentowania/akredytacji kształcenia nieformalnego pozaformalnego......5
Jeśli istnieją procedury identyfikacji nieformalnego i pozaformalnego
kształcenia, jak one funkcjonują...........................................................................7
Badania : Część
2..................................................................................................Error! Bookmark
not defined.
Kompetencja UE nauki uczenia się ....................... Error! Bookmark not defined.
Procedury adresowane do osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej/
marginalizowanych, które poszukują pracy........................................................9
Krajowe priorytety dotyczące kompetencji kluczowych, a w szczególności
„nauki uczenia się ”
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Jak priorytety te odnoszą się do osób z grup ryzyka?........................................13
Badanie : Część 3
............................................................................. Error! Bookmark not defined.
Narzędzia/metody psychometryczne ................... Error! Bookmark not defined.
Zastosowane teorie i metodologie ....................... Error! Bookmark not defined.
2
3
Raport podsumowujący przeprowadzone badania
Przy badaniu projektu Know How zastosowano kwestionariusz jakościowy
opracowany przez Ballymun Job Centre (BJC), partnera wiodącego. Kwestionariusz
został podzielony na 3 części :
1. Kształcenie nieformalne i pozaformalne
2. Kompetencja UE nauki uczenia się
3. Teorie i metodologie
KaŜdy z partnerów udzielił odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu, a
niniejszy raport podsumowuje informacje uzyskane w kaŜdej z części. Zastosowana
metoda wydaje się być skutecznym sposobem pozyskania informacji na temat teorii,
badania i polityki dotyczącej kształcenia nieformalnego/ kompetencji nauki uczenia
się w kaŜdym z krajów uczestniczącym w projekcie.
4
Badanie : Część 1
Kształcenie nieformalne i pozaformalne
Gdzie moŜna uzyskać pomoc o dostępie do informacji na temat uznawania,
dokumentowania/akredytacji kształcenia nieformalnego i pozaformalnego?
Polska
•
Nauczyciele mogą pomóc zainteresowanej osobie i pokierować jej
nieformalnym i pozaformalnym kształceniem
•
Psycholog szkolny w ramach poradnictwa zawodowego
•
Centra Kształcenia Ustawicznego
•
Poradnie Psychologiczno-Zawodowe
•
Uczniowie i nauczyciele uczestniczą w warsztatach na temat stylów uczenia
się i rozwoju strategii uczenia się
•
Rozmaite instytucje doradcze (Agencje ds. Zatrudnienia Młodych Ludzi,
Gminne Ośrodki Informacyjne, Akademickie Usługi Doradztwa Zawodowego
(3. poziom), Ochotnicze Hufce Pracy (pomoc dla młodych bezrobotnych)
•
Powstaje Krajowe Centrum Doradztwa Zawodowego.
Niemcy
•
W ramach dwutorowego systemu : poziom testowania (przed praktyką
zawodową/uzyskaniem kwalifikacji)
•
Volkshochschule : oferują dokumentację, zasady akredytacji kształcenia
nieformalnego w toku dalszego systemu szkolenia
•
Regiony Uczenia się : sieci promujące kształcenie przez całe Ŝycie poprzez
sieci regionalne. Niektóre regiony mają własne centra/punkty oferujące pomoc
przy uznawaniu kształcenia nieformalnego i pozaformalnego.
•
Polityka regionalizacji rynku pracy nastawiona na profilowanie, które moŜe
okazać się pomocne przy uznawaniu nieformalnego i pozaformalnego
kształcenia
•
Zwiększenie zainteresowania nieformalnym i pozaformalnym kształceniem w
sensie ogólnym
5
Hiszpania
•
Krajowy System Kwalifikacji i Szkolenia Zawodowego
•
Krajowy Katalog Kwalifikacji Zawodowych prowadzony przez Krajowy Instytutu
ds. Kwalifikacji
•
Świadectwa Kwalifikacji Zawodowych, które moŜna uzyskać poprzez :
Zaliczenie wszystkich modułów szkolenia przypisanych do poszczególnych
świadectw zawodowych (jeśli przewidziane są kursy szkoleniowe)
Uzyskanie uznania i akredytacji dla kaŜdej kompetencji poprzez zaliczenie
odpowiednich testów i egzaminów (jeśli zawodowe kompetencje zostały
uzyskane w trakcie pracy zawodowej lub w innej poza formalnej formie
szkolenia).
Irlandia
RóŜne obszary szkolnictwa wyŜszego : dostęp do studiów licencjackich ( gdzie
powszechnie stosowane jest szeroko rozumiane podejście instytucjonalne). Na
przykład, Waterford Institute of Technology (Politechnika Waterford).
W organizacjach szkoleniowych powołanych przez władze lokalne, w których
potrzeba uzyskania potwierdzenia umiejętności jest sprawą nadrzędną. Na przykład :
FAS, Irlandzki Narodowy Urząd ds. Szkolenia i Zatrudnienia, stał się partnerem RPL1
(Uznawanie Wcześniejszej Nauki) obok organizacji pracodawców i związków
zawodowych, oferując potwierdzenie kwalifikacji w pewnych zawodach oraz w handlu
detalicznym i sektorze bankowym.
Szczególne inicjatywy adresowane do grup społecznych znajdujących się w
niekorzystnej dla siebie sytuacji i dojrzałych studentów : dostęp do studiów
licencjackich, gdzie duŜą odpowiedzialnością obarcza się władze wydziału, który
kieruje tokiem studiów. Na przykład Ballymun Job Centre.
Edukacja dorosłych i ogólnodostępne kursy organizowane przez władze lokalne jak i
ciągły rozwój zawodowy/szkolenia w miejscu pracy.
1
RPL (Recognition of Previous Learning) Uznanie Wcześniejszej Nauki, proces, polityka związana z oceną
umiejętności i wiedzy osiągnięte poza formalnym systemem edukacji i szkolenia.
6
Jeśli istnieją procedury identyfikacji nieformalnego i pozaformalnego
kształcenia, jak one funkcjonują ?
Polska
•
Funkcjonuje Krajowy System Kwalifikacji Zawodowych, ale, jak dotąd,
systemy Uznawania Wcześniejszej Nauki nie zostały do niego włączone
•
Egzaminy eksternistyczne – egzaminy zdawane przez osoby, które nie były
zapisane na dany kurs
•
System egzaminów prowadzących do uzyskania tytułu Czeladnika/Mistrza
•
W 2006 przyjęto przepisy prawne dotyczące umiejętności niezbędnych do
zatrudnienia/ prowadzenia działalności gospodarczej „egzaminy
kwalifikacyjne” – uznanie częściowych kwalifikacji
Niemcy
•
Dwutorowy system szkolenia zawodowego jest częścią procesu rekrutacji
wykorzystujący ocenianie specjalistycznych umiejętności dla danego sektora
•
Volkshochschule – testowanie poziomu
•
Regionalne Centra Kształcenia wykorzystują procedury doradztwa
zawodowego
Hiszpania
•
Procedury identyfikacji i walidacji zostały uwzględnione w ustawodawstwie, ale
nadal wymagają dopracowania – jedynie kompetencje uzyskane w trakcie
pracy zawodowej
•
Akredytacja Częściowej Akumulacji
•
Świadectwa zawodowe
•
W Hiszpanii prowadzi się „Eksperymentalny Projekt Oceny, Uznawania i
Akredytacji Kompetencji Zawodowych: (ERA)
Irlandia
•
W 2006 Krajowy Urząd ds. Kwalifikacji w Irlandii wprowadził krajowe zasady
uznawania wcześniejszej nauki
7
•
Instytucje i organizacje szkoleniowe muszą stosować te zasady przy
określaniu procedur uznawania wcześniejszej nauki lub przyjąć aktualne
procedury zalecane przez Urząd
•
Zasady obejmują następujące elementy :
-
Jakość – zgodne z procedurami Zapewnienia Jakości (QA), z
zachowaniem standardów Krajowych Ram Kwalifikacji, musi być
wiarygodna
-
Przekaz/Przejrzystość – klarowne określenie polityki, procedur i praktyk
winno być udostępnione, przejrzyście udokumentowane i przekazane
do wiadomości wszystkich zainteresowanych
-
Ocena – kryteria winne być opublikowane, dostosowane do celów i
stosowane konsekwentnie i uczciwie
-
Procedury – doradztwo i wsparcie winno być dostępne, mechanizmy
odwoławcze uruchomione, procedury muszą być łatwe do zrozumienia,
uczciwe i przejrzyste, przeprowadzone w rozsądnym granicach
czasowych, nie mogą stwarzać barier dla zainteresowanych a
odpowiednie pomoce wspierające procedury dostępne. Model 1
poniŜej ilustruje przebieg
Uczący się
FETAC1
Wejście i zwolnienia
do programu
Dostawca/FETAC
droga do przyznania
/potwierdzenia
Dostawca
Dostawca FETAC
1
FETAC (Further Education and Training Awards Council) Rada ds. Szkolnictwa Pomaturalnego przyznająca
lub potwierdzająca kwalifikacje
8
1. Przyznanie/potwierdzenie
wymagań/zwolnień
zidentyfikowane i uprawnienia
przekazana uczącemu się za
określone
pośrednictwem RPL na
2. Dostosowanie K.S.C.
wejściu
kluczowych kompetencji do
2. Dowody dostarczone przez
uczącego się
standardów
3. Pakiet danych dostarczony
przez kandydata
3. Ocena dowodów
4. Ocena pakietu
4. Zalecenia
5. Zalecenia
6. Monitorowanie
Wejście do programów
Standardy przyznania/potwierdzenia
1. Informacje dotyczące
Uznanie zakończone przez FETAC
Wejście ze zwolnieniami
co do wymagań programów
Badania : Część 2
Kompetencja UE nauki uczenia się
Procedury adresowane przede wszystkim do osób znajdujących się w trudnej
sytuacji Ŝyciowej/ marginalizowanych, które poszukują pracy
Polska
-
Raport na temat wdroŜenia programu Edukacja i Szkolenie 2010 Praca
-
Mechanizmy walidacji częściowych umiejętności zawodowych
/profesjonalnych uzyskanych poza szkołą : uczenie się na odległość,
przyswojenie wiedzy i umiejętności wymaganych przez pracodawcę
-
Urząd Pracy (Doradztwo Zawodowe, Kluby Zawodowe, Szkolenia,
Przygotowanie do Zawodu) i Ochotnicze Hufce Pracy (Centrum ds.
Edukacji i Pracy MłodzieŜy, Mobilne Centrum Informacji Zawodowej,
9
MłodzieŜowe Biuro Pracy, Kluby Pracy) oferują pomoc osobom
poszukującym pracy, które znalazły się w trudnej sytuacji Ŝyciowej
Niemcy
-
Polityka rynku pracy – profilowanie/doradztwo – Zarządzanie Sprawami
-
Wszystkie działania podejmowane w Hiszpanii mają charakter
Hiszpania
eksperymentalny, konieczne przed wdroŜeniem określonego systemu,
który, zgodnie z terminem wyznaczonym przez UE, zostanie
wprowadzony przed 2010
-
Rozwijana jest sieć specjalistycznych usług dla pewnych grup
społecznych (bezrobotnych, kobiet pragnących ponownie zaistnieć na
rynku pracy, imigrantów, młodych ludzie wchodzących na rynek pracy
bez formalnych kwalifikacji, pracowników bez stałego miejsca
zatrudnienia) dostosowanych do ich potrzeb
Irlandia
-
Irlandzki Krajowy Urząd ds. Kwalifikacji (Irish NQA) stwierdza, Ŝe
uznawanie wcześniejszej nauki odpowiada potrzebom tych wszystkich
osób, które znajdują się w niekorzystnej sytuacji Ŝyciowej i moŜe mieć
pozytywny wpływ na ich zachowanie
-
Pomimo zgody co do tego, Ŝe uznawanie wcześniejszej nauki jest
korzystne dla osób poszukujących pracy w trudnej dla siebie sytuacji
Ŝyciowej, wydaje się, Ŝe nie stworzono procedur odpowiadających ich
specyficznym potrzebom
10
-
ChociaŜ istnieje zapis adresowany do wszystkich, którzy potrzebują
wsparcia w przejściu przez procedury, jednakŜe nie jest on adresowany
w sposób szczególny do osób znajdujących się w trudnej sytuacji i
poszukujących pracy
-
Oferowane wsparcie obejmuje:
Informacje i porady dotyczące procedur
Pomoc przy określeniu przysługujących uprawnień
Pomoc uczącemu się przy analizie standardów
Pomoc uczącemu się przy identyfikowaniu i zbieraniu dowodów
posiadanych kwalifikacji
Koordynacja procedury Uznawania Wcześniejszej Nauki
Współpraca z instytucją oceniającą
Krajowe priorytety dotyczące kompetencji kluczowych, a w szczególności
„nauki uczenia się ”
Polska
-
Polski Krajowy Program Nauczania (zatwierdzony w 2002) kładzie duŜy
nacisk na rozwój autonomii osoby uczącej się – celem programu jest
przygotowanie absolwenta do funkcjonowania w społeczeństwie
(łącznie z umiejętnościami pozyskiwania informacji z wszystkich
moŜliwych źródeł, jeden z aspektów nauki uczenia się) – większość
planów studiów prezentuje strategie uczenia się. Uczenie się języków
obcych jest sprawą niezwykle waŜną
11
-
Ministerstwo Oświaty przyznaje, Ŝe największą przeszkodą w
rozwijaniu strategii uczenia się przez całe Ŝycie jest dominacja
formalnego stylu nauczania (forma takiego nauczania ustaliła swoją
dominującą pozycję przez zmianami politycznymi roku 1989)
-
Cele wyznaczone dla strategii uczenia się przez całe Ŝycie :
Kompetencyjne/modułowe podejście do kwestii kwalifikacji
Połączenie nauki i doświadczenia praktycznego
Spójność pomiędzy etapami i obszarami nauki (nauka formalna,
nie i pozaformalna)
Wykorzystanie potencjału młodych dobrze wykształconych ludzi
Niemcy
-
Kompetencje uczenia się – Regiony Nauki – rozmaite inicjatywy
promujące uczenie się przez całe Ŝycie, szczególnie w formie
samodzielnego uczenia się
Hiszpania
-
Prawo Ekologiczne (LOE), Edukacja zgodnie z LOE, podstawowe
kompetencje muszą być ujęte w minimach programowych szkół
obowiązkowych obok specjalistycznej wiedzy z poszczególnych
przedmiotów/dziedzin wiedzy wraz z treściami programowymi i
kryteriami oceniania
Irlandia
-
Krajowe priorytety dotyczące kwestii kompetencji UE weszły do
ustawodawstwa Ministerstwa Oświaty i Ministerstwa Gospodarki
12
-
W roku 2000 zostały opublikowane dwa rządowe dokumenty (biały i
zielony) na temat edukacji dorosłych i nauki przez całe Ŝycie
-
ChociaŜ nie dokładnie kompetencje UE – kluczowe kompetencje
zaliczone zostały do Umiejętności Podstawowych
-
Nauka uczenia się znalazła się na liście Umiejętności Podstawowych
-
Nauka uczenia się została zdefiniowane przez Krajowy Urząd ds.
Kwalifikacji (NQA) w sposób następujący :
Sytuacja w której osoba moŜe zauwaŜyć i przyznać się do
swoich braków w obecnie posiadanej wiedzy i zaplanować
dalszą naukę tak aby je wyeliminować/ nadrobić
Umiejętność zauwaŜenia i uczestniczenia w nowych
doświadczeniach/ przeŜyciach oraz zdolność wydobycia i
zapamiętania ich znaczenia
Podkreślenie stosunku uczącego się do własnego procesu
uczenia się
-
Krajowy Urząd ds. Kwalifikacji (NQA) zdefiniował 10 poziomów
kompetencji poczynając od bardzo podstawowego aŜ do bardzo
zaawansowanego, wpisując je w krajowe ramy kwalifikacji
Jak te priorytety odnoszą się do osób z grup ryzyka?
Polska
-
Raport na temat wdroŜenia programu Edukacja i Szkolenie 2010 Praca
wyznacza pewne działanie, które naleŜy podjąć na rzecz grup
społecznych, które wykazują szczególne potrzeby
13
-
Projekty LdV : Doradztwo Zawodowe, Wspieranie Szans Kobiet na
Rynku Pracy, Jakość w Edukacji Dorosłych, Integracja Społeczne i
Umiejętności Podstawowe
Niemcy
-
Nauka uczenia się skoncentrowana na potrzebach osób w trudnej dla
siebie sytuacji Ŝyciowej poszukujących pracy polega na motywowaniu
ich do nauki – głównie program adresowany do młodych pracowników
prowadzony przez Agencje Kompetencji, która testuje kompetencje
Irlandia
-
Na poziomie polityki wydaje się, Ŝe istnieje niewiele lub nie ma Ŝadnych
priorytetów dotyczących nauki uczenia się adresowanych do osób w
niekorzystnej dla siebie sytuacji poszukujących pracy
-
KaŜdej organizacja zajmująca się szkoleniem oferuje pewne
specjalistyczne wsparcie dla osób uczących się w zakresie technik
uczenia się, umiejętności uczenia się, organizacji czasu i rozwoju
osobistego
-
Na przykład, Krajowe Stowarzyszenie Dorosłych Uczących się (NALA)
wydaje broszurę „Nauka w praktyce”, która koncentruje się na kilku
prostych krokach dotyczących nauki uczenia się
Powrót do nauki
Zrozumienie jak uczymy się
Skuteczna sposób uczenia się
14
Badanie : Część 3
Narzędzia/metody psychometryczne
Polska
-
Ochotnicze Hufce Pracy wykorzystują rozmaite testy diagnostyczne
(CBT/PP)
Test Samooceny (Holland)
Kwestionariusz diagnostyczny Klimowa, Predyspozycje do
zawodu
Karta Indywidualnego Profilu Zainteresowań
Kwestionariusz „Czy lubisz ....?”
Kwestionariusz Zainteresowań Zawodowych
Test Motywacja a Osiągnięcia
Niemcy
-
Zainteresowania, osobowość, specjalistyczna ocena dla kaŜdego
sektora
-
Przede wszystkim chodzi o dogłębne zrozumienie własnej motywacji i
zdolności uczenia się (a nie o sposób w jaki dana osoba mogłaby
osiągnąć najlepsze wyniki w nauce)
-
Nacisk na promowanie samodzielnego uczenia się
-
Stabilizacja środowiskowa konieczna do podjęcia nauki
-
Stosuje się pomiar umiejętności zawodowych, społecznych,
Irlandia
akademickich i osobowościowych jak równieŜ bada się
zainteresowania, nastawienia i skale wartości
-
Indywidualne zatrudnienie i plan szkolenia
15
Identyfikacja indywidualnych i zawodowych moŜliwości i aktywne
poszukiwanie informacji
Ustalenie celów zawodowych i zaplanowanie indywidualnej
pracy w projekcie integracyjnym
Hiszpania
-
Test Doradztwa Zawodowego – oparty na zawodowych
zainteresowaniach kandydatów (zaangaŜowanie, kreatywność itp.) i
typologia osobowości według Holland (Realista, Badacz, Artysta,
Społecznik, Przedsiębiorca, Tradycjonalista)
-
Test Inteligencji Emocjonalnej – krótki kwestionariusz obejmujący
równieŜ inteligencje ogólną . Test ocenia umiejętność zrozumienia i
przyswojenia uczuć i właściwe kierowanie nimi (personalnymi i
zawodowymi)
-
Test Komunikacji – ocenia umiejętności i style porozumiewania się
-
Test Profilu Akademickiego, Test Bennett’a, Clendenen’a
-
Test Uzdolnień Naukowych, Test Thurstone’a
-
ACRA, Strategie uczenia się (b), J. Ma Román i S. Gallego
-
APT, Test Profilu Akademickiego (b), G. K. Bennett, M.G. Bennett, D.M.
Clendenen i inni
-
TEA, Test Uzdolnień Naukowych (b) L.L. Thurstone i Th.G. Thurstonet
16
Zastosowane teorie i metodologie
Polska
-
Anderson, J.R. (1955) Uczenie się i pamięć
-
Holland : Model RIASEC
-
Neurologiczny punkt widzenie : Rozpoznawanie ciekawych informacji
-
Pedagogiczny punkt widzenia : Doradca dokonuje wyboru
Niemcy
odpowiednich treści, itp.
Irlandia
-
Teoria inteligencji wielorakich (Gardner, 1983)
-
Style uczenia się, (wizualny, audytywny, werbalno/wzrokowy,
kinestetyczny : VAK i VARK), Sternberg (1997)
-
Style myślenia, Poznawcze Przyspieszenie (Kings College, Londyn)
-
Style uczenia się , (Kolb 1984)
-
Inteligencja emocjonalna (Goldman, (1997); P Salovey, JD Mayer
(1990)
-
Psychologia pozytywna (Seligman i Csikszentmihalyi, 2000)
-
Teorie „self” (Dweck, 2000), Doradztwo Zawodowe (Nathan i Hill
(1992), Parsons (1909), Brookfield (1991)
17