Buy back jako alternatywa dla dywidendy

Buy back jako alternatywa dla dywidendy
Dziennik Gazeta Prawna | wydanie: 16 maja 12 (nr 94)
Autorzy:
Krzysztof Horodko, biegły rewident, partner zarządzający w TPA Horwath
Łukasz Kobyszewski, doświadczony asystent w dziale audytu TPA Horwath
Wykup akcji własnych (buy back) jako jedna z form wypłaty na rzecz akcjonariuszy często
stosowana na bardziej dojrzałych rynkach kapitałowych staje się coraz bardziej doceniana
przez polskie spółki. Decyzja o realizacji buy backu może mieć wiele przyczyn. Istotna jest tu
możliwość skorzystania przez akcjonariuszy, których akcje nie podlegają wykupowi (generalnie
posiadających kontrolny pakiet akcji) z niskich cen akcji swojej spółki na rynku. Jeżeli
akcjonariusze uznają, że cena akcji nie oddaje wartości spółki, wtedy też każde umorzenie akcji
po cenie rynkowej będzie powodowało wzrost wartości pozostałych akcji. Wykup akcji własnych
z drobnego akcjonariatu może też być narzędziem obrony przed wrogim przejęciem. Buy back
jest też bardziej elastyczną formą wynagradzania akcjonariuszy w porównaniu z dywidendą
ponieważ zwykle przebiega wieloetapowo w określonych ramach czasowych i nie zobowiązuje
spółki do wprowadzania polityki dywidendowej. W rezultacie wykup akcji własnych może być
rozwiązaniem optymalnym dla niedowartościowanej spółki charakteryzującej się wysokim
stanem gotówkowym i brakiem planowanych nakładów inwestycyjnych.
Najpierw nabycie
W celu dokonania wykupu akcji konieczne jest ich wcześniejsze nabycie. Spółka akcyjna nie
może nabywać wyemitowanych przez nią akcji. Wyjątkiem od tej zasady jest 9 sytuacji
szczegółowo opisanych przez ustawodawcę w kodeksie spółek handlowych. Między innymi
zakaz ten nie obowiązuje właśnie w przypadku nabycia akcji w celu ich umorzenia
Ważne: W przypadku nabycia akcji w celu umorzenia wymagana jest także uchwała walnego
zgromadzenia
Ujecie akcji
Nabyte akcje własne należy umieścić w bilansie w osobnej pozycji kapitału własnego w wartości
ujemnej. Wartość ta powinna także uwzględniać koszty nabycia. Za koszty te rozumiemy m.in.
koszty związane z wezwaniem do sprzedaży akcji, koszty pośrednika (brokera) itp. W
przypadku zbycia akcji własnych wynik transakcji rozliczany jest z kapitałem zapasowym. Wynik
ten ustala się jako różnicę między ceną sprzedaży, pomniejszoną o koszty sprzedaży a ceną
nabycia zbywanych akcji. Jeżeli różnica jest dodatnia, to odnosi się ją na dobro kapitału
zapasowego. Jeżeli jest ujemna, to do wysokości kapitału zapasowego odnosi się ją w ciężar
tego kapitału. Ewentualną nadwyżkę ujmuje się jako stratę z lat ubiegłych i opisuje w informacji
dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiła sprzedaż.
Regulacje międzynarodowe
Dla spółek giełdowych istotne jest przede wszystkim traktowanie wykupu akcji własnych przez
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Zgodnie z MSR 32 par. 33 i 34
akcje własne objęte wykupem powinny być odjęte od kapitału własnego. Ponadto, co istotne,
jednostka nie może rozpoznać zysku/straty z tytułu zakupu, sprzedaży, emisji lub umorzenia
1
własnych akcji. Kwoty zapłacone ujmuje się bezpośrednio w kapitale własnym. Koszty związane
z nabyciem akcji własnych powiększają kwotę zapłaty za nie.
Spółki notowane na warszawskim parkiecie niejednokrotnie korzystają z możliwości buy backu.
Wieloetapowe programy wykupu akcji własnych stosowali tacy emitenci jak Agora S.A., TVN
S.A. Ostatnio realizację buy backu podjęły się m.in. spółki Hawe S.A. oraz Boryszew S.A.
Z punktu widzenia analizy wskaźnikowej buy back powoduje spadek liczby wyemitowanych
akcji w związku z tym technicznie przyczynia się to do wzrostu zysku netto na akcję. Ponadto
spadek kapitału własnego przyczynia się do poprawy wskaźnika rentowności z kapitału
własnego (wzrost dźwigni finansowej), a także wskaźnika ceny do wartości księgowej spółki. W
przypadku wskaźników struktury buy back może mieć wpływ negatywny, ponieważ zwiększa
stopień finansowania aktywów długiem, co może być negatywnie oceniane przez obligatariuszy.
Z drugiej jednak strony wzrost udziału długu przyczynia się zasadniczo do spadku
średnioważonego kosztu kapitału spółki, a także względnie zwiększa efekt tarczy podatkowej.
W przypadku wypłaty „tradycyjnej” dywidendy efekt w postaci zmian wskaźników jest podobny
jak w przypadku buy backu - następuje zmniejszenie kapitałów własnych z tytułu zmniejszenia
kapitałów rezerwowych – za wyjątkiem wskaźnika EPS. Ten jednak może wzrosnąć pośrednio
– za pośrednictwem zwiększonego zainteresowania akcjonariuszy, którzy preferują akcje
spółek wypłacające dywidendy.
2