Marginalizacja i demarginalizacja społeczności wiejskich Czym jest

Marginalizacja i demarginalizacja
społeczności wiejskich
Głos w dyskusji panelowej na konferencji:
„Unia Europejska na polskiej wsi. Początek
demarginalizacji społeczności wiejskich”
Jerzy Wilkin
Wydział Nauk Ekonomicznych UW
i IRWiR PAN
Czym jest marginalizacja?
• Wydatne zmniejszenie roli, znaczenia pozycji itp.
• Wypadnięcie poza główny nurt gospodarki,
polityki, życia społecznego itd.
• Schyłkowość, zanikanie
• Marginalność – wykluczenie – deprywacja
• Marginalizacja, jako efekt rozwoju i przemian
strukturalnych
• Marginalizacja strukturalna i przestrzenna
1
Marginalizacja będąca
wykluczeniem
Marginalizacja połączona z wykluczeniem, to
sytuacja kiedy jednostki i grupy społeczne nie
uczestniczą, lub uczestniczą w znikomym stopniu,
w tworzeniu bogactwa narodu, a także nie
korzystają z rezultatów rozwoju, bądź korzystają z
nich w niewielkim stopniu i nie potrafią wydobyć
się z tej sytuacji o własnych siłach. Tak rozumiana
marginalizacja jest formą pułapki społecznej i
społecznego zła.
Dlaczego marginalizacja jest
zjawiskiem szkodliwym?
• Ponieważ:
1. Prowadzi do marnotrawstwa zasobów
ludzkich, społecznych i materialnych;
2. Podważa wartości społeczne: godność
człowieka, sprawiedliwość, solidarność
itp..
2
Rozmiary marginalizacji
- przykłady
• Mieszkańcy gminy Płaska
• Społeczności popgrowskie
• Większość mieszkańców kontynentu
afrykańskiego
Marginalizacja społeczności rolniczowiejskich: główne przyczyny
• Uniwersalne prawidłowości rozwoju w
gospodarce rynkowej – marginalizacja
strukturalna;
• Dziedzictwo systemu socjalistycznego;
• Rozwiązania systemowe zastosowane w
Polsce w okresie transformacji postsocjalistycznej
3
Nowa legitymizacja wspierania
wsi i rolnictwa
• Ratowanie czy podtrzymywanie znaczenia
rolnictwa – Hasło: docenienie wielofunkcyjności
rolnictwa i jego pozytywnych efektów
zewnętrznych;
• Wspieranie rozwoju społeczności wiejskich –
Hasła: rewitalizacja wsi, poprawa spójności
społecznej i ekonomicznej, rozwój
zrównoważony, zachowanie różnorodności
Kto i jak powinien wspierać procesy
demarginalizacji i inkluzji?
• Po uzyskaniu (zwłaszcza na szczeblu unijnym) zgody w
sprawie zasad i celów wspierania rolnictwa i obszarów
wiejskich trzeba odpowiedzieć na pytanie: jak te cele
efektywnie osiągnąć i jaka jest w tym procesie rola
jednostek, grup społecznych, władz regionalnych,
krajowych i unijnych;
• Z zasady subsydiarności wynika konieczność, aby
wspieranie grup zmarginalizowanych pobudzało ich
aktywność oraz stwarzało nowe szanse na wydobycie się z
pułapki marginalizacji;
• Polityka strukturalna i WPR Unii Europejskiej stwarzają
takie szanse, jednakże polityka ta może być realizowana
znacznie efektywniej niż dotychczas i to jest temat do
dalszej dyskusji!
4