Co warto wiedzieć o gospodarce

Co warto wiedzieć o gospodarce
2015-06-15 15:04:47
2
1 stycznia 2015 roku Litwa została 19. państwem strefy euro i ostatnim z krajów bałtyckich, przyjmującym
wspólną walutę. Mimo wolniejszej niż zakładano dynamiki wzrostu gospodarczego, po pięciu latach gospodarka
litewska wychodzi z dołka.
Trzy dni wcześniej – 29 grudnia 2014 r. litewski parlament przyjął projekt budżetu, po raz pierwszy obliczonego
we wspólnej walucie. Przychody rządu oraz samorządów, wliczając 2,321 mld euro wsparcia z funduszy unijnych,
są planowane na poziomie 9,255 mld euro. To o 5,9 proc. więcej niż w bieżącym roku. Wydatki, łącznie ze
środkami unijnymi, wyniosą 9,597 mld euro i będą o 7 proc. wyższe niż w roku 2014. Deficyt budżetowy ma
wynieść 342,4 mln euro, natomiast deficyt całego sektora finansów publicznych jest szacowany na 1,2 proc. PKB.
W 2013 roku litewska gospodarka urosła o 3,3 proc.
Źródło: Bank Światowy
3
W strukturze PKB Litwy za 2012 r. dominowało: budownictwo 14,3 proc., procesy przemysłowe 13,1 proc., usługi
ubezpieczeniowe i finansowe 9,1 proc., transport i hotelarstwo 7,8 proc., usługi edukacyjne 2,7 proc. i rolnictwo –
2,5 proc. udziału.
W 2013 roku największy wpływ na wzrost gospodarki Republiki Litewskiej miał popyt wewnętrzny. W najbliższym
okresie jest oczekiwany jeszcze wyższy wzrost popytu wewnętrznego. Znaczny wpływ na wzrost gospodarki
wywiera również konsumpcja gospodarstw domowych, głównie dzięki zwiększonym przychodom finansowym z
pracy i majątku. W 2013 r. zostało podwyższone minimalne wynagrodzenie pracownicze, z czego skorzystało
niemal 20 proc. zatrudnionych. Ponadto, podwyższenie płacy minimalnej skutkowało podwyższeniem poziomu
przeciętnego wynagrodzenia o 2 proc.
Dodatni wpływ na konsumpcję prywatną ma również nieznaczny wzrost cen, gdyż poziom realnie
dysponowanych przychodów jedynie nieznacznie odbiega od wartości nominalnych.
Wskaźniki makroekonomiczne gospodarki
Wskaźniki
2008
2009
2010
2011
2012
2013
PKB na 1
mieszkańca (w tys.
€)
10,2
8,5
9,0
10,3
11,2
11,8
PKB (w mld €)
32,70
26,93
28,00
31,25
33,31
34,96
PKB (dynamika w %)
2,9
-14,8
1,6
6,0
3,7
3,3
Deficyt budżetowy
(% PKB)
-3,3
-9,3
-6,9
-9,0
-3,2
-2,6
Dług publiczny (%
PKB)
15,4
29,0
36,3
37,3
39,9
39,0
Inflacja (HICP w %)
11,1
4,2
1,2
4,1
3,2
1,2
4
Bezrobocie (w %)
5,8
13,8
17,8
15,4
13,4
11,8
Eksport towarów (w
mld €)
16,08
11,80
15,65
20,15
23,05
24,71
Przez wiele lat gospodarla Litwy rosła w tempie 7-10 proc. Od 2000 roku PKB zwiększył się o ponad 70 proc.
Wzrost odnotowały wszystkie działy gospodarki, jednak najszybciej rosła branża budowlana.
Symptomy spowolnienia pojawiły się na przełomie roku 2007 i 2008 r. Widać to było przede wszystkim w
rosnącej inflacji. W 2008 roku, wskutek światowego kryzysu, spadła dynamika wzrostu PKB i wzrosła liczba
bankructw. W roku 2009 dochód narodowy spadł o prawie 15 proc., a bezrobocie wzrosło do 13,8 proc. z 5,8
proc. w 2008 roku. W 2010 roku stopa bezrobocia na Litwie sięgnęła 17,8 proc., ale potem sukcesywnie malała,
osiągając w 2013 roku poziom 11,8 proc.
Źródło: Bank Światowy
Rosnąca w ostatnich latach aktywność gospodarcza kraju stanowi zachętę dla przedsiębiorców do
inwestowania np. w przemysł, gdzie poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych rośnie i przekracza średnią
wartość tego wskaźnika za cały okres od początku prowadzenia takich kalkulacji.
5
W 2013 r. nastąpił wzrost inwestycji na zakup maszyn i urządzeń, co miało istotny wpływ na koszty, ale
odnotowany 40-proc. wzrost inwestycji w środki transportu spowolni lub nawet się zmniejszy. Wydatki na środki
transportu w 2013 r. były uwarunkowane oczekiwaniami na wejście w życie nowych norm środowiskowych
(EURO 6) oraz prognozowanym wzrostem cen środków transportu do przewozu ładunków.
Struktura wydatków inwestycyjnych w państwie w kolejnych latach się zmieni również w sektorze rządowym,
gdzie inwestycje nie wzrastały, jednak realizacja nowych programów rządowych zakłada znaczne nakłady
inwestycyjne.
Wartość eksportu rośnie z roku na rok, jednak korygując dane z uwzględnieniem czynnika sezonowego, należy
zauważyć, że w ostatnim okresie wzrost eksportu był minimalny. Dalszy wzrost jest niemożliwy bez znacznej
poprawy sytuacji gospodarczej w państwach-partnerach wymiany gospodarczej – gdzie realny wzrost PKB w
ostatnim roku był niższy niż poprzednio.
Litewskie towary i usługi, których ceny uzależnione są od cen surowców, stanowią znacznie większą część
koszyka konsumenckiego niż w państwach rozwiniętych. Dlatego odnotowano tak niską stopę inflacji. Inflacja
średnioroczna w 2014 r. wyniosła ok. 1,5 proc.
Mimo że gospodarka strefy euro (głównych partnerów w handlu zagranicznym Litwy) odnotowała pierwsze
wzrosty, nie zapewnia to dodatkowych rynków zbytu dla towarów i usług litewskich. Tendencje współpracy
gospodarczej z Rosją i Białorusią również nie napawają optymizmem. Ponadto, konkurencyjność przedsiębiorstw
litewskich zmalała z powodu podwyższenia płac pracowniczych oraz kosztów energii. Mimo znacznego
bezrobocia w kraju, w niektórych sektorach odczuwalny jest brak wykwalifikowanej siły roboczej.
Handel, przemysł
Ożywienie w handlu detalicznym nakręca gospodarkę od wewnątrz. Wzrost obrotów w II kwartale 2013 r. o 6,3
pkt proc. oc. (z uwzględnieniem inflacji) jest najlepszym tego przykładem. Ponadto, przewodniczenie Litwy w
Radzie Unii Europejskiej i towarzyszące temu przedsięwzięcia znacznie polepszyły wyniki finansowe sektora
zakwaterowania i wyżywienia.
Produkcja przemysłowa w cenach porównywalnych na koniec 2013 r. rosła w tempie kilku procent z miesiąca na
miesiąc (np. w stosunku październik do września – wzrost o 5,9 proc.). W rekordowym październiku największe
wzrosty odnotowano w produkcji przemysłu farmakologicznego – 4,4-krotnie; produkcji pozostałych środków
transportu i urządzeń (56,5 proc.), produkcji środków transportu, drogowego oraz naczep (50,3 proc.), produkcji
wyrobów ze skóry(25,7 proc.), produkcji wyrobów z drzewna, z wyłączeniem mebli (20,2 proc.), produkcji
wyrobów z metalu, z wyłączeniem maszyn i urządzeń (16,5 proc.), produkcji urządzeń elektrycznych (16,4 proc.)
oraz produkcji mebli (15,5 proc.).
W okresie styczeń-październik 2013 r. odnotowano wzrost produkcji przemysłowej o 4,6 proc. w porównaniu z
ubiegłym rokiem (w cenach porównywalnych). Mimo spadku dynami rozwoju poszczególnych sektorów nie
należy wyciągać wniosku o panującym w nich kryzysie, gdyż z jednej strony dalszy rozwój jest niekorzystny ze
względu na problemy panujące na głównych rynkach zbytu, z drugiej zaś strony trudno odnotowywać stałe
wzrosty po osiągnięciu wysokiego poziomu odniesienia statystycznego. Ponadto, zdolności produkcyjne
osiągnęły swój poziom przedkryzysowy, dlatego dalszy ich rozwój wymaga znacznych nakładów inwestycyjnych.
Zauważalny w 2013 r. był również wzrost wydobycia w sektorze eksploatacji kopalni odkrywkowych. W okresie
styczeń-październik 2013 r. odnotowano wzrost o 12,5 proc. (eliminując efekt sezonowości – 12,7 proc.).
6
Źródło: Bank Światowy
7