Pobierz - mikroekonomia.net

Iga Rudawska
Katedra Marketingu
Wdział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania
Uniwersytet Szczeciński
POTRZEBY INFORMACYJNE W REFORMOWANYCH
SEKTORACH ZDROWIA – PRZYKŁAD POLSKI
Wprowadzenie
Przemiany zachodzące w polskim sektorze ochrony zdrowia ostatniej dekady w
istotny sposób zmieniają warunki funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej, zarówno
sektora publicznego, jak i prywatnego. Chodzi tu nie tylko o zdynamizowanie ich otoczenia,
ale o wprowadzenie rozwiązań, które wymuszają nowe zachowania wśród podmiotów.
Konsekwencją wdrożenia systemu kontraktowania usług medycznych jest pojawienie się
ryzyka i niepewności działania. Liberalizacja regulacji prawnych dopuszczająca szerszy niż
dotychczas udział podmiotów prywatnych oraz większą samodzielność jednostek
publicznych, skłania do szerszego uwzględniania w ofertach potrzeb obsługiwanych
populacji, podwyższania jakości świadczonych usług oraz obniżania kosztów. Wzrost stopnia
niezależności podmiotów opieki zdrowotnej i uzależnienie ich przetrwania i rozwoju od
osiąganych wyników nakładają wymóg racjonalizacji działań.
W tych okolicznościach punktem wyjścia dla wszelkich działań dostosowawczych
podmiotów opieki zdrowotnej do nowego otoczenia jest posiadanie rzetelnych informacji.
Celem artykułu jest zatem przedstawienie - na przykładzie Polski - zakresu informacji
niezbędnych do oceny reformy systemu opieki zdrowotnej i transformacji relacji pacjentusługodawca. Prezentowane wyniki badań empirycznych nawiązują do koncepcji gospodarki
opartej na wiedzy. Eksponują bowiem fundamentalne znaczenie informacji w podejmowaniu
decyzji zarządczych w tym przypadku w odniesieniu do makro-organizacji jaką jest państwo i
jego systemy (tu: system ochrony zdrowia). Odwołują się również do roli kapitału ludzkiego
w procesie zmian (tu: społecznych), szczególnie istotnej w usługach typu human-based. Do
tej kategorii usług włącza się usługi opieki zdrowotnej.
Potrzeby informacyjne w polskim sektorze ochrony zdrowia
Wprowadzenie w 1999 roku rozwiązań ubezpieczeniowych, jak i praktykowane już
przed tą datą na mocy Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej zawieranie kontraktów między
publicznymi płatnikami (naczelnymi organami administracji państwowej, wojewodami i
organami gminy) a publicznymi i prywatnymi świadczeniodawcami o dostarczanie usług
zdrowotnych stworzyło prawne podstawy rynku wewnętrznego w opiece zdrowotnej i
odejścia do relacji integracyjnej. Przed 1999 rokiem wartość umów była najczęściej
ekwiwalentna z całkowitymi budżetami przydzielanymi przez wojewodów samodzielnym
publicznym zakładom opieki zdrowotnej (SPZOZ) zanim wprowadzono kontrakty, co de
facto odpowiadało formule blokowej. Z czasem zaczęto stosować również formułę kosztowoilościową oraz jednostkową1, co spowodowało, że na szerszą niż wcześniej skalę
wprowadzony został pierwiastek ekonomiczny, obligujący zakłady opieki zdrowotnej do
1
Szerzej na ten temat zob. I. Rudawska, Imperatyw konkurencji na rynku usług zdrowotnych, [w:]
Przedsiębiorczość: szansą na sukces rządu, gospodarki, przedsiębiorstw, społeczeństwa, pr. zbior. pod red. K.
Piecha, M. Kulikowskiego, Instytut Wiedzy, Warszawa 2003.
162
Iga Rudawska
poszukiwania metod optymalizacji świadczenia usług oraz efektywnego wykorzystania
zasobów. Zmiany uwidoczniły, że to właśnie lekarz, poprzez swoje decyzje, wpływa na
alokację środków w sektorze zdrowia.
Rozwiązania prawne, nakładające na jednostki opieki zdrowotnej status
samodzielności sprawiły, że problem ograniczoności zasobów zaczął bezpośrednio ich
dotyczyć. Imperatyw racjonalizacji działań stał się udziałem środowiska lekarskiego. Obok
zagadnienia „jak leczyć?” pojawił się problem „kogo leczyć i za ile?”. Ów nowy paradygmat
funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej spowodował, iż system motywacji
ekonomicznej stać się miał dominującym układem opisującym zachowania pracowników
medycznych. Odwoływanie się do kryterium efektywności działalności lekarskiej na tak
szeroką skalę z pewnością uznać należy za nowe zjawisko. Postulowany prymat bodźców
finansowych w obszarze dotąd zarezerwowanym dla wartości etycznych i moralnych wywołał
kolizję obu układów w środowisku lekarskim2. Dowodzi temu badanie empiryczne3, w
którym 92% badanych menedżerów potwierdziło ograniczenie swej swobody w
postępowaniu medycznym względami ekonomicznymi, głównie kosztowymi (wyk.1-d).
zdecydow anie nie
a) po de jm owan e ref orm y ni e p rzyczyn iaj ą s ię
8,7
d o p op ra wy wa ru nków prac y p erso ne lu
raczej nie
raczej tak
zdecydow anie tak
55,6
18,3
4,8
12,7
nie mam zdania
m ed yc zn eg o
b) na s ku tek za ko ntraktowan ia du że j i loś ci
świa dc ze ń p rzy je dn oc ze śn ie nis ki ej ich c en ie,
8,7
le ka rze s ą zm us zan i s krac ać pa cj en tom c za s
32,5
33,3
9,5
15,9
wizyt
c ) le ka rze p od ejm u ją wyzwan ie na bywa nia
n owyc h u m iej ętn oś ci m en ed że rskich (s tu dia z
12,7
34,9
16,7
31,7
4,0
za kre su p rawa, ekon om ii , za rząd zan ia )
1,6
d ) s wob od a l eka rzy w p os tęp owan iu
6,3
me dycznym j es t o gra ni czon a wzg lę da mi
63,5
28,6
e ko no mi czn ym i (gł ównie kos zto wymi )
0
20
40
60
80
1 00
odse tki
Wykres 1. Konsekwencje zmian systemowych w ochronie zdrowia w latach 1999-2003 w
opinii menedżerów opieki zdrowotnej
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań bezpośrednich.
Tradycyjne wartości wynikające z kodeksu deontologicznego należy rozpatrywać w
szerszym układzie relacji społecznych. Funkcjonowanie publicznych zakładów opieki
zdrowotnej postrzegane jest w społeczeństwie, w przeważającej mierze, jako swoista służba, a
2
Szerzej na ten temat zob.: Rudawska I., Ekonomizacja relacji pacjent- usługodawca w opiece zdrowotnej,
Rozprawy i Studia T. 602, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2006.
3
Badanie przeprowadzono w ramach grantu naukowego własnego (nr 2H02C 03425) finansowanego przez
Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, którego autorka była kierownikiem w latach 2003-2006. Badaniem objęto
506 mieszkańców oraz 126 zakładów opieki zdrowotnej regionu zachodniopomorskiego zachowując
reprezentatywny dobór obu prób badawczych. Szerzej na ten temat zob. Rudawska I., Raport z projektu
badawczego nt. „Ekonomizacja relacji usługodawca -pacjent w sektorze usług zdrowotnych”, Maszynopis
powielony, Szczecin 2006.
Potrzeby informacyjne w reformowanych sektorach zdrowia – przykład Polski
163
praca personelu medycznego ciągle bardziej odbierana jest jako powołanie, niż jako sposób
zarobkowania. Analizując „Kartę Lekarza” precyzującą zasady wykonywania zawodu lekarza
można wyraźnie wyczuć atmosferę zaniepokojenia4. Zasada nadrzędności dobra pacjenta
wynika z poświęcenia się przez lekarza służbie dla dobra pacjenta, co uznać można za akt
altruizmu. To z kolei oddziałuje na relację tworzącą się między lekarzem a pacjentem –
zwiększa bowiem zaufanie budowane w owym związku. Sposób wprowadzania zmian do
sektora zdrowia w latach 1999-2003, a w szczególności metody wynagradzania
świadczeniodawców w podsektorze szpitalnym, spowodowały, iż w ujęciu społecznym
relacja usługobiorca-usługodawca w sektorze zdrowia przeżywa kryzys zaufania. Nawet takie
rozwiązanie organizacyjne jak swoboda wyboru miejsca leczenia w odczuciu blisko połowy
respondentów strony popytowej nie przyniosło poprawy parametrów relacji usługowych w
postaci jakości usług zdrowotnych, ich dostępności czy pozycji pacjenta wobec
świadczeniodawcy (wyk. 2). Znaczny odsetek respondentów – mimo korzystania z usług
zdrowotnych - nie potrafił w ogóle ustosunkować się do powyższych zmian.
"Czy w Pańskim odczuciu w prow adzenie w 1999 r. m ożliw ości w yboru
m iejsca leczenia w płynęło na:"
odsetki
0,00
a) popraw ę jakości
św iadczonych usług
zdrow otnych?
b) popraw ę dostępności
św iadczonych usług?
20,00
10,67
22,92
8,70
25,30
c) w zmocnienie Pańskiej
pozycji jako pacjenta 5,93
w obec usługodaw ców ?
40,00
60,00
24,31
20,75
15,61
28,66
zdecydowanie tak
raczej tak
80,00
30,04
29,84
34,98
trudno powiedzieć
zdecydowanie nie
100,00
12,06
15,42
14,82
raczej nie
Wykres 2. Wpływ zmian systemowych w sektorze zdrowia na parametry relacji pacjentusługodawca w opinii pacjentów
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań bezpośrednich.
Relacja pacjent-usługodawca pozostaje w polu oddziaływania czynników
bezpośrednio związanych z wykonywaniem zawodów medycznych. Do negatywnych zjawisk
obserwowanych w tym obszarze zaliczyć można brak poprawy warunków pracy, szczególnie
płac personelu medycznego5. Opinię taką wyraziło blisko ¾ profesjonalistów (wyk. 1 - a).
Motywacje finansowe odgrywają istotną rolę w kształtowaniu postaw i zachowań
4
Zob. Karta Lekarza – Zasady wykonywania zawodu lekarza w nowym tysiącleciu, „Medycyna Praktyczna”
Wydanie Specjalne 2002, nr 4.
5
W 2002 roku średnia płaca lekarza (w ramach umowy o pracę) była zróżnicowana w zależności od miejsca
zatrudnienia. W szpitalu powiatowym wynosiła ona 1 995,25 zł, w szpitalu będącym własnością samorządu
miasta – 2 551,39, a w szpitalu klinicznym – 2 969, 38. Średnia płaca pielęgniarki wynosiła natomiast 1 619, 14
zł. Dane Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Zachodniopomorskiego.
164
Iga Rudawska
pracowników – oddziałują zatem również na jakość relacji z pacjentami na poziomie każdego
zakładu opieki zdrowotnej. Z drugiej strony należy mieć na uwadze, że nieumiejętnie
przeprowadzone podwyżki płac mogą mieć destabilizujący wpływ w skali całego systemu
(jak „Ustawa 203”6).
Wpływ przemian systemowych uwidacznia się również w obszarze ważnego dla
pacjenta parametru procesu usługowego, jakim jest czas poświęcany mu przez usługodawcę.
Blisko 66% profesjonalistów uznało, iż zasady kontraktowania świadczeń wpływają na jego
skrócenie (wyk. 1- b). Czas poświęcany pacjentowi w trakcie trwania wizyty lekarskiej
wypełniają różne czynności, przy czym na podstawie badania przeprowadzonego przez GUS
można stwierdzić, że ogólna ich ocena przez pacjentów wypada na średnim poziomie
(najwięcej respondentów ocenia poszczególne zakresy komunikacji lekarz-pacjent na 3, w
skali 1-5 – tab. 1). Najbardziej krytycznie pacjenci oceniają usługodawców biorąc pod uwagę
czas przeznaczany na wywiad o problemach natury psychicznej i środowiskowej – grupa
niezadowolonych sięga tu blisko 33%. Percepcja elementów interakcji odnoszących się do
zagadnień stricte medycznych, jak wywiad dotyczący choroby czy sposób aplikacji leków
wypada nieco korzystniej (odsetek zadowolonych znajduje się w przedziale 32-40% - tab. 1 –
a, c). Można zatem wysnuć wniosek, że w obliczu skracania czasu trwania pojedynczej
wizyty lekarze koncentrują się na elementach instrumentalnych procesu leczenia, zaniedbując
przy tym aspekty ekspresyjne - równie ważne.
Tabela 1. Ocena zmian w usługach zdrowotnych w związku z reformą systemu ochrony
zdrowia (odsetki w %)
Wyszczególnienie
Bardzo Dobrze Średnio Źle
dobrze
3,6
28,9
40,1
17,5
a) Czas poświęcony przez lekarza pacjentowi
na wywiad o występujących schorzeniach
b) Czas poświęcony przez lekarza pacjentowi
2,5
na wywiad o problemach natury psychicznej
i środowiskowej
c) Czas poświęcony przez lekarza pacjentowi na
4,4
informowanie go o zażywanych lekach
d) Czas poświęcony przez lekarza pacjentowi
4,4
na informowanie go o przestrzeganiu odpowiedniego trybu
życia i diety
Bardzo
Brak
źle
odpowiedzi
6,2
3,7
21,0
39,9
23,1
9,4
4,1
35,4
38,7
13,6
4,1
3,9
31,6
38,9
15,9
5,3
3,9
Źródło: Ochrona zdrowia w gospodarstwach domowych w 2003 roku. Informacje i
opracowania statystyczne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2004, s. 55-64.
Ponad ¾ próby menedżerów opieki zdrowotnej negatywnie oceniło wpływ metod
finansowania również na ilość świadczonych usług (tab..2 -c). Nieprzychylne w
przeważającej mierze opinie dotyczą zarazem innych sfer funkcjonowania płatnika (Kas
Chorych, a od kwietna 2003 roku Narodowego Funduszu Zdrowia), który poprzez swoje
zachowania oddziałuje na relację pacjent-usługodawca. Brak polityki projakościowej (zdania
tego było 54% menedżerów – tab. 2 – a),a także nie wyzwalanie bodźców promujących
efektywnych świadczeniodawców (opinię tę wyraziło ponad 61% kadry – tab. 2 –b) to
najczęściej formułowane po jego adresem zarzuty.
6
Ustawa z dnia 22 grudnia 2000 roku o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu
przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej (Dz.U. z 2001 roku, Nr 5, poz. 45). Parlament uchwalając ustawę o podwyżkach nie wskazał źródła
ich finansowania.
165
Potrzeby informacyjne w reformowanych sektorach zdrowia – przykład Polski
Tabela 2. Relacje usługodawca-płatnik w ocenie świadczeniodawców
(odsetki w %) N=126
Wyszczególnienie
a) Płatnik monitoruje działalność
świadczeniodawców stymulując podwyższanie
jakości dostarczanych przez nich usług.
b) Płatnik, poprzez zawieranie kontraktów
długoterminowych i na duże pakiety usług promuje
efektywnych świadczeniodawców.
c) Ograniczono ilość świadczonych usług pod
wpływem stosowanych przez płatnika metod ich
opłacania.
Zdecydowanie
nie
Raczej
nie
Nie
mam
zdania
Raczej
tak
Zdecydowanie
tak
16,7
37,3
9,5
24,6
11,9
32,5
28,6
12,7
20,6
5,6
11,1
8,7
2,4
31,0
46,8
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań bezpośrednich.
Relatywnie niski poziom finansowania usług zdrowotnych ze środków publicznych
rzędu 474 USD per capita (wg. PPP)7, jak i mała dostępność niektórych usług (głównie
specjalistycznych) skłania część członków społeczeństwa do realizacji swych potrzeb
zdrowotnych w niepublicznym sektorze zdrowia finansowanym bezpośrednio z dochodów
indywidualnych. Dotyczy to w szczególności tych pacjentów, którzy cenią sobie takie
atrybuty usługodawcy jak szybkość zaspokojenia potrzeby i wysoka jakość warunków
świadczenia. Badanie pierwotne ujawniło, że dla 85% respondentów angażujących swe
prywatne środki celem był zakup usług ambulatoryjnych (tab.3 - b). Partycypację w kosztach
usług zdrowotnych – i to nie tylko poprzez zakup usług w sektorze niepublicznym – deklaruje
przy tym 65% wszystkich pacjentów.
Tabela 3. Źródła wydatków na opiekę zdrowotną z dochodów indywidualnych
Wyszczególnienie
a) Opłaty wnoszone przy okazji leczenia w publicznych placówkach (np. tzw.
cegiełki, opłaty pobierane przez fundację placówki).
b) Zakup usług w prywatnych placówkach otwartej opieki zdrowotnej (np.
usługi lekarzy specjalistów, dentystów, usługi diagnostyczne).
c) Pobyt/operacja w prywatnym szpitalu.
d) Dopłaty do nie pokrywanych przez składkę ubezpieczeniową usług
świadczonych w placówce publicznej (np. niektóre usługi diagnostyczne,
ponadstandardowe usługi stomatologów i ortodontów, usługi rehabilitacyjne).
e) Inne cele.
Odsetek w %*
(N=329)
6,99
85,41
1,52
34,04
5,17
* Procenty odpowiedzi nie sumują się do 100, ponieważ respondenci mogli podać więcej niż jedno źródło
wydatków.
Źródło: opracowanie własne na podstawie badań bezpośrednich.
Dla 1/3 tych mieszkańców regionu, którzy w roku poprzedzającym badanie
zaangażowali swe prywatne środki, źródłem wydatków były dopłaty do niepokrywanych
7
Obliczenia własne na podstawie OECD Health Data 2004. Analogiczna średnia wartość dla państw Unii
Europejskiej wynosi 2042 USD. Wielkość ta została szacowana w oparciu o dane pochodzące z 2002 roku, a
więc nie obejmuje wartości notowanych w państwach nowo stowarzyszonych.
166
Iga Rudawska
przez składkę ubezpieczeniową usług publicznych placówek (tab.3 -d). Oficjalne
współpacenie pacjenta w sektorze publicznym ma więc już miejsce, choć jego zakres nie jest
szeroki. Wartością modalną ponoszonych wydatków indywidualnych w skali roku na usługi
zdrowotne (bez wydatków na leki i miejsce ich wydatkowania: sektor
publiczny/niepubliczny) jest przedział 100-500 zł netto (tego wskazania udzieliło 33%
próby). Blisko 35% respondentów nie poniosło żadnych wydatków z dochodów
indywidualnych na usługi opieki zdrowotnej w roku poprzedzającym badanie mimo
deklarowanego korzystania z tych usług. W takich przypadkach nie można wykluczyć
istnienia dochodowej bariery popytu na świadczenia opłacane indywidualnie. Spostrzeżenie
to potwierdza analiza korelacyjna. Wykazała ona istnienie statystycznie istotnych zależności
pomiędzy wydatkami ponoszonymi przez pacjentów na zakup usług zdrowotnych a
dochodem netto pozostającym w ich dyspozycji (tab. 4). Z kolei analiza kierunku korelacji
wskazuje, że im pacjent dysponuje większym dochodem netto, tym większą kwotę
przeznacza na indywidualne finansowanie usług zdrowotnych. Badanie dalszych związków
stochastycznych ujawniło również statystycznie istotne zależności między wydatkami na
usługi a wykształceniem pacjenta oraz częstotliwością korzystania przez niego z usług
zdrowotnych (tab. 4).
Tabela 4. Wydatki na usługi zdrowotne a charakterystyki pacjentów (kwantyfikacja
zależności stochastycznych)
Charakterystyka
pacjenta
Siła
związku
Dochód
V=0,176
T=0,162
C=0,367
V=0,175
T=0,160
C=0,364
V=0,190
T=0,138
C=0,259
Wykształcenie
Częstotliwość
korzystania z usług
Kierunek
związku (R rang
Spearmana)
R=0,161
R=0,281
-
Interpretacja
Wraz ze wzrostem dochodów netto przypadających na
jedną osobę w gospodarstwie domowym, rosną wydatki
na usługi zdrowotne pokrywane indywidualnie.
Wraz ze wzrostem wykształcenia pacjenta, rosną
wydatki na usługi zdrowotne pokrywane indywidualnie.
Im pacjent częściej korzysta z usług zdrowotnych, tym
jego preferencje przysuwają się z niepublicznej
(odpłatnej) ku publicznej (bezpłatnej) opiece
zdrowotnej. Osoby rzadko (raz w roku, w wyjątkowych
sytuacjach) wchodzące w kontakt ze służbą zdrowia
przeznaczają na nią większe kwoty z dochodów
indywidualnych w porównaniu z osobami
korzystającymi często (ponad 6 razy w roku) i
umiarkowanie (3-6 razy w roku)*.
*Na podstawie wykresów interakcji.
Źródło: obliczenia własne.
Powyżej zobrazowane angażowanie środków własnych pacjenta na opiekę zdrowotną
(poza obowiązkową składką na ubezpieczenie zdrowotne) świadczy o istnieniu luki pomiędzy
oczekiwaniami licznej grupy klientów co do finansowych możliwości systemu ochrony
zdrowia, a stopniem zaspokojenia ich potrzeb. Utrzymanie skali finansowania ochrony
zdrowia na obecnym poziomie 6,3% PKB przy obecnych tendencjach epidemiologicznodemograficznych (starzenie się społeczeństwa, dominacja chorób chronicznych) nie jest
możliwe, jeśli celem ma być podnoszenie efektywności w sektorze opieki zdrowotnej. Niski
poziom finansowania negatywnie wypływa na zarówno na morale pracowników medycznych,
jak i na samych pacjentów. Zaznaczyć przy tym należy, że wśród tych ostatnich istnieje silny
opór przed zwiększaniem zobowiązań wobec publicznego płatnika w postaci podwyższania
składki na ubezpieczenie zdrowotne (dotyczy to blisko ¾ respondentów). Rodzi to
Potrzeby informacyjne w reformowanych sektorach zdrowia – przykład Polski
167
konieczność działań społecznych zorientowanych na podnoszenie świadomości kosztowej
pacjentów, jak i na ograniczanie ich postaw roszczeniowych.
Wnioski końcowe
Prezentowane w artykule badania ujawniły, że:
1. Zmiany formalnoprawne: jak swoboda wyboru usługodawcy, równouprawnienie
publicznych i niepublicznych świadczeniodawców w systemie kontraktowania świadczeń,
samodzielność publicznych zakładów opieki zdrowotnej nie są wystarczającymi
czynnikami warunkującymi reorientację postaw i zachowań po obu stronach relacji
pacjent-usługodawca.
2. Zmianom legislacyjnym tworzącym ramy dla mechanizmu konkurencji po podażowej
strony relacji nie towarzyszyło wyzwolenie bodźców w postaci kontroli jakości i
nagradzania usługodawców efektywnych z punktu widzenia kosztów i
satysfakcjonowania pacjentów. Nieprecyzyjne zasady selekcji „najlepszej oferty”
spowodowały, że kontraktowanie usług pozbawione zostało elementów motywujących
usługodawców do rzeczywistego konkurowania o fundusze zgromadzone u płatnika
trzeciej strony.
3. Odejście od relacji integracyjnej na rzecz relacji kontaktowej pomiędzy niezależnymi
usługodawcami a płatnikiem nie wzmocniło pozycji pacjentów w systemie, co jest
pochodną monopsonicznej pozycji publicznego płatnika.
4. Realizacja potrzeb zdrowotnych w prywatnym sektorze zdrowia dotyczy 65% badanych
respondentów, co świadczy o znacznym udziale pacjentów w kosztach usług opieki
zdrowotnej poprzez finansowanie tych świadczeń bezpośrednio z dochodów
indywidualnych. Wysokość zaangażowanych środków w skali roku mieści się w
przedziale 100-500 zł netto (wartość modalna). Istnieją zatem grupy pacjentów, które za
określone atrybuty oferty skłonne są zaangażować większe - niż wynika to z
obowiązkowego powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego – środki finansowe.
5. Po popytowej stronie relacji mechanizm wyboru sprzyja urzeczywistnianiu się
zróżnicowanych preferencji pacjentów. Blisko co czwarty pacjent reaguje na negatywne
bodźce jak zła komunikacja z lekarzem czy problemy organizacyjne w placówce
dokonując zmiany usługodawcy. Jednocześnie należy wskazać na istnienie licznej grupy
klientów, którzy nie skorzystali ze swobody wyboru świadczeniodawcy motywując swe
zachowania przyzwyczajeniem. Badanie potwierdziło również istnienie zjawiska
monopoli na dostarczanie usług zdrowotnych, szczególnie w rejonach wiejskich.
Zarówno lojalność inercyjna, jak i monopol dostawców usług stanowią zagrożenie dla
rozwoju orientacji na klienta wśród świadczenidodawców – nie dostarczają bowiem
bodźców do zmiany ich zachowań.
Zaprezentowane wyniki badań strony podażowej i popytowej polskiego rynku usług
opieki zdrowotnej z pewnością nie wyczerpują wszystkich zagadnień, o których informacja
może stanowić punkt odniesienia w ocenie dotychczasowych reform, jak i element służący
planowaniu przyszłych zmian. Zebrane dane, w szczególności opinie głównych interesariuszy
systemu zdrowotnego (pacjentów i usługodawców) są egzemplifikacją potrzeb
informacyjnych, jakie stają się niezbędne w procesie reformowania omawianego sektora.
LITERATURA:
1. Karta Lekarza – Zasady wykonywania zawodu lekarza w nowym tysiącleciu, „Medycyna
Praktyczna” Wydanie Specjalne 2002, nr 4.
2. OECD Health Data 2004, Comparative analysis of 30 countries, OECD Publications,
168
Iga Rudawska
Paris 2004.
3. Rudawska I., Ekonomizacja relacji pacjent- usługodawca w opiece zdrowotnej, Rozprawy
i Studia T. 602, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2006.
4. Rudawska I., Imperatyw konkurencji na rynku usług zdrowotnych, [w:]
Przedsiębiorczość: szansą na sukces rządu, gospodarki, przedsiębiorstw, społeczeństwa,
pr. zbior. pod red. K. Piecha, M. Kulikowskiego, Instytut Wiedzy, Warszawa 2003.
5. Rudawska I., Raport z projektu badawczego nt. „Ekonomizacja relacji usługodawca pacjent w sektorze usług zdrowotnych”, Maszynopis powielony, Szczecin 2006.
INFORMATION NEEDS IN HEALTH SECTORS UNDER REFORMS – THE
EXAMPLE OF POLAND
Summary
The paper examines the information needs in the health sectors that are being
reformed. This is the case of Poland which could provide the useful guidelines for other East
European countries, but cannot be treated as universal model of necessary information. The
author focuses both on supply and demand side of the health care market. The information
exemplifications have been derived from field research conducted by the author in 2004.