Pobierz sprawozdanie

EFEKTYWNA INFRASTRUKTURA WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ
SPRAWOZDANIE Z WARSZTATU, 11 PAŹDZIERNIKA 2012 R.
Celem warsztatu było wypracowanie rekomendacji odnośnie infrastruktury wsparcia ekonomii
społecznej w Polsce, które Stała Konferencja Ekonomii Społecznej uwzględni w propozycji
koncepcji systemu wsparcia ekonomii społecznej skierowanej do Ministerstwa Rozwoju
Regionalnego, w ramach konsultacji dotyczących kształtu perspektywy finansowej środków
UE na lata 2014-2020.
Warsztat skierowany był zarówno do przedstawicieli instytucji i organizacji tworzących
system wsparcia ekonomii społecznej w Polsce (w tym w szczególności do OWES-ów, które
chciałyby, żeby ich doświadczenia zostały wykorzystane do projektowania przyszłych
rozwiązań), jak i do odbiorców systemu wsparcia - przede wszystkim do przedsiębiorstw
społecznych, które chciałyby opowiedzieć o swoich potrzebach i problemach oraz podzielić
się swoimi doświadczeniami ze współpracy z OWES.
Warsztat przygotowany został przez Fundację Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych we
współpracy z Fundacją Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.
Spotkanie rozpoczęło sie wprowadzeniem dokonanym przez prowadzące warsztat
Magdalenę Huszcza z FISE i Karolinę Cyran Juraszek z FRSO, które wskazały, że
funkcjonowanie sprawnej i skutecznej infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej jest
konieczne oraz że widać już pewne pozytywne tendencje i przykłady w tym zakresie. Na
razie jednak ogólna sytuacja nie wygląda optymistycznie.
Z przywołanego raportu Ministerstwa Rozwoju Regionalnego odnośnie infrastruktury,
opublikowanego w sierpniu 2012 roku, wynika, że zbytnie jest nastawienie na rozwój
infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej, a za małe na bezpośrednie wsparcie
podmiotów, przy jednoczesnym braku strategii wdrażania działań na rzecz budowy
infrastruktury wsparcia.
Obserwuje się dublowanie działań OWES na danym terenie przy jednoczesnym pojawieniu
się tzw. „białych plam”, brak jest trwałości i ciągłości działania, bo wskaźnik mierzący liczbę
OWES, które działają 2 lata po zakończeniu realizacji projektu wynosił na koniec 2011 r. tylko
10 podmiotów.
Dodatkowym problemem jest niska jakość działań OWES. W prezentacji wskazano też na
inne problemy dotyczące infrastruktury wsparcia wśród, których wymieniono:
1. Nieadekwatny plan wsparcia ES na poziomie kraju.
2. Brak strategicznego podejścia do budowy systemu wsparcia ekonomii społecznej na
poziomie województw (przypadkowość konkursów, wybranych projektodawców, w
efekcie brak trwałej i sprawnej infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej).
3. Brak ciągłości funkcjonowania, brak trwałości rozwiązań (konkursowe podejście, nie
nastawione na premiowanie kontynuacji działań, nie wymuszające budowania
trwałych rozwiązań).
4. Ograniczenia projektowe (brak miejsca na innowacje i elastyczność, ograniczony
katalog działań, ograniczenia formalne w PO KL).
5. Brak sieciowania i współdziałania OWES (nakładające się obszary wsparcia i grupy
odbiorców, dublująca się oferta, marnotrawienie środków).
6. Niezdrowa konkurencja (OWES-y konkurują ze sobą, nie zależy im na
komplementarności swoich ofert, w większości realizują podobne schematyczne
projekty i walczą o tego samego odbiorcę).
7. Brak adekwatnych zasobów ludzkich (brak specjalistycznych kompetencji u części
trenerów i doradców, w konsekwencji jakość wsparcia oferowanego przez OWES
bywa niska).
8. Ilość zamiast jakości i trwałości działań (konkursy premiują działania nastawione na
ilościowy rezultat, powierzchowne, a nie realne wsparcie rozwoju PES mierzone np.
liczbą stworzonych miejsc pracy czy przyrostem zysku PES, brak zaplanowanego
monitoringu i ewaluacji prowadzonych działań – nastawienie typowo projektowe).
9. Incydentalność wsparcia PES (szkolenia i doradztwo nie wprowadzają trwałej zmiany,
rzadko dają adekwatną pomoc w radzeniu sobie z problemami).
10. Kryteria formalne (uczestnicy są często bardzo różni i przypadkowi, wsparciem objęci
są wszyscy, którzy spełniają kryteria formalne, a nie ci którzy rzeczywiście rokują jako
przedsiębiorcy społeczni).
11. Brak profilowania usług, głębszego diagnozowania potrzeb.
12. Wąska branża (większość PES-ów nigdy nie spotkała się i nie słyszała o OWES –
częściej to OWES „polują” na PES).
Cały czas mówi sie o pieniądzu, który może działania sfinansować. Większość finansowania
związana jest z funduszami UE. Poszły one w ilość, a nie jakość. Dlatego też przypomniana
została struktura alokacji środków z 7.2.2 na lata 2007–2013 oraz wskaźniki dotyczące
infrastruktury wsparcia. Zostały również przedstawione informacje nt. nowej perspektywy
finansowania. Efektywna sieć wsparcia jest nam potrzebna, dlatego warto sie nad tym
zastanowić, jak w przedstawionej perspektywie powinna ona wyglądać.
Kolejnym punktem programu była prezentacja przykładów dobrych praktyk w zakresie
współpracy pomiędzy Ośrodkami Wsparcia Ekonomii Społecznej a konkretnymi podmiotami.
Wśród prezentujących wyniki pracy OWES znaleźli się:
 Stowarzyszenie Kujawsko-Pomorski Ośrodek Wsparcia Inicjatyw Pozarządowych
„TŁOK” i Stowarzyszenie Mieszkańców i Miłośników Piły nad Brdą BUKO,
 Instytut Spraw Obywatelskich INSPRO, Centrum KLUCZ i Fundacja 11 MUZ z Łodzi.
 Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości z Dąbrowy Górniczej i Spółdzielnia Socjalna
TRANSKOLEKTYW.
Po zakończeniu prezentacji przedstawiono zasady pracy grup warsztatowych. W 4 grupach
pracowano metodą burzy mózgów, gdzie dyskutowano nad głównymi problemami w danym
obszarze tematycznym dot. systemu wsparcia ekonomii społecznej.
Pierwsza grupa opracowywała temat: Pożądany zakres wsparcia ekonomii społecznej
w Polsce (więcej niż dobre produkty) odpowiadając na pytania:
1. Jakie cele przed sobą stawiamy, aby skutecznie wspierać podmioty ekonomii
społecznej?
2. Kto powinien udzielać wsparcia?
3. Jakie powinny być podstawowe kompetencje wspierających?
4. Jakie grupy odbiorców powinny być objęte wsparciem?
5. Jakie formy wsparcia powinny być dostępne w ramach systemu?
Druga grupa opracowywała temat: Pożądane rezultaty systemu wsparcia (wartość
większa niż cena) odpowiadając na pytania:
1. Co powinno być efektem działania systemu wsparcia?
2. Kiedy OWES ma poczucie satysfakcji ze wspierania podmiotu ekonomii społecznej?
3. W jaki sposób mierzyć efektywność wsparcia ekonomii społecznej?
4. Standaryzacja i certyfikacja infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej a jej
efektywność?
5. Gdzie w systemie powinno być miejsce na innowacje?
Trzecia grupa opracowywała temat: Pożądana rola infrastruktury wsparcia ekonomii
społecznej w regionach (przywracamy równowagę) odpowiadając na pytania::
1. Infrastruktura wsparcia a realizacja polityk publicznych na poziomie regionu, w tym
wieloletni plan rozwoju ekonomii społecznej.
2. Główni aktorzy systemu wsparcia ekonomii społecznej, ich role i funkcje.
3. Relacje pomiędzy instytucjami tworzącymi system wsparcia ekonomii społecznej.
Czwarta grupa opracowywała temat: Pożądany sposób finansowania systemu
wsparcia (pieniądze dla ludzi) odpowiadając na pytania::
1. Ile kosztuje efektywna infrastruktura wsparcia ekonomii społecznej?
2. W jaki sposób powinna być finansowana infrastruktura wsparcia?
3. Czy i w jaki sposób finansowanie infrastruktury wsparcia powinno być powiązane z
rezultatami?
4. Czy klient powinien móc decydować gdzie i za co płaci?
Po burzliwej dyskusji w grupach nastąpiła prezentacja wypracowanych rezultatów.
Wyniki pracy grupy 1:
Jakie cele przed sobą stawiamy, aby skutecznie wspierać podmioty ekonomii społecznej?
 diagnoza potrzeb PES i ich zaspokojenie,
 stworzenie elastycznej oferty,
 trwałe mierzalne rezultaty skuteczności,
 samodzielność,
 budowa kompetencji (ciągła, proces),
 poszerzenie/dostosowanie oferty,
 de-biurokratyzacja działań OWES po 7.2.2.,
 skuteczność wspartych PES i inicjatyw,
 promocja ekonomii społecznej, zwłaszcza wśród ludzi młodych,
 otwieranie i zamykanie (pomoc) PES.
Kto powinien udzielać wsparcia?
 doradcy z doświadczeniem praktycznym,
 wsparcie aniołów biznesu,
 doradcy zewnętrzni,
 coach,
 OWES: organizacja społeczna, działalność gospodarcza,
 trenerzy z doświadczeniem biznesowym i w ekonomii społecznej,
 sieć partnerów + OWES jako sieć,
 opiekunowie uczestników; animator/opiekun procesu,
 kadra OWES: podstawa, kilka specjalizacji,
 instytucja z doświadczeniem,
 przygotowanie następców.
Jakie powinny być podstawowe kompetencje wspierających?
 specjalizacje: stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie socjalne, spółka non profit,
 doświadczenie, umiejętności interpersonalne, odwaga,
 rozwijanie,
 badanie potrzeb,
 odpowiedzialność,
 gospodarność,
 wsparcie a wymagania i harmonia,
 znajomość rynku,
 skierowanie do innych instytucji.
Jakie grupy odbiorców powinny być objęte wsparciem?
 osoby przedsiębiorcze,
 promocja przedsiębiorczości społecznej,
 NGO, spółdzielnie socjalne, spółki non profit,
 samorządy, w tym zleceniodawcy,
 grupy chcące się organizować/działać,
 otoczenie: sektor prywatny, media, administracja publiczna, ngo,
 edukacja młodzieży.
Jakie formy wsparcia powinny być dostępne w ramach systemu?
 inkubacja spółdzielni uczniowskich,
 ścieżki wsparcia w tym dla spółdzielni socjalnej po roku działalności,
 system staży w PES,
 superwizja dla PES i OWES,
 narzędzia auto-ewaluacji,
 dotacje,
 pomoc (udział) w finansowaniu inkubowanego PES (ryzyko + odpowiedzialność),
 poręczenia,
 usługi w ramach 1 okienka,
 pule rozwojowe (środki na rozwój).
Wyniki pracy grupy 2:
Kiedy






OWES ma poczucie satysfakcji ze wspierania podmiotu ekonomii społecznej?
odpowiadanie na oczekiwania,
profesjonalizacja, samodzielność,
przyrost geometryczny wartości dodanej,
kompleksowa oferta,
klient staje się równorzędnym partnerem,
narzędzia do wcielania marzeń.
W jaki






sposób mierzyć efektywność wsparcia ekonomii społecznej?
wyniki finansowe/społeczne PES,
wskaźnik zatrudnienia,
poszerzenie działalności i pozyskanie zew. finansowania,
minimalne przychody za okres,
trwałość utrzymania się na rynku,
monitoring długofalowy – obserwatorium ekonomii społecznej,



Gdzie






wskaźniki opisowe nie liczbowe,
elastyczność konkursów/wskaźników/ warunków dostępu,
pomiar jakości, rzetelności wykonania.
w systemie powinno być miejsce na innowacje?
inicjatywa oddolna (z poziomu OWES),
mniej „szczelne” konkursy,
małe granty testowe,
obowiązkowe,
zawsze możliwe do zgłoszenia i wdrożenia,
uwzględnione na etapie oceny.
Standaryzacja i certyfikacja infrastruktury wsparcia ekonomii społecznej a jej efektywność?
 tworzone przez praktyków,
 standard wypracowany przez OWES od wewnątrz, pilotaż, potem certyfikacja.
Wyniki pracy grupy 3:
1.
Konieczna współpraca pomiędzy różnymi autorami społecznymi (OWES, ROPS OPS,
PUP, UP, uczelnie, media, LGD, NGO, PES, JST oraz biznes).
2.
Infrastruktura skrojona na miarę województwa: kompleksowa (na poziomie woj., a
nie OWES) i komplementarna.
3.
Wymiana kompetencji na linii OWES-OWES, OWES-ROEFS, OWES-KSU, OWES- inne
podmioty.
4.
Wspólna oferta i przepływ wiedzy.
5.
Jakościowy system oceny OWES.
6.
Wsparcie finansowe dla istniejącej infrastruktury, ale z ewaluacją działań i efektów –
kontynuacja wsparcia, ale i możliwość wykluczenia nieskutecznych.
7.
Wsparcie przez OWES nie tylko dla nowych PES ale i dla istniejących.
Wyniki pracy grupy 4:
















standard bezpłatny podstawowy,
specjalistyczne usługi – voucher,
1% CIT,
częściowa odpłatność,
wymiana barterowa,
fundusz pożyczkowy dla OWES,
system dotacyjny,
działalność gospodarcza: OWES/PES,
rozliczenie z usługi podmiotu, któremu zlecamy zadanie wynikające z LPD,
tryb konkurencyjność,
tryb konkursowy na OWES, konkurencja między OWES,
konkurencyjność w ubieganiu się o środki,
100% finansowania OWES w zakresie wsparcia podstawowego (informacja, animacja,
doradztwo),
częściowe finansowanie OWES w zakresie wsparcia specjalistycznego,
wymiana barterowa jako forma dofinansowania OWES,
proporcjonalny nakład- rezultat,
Źródła








finansowania:
1 %CIT,
działalność gospodarcza instytucji,
wymiana barterowa,
częściowa odpłatność,
przetargi,
EFS,
pośrednictwo sprzedaży usług/produktów PES,
franczyza.
Najwięcej emocji wzbudziła propozycja finansowania OWES. Zaproponowano, że standard
minimum świadczenia doradztwa powinien być za darmo, pozostałe usługi powinny być
kupowane na wolnym rynku.
W podsumowaniu warsztatu głos zabrali
uczestniczący w nim jako obserwatorzy.
przedstawiciele
administracji
publicznej
Dyrektor Piotr Kontkiewicz podkreślił, że cieszy się, że miał okazję wysłuchać tak
kontrowersyjnych poglądów dotyczących zakresu wsparcia i infrastruktury. I propozycji jak
powinno to wyglądać. Andrzej Radniecki stwierdził, że tak na gorąco trudno o
komentarze. Wszystko zostanie wzięte pod uwagę, są różne propozycje, które się wzajemnie
wykluczają. Jak widać nie ma jednego dobrego rozwiązania. Każdą koncepcję wypada
przetestować.
Anna Bugalska, MRR podsumowała, iż w trakcie dyskusji, która miała miejsce, wiele jej
dotychczasowych koncepcji legło w gruzach. Wyjeżdża z wieloma przemyśleniami i
inspiracjami. Rekomendacje powinny zostać przekazane i do Grupy Strategicznej i do
Zespołu ds. rozwiązań systemowych. Do tej pory wyobrażała sobie, że w regionach system
jest podobny. Tu odkryła ich różnorodność i jak bardzo zależy wszystko od specyfiki regionu.
Bardzo mocno EFS łączy się z infrastrukturą, a pytanie czy nie jest to jednak błąd.
Infrastrukturę wsparcia za granicą finansują samorządy, we Francji nie sięgają nawet po
pieniądze europejskie. Powinniśmy wyjść poza schemat OWES.