Chania port i miasto

Chania port i miasto
Coordinates: Lat - 35.516579, Lng - 24.017208
Najstarsze źródła przypisują Minosowi, pierwszemu królowi Krety, synowi Zeusa i nimfy Europy, założenie
najważniejszych miast na wyspie: Kidonii, leżącej na zachodzie wyspy, na przeciw Peloponezu, Knossos, w centralnej
części wyspy, i Fajstos na południu. Jak bardzo jednak mit odbiega od rzeczywistości? Pozostałości po okresie
minojskim (2800-1200 p.n.e.), osady i miejsca pochówku, znajdujemy natomiast na całym obszarze zachodniej Krety.
Największa i najdłużej zamieszkiwana osada zachodniej Krety to Kidonia odkryta na wzgórzu Kasteli, jednej z dzielnic
dzisiejszej Chanii. Podczas prac wykopaliskowych odsłonięto wyjątkowo cenne pod względem architektonicznym
budowle oraz przedmioty (eksponowane obecnie w muzeum w Chanii). Odkryto także liczne miejsca pochówków,
głównie z okresu późnominojskiego, na przykład groby w Maleme, w Filaki albo w Stilos.
Przypuszcza sie, ze Dorowie dowodzeni przez Altajmenesa, syna króla Argos, dotarli z Peloponezu na zachodnie
wybrzeże Krety około roku 1100 p.n.e. i osiedli tu, by następnie wyruszyć dalej, na Rodos.
W historii Krety rozpoczął się wówczas tzw. okres helleński, podczas którego na terenie dzisiejszego województwa
Chanii powstały liczne miasta-państwa. Największe znaczenie miała Kidonia, leząca na terenie współczesnej Chanii. W
roku 524 p.n.e. skolonizowali ja Samijczycy, a we władanie Egipcjan przeszła w 519 roku p.n.e.
Skłócone miasta potrafiły jednak zjednoczyć siły w obliczu zagrożenia zewnętrznego, dzięki czemu w 74 r. odparły atak
floty rzymskiej w Zatoce Chanii. Niestety Kreta nie cieszyła się tym zwycięstwem długo...
Kreta utraciła wolność w roku 68 p.n.e., gdy rzymski konsul Quintus Metellus opanował Falasarne, a następnie
rozpoczął podbój całej wyspy. Wkrótce zajął Kidonie, która zyskała jednakże status miasta niezależnego i w latach 68
p.n.e. - 324 n.e. przezywała okres wielkiej świetności.
Po latach pokoju w czasach rzymskich i wczesnochrześcijańskich nastąpił okres bizantyński. Kidonia nadal była jednym
ze znaczących miast Krety, o czym świadczą fundamenty wielkiej wczesnochrześcijańskiej bazyliki w Kasteli. Na rok
823 datuje się najazd Saracenów na Kretę, po którym nie pozostały żadne ślady z wyjątkiem niektórych nazw
geograficznych. W roku 961 Kreta zostaje wyzwolona przez cesarza Nikiforasa Fokasa. Kidonia nadal pozostawała
ważna osada i twierdza, ale już pod nowa nazwa - Chania.
Okres bizantyński trwał do roku 1204, kiedy to Kreta dostała się pod panowanie Wenecjan, którzy wyparli osiadłych tu
wcześniej Genueńczyków.
Infointravel.com 2010
Page 1/3
Chania port i miasto
W roku 1252 Wenecjanie skolonizowali region Chanii i umocnili swoja obecność na Krecie. Mimo nieustannych
powstańczych zrywów miejscowej ludności panowali na wyspie do 1645 roku, wywierając znaczny wpływ na jej
kulturę. W roku 1645 najpierw Chania, a później pozostała cześć Krety przechodzą w ręce Turków Osmańskich.
Rozpoczyna się jeden z najmroczniejszych okresów w historii wyspy, okres wielu powstań wyzwoleńczych i okrutnych
rzezi. W latach 1830-40 Kreta władają paszowie Egiptu.
W 1851 Turcy przenoszą do Chanii siedzibę osmańskiej administracji Krety.
W latach 1898-1907 władze na Krecie sprawują wielkie mocarstwa ówczesnej epoki:
Włosi w rejonie Chanii, Niemcy w rejonie Sudy, Austriacy w Kisamos - zarządca autonomicznej Krety ustanawiają
księcia Grecji, Jerzego. Zostaje wybrany pierwszy rząd z siedziba w Chanii. W 1910 roku Eleftherios Wenizelos,
członek pierwszego kreteńskiego rządu zostaje wybrany premierem Grecji i 1 grudnia 1913 roku następuje oficjalne
przyłączenie Krety do Grecji. Wyspa będzie cieszyła się wolnością do 20 maja 1941 roku, to jest do dnia rozpoczęcia
legendarnej Bitwy o Kretę z silami Trzeciej Rzeszy. Ani Chania, ani lotnisko w Maleme nie mogły długo odpierać
zmasowanych ataków z powietrza.
Po dziesięciu dniach, mimo bohaterskiego oporu miejscowej ludności i udziału w walce oddziałów wojsk greckich i
alianckich wyspa dostała się pod trwającą do 1945 roku okupacje niemiecka, podczas której drogo opłaciła walkę o
wolność.
Zwiedzanie Chanii warto rozpocząć od zabytkowego śródmieścia, od spaceru po rozdrożach kultur. Wyruszmy spod
usytuowanej w samym centrum miejskiej hali targowej, otwartej w 1913 roku i zbudowanej na miejscu weneckiego
bastionu Piatta Forma.
W tym okazałym budynku wzniesionym na planie krzyża znajduje się 76 sklepów, w których można zaopatrzyć się
bodaj we wszystkie produkty wytwarzane na Krecie.
Jeśli zejdziemy schodami po zachodniej stronie hali, dotrzemy do handlowej ulicy Musuron, w dzielnicy Katola. Idąc
dalej na północ, skręcamy w lewo, by dojść do ulicy Skridlof, zwanej tez "Stiwanadika", chętnie odwiedzanej przez
turystów i prowadzącej do ulicy Chalidon, na której początku znajdują się budynki Towarzystwa Filologicznego
"Chrisostomos" (Złotousty) oraz Galerii Miejskiej. Ta malownicza arteria prowadzi w stronę starego miasta i portu. Po
drodze mijamy Plac Katedralny (Platia Mitropoleos), przy którym stoi imponująca świątynia Naos Isodion, kościół
katolicki oraz dawny kościół sw. Franciszka, w którym mieści się Muzeum Archeologiczne.
Przy końcu Chalidon, skręcamy w Karaoli Dimitriu i przechodzimy obok murów weneckich w dzielnicy Kidonia,
skupiska zabytków z minionych epok.
Przechodzimy przez bramę i ulica Katre docieramy do Kanewaro, by znaleźć się na warownym akropolu i zwiedzić
teren wykopalisk prowadzonych na obszarze osady z epoki minojskiej. Idziemy dalej Kanewaro, skręcamy w lewo w
ulice Agiu Marku, skąd widać pozostałości arkad weneckiego klasztoru i kościoła Santa Maria dei Miracoli (1615). Z
akropolu Kasteli rozciąga się widok na wenecki port z dwoma weneckimi dokami (XIV-XVI w.) i na budynek
Wielkiego Arsenalu stoicy w dole, u naszych stóp.
Schodząc schodami przy końcu ulicy Ag. Marku, docieramy do Akti Enoseos (Wybrzeże Zjednoczenia) obok Wielkiego
Arsenalu, w którego odbudowanych murach znajduje się centrum wystawiennicze i konferencyjne Ośrodka Architektury
Śródziemnomorskiej.
W pobliżu znajduje się falochron portu weneckiego z niewielkim bastionem San Nicolo i wenecka latarnia morska,
Infointravel.com 2010
Page 2/3
Chania port i miasto
która za czasów okupacji tureckiej przebudowano, nadając jej kształt minaretu.
Wędrując dalej w kierunku zachodnim, podziwiamy panoramę portu Chanii i jego weneckie budowle, zróżnicowane w
formie i kolorycie. Przecinając Akti Tombazi, mijamy meczet Kiutsuka Chasana (Tzami tu Kiutsuk Chasan) z 1645 r. i
wychodzimy na plac Platia Sintriwaniu, by znów znaleźć się przy ulicy Chalidon. Wzdłuż Akti Kunturioti znajdziemy
liczne restauracje i kawiarnie, gdzie możemy posilić się, nim dotrzemy do zachodniego krańca portu i twierdzy Firka.
Tam właśnie, 1 grudnia 1913 roku, odbyła się oficjalna uroczystość wciągnięcia na maszt flagi greckiej na znak
przyłączenia Krety do Grecji.
W twierdzy ma swa siedzibę Muzeum Morskie oraz Kreteńskie Towarzystwo Historyczne, Etnograficzne i
Archeologiczne. Spacer wokół twierdzy zaprowadzi nas do ulicy Telefotokopia. Po lewej ręce dostrzeżemy kościół San
Salvatore (XV-XVII w.), w którym mieści się Kolekcja Sztuki Bizantyjskiej i Post-bizantyjskiej. Tu zaczyna się
malownicza dzielnica Topanas ("top hane" nazywali Turcy znajdujący się tu kiedyś wenecki skład amunicji). W
zaułkach i wąskich uliczkach tej dzielnicy można podziwiać architekturę wenecka i turecka. Przy końcu Theotokopulu
wchodzimy w ulice Duka, by znaleźć się w centrum arystokratycznej dzielnicy weneckiego miasta.
Można tu podziwiać okazale domy weneckiej i tureckiej szlachty. Wyjątkowo piękne budynki przy ulicy Theofanus
zostały odnowione i pełnia dziś role hoteli.
Wyróżnia się wśród nich piętnastowieczny, wzniesiony przy Moschon, pałac rodziny Renier, Palazzo, z domowa
kapliczka pod wezwaniem sw. Mikołaja, imponująca brama z łacińskimi napisami i herbem rodziny. Idąc dalej ulica
Zambeliu, zostawiamy po prawej ręce dawna dzielnice żydowską, Owriaki, z odnowiona - i stanowiąca na Krecie
wielka rzadkość - synagoga. Przechodzimy obok wielu publicznych i prywatnych budynków z okresu panowania
weneckiego i tureckiego, miedzy innymi obok budynku tureckiej łaźni (hamamu). Lubiana przez turystów ulica
Kondilaki krzyżuje się z ulica Zambeliu i prowadzi poza obszar starego miasta.
Żegnając miasto średniowieczne, turysta dociera do bastionu Schiavo, przechodzi przez mały, uroczy placyk na ulicy F.
Portu, by znaleźć się z powrotem na ulicy Chalidon przy Stiwanadika.
Na wschód od portu, przy placu Splantzia stoi kościół Agiu Nikolau (1204) z charakterystyczna wieżyczka minaretu
oraz kościół Agiu Rokku (1630). Placyk otacza dzielnica o wybitnie tureckim charakterze.
Tak piękne miasto, jakim jest Chania, zasługuje na miano perły Krety. Umiejętnie łączy dawne z nowym, legendarna
minojska potęgę z wenecka błyskotliwością, turecka prostotę z klasycystycznym przepychem, średniowieczne piękno ze
współczesnym rozmachem, oszczędny styl architektury ze skomplikowana forma, pierwiastki kreteńskie z weneckimi,
tureckie z żydowskimi, łagodny błękit morza z surowością skal, tradycje z nowoczesnością...
Infointravel.com 2010
Page 3/3