W 2010 r. na terenie województwa wielkopolskiego

Bezpieczeństwo pracy w kopalniach kopalin pospolitych
W 2010 r. na terenie województwa wielkopolskiego przeprowadzono kontrole w
zakładach wydobywających kopaliny pospolite głównie kruszywa budowlane. Kontrolę
przeprowadzono w 22 zakładach zatrudniających łącznie 86 pracowników. W 20 zakładach
zatrudnienie nie przekraczało 9 pracowników a w dwóch wynosiło od 10 do 49 pracowników.
Wydobywanie kruszywa budowlanego prowadzone jest na potrzeby:
–
budownictwa: wykonywanie bloczków betonowych, krawężników, kostki brukowej,
betonów przemysłowych, drobnicy betonowej, drogownictwa.
–
drogownictwa, podsypki pod drogę, wykonywanie lokalnych dróg żwirowych.
Eksploatacja kopalin pospolitych prowadzona była metodą odkrywkową, głównie
wgłębno – ścianową z różnokierunkowym przemieszczaniem skarp. W 21 zakładach
zastosowano suchą metodę wydobywania kruszywa, w jednym zastosowano metodę suchą
oraz mokrą, spod lustra wody. Urabianie kruszywa odbywało się przy zastosowaniu koparek
jednonaczyniowych linowych, hydraulicznych i ładowarek hydraulicznych. Transport
urabianego kruszywa ze ściany wydobywczej odbywał się:
–
przy użyciu koparek jednonaczyniowych, ładowarek jednonaczyniowych bezpośrednio
na skrzynie samochodów ciężarowych – dotyczy to zakładów, w których nie
prowadzono segregacji kruszywa,
–
ładowarkami jednonaczyniowymi przy wykorzystaniu środków transportu kołowego,
bezpośrednio
na
skrzynie
samochodów
ciężarowych,
oraz
częściowo
przy
wykorzystaniu przenośników taśmowych - w zakładach które prowadziły segregację
kruszywa ( 9 zakładów).
W części zakładów wydobywczych objętych kontrolą prowadzono proces uszlachetniania
kruszywa poprzez przesiewanie i płukanie (usuwanie zanieczyszczeń pylistych). Proces
segregacji kruszywa polegał głównie na jego przesiewaniu przez stałe sita lub przez mobilne
lub stacjonarne węzły technologiczne do przesiewania. W węźle technologicznym struga
kruszywa budowlanego z przenośnika taśmowego kierowana jest poprzez układ lei
zsypowych na poszczególne sita wibracyjne gdzie następuje segregacja kruszywa na
poszczególne frakcje składowane poprzez układ przenośników na oddzielnych pryzmach.
W trakcie kontroli inspektorzy pracy wydali 200 decyzji, w tym 33 decyzje ustne. Do
pracodawców skierowali 45 wniosków w wystąpieniach.
1
Najczęściej stwierdzone nieprawidłowości w kopalniach kopalin pospolitych
przedstawiono w poniższej tabeli.
Badane zagadnienia
Liczba
zakładów
pracy, w
których
stwierdzono
nieprawidłow
ości
Zabezpieczenie i
oznakowanie miejsc
niebezpiecznych.
18
Stan techniczny dróg
transportowych.
11
Wykonywanie robót
ziemnych.
5
Kontrola stanu
technicznego obiektów,
maszyn i urządzeń
technicznych.
12
Stan techniczny maszyn i
urządzeń transportu
wewnątrzzakładowego.
6
Stan techniczny maszyn i
urządzeń do segregacji i
rozdrabniania kruszywa.
6
Uwagi
- nieoznakowanie terenów zakładów górniczych
tablicami informacyjnymi i ostrzegawczymi,
- brak obarierowania zbiorników osadczych.
- brak oznaczenia dróg dopuszczalną
prędkością,
- niewłaściwy stan techniczny nawierzchni.
- niewłaściwy kąta nachylenia skarp ściany
wyrobiska,
- składowanie urobku na klinie naturalnego
odłamu gruntu,
- wydobywanie kruszywa z niezachowaniem
liczby poziomów eksploatacyjnych.
- brak rejestracji przeprowadzanych kontroli,
- nieprzeprowadzenie w terminie przeglądów,
- nierzetelne prowadzenie kontroli stanu
technicznego maszyn i urządzeń technicznych.
- brak osłon części ruchomych przenośników
taśmowych,
- brak skrobaka do czyszczenia bębna,
- brak urządzenia do natychmiastowego
zatrzymania przenośnika,
- brak ciągłości podestów roboczych
przenośników.
- brak osłon na przekładniach pasowych,
łańcuchowych przenoszących napęd z silnika na
wał rusztu przesiewacza,
- brak zabezpieczenia otworów technologicznych
w obudowie przesiewacza,
- niestabilne posadowienie przesiewacza i
odwadniacza kołowego,
- uszkodzone amortyzatory sprężynowe
przesiewacza,
- brak części podestów roboczych, barierek
ochronnych na podestach roboczych
przesiewacza i odwadniacza kołowego,
- nieprawidłowości w opisie elementów
sterujących pracą przesiewacza.
2
Stan techniczny urządzeń
i instalacji elektrycznych.
6
Instrukcje bezpiecznego
wykonywania prac.
11
Odzież, obuwie robocze i
ochronne oraz środki
ochrony indywidualnej.
11
Posiłki i napoje
profilaktyczne.
4
Szkolenia bhp.
7
Badania profilaktycze.
4
Kwalifikacje zawodowe.
4
Ocena ryzyka
zawodowego.
11
- niezabezpieczone przed uszkodzeniami
mechanicznymi przewody elektryczne.
- brak opisów i oznaczenia szaf rozdzielczych
prądu elektrycznego, skrzynek prądowych.
- brak lub niewłaściwe instrukcje bezpiecznej
pracy przy użyciu maszyn i urządzeń
technicznych: sortowni urobku, odwadniaczy,
płuczki mieczowej, przenośników, przesiewaczy,
koparko - ładowarki, instrukcji bhp procesu
eksploatacji kopalni kruszywa,
- brak zapoznania pracowników z instrukcjami
bhp.
- nieustalenie rodzajów środków ochrony
indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego na
stanowiskach pracy,
- niedostarczenie pracownikom przez
pracodawcę wymaganej odzieży i obuwia
roboczego,
- nieprowadzenie indywidualnych kart wydanej
pracownikom odzieży i obuwia roboczego.
- nieustalenie stanowisk pracy, na których
zatrudnieni pracownicy winni otrzymać napoje i
posiłki profilaktyczne oraz zasad ich wydawania.
- niepoddawanie pracowników instruktażowi
ogólnemu i stanowiskowemu z zakresu bhp,
szkoleniu okresowemu,
- brak opracowania szczegółowego programu
poszczególnych rodzajów szkolenia z zakresu
bhp,
- brak dokumentacji szkoleń,
- brak określenia częstotliwości i czasu trwania
szkolenia okresowego.
- nieterminowe poddawanie pracowników
badaniom lekarskim profilaktycznym, wstępnym i
okresowym.
- obsługa maszyn i urządzeń: ładowarki, koparki,
agregatu prądotwórczego, sortowni przez
pracowników nieposiadających wymaganych
kwalifikacji.
- brak udokumentowanej oceny ryzyka
zawodowego na 12 stanowiskach pracy,
- nieprawidłowa ocena ryzyka zawodowego,
- brak okresowej oceny ryzyka zawodowego,
- brak udziału w ocenie ryzyka zawodowego
przedstawiciela pracowników, lekarza medycyny
pracy sprawującego opiekę profilaktyczną nad
pracownikami.
3
Przykłady stwierdzonych nieprawidłowości.
Zabezpieczenie i oznakowanie miejsc niebezpiecznych.
Nie zabezpieczono terenu wokół zbiornika
osadczego
Stan techniczny dróg transportowych.
W
bezpośrednim
częściowo
w
sąsiedztwie
drodze
oraz
transportowej
znajdowała się wyrwa w gruncie będąca
skutkiem wymycia przez wody opadowe
Wykonywanie robót ziemnych zgodnie z przepisami bhp.
W trakcie kontroli wydobywania żwiru ze złoża kruszywa naturalnego stwierdzono:
–
zbliżone do pionowego nachylenia skarpy wyrobiska,
–
nie zachowanie prowadzenia wydobycia kruszywa z dwoma poziomami
eksploatacyjnymi tj. zgodnie z koncesją.
Niezachowanie wymaganego kąta usypu
skarpy ściany wyrobiska.
4
Załadunek kruszywa na środki transportu.
Operator
ładowarki
jednonaczyniowej
na
podwoziu kołowym typu Ł- 3 podjechał od czoła
pod pracujący przenośnik ładowarką kołową.
Pracownik ustawił ładowarkę w taki sposób, że do
łyżki ładowarki spadała z przenośnika z wysokości
ok. 2.5 metra frakcja żwirowa 2 – 8 mm.
transportowana przenośnikiem z przesiewacza z
kurtyną. Ładowarka posiadała znormalizowaną
obudowę kabiny, która nie była konstrukcyjnie
wzmocniona. Pracownik w trakcie wchodzenia i
wychodzenia z kabiny operatora nie posiadał
kasku ochronnego.
Stan techniczny maszyn i urządzeń transportu wewnątrzzakładowego.
Brak
osłony
przenośnika
na
bębnie
taśmowego
zwrotnym
odbierającego
frakcję 0 – 3 z odwadniacza kołowego.
Stan techniczny maszyn i urządzeń urabiających, ładujących zwałujących.
Pozbawiony płyty gąsienicowej pojazd koparki
jednonaczyniowej na podwoziu gąsienicowym.
5
Stan techniczny maszyn i urządzeń do segregacji i rozdrabniania kruszywa.
Brak osłony otworu technologicznego
przesiewacza wibracyjnego.
Stan techniczny sprzętu pomocniczego.
Zdemontowana osłona przekładni pasowej
przenoszącej napęd z silnika spalinowego
na pompę wody tłoczącej.
Stan techniczny urządzeń i instalacji elektrycznej.
Luźno zwisający przewód zasilający silnik
elektryczny
znajdujący
pozbawionej
osłony
się
w
obrębie
przekładni
pasowej
przenoszącej napęd z silnika na przekładnię
zębatą
napędu
bębna
przenośnika
taśmowego.
6
Przyczyny naruszeń prawa.
Wg pracodawców:
–
brak środków finansowych na przeprowadzanie napraw, remontów: maszyn, urządzeń
technicznych z uwagi na niską dochodowość prowadzonej działalności gospodarczej,
–
brak ośrodków doradczych posiadających specjalistyczną wiedzę,
–
w
przypadku
braku
wymaganych
uprawnień
w
zakresie
obsługi
maszyn,
nieprawidłowości w tym zakresie tłumaczone były faktem, że pracownicy posiadali
stosowne umiejętności, lecz nie były one potwierdzane egzaminami kwalifikacyjnymi z
uwagi na wysokie koszty kursów.
Wg inspektorów pracy:
–
niskie kwalifikacje zawodowe pracowników wykonujących prace w kopalniach kruszyw.
–
brak dostatecznej wiedzy technicznej posiadanej przez pracowników i osoby kierujące
pracownikami,
–
niewłaściwy przebieg szkoleń z zakresu bhp pracowników zakładu,
–
brak oraz nierzetelne przeprowadzanie wstępnych, okresowych kontroli maszyn i
urządzeń technicznych, skutkujące powstaniem nadmiernego zużycia eksploatacyjnego,
–
niewłaściwie przeprowadzane remonty maszyn i urządzeń technicznych, które zazwyczaj
wykonywane są we własnym zakresie,
–
doraźne usuwanie usterek pozwalające przede wszystkim na kontynuację eksploatacji,
odkładanie pozostałych nieprawidłowości związanych m.in. z bezpieczeństwem na
później.
Przykłady uzyskanych efektów
Zabezpieczenie zbiorników osadczych oraz ich oznakowanie tablicą ostrzegawczą.
Przed
Po
7
Wykonanie osłony uniemożliwiającej dostęp do bębna zwrotnego przenośnika.
Przed
Po
Zaprowadzenie ładu w ciągu komunikacyjnym.
Przed
Po
Wykonanie osłony na bębnie zwrotnym przenośnika taśmowego.
Przed
Po
8
Wykonanie osłony przekładni napędu bębna zwrotnego przenośnika.
Przed
Po
Wykoszenie trawy oraz wygrodzenie kanalików spływowych oraz zbiornika osadczego.
Przed
Po
Wykonanie osłony na bębnie zwrotnym przenośnika.
Przed
Po
9
Wykonanie osłony otworu technologicznego przesiewacza wibracyjnego z kurtyna wodną.
Przed
Po
10