11-vat-2013 dla studentów.indd

Ustawa o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w
gospodarce – rozliczanie podatku od towarów i usług metodą
kasową oraz zmiany regulacji “ulgi na złe długi”.
Opracowali: Marcin Szymocha i Andrzej Pietrzak
Sejm na posiedzeniu w dniu 16 listopada 2012 r. uchwalił ustawę z dnia 16
listopada 2012 r. o redukcji niektórych
obciążeń administracyjnych w gospodarce1, która została ogłoszona w Dzienniku
Ustaw z dnia 30 listopada 2012 r. pod
pozycją 1342.
Ustawa dokonała nowelizacji art. 21,
86, 89a, 89b oraz art. 99 ustawy z dnia 11
marca 2004 r. o podatku od towarów i
usług2. Zgodnie z wyjaśnieniami zawartymi w uzasadnieniu do ustawy, celem
nowelizacji jest m.in. poprawa płynności
finansowej przedsiębiorców, ograniczenie
zatorów płatniczych w gospodarce oraz
zwiększenie dyscypliny płatniczej między
przedsiębiorcami. Zmiany – zgodnie z
założeniami ustawodawcy - mają również
pozytywnie wpłynąć na neutralność podatku od towarów i usług dla podatników.
Najważniejsze zmiany dot. kasowej
metody rozliczeń to:
1) mały podatnik w dalszym ciągu ma
możliwość wyboru kasowej metody rozliczeniowej. Ustawa nie rozciąga tego
prawa na dalsze podmioty, ani nie zmienia
warunku skorzystania z kasowej metody
rozliczeń jakim jest uprzednie pisemne
zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego w odpowiednim terminie. Warto
podkreślić, że dotychczas obowiązywał
90 dniowy terminu powstania obowiązku
podatkowego w przypadku braku uregulowania zapłaty przez nabywcę (niezależnie od jego statusu rejestracyjnego).
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 21 ust.
1 w ustawie przewidziano jednak rozróżnienie momentu powstania obowiązu
podatkowego od statusu podmiotu na
rzecz którego dokonywana jest dostawa
towarów lub świadczenie usług. W przypadku wyboru metody kasowej przez
małego podatnika obowiązek podatkowy
powstanie z dniem otrzymania całości lub
części zapłaty w sytuacji, gdy dostawa
towarów lub świadczenie usług dokony1
2
Zwana dalej „ustawą z dnia 16 listopada
2012 r.”.
Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, ze zm., zwana
dalej „ ustawą z dnia 11 marca 2004 r.”
wana będzie na rzecz czynnego podatnika
podatku od towarów i usług. Zgodnie z
ustawą nie będzie miało znaczenia z jak
dużym opóźnieniem nastąpi uregulowanie
należności w sytuacji gdy dostawa towarów lub świadczenie usług będzie dokonywana na rzecz czynnego podatnika
podatku od towarów i usług. Otrzymanie
części zapłaty również rodzić będzie powstanie obowiązku podatkowego w tej
cześci. Z kolei gdy dostawa towarów lub
świadczenie usług dokonywana będzie na
rzecz innego podmiotu to obowiązek podatkowy podobnie do obowiązujących
regulacji powstanie z dniem otrzymania
całości lub części zapłaty, nie później niż
180 dnia od dnia wydania towaru lub
wykonania usługi;
2) nowy przepis zastąpił poprzednio
obowiązujący ust. 2. Zgodnie ze starym
brzmieniem tego przepisu w zakresie
czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, obowiązek podatkowy nie
powstaje w terminie określonym na podstawie ust. 1. Ustawa uchyliła także ust.
5 w myśl, którego w przypadku podatnika,
który zrezygnował z metody kasowej lub
utracił prawo do stosowania tej metody,
obowiązek podatkowy w stosunku do
czynności wykonanych w okresie, kiedy
podatnik stosował tę metodę, powstaje w
terminie określonym w ust. 1. Zgodnie z
nowym brzmieniem ust. 2 przepis ust. 1
- kasową metodą rozliczeń - stosuje się do
czynności wykonywanych w okresie, w
którym podatnik stosuje metodę kasową.
Zmiana ta - zdaniem ustawodawcy - ma
na celu czytelniejsze uregulowanie momentu rozpoczęcia i zakończenia rozliczeń motodą kasową przez małych podatników bez zmiany merytorycznej treści
regulacji;
3) zgodnie z ustawą kasowa metoda
rozliczeń przestała mieć zastosowanie
do:
a) dostawy towarów za pośrednictwem
automatów,
b) świadczenia usług telekomunikacyjnych za pomocą żetonów, kart telefonicznych i innych jednostek uprawnia-
jących do korzystania z tych usług w
systemie przepłaconym,
c) otrzymania dotacji, subwencji oraz
innych dopłat o podobnym charakterze,
d) wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz przemieszczeń towarów
do magazynów konsygnacyjnych.
W powyższych przypadkach dla małych podatnków, którzy korzystają z kasowej metody rozliczeń obowiązek podatkowy będzie powstawał na zasadach
ogólnych. Zmiana ta została dokonana w
formie nadania nowego brzmienia art. 21
ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
Należy przypomnieć, iż poprzednio na
zasadach ogólnych mali podatnicy mieli
obowiązek rozliczać wewnątrzwspólnotowe nabycie i import towarów oraz dostawy dla której podatnikiem był nabywca oraz import usług;
4) mali podatnicy, zgodnie ze zmienionym ust. 16, korzystający z kasowej metody rozliczeń, w odniesieniu do nabytych
na terytorium kraju towarów i usług, mogą
obniżyć kwotę podatku należnego w rozliczeniu za kwartał, w którym podatnik
uregulował całość lub część należności
wynikiającej z otrzymanej od kontrahenta faktury, nie wcześniej jednak niż z
dniem otrzymania faktury. Uregulowanie
należności w części daje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę
podatku naliczonego odpowiadającą części uregulowanej należności. Po zmianie
podatnicy, w przeciwieństwie do poprzedniego stanu prawnego, mają prawo do
odliczenia podatku naliczonego z faktury,
która została uregulowana tylko w części.
Dodatkowo podatnicy rozliczają podatek
naliczony wynikający z dokumentów
celnych w okresie rozliczeniowym, w
którym podatnik otrzymał taki dokument.
Nowe brzmienie zyskał również art. 86
ust. 17-18 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.
regulujący prawo do obniżenia podatku
należnego o podatek naliczony. Zmiany
w art. 86 ust. 17 są konsekwencją zmian
dokonanych w art. 21 ust. 2 ustawy z dnia
11 marca 2004 r. Zgodnie z nowym
brzmieniem ust. 17 przepisu ust. 16 nie
stosuje się do kwot podatku naliczonego,
1
wynikającego z faktur otrzymanych przed
okresem, za który podatnik będzie rozliczał się metodą kasową. Kolejne zmiany
dotyczą ust. 18 regulującego zasady odliczania podatku naliczonego w sytuacji
utraty przez podatnika możliwości korzystania z metody kasowej lub rezygnacji z
niej. Zmiany te mają na celu dostosowanie
jego treści po wprowadzeniu odliczenia
od dokumentów celnych na zasadach
ogólnych oraz uzupełnienia tego przepisu
o możliwość odliczania podatku od faktur,
które zostały uregulowane tylko w części;
5) ustawa wprowadza liczne przepisy
przejściowe związane z wprowadzeniem
zmian w kasowej metodzie rozliczeń.
Zgodnie z art. 22 ust. 1-5 ustawy do czynności, o których mowa w art. 21 ustawy z
dnia 11 marca 2004 r. przed dniem wejścia
w życie ustawy ustawy mają zastosowanie
zasady regulujące powstanie obowiązku
podatkowego z przed nowelizacji. Tak
samo do momentu wejścia w życie ustawy
należy stosować stare zasady do obniżenia
podatku naliczonego wynikającego z
dokumentów celnych otrzymanych przez
małego podatnika. W przypadku gdy mały
podatnik korzysta z kasowej metody rozliczeń przed dniem wejścia w życie ustawy, jego zawiadomienie o tej metodzie
rozliczeń zachowuje swoją moc na rok
2013. Podatnik ten może jednak zrezygnować z dniem 1 stycznia 2013 r. z kasowej metody rozliczeń na nowych zasadach
składając do naczelnika urzędu skarbowego zawiadomienie w terminie do dnia 15
stycznia 2013 r. W przypadku gdy mały
podatnik nie korzysta z kasowej metody
rozliczeń może skorzystać z tej metody
od dnia 1 stycznia 2013 r. poprzez złożenie do naczelnika urzędu skarbowego
zawiadomienia w terminie do dnia 15
stycznia 2013 r.
Podsumowując ustawa wprowadza
liczne zmiany w kasowej metodzie rozliczeń. Do najważniejszych zmian należy
zaliczyć rozróżnienie momentu powstania
obowiązu podatkowego od statusu podmiotu na rzecz którego dokonywana jest
dostawa towarów lub świadczenie usług.
W przeciwieństwie do poprzedniego stanu
prawnego mali podatnicy, mają prawo do
odliczenia podatku naliczonego również
z faktury, która została uregulowana tylko
w części. Z kolei gdy dostawa towarów
lub świadczenie usług dokonywana jest
na rzecz innego podmiotu niż czynny
podatnik podatku od towarów i usług to
obowiązek podatkowy powstanie, w przypadku braku uzyskania zapłaty, nie póź-
niej niż 180 dnia od dnia wydania towaru
lub wykonania usługi, co jest wydłużeniem tego terminu z obecnie obowiązujących 90 dni.
Kolejny pakiet zmian w ustawie przewiduje nowelizację art. 89a ustawy z dnia
11 marca 2004 r. Zmiany te mają na celu
ułatwienie podatnikom skorzystania z ulgi
z tytułu rozliczeń podatku w odniesieniu
do nieściągalnych wierzytelności. Najistotniejsze zmiany to skrócenie terminu
na dokonanie korekty z 180 do 150 dni
oraz likwidacja części warunków do skorzystania z ulgi.
Najważniejsze zmiany dot. “ulgi na złe
długi” to:
1) możliwość skorygowania przez podatnika postawy opodatkowania oraz
podatku należnego z tytułu dostawy
towarów lub świadczenia usług na
terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania
i kwoty podatku przypadającej na
część kwoty wierzytelności, której
nieściągalność została uprawdopodobniona. W przypadku więc częściowego
uregulowania przez dłużnika należności podatnik będzie miał prawo do
skorzystania z ulgi w pozostałej części;
2) uchylenie pkt 2 w art. 89a ust. 2,
który przewidywał warunek, aby
wierzytelności zostały uprzednio
wykazane w deklaracji jako obrót
opodatkowany i podatek należny.
Zmiana ta ma jednak charakter porządkujący, gdyż aby skorygować
podstawę opodatkowania i podatek
należny konieczne jest wcześniejsze
ujawnienie wierzytelności. Również
w tym przepisie przewiduje się uchylenie ust. 4 przewidującego do skorzystania z ulgi spełnienie warunku
niezbycia wierzytelności. Zgodnie z
nowym brzmieniem pkt 3 dodatkowym warunkiem jest, aby dłużnik nie
był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
Zgodnie z wyjaśnieniami w uzasadnieniu ustawy, podatnicy mogą dokonać takiej weryfikacji poprzez skorzystanie z Centralnej Ewidencji i
Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG) lub Krajowego Rejestru
Sądowego (KRS), które to rejestry są
dostępne online. Kolejną istotną
zmianą jest uchylenie pkt 6, który to
przewidywał obowiązek zawiadomienia dłużnika o zamiarze skorygowa-
nia podatku należnego w związku ze
skorzystaniem z ulgi oraz warunku
przewidzianego w art. 89a ust. 6 w
postaci obowiązku zawiadomieniu o
fakcie skorzystania z ulgi organów
podatkowych. W ustawie zdecydowano się jednak nałożyć nowy warunek
w celu skorzystania z ulgi. W związku z likwidacją obowiązku uzyskania
potwierdzenia odbioru przed dłużnika
zawiadomienia o chęci skorzystania
przez wierzyciela z “ulgi na złe długi”
dokonano zmiany ust. 3 w art. 89a
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. Warto zaznaczyć, iż przepis ten określał
najwcześniejszy termin do skorzystania z ulgi. Zgodnie z nowym brzmieniem ust. 3 korekta, o której mowa w
ust. 1, może nastąpić w rozliczeniu za
okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia
złożenia przez wierzyciela deklaracji
podatkowej za ten okres wierzytelności nie została uregulowana lub zbyta
w jakiejkolwiek formie. Ustawodawca
zdecydował się pozostawić obowiązek
zawiadomienia o korekcie naczelnika
urzędu skarbowego wraz ze złożeniem
deklaracji podatkowej. Podatnik wraz
z takim zawiadomieniem będzie miał
obowiązek podania kwot korekt podstawy opodatkowania i podatku należnego oraz danych dłużnika. W ustawie
przewiduje się również określenie
wzoru zawiadomienia urzędu skarbowego o dokonanej korekcie w drodze
rozporządzenia;
3) obowiązek dokonania korekty całości
lub części uprzednio odliczonego z
tego tytułu podatku naliczonego w
przypadku nieuregulowania przez
dłużnika całości lub części należności
wynikającej z faktury dokumentującej
dostawę towarów lub świadczenie
usług. Korekta będzie musiała być
dokonana przez dłużnika w rozliczeniu
za okres, w którym upłynął 150 dzień
od dnia upływu terminu płatności
danej faktury. W przypadku nie spełnienia przez dłużnika tego obowiązku
organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej zostały wyposażone w
prawo do nałożenia na takiego dłużnika sankcji. Sankcja, ta będzie wynosić
30% kwoty podatku naliczonego podlegającego korekcie;
4) podatnicy zwolnieni z podatku od towarów i usług po otrzymaniu lub
uregulowaniu należności będą obowiązani, na podstawie art. 89a ust. 4
2
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. lub
uprawnieni, na podstawie art. 89b ust.
4, do dokonania korekty podatku.
Ustawa przewiduje w tym celu przeredagowanie art. 99 ust. 7 ustawy z
dnia 11 marca 2004 r;
5) ustawa przewiduje liczne przepisy
przejściowe dot. “ulgi na złe długi”.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy do
wierzytelności powstałych przed
dniem wejścia w życie ustawy stosuje
się stare zasady dot. stosowania ulgi.
W ust. 2 wprowadzono jednak wyjątek, iż nowe zasady stosowania “ulgi
na złe długi” stosuje się również do
wierzytelności powstałych przed
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, których nieściągalność została
zgodnie z nowymi zasadami uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia
2012 r.
Podsumowując, najistotniejsze zmiany
to skrócenie terminu na dokonanie korekty z 180 do 150 dni oraz likwidacja części
warunków do skorzystania z “ulgi na złe
długi” w szczególności obowiązku zawiadomienia dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego w związku ze
skorzystaniem z “ulgi na złe długi” oraz
obowiązku zawiadomieniu o fakcie sko-
rzystania z ulgi organów podatkowych.
Kolejną bardzo istotną zmianą jest nałożenie na dłużników obowiązku dokonania
korekty całości lub części uprzednio odliczonego podatku naliczonego w przypadku nieuregulowaniu należności w
terminie 150 dni od upływu terminu płatności. W przypadku nie spełnienia przez
dłużnika tego obowiązku organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej
zostały wyposażone w prawo do nałożenia
na takiego dłużnika specjalnej sankcji.
Zgodnie z ustawą, powyższe propozycje weszły w życie z dniem 1 stycznia
2013 r.
3