Kulturotwórcza rola szkoły w środowisku lokalnym na przykładzie

Kulturotwórcza rola szkoły w środowisku lokalnym na przykładzie
Szkoły Podstawowej w Palikijach
„Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie” (S. Staszic)
Szkoła Podstawowa w Palikijach początkowo mieściła się w dawnej karczmie
murowanej, a w 1969 r. została przeniesiona do obecnego budynku. W bieżącym roku
szkolnym do szkoły uczęszcza, łącznie z oddziałem „zerowym” około 90 dzieci. W małym
środowisku ludzie nie pozostają dla siebie anonimowi. Wielu zna się od dzieciństwa, wielu
chodziło razem do szkoły. Taka sytuacja sprzyja poczuciu wspólnoty. Szkoła jest „nasza”,
dlatego razem dbamy o jej dobro i rozwój.
Od początku istnienia szkoły wchodzących do budynku witają słowa Stanisława
Staszica „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie.” Te proste
a jednocześnie wymowne słowa „od zawsze” określają styl pracy dyrekcji, nauczycieli
i wychowawców. Z tymi słowami identyfikują się uczniowie i rodzice – nie tylko absolwenci
tej szkoły.
Wizytówką szkoły może być udział w projektach współfinansowanych ze środków UE
„Szkoła marzeń” oraz „Szkoła dla ciebie”. Nauczyciele pracujący w SP w Palikijach to
pedagodzy, którzy potrafią dostrzec potencjał w każdym dziecku, zauważyć ukryty w nim
talent i zachęcić do jego rozwijania. W szkole naprawdę dużo się dzieje. Wychodząc
naprzeciw oczekiwaniom uczniów i rodziców, nauczyciele proponują bogatą ofertę zajęć
pozalekcyjnych umożliwiających wszechstronny rozwój uzdolnień kierunkowych dzieci.
W szkole odbywają się zajęcia przygotowujące do konkursów przedmiotowych,
recytatorskich, ortograficznych, bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz wiedzy pożarniczej.
Sukcesy cieszą w równym stopniu wychowawców i rodziców. Uczniowie osiągają wysokie
wyniki w konkursach i zawodach sportowych (piłka ręczna, koszykówka, tenis stołowy)
szczebla powiatowego i wojewódzkiego.
Od wielu lat chlubą szkoły jest działalność artystyczna jej wychowanków. Zespół
wokalny z powodzeniem bierze udział w licznych konkursach piosenki, w tym w „Jesiennych
nutkach” pod patronatem Lubelskiego Kuratora Oświaty oraz w festiwalach w Ciecierzynie.
Młodzi aktorzy z teatru „Marionetka” wielokrotnie zdobywali czołowe miejsca oraz
wyróżnienia w powiatowych i wojewódzkich przeglądach dziecięcych zespołów teatralnych.
Z sukcesem brali też udział w Małym Konkursie Recytatorskim. Również prace plastyczne
uczniów szkoły podstawowej w Palikijach są doceniane w licznych konkursach.
Uczniowie SP w Palikijach rozwijają nawyki i potrzebę stałego kontaktu z kulturą oraz
poznają ciekawe formy spędzania wolnego czasu poprzez uczestnictwo w spektaklach
teatralnych, lekcjach muzealnych, koncertach filharmonii, wystawach, a także zwiedzanie
zabytków. Nauczyciele dbają o to, aby zarówno dzieci młodszej jak i starsze przynajmniej
jeden raz w semestrze skorzystały z jednej z form rozrywki. Oferta wycieczek szkolnych
proponowanych przez nauczycieli jest dokładnie przemyślana, tak, aby rzeczywiście służyła
rozwojowi różnych sfer osobowości dziecka i wykształciła nawyk uczestnictwa w kulturze.
W szkole kształci się umiejętność posługiwania językiem obcym wraz ze znajomością
kultury i obyczajów państw UE i świata. Przybliża się zwyczaje walentynkowe, halloween,
organizuje konkursy piosenki świątecznej w języku angielskim.
Szkoła promuje zdrowy styl życia i zachowania proekologicznego, biorąc udział
w ogólnopolskich programach, między innymi: „Sprzątanie świata”, „Każdy uczeń wie, co
zrobić z ZSEE”, „Szklanka mleka”, „Owoce i warzywa w szkole”, „Ratujemy i uczymy się
ratować”. Na zajęciach, apelach, lekcjach z wychowawcą wiele tematów poświęca się
zdrowemu stylowi życia i zachowaniom prozdrowotnym (dostosowanie asortymentu sklepiku
szkolnego do norm zdrowego stylu życia) oraz proekologicznym. W szkole realizowane są
projekty ekologiczne, a zajęcia praktyczne odbywają się w ogrodzie przyszkolnym. Każdy
oddział klasowy dba o wyznaczony fragment ogrodu. Dzieci uczą się w ten sposób nie tylko
obowiązkowości i odpowiedzialności za własną pracę, ale też umiejętności współpracy
w grupie. Odkrywają, że efekt końcowy przedsięwzięcia zależy od wielu osób, z których
każda jest ważna. Szkoła jest laureatem wielu nagród w zakresie ekologii – m. in
„Kryształowej Malwy”.
Od wielu lat SP w Palikijach z inicjatywy szkolnego koła ekologów organizuje
konkurs na najpiękniejszy ogród przydomowy skierowany do mieszkańców wsi.
Z każdym rokiem przybywa chętnych biorących w nim udział. Korzysta na tym całe
środowisko. Zadbane ogródki stały się znakiem rozpoznawczym miejscowości. Pomysł
spodobał się również pracownikom Gminnego Ośrodka Kultury w Wojciechowie
i „ogródkowy” konkurs to już tradycja nie tylko lokalna, ale i gminna.
Kolejna sfera działalności wychowawczej i kulturotwórczej szkoły w Palikijach to
udział w akcjach charytatywnych organizowanych z pomocą Rady Rodziców. Od wielu lat
szkoła aktywnie wspiera akcję „Pomóż dzieciom przetrwać zimę” pod patronatem Radia
Lublin i TVP Lublin. Dary zbierane są podczas zabawy andrzejkowej. Tradycją stały się też
kwietniowe kiermasze ciast i słodyczy, z których dochód przekazywany jest jako „Twój Dar
Serca dla Hospicjum im. Małego Księcia”. W ciągu całego roku szkolnego prowadzone są
zbiórki plastikowych zakrętek i makulatury na pomoc dla chorych dzieci z terenu gminy i nie
tylko. Szkoła uczy w ten sposób wrażliwości na los drugiego człowieka. Nie pozwala
pozostać obojętnym wobec czyjegoś nieszczęścia.
W tym roku po raz siódmy w szkole pracował sztab Finału Wielkiej Orkiestry
Świątecznej Pomocy. Z tej akcji naprawę dumni są wszyscy: nauczyciele, pracownicy szkoły,
uczniowie i rodzice, a także lokalne władze samorządowe. To dzięki zapałowi pedagogów
i niewyczerpanej energii Pani Dyrektor Orkiestra gra w Palikijach – małej wsi pod Lublinem.
Entuzjazm nauczycieli co roku udziela się też rodzicom. Proboszcz tutejszej parafii zachęca
wszystkich mieszkańców do udziału w akcji, a wolontariusze zaczynają swoją służbę od
kwesty przy kościele.
Finał WOŚP jest połączony z zabawą choinkową dla najmłodszych, którzy nie mogą
doczekać się odwiedzin Mikołaja. Miłośnicy tańca mogą bawić się na sali dyskotekowej.
Jednocześnie przez cały czas odbywa się zbiórka pieniędzy do puszek kwestarskich.
Kawiarenka (możliwość zakupu ciast, kawy, herbaty), punkt gastronomiczny (zakup gorących
dań), loteria fantowa, atrakcje przygotowane przez właściciela muzeum minerałów, punkt
medyczny (pomiar cukru, ciśnienia, cholesterolu) i rozgrywki tenisa stołowego to stałe
atrakcje imprezy. Ochotnicza Straż Pożarna co roku funduje pokaz sztucznych ogni.
Dokładnie o dwudziestej rozbłyska światełko do nieba. Festyn jest możliwy dzięki wsparciu
rodziców i sponsorom. Wśród gości zawsze pojawiają się władze gminy, radni, dyrektorzy
sąsiednich szkół, emerytowani nauczyciele, komendant policji, rodzice uczniów i uczniowie
szkoły, absolwenci oraz okoliczni mieszkańcy.
Szkoła kultywuje tradycje patriotyczne, regionalne i religijne poprzez: organizowanie
apeli szkolnych, akademii i uroczystości, w których uczestniczy społeczność szkolna, rodzice,
mieszkańcy wsi, przedstawiciele samorządowi oraz zaproszeni goście. Młodzież występuje
też w kościele parafialnym. Wagę każdej uroczystości uczniowie podkreślają strojem
galowym, aby tym symbolicznym gestem okazać szacunek wydarzeniu, o którym mowa oraz
tym, którzy przygotowali występ.
Bardzo ważną rolę kulturotwórczą pełnią wycieczki szlakiem miejsc pamięci
narodowej, udział w gminnych uroczystościach patriotycznych w Szczuczkach przy pomniku
pomordowanych ofiar II wojny światowej.
Szkoła posiada bogatą bazę pomocy dydaktycznych, multimedialnych oraz
księgozbiór lektur szkolnych, słowników, wydawnictw encyklopedycznych. Uczniowie mają
stały dostęp do Internetu, uczą się mądrze i odpowiedzialnie korzystać z dostępu do
informacji, stając się świadomymi użytkownikami współczesnych mediów. Uczniowie mogą
korzystać z zasobów szkolnych również w czasie ferii zimowych.
Istotną rolę opiekuńczo – wychowawczą, ale też i kulturotwórczą pełni działająca
w szkole świetlica środowiskowa. Celem działań świetlicowych jest zapewnianie
potrzebującym uczniom dożywiania i opieki, zorganizowanie dla uczniów dodatkowych zajęć
profilaktyczno-wychowawczych (w szkole realizowany jest program profilaktyczny „Spójrz
inaczej”),
dydaktyczno-wyrównawczych
oraz
zajęć
wczesnego
wspomagania,
wspomagających i terapeutycznych.
Działania podejmowane przez nauczycieli, wychowawców, rodziców służyć mają
kształtowaniu określonej sylwetki ucznia i absolwenta. W szkole promuje się wychowanie
dziecka, które mając ukształtowane poczucie własnej wartości, jest wrażliwe na dobro,
uwierzyło we własne siły, nabyło umiejętności umożliwiające osiąganie w przyszłości
wartościowych i trudnych celów życiowych. Plany wychowawcze nauczycieli zawierają
treści zawarte w podstawie programowej, jak również oczekiwania środowiska rodzinnego.
W związku z tym podejmowane są działania wychowawcze i profilaktyczne, które są
planowane i modyfikowane zgodnie z potrzebami uczniów oraz ich udziałem.
W szkole przestrzegane są prawa i obowiązki uczniów, a system wartości akceptowany
jest przez społeczność szkolną. Podczas zajęć nauczyciele uczą: zasad dobrego zachowania,
szacunku do innych i samego siebie, szanowania odmiennych poglądów (np. akceptowanie
odmienności wyznaniowej, rasowej, kulturowej), stosowania zwrotów grzecznościowych,
odmawiania w sytuacjach presji rówieśniczej.
Zgodnie z wymogami podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkole
stwarzane są warunki do samorządnego działania uczniów poprzez m.in pracę w Samorządzie
Uczniowskim i Spółdzielni Uczniowskiej, poprzez współtworzenie szkolnej strony
internetowej, organizację apeli i akademii, wybory samorządowe, akcje charytatywne.
W działaniach szkoły uwzględnione są możliwości i potrzeby środowiska. Współpraca
szkoły z instytucjami i organizacjami działającymi w środowisku korzystnie wpływa na
rozwój uczniów. Szkoła współpracuje z władzami samorządowymi, biblioteką publiczną,
Gminnym Ośrodkiem Kultury, Policją, Ochotniczą Strażą Pożarną, Poradnią Psychologiczno
-Pedagogiczną,
Ośrodkiem
zdrowia,
Komisją
ds.
Przeciwdziałania
Problemom
Alkoholowym, UMCS i KUL oraz placówkami oświatowymi gminy. Bierze udział
w dożynkach gminnych.
Rodzice są partnerami szkoły. Znane im są plany pracy dydaktycznej, wychowawczej,
opiekuńczej, a także koncepcja pracy szkoły. Rodzice biorą udział w lekcjach otwartych,
imprezach szkolnych. Są współorganizatorami festynów – WOŚP, Dzień Matki i Dziecka.
Rodzice organizują imprezy kulturalne, z których dochód przekazują na potrzeby szkoły.
Jedna z takich inicjatyw był festyn rodziny, podczas którego zbierano fundusze na zakup
szafek dla uczniów. Rodzice mają duży udział w tworzeniu i realizacji planu pracy szkoły,
uczestniczą w spotkaniach i warsztatach artystycznych organizowanych i prowadzonych
przez instruktorów GOK w Wojciechowie.
Szkoła jest szczególną wspólnotą uczniów, rodziców i nauczycieli. Każda jednostka
w tej wspólnocie odgrywa określoną rolę zajmując w jej strukturze odpowiednie miejsce.
Coraz częściej akceptuje się pełną otwartość i dialog oraz uczenie się przez odkrywanie
i poznawanie siebie i innych. Zwraca uwagę uwrażliwienie jednostek na „inność”
i „odrębność” drugiego człowieka. Widać to wyraźnie w małych szkołach, tak
niepopularnych
w
obecnych,
trudnych
ekonomicznie
czasach.
W
niewielkich
społecznościach wiejskich, w których wszyscy się znają można zauważyć autentyczne
zaangażowanie rodziców w życie szkoły. Jednocześnie szkoła staje się prawdziwym, często
jedynym, ośrodkiem kultury, który aktywizuje nie tylko uczniów, ale także całe środowisko
lokalne. Szkoła Podstawowa w Palikijach to autentyczny, żywy przykład szkoły wiejskiej,
która aktywnie organizuje życie kulturalne środowiska.
Lublin, 25 kwietnia 2013 r.
M.P.