opakowania - RCEE Płock

Janina Kawałczewska
RCEE Płock
Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. „Region płocki, Kujaw i Ziemi
Kutnowskiej regionem świadomych ekologicznie” współfinansowanego przez
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.
1. Podstawowe pojęcia:
 opakowania – to wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z
jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania,
ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszystkich
produktów, od surowców do towarów przetworzonych, a także
części opakowań i elementy połączone z opakowaniem
(opakowanie jednostkowe, hurtowe i transportowe),
 odpady opakowaniowe to opakowania wycofane z ponownego
użycia stanowiące odpady w rozumieniu przepisów ustawy o
odpadach, z wyjątkiem odpadów powstających w procesie
produkcji opakowań,
 opakowania
po substancjach niebezpiecznych (po
substancjach i preparatach chemicznych bardzo toksycznych,
rakotwórczych, mutagennych, niebezpiecznych dla środowiska,
środki ochrony roślin),
 kaucja na opakowania, zwrot kaucji,
 odebranie odpadów opakowaniowych,
 zezwolenie na transport, zbieranie, ewentualnie odzysk i
unieszkodliwianie.
2. Regulacje Unii Europejskiej:
 dyrektywa Rady i Parlamentu Europejskiego 94/62/EC z 15
grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów
opakowaniowych, zmieniona następnymi derektywami,
 decyzje Komisji Europejskiej określające wymagania, jakim
powinny odpowiadać opakowania a także materiały użyte do ich
produkcji z punktu widzenia ochrony środowiska, zasady
postępowania z opakowaniami, poziomy ich odzysku i
recyklingu,
 zobowiązania dla dyrektywy dla państw członkowskich do:
 wprowadzenia przepisów krajowych lub uznanie tzw. norm
środowiskowych UE dotyczących wymagań, jakie powinny
spełniać
opakowania
oraz
zapewnienie
kontroli
wprowadzenia ich do obrotu,
 zapewnienia osiągnięcia wskazanych poziomów odzysku i
recyklingu odpadów z opakowań,
 zorganizowania
systemów zwrotu, gromadzenia i odzysku
opakowań wielokrotnego użytku oraz odpadów z opakowań,
 wprowadzenia systemu znakowania i identyfikacji opakowań i
materiałów używanych do ich produkcji,
 stworzenie systemu zbierania i przepływu informacji o
opakowaniach wprowadzanych do obrotu,
 stworzenie systemu edukacyjno – informacyjnego dla
użytkowników opakowań,
 objęcie
gospodarowania
opakowaniami
i
odpadami
opakowaniowymi systemem planowania w zakresie gospodarki
odpadami,
 zastosowanie instrumentów ekonomicznych zgodnych z zasadą
zanieczyszczający płaci,
 wspieranie i wprowadzenie nowych inicjatyw w zakresie
prewencji, w tym wspieranie systemów korzystania z opakowań
wielokrotnego użytku,
 zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych,
 prowadzenie baz danych dotyczących opakowań i odpadów
opakowaniowych.
3. Regulacje polskie:
 W polskim systemie prawnym najbardziej ogólne zasady
postępowania z opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony
środowiska,
 podmiot, którego działanie może niekorzystnie oddziaływać
na środowisko, jest zobowiązany podjąć działania
zapobiegawcze oraz ponieść koszty likwidacji skutków
zanieczyszczenia, ograniczyć zużycie substancji i energii,
wykorzystać
rozwiązania
techniczne
ograniczające
negatywne oddziaływania na środowisko produktów,
 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach zawiera podstawowe
definicje dotyczące unieszkodliwiania odpadów, odzysku i
recyklingu. Określone ustawą podstawowe obowiązki podmiotów
wytwarzających odpady, w tym odpady opakowaniowe, to:
zapobieganie powstawaniu odpadów lub ograniczenie ilości
odpadów i negatywnego oddziaływania na środowisko,
zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku,
jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu odpadów,
zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska
unieszkodliwiania odpadów, których powstawaniu nie udało się
zapobiec lub których nie udało się poddać odzyskowi,
uzyskanie odpowiedniego zezwolenia na gospodarowanie
odpadami:
prowadzenie ewidencji i sprawozdawczości w gospodarowaniu
odpadami,
 Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu i
czystości i porządku w gminach zawiera regulacje
gospodarki odpadami komunalnymi w gminach. Nakłada
ona na gminę obowiązki w zakresie organizacji selektywnej
zbiórki odpadów oraz współorganizowania gospodarki
odpadami niebezpiecznymi. Gmina jest w szczególności
odpowiedzialna za:
 tworzenie warunków do selektywnej zbiórki, segregacji i
składowania odpadów,
 współdziałanie z jednostkami organizacyjnymi i osobami
realizującymi zagospodarowanie odpadów,
 budowę, utrzymanie i eksploatację składowiska odpadów
komunalnych oraz obiektów służących wykorzystaniu lub
unieszkodliwianiu odpadów.
 Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i
odpadach opakowaniowych:
 reguluje kwestie związane z gospodarką opakowaniami oraz
wymagania dotyczące postępowania z odpadami z opakowań.
Przepisami ustawy są objęci przedsiębiorcy wytwarzający
opakowania, wprowadzający do obrotu wyroby w
opakowaniach, eksporterzy i importerzy opakowań, jednostki
dokonujące wewnątrz-wspólnotowej dostawy opakowań oraz
wytwórcy odpadów opakowaniowych,
 przepisy ustawy mają zastosowanie do wszystkich opakowań
wprowadzanych do obrotu w Polsce oraz wszystkich
powstałych z nich odpadów. Opakowania są definiowane jako
wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek
materiałów przeznaczone do przechowywania, ochrony,
przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów,
od surowców do towarów przetworzonych,
 zgodnie z ustawą odpady opakowaniowe to wszystkie
opakowania, w tym opakowania wielokrotnego użytku
wycofane z ponownego użycia, stanowiące odpady w
rozumieniu przepisów o odpadach, z wyjątkiem odpadów
powstających w procesie produkcji opakowań. Są to zatem
opakowania uprzednio wprowadzone na rynek, których
posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do
pozbycia się których jest zobowiązany,
 producenci i importerzy oraz dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia opakowań mają obowiązek
ograniczania ilości i negatywnego oddziaływania na
środowisko substancji wykorzystywanych do produkcji
opakowań oraz odpadów opakowaniowych poprzez:
 ograniczenie objętości i masy opakowań do niezbędnego
minimum,
 projektowanie i wykonanie opakowań w sposób umożliwiający
wielokrotny użytek i późniejszy recykling, jeśli to nie jest
możliwe - inną formę odzysku,
 minimalizację zawartości substancji stwarzających zagrożenie
dla życia lub zdrowia ludzi albo dla środowiska, w tym
spełnienie warunku, aby maksymalna suma zawartości ołowiu,
rtęci i chromu sześciowartościowego w opakowaniu nie
przekracza 100 mg/kg.
 mają również prawo odpowiedniego znakowania opakowań,
zgodnie ze wskazaniem odnośnego rozporządzenia, w
odniesieniu do rodzaju materiałów wykorzystanych do
produkcji opakowania, możliwości wielokrotnego użytku, a
także przydatności do recyklingu.
 prowadzą działania edukacyjne w zakresie właściwego
gospodarowania odpadami opakowaniowymi,
 producenci
(importerzy) wytwarzający niebezpieczne
substancje (bardzo toksyczne, toksyczne, rakotwórcze,
mutagenne, niebezpieczne dla środowiska) mają
szczególne obowiązki. Muszą ustalić wysokość kaucji na
opakowania jednostkowe tych substancji oraz obowiązani
są do odebrania od sprzedawcy opakowań wielokrotnego
użytku i odpadów opakowaniowych po tych substancjach.
Granice, w których ma być ustalana wysokość kaucji,
określono w ustawie w postaci odsetka ceny substancji
chemicznej zawartej w opakowaniu (10-30%).
 sprzedawcy
produktów w opakowaniach mają
obowiązek informować użytkowników (przynajmniej
poprzez wywieszenie odpowiedniej informacji w
miejscu sprzedaży) na temat:
 dostępnych systemów zwrotu, zbiórki i odzysku , w tym
recyklingu,
 właściwego
postępowania
z
odpadami
opakowaniowymi,
 wyjaśnienia oznaczeń stosowanych na opakowaniach.
 określone grupy sprzedawców mają szereg szczególnych
obowiązków. Sprzedawca niebezpiecznych substancji
chemicznych, odpowiednio do obowiązków producenta,
jest obowiązany pobrać kaucję i zwrócić ją w momencie
odbioru zużytego opakowania.
 sprzedawca musi także posiadać zezwolenie na
prowadzenie działalności w zakresie zbierania i
ewentualnie transportu odpadów niebezpiecznych,
 jednostki o powierzchni handlowej powyżej 25 m2, sprzedające
napoje w opakowaniach jednorazowych, muszą posiadać w
ofercie handlowej podobne produkty w opakowaniach
wielokrotnego użytku. Jednocześnie punkty sprzedaży muszą
przyjmować zwracane opakowania wielokrotnego użytku po
produktach, które znajdują się w ich ofercie handlowej.
Dodatkowo jednostki detaliczne o powierzchni powyżej 2000m2
muszą prowadzić na własny koszt selektywną zbiórkę odpadów
opakowaniowych po produktach w opakowaniach, które
znajdują się w ich ofercie handlowej. Producent lub jednostka
handlu hurtowego mają obowiązek odbierać na własny koszt
opakowania wielokrotnego użytku od jednostek handlu
detalicznego, którym sprzedają produkty w tego rodzaju
opakowaniach.
 producenci, importerzy dokonujący wewnątrz-wspólnotowego
nabycia opakowań, eksporterzy opakowań i dokonujący
wewnątrz-wspólnotowe dostawy są obowiązani do składania
sprawozdań do marszałka województwa do 31 marca za
poprzedni rok kalendarzowy,
 marszałkowie województwa sporządzają raport wojewódzki o
gospodarce opakowaniami i przekazują go do Ministra
Środowiska.
 Ministerstwo Środowiska prowadzi bazę danych dot. gospodarki
opakowaniami.
Jeśli nie są przestrzegane ustalenia ustawy, można narazić się na
karę grzywny. Kontrolę sprawują PIH i WIOŚ.
-
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w
zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie
produktowej i opłacie depozytowej reguluje szczegółowe kwestie
gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów. Nakłada ona
na
przedsiębiorców
szereg
obowiązków
dotyczących
zagospodarowania odpadów opakowaniowych.
 przedsiębiorca w rozumieniu tej ustawy to:
 wytwórca produktów w opakowaniach,
 importer produktów w opakowaniach,
 dokonujący wewnątrz-wspólnotowego nabycia produktów w
opakowaniach,
 jednostka pakująca produkty wytworzone przez inny podmiot i
wprowadzająca te produkty na rynek krajowy,
 podmiot zlecający wytworzenie produktu, jeśli jego oznaczenie zostało
umieszczone na produkcie,
 podmiot prowadzący jednostkę lub jednostki handlu





detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 500 m2,
sprzedający produkty tam pakowane,
podmiot prowadzący więcej niż jedną jednostkę handlu
detalicznego o łącznej powierzchni handlowej powyżej 5000 m2,
bez względu na powierzchnię pojedynczej jednostki, sprzedający
produkty w tych jednostkach pakowane.
0rganizacja odzysku – gospodarka odpadami opakowaniowymi
wytwarzanymi przez przedsiębiorców,
opłata produktowa,
sprawozdawczość w zakresie odpadów opakowaniowych,
opakowania do obrotu wprowadza się tylko raz,
 zapewnienie odzysku, a szczególności recyklingu odpadów
opakowaniowych
jest
podstawowym
obowiązkiem
przedsiębiorcy. Obowiązek ten polega na konieczności
osiągnięcia określonego poziomu recyklingu, ustalonego jako
procent masy albo ilości opakowań wprowadzonych w danym roku
na rynek krajowy. Został on skonkretyzowany w formie docelowego
poziomu odzysku i recyklingu. Minimalny poziom odzysku dla
opakowań łącznie wynosi 60 %, zaś minimalne poziomy recyklingu
są zróżnicowane dla poszczególnych rodzajów opakowań.
Określają je załączniki do ustawy.
5. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami określa
następująco roczne poziomy odzysku i recyklingu
odpadów opakowaniowych.
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Rodzaj
2010 r
opakowania Odzysk %
Z tworzywa
sztucznego
Aluminium
Ze stali
Z
papieru
tektury
Ze szkła
Z drewna
Ogółem
opakowania
-
Recykling
%
18
53
2014r
Odzysk %
-
Recykling
%
22,5
45
33
52
-
50
50
60
43
15
35
60
60
15
55
6. Wojewódzki Plan Gospodarowania Odpadami dla
Mazowsza na lata 2007-2011 z uwzględnieniem lat
2012-2015 zakłada
 uzyskanie do końca 2014 roku 60% odzysku, 55-80% recyklingu
odpadów opakowaniowych,
 ustala następujące cele:
 nasilenie działań informacyjno-edukacyjnych w zakresie
racjonalnej gospodarki odpadami opakowaniowymi,
 zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych wydzielonych ze
strumienia odpadów komunalnych kierowanych na składowiska
odpadów,
 wspieranie działań mających na celu wdrażanie systemów




selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych oraz
zwiększenie
efektywności
istniejących
systemów
selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych,
doskonalenie
systemu
monitoringu
odpadów
opakowaniowych poprzez rozbudowę i kontrolę bazy danych
dot. odpadów opakowaniowych,
wdrażanie rejestru przedsiębiorców zajmujących się
recyklingiem, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów
opakowaniowych,
współpraca z organizacjami odzysku i gminami,
rozbudowa oraz realizacja nowych instalacji zapewniających
recykling, odzysk, w tym odzysk energii z odpadów.
 kierunki działań
 informacja i edukacja w celu zapobiegania powstawaniu odpadów





opakowaniowych, propagowanie ich odzysku i recyklingu,
wspieranie akcji związanych z edukacją ekologiczną dot.
selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych i ich
wykorzystania,
84% zebranych odpadów opakowaniowych pochodzi z handlu i
przemysłu, 16% - z gospodarstw domowych, a więc działanie w
celu zwiększenia zbiórki odpadów z gospodarstw domowych,
poprawa ilości i jakości zbieranych odpadów,
rozwój infrastruktury do zbierania, transportu i recyklingu
odpadów,
rozbudowa istniejących zakładów odzysku i recyklingu odpadów,
budowa nowych
7. Plan gospodarki odpadami dla powiatu płockiego
na lata 2008-2012 z uwzględnieniem lat 2013-2016
określa:
 źródła powstawania odpadów opakowaniowych:
 gospodarstwa domowe (grupa 15 i 20),
 handel – grupa 15,
 przemysł- grupa 15 i 20.
 filary wytwarzania odpadów:
 przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty w
opakowaniach,
 samorządy gmin
 ilość odpadów opakowaniowych wytworzonych w powiecie
płockim w 2006 r.
Kod odpadu
Rodzaj odpadu
Ilość wytworzona
[Mg]
Sposób odzysku
150101
Opakowanie z papieru
i tektury
129,8
R2, R4, R5, R6, R7, R8, R9
150102
Opakowania z tworzyw
sztucznych
160,1
R2, R4, R5, R6, R7, R8, R9
150103
Opakowania z drewna
4,2
R1
150104
Opakowania z metali
439,1
R4
150106
Zmieszane odpady
opakowaniowe
b.D
Odzysk 38,74 Mg (R11, R12,
R13, R14)
150107
Opakowania ze szkła
271,8
R5
150110
Opakowania
zawierające pozostałości
po substancjach
niebezpiecznych
Razem
0,52
R15
1005,52
- przykłady firm działających w zakresie recyklingu odpadów opakowaniowych
(EKO MAZ Sp. z o.o., REMONDIS, Recykling S.A., SITA PGK, Zielonka i inni).
8. Wnioski:
 System odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych
wymaga doskonalenia. Największym problemem jest
zebranie odpadów opakowaniowych.
 Istniejące moce recyklingowe, we wszystkich kategoriach
opakowaniowych, wystarczają w pełni na wywiązywanie się
Polski z celów wyznaczonych przez dyrektywę 94/62 UE.
 Transport odpadów opakowaniowych działa na ogół dobrze.
 Źródła odpadów, niezależne od ich rodzaju:
 skup surowców wtórnych (np. złom metalowy, makulatura),
 sklepy wielko-powierzchniowe (wysoka jakość zbieranych
odpadów),
 selektywna zbiórka (w kontenerach, w workach. Jakość
zebranych odpadów - zła),
 sortownie odpadów komunalnych (zła jakość odpadów,
zwłaszcza w sortowni odpadów zmieszanych,
 działania akcyjne (cel – edukacja ekologiczna).
 Zmiana regulacji prawnych w ustawie o gospodarce
opakowaniami i odpadami opakowaniowymi dla
przedsiębiorców i gmin.
 Konieczna edukacja ekologiczna społeczeństwa,
przedsiębiorców.
9. Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej jako
partner w realizacji zadań edukacji ekologicznej
urzędników, przedsiębiorców, w tym właścicieli
sklepów, społeczeństwa w zakresie postępowania z
opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
 producent, importer, dokonujący wewnątrz
wspólnotowego nabycia opakowań prowadzi działania
edukacyjne w zakresie właściwego gospodarowania
odpadami opakowaniowymi. Regionalne Centrum
Edukacji Ekologicznej w Płocku proponuje
przedsiębiorcom współpracę w tym zakresie.
MODEL GOSPODARKI ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI
PRODUCENCI
IMPORTERZY
HANDEL
ORGANIZACJA
ODZYSKU
GMINA
KONSUMENCI
FIRMY PROWADZĄCE ZBIÓRKĘ
ODPADÓW OPAKOWANIOWYCH
INNE ŹRÓDŁA
FINANSOWANIA
ZAKŁAD
RECYKLINGOWY
Przepływ pieniędzy

SKŁADOWISKO
Umowy
