C-341_05 Laval un Partneri

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
w sprawie C-341/05 Laval un Partneri
W dniu 18 grudnia 2007 r. Trybunał Sprawiedliwości WE ogłosił wyrok w sprawie C-341/05 Laval
un Partneri. Wyrok ten, obok ogłoszonego tydzień wcześniej orzeczenia ETS w sprawie C-438/05
Viking Line, ma charakter precedensowy w zakresie określenia granic moŜliwego ograniczenia
wspólnotowej swobody świadczenia usług przez działalność protestacyjną związków zawodowych.
W sprawie C-341/05 łotewski przedsiębiorca, spółka Laval un Partneri, oddelegował swoich
pracowników do Szwecji w celu wykonania usług budowlanych. Szwedzki związek sektora
budowlanego, groŜąc zablokowaniem robót, zaŜądał od Lavala podpisania układu zbiorowego
pracy, na mocy którego pracownikom łotewskim przyznane zostałyby pensje w wysokości średnich
zarobków obowiązujących w tym sektorze. W odpowiedzi na te Ŝądania spółka zawarła dwa układy
zbiorowe z łotewskimi związkami zawodowymi. Z kolei szwedzkie związki zawodowe, mimo
protestów pracowników łotewskich, rozpoczęły blokadę budowy, co uniemoŜliwiło Lavalowi
wywiązanie się z kontraktu.
Akcję zbiorową związki zawodowe podjęły na podstawie przepisów szwedzkich (tzw. lex
Britannia), które umoŜliwiają prowadzenie akcji protestacyjnej w celu uchylenia lub zmiany układu
zbiorowego zawartego przez delegującego pracowników pracodawcę z innym niŜ szwedzki
związkiem zawodowym. Tego typu akcja zbiorowa nie byłaby natomiast moŜliwa względem
układów zbiorowych zawartych ze szwedzkim związkiem zawodowym.
Z uwagi na swój szczególny charakter sprawa C-341/05 cieszyła się sporym zainteresowaniem.
Uwagi na piśmie obok Polski przedłoŜyło Trybunałowi aŜ 15 państw. Polska aktywnie włączyła się
takŜe do rozprawy przed Trybunałem. W imieniu rządu RP stanowisko zaprezentował wiceminister
gospodarki Marcin Korolec.
Od początku zarysowała się wyraźna linia podziału stanowisk starych i nowych państw
członkowskich. Udział Polski naleŜy przy tym uznać za tym bardziej istotny, Ŝe stanowisko
wspierające efektywne funkcjonowanie swobody świadczenia usług zaprezentowały obok Polski
jedynie 4 nowe państwa członkowskie - Czechy, Estonia, Litwa i Łotwa.
Trybunał nie poszedł za głosem większości państw i wydał orzeczenie, które zbieŜne jest z
argumentacją przedstawioną w trakcie postępowania przez Polskę.
Na początek Trybunał podkreślił wyraźnie, Ŝe art. 3 ust. 1 akapit pierwszy lit. c) dyrektywy
96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania
pracowników w ramach świadczenia usług nie moŜe być przywoływany celem uzasadnienia
nakładania przez związki zawodowe obowiązku przestrzegania wynagrodzeń wyŜszych niŜ
minimalne, które nie są ustalane zgodnie z wzorcami przyjętymi w dyrektywie 96/71.
W zakresie obowiązku nałoŜonego na państwa członkowskie Trybunał uznał, Ŝe art. 3 ust. 1 akapit
pierwszy lit. a) – g) dyrektywy 96/71 zawierający katalog norm ochrony minimalnej w zakresie
warunków pracy i zatrudnienia nie zezwala przyjmującemu państwu członkowskiemu na poddanie
świadczenia usług na swoim terytorium obowiązkowi przestrzegania warunków pracy i
zatrudnienia wykraczających poza bezwzględnie obowiązujące normy ochrony minimalnej.
Trybunał orzekł tym samym, Ŝe z zastrzeŜeniem prawa przedsiębiorstw mających siedzibę w
innych państwach członkowskich do przystąpienia z własnej woli w przyjmującym państwie
członkowskim do potencjalnie korzystniejszego układu zbiorowego pracy, poziom ochrony jaki
powinien być gwarantowany pracownikom delegowanym na terytorium przyjmującego państwa
członkowskiego jest ograniczony co do zasady do poziomu określonego w art. 3 ust. 1 akapit
pierwszy lit. a)–g) dyrektywy 96/71.
Trybunał zaznaczył, Ŝe art. 3 ust. 1 dyrektywy 96/71 z jednej strony zapewnia prowadzenie przez
przedsiębiorców delegujących pracowników uczciwej konkurencji względem przedsiębiorców
przyjmującego państwa członkowskiego, a z drugiej strony słuŜy zapewnieniu pracownikom
delegowanym minimalnej ochrony.
Trybunał dokonał następnie oceny akcji zbiorowej szwedzkich związków zawodowych w świetle
art. 49 Traktatu WE (swoboda świadczenia usług).
Trybunał zaznaczył na początek, Ŝe akcje zbiorowe związków zawodowych nie mogą być
wyłączone spod oceny dokonywanej na podstawie art. 49 TWE. Co więcej, zdaniem Trybunału
działanie zbiorowe związków zawodowych z jednego państwa członkowskiego mające na celu
zmuszenie przedsiębiorcy z innego państwa członkowskiego do przystąpienia do układu
zbiorowego w sektorze budownictwa, którego postanowienia odchodzą od przepisów ustawowych i
ustalają korzystniejsze warunki pracy i zatrudnienia niŜ te określone w art. 3 ust. 1 akapit pierwszy
lit. a) – g) dyrektywy 96/71 lub dotyczą kwestii nie wymienionych w tym przepisie stanowi
ograniczenie swobodnego świadczenia usług w rozumieniu art. 49 TWE.
Trybunał orzekł następnie, Ŝe prawo do prowadzenia akcji zbiorowych mających na celu ochronę
pracowników przyjmującego państwa skierowanych przeciwko ewentualnym praktykom dumpingu
socjalnego moŜe stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego mogący co do zasady uzasadniać
ograniczenie jednej ze swobód podstawowych (w tym swobody świadczenia usług).
Trybunał zaznaczył jednak, Ŝe akcja zbiorowa związków zawodowych mająca na celu ochronę
pracowników poprzez zagwarantowanie pracownikom delegowanym wyŜszego poziomu warunków
pracy i zatrudnienia nie uzasadnia ograniczenia swobody świadczenia usług, albowiem w związku z
koordynacją realizowaną na podstawie dyrektywy 96/71, przedsiębiorca zobowiązany jest
przestrzegać najwaŜniejszych bezwzględnie wiąŜących norm ochrony minimalnej w przyjmującym
państwie członkowskim.
Dodatkowo Trybunał zaznaczył, Ŝe w kwestii wymuszania przez organizacje związkowe poprzez
akcje zbiorowe obowiązku w zakresie negocjacji wynagrodzeń, działania te nie mogą być
uzasadnione ochroną praw podstawowych oraz ochroną pracowników, skoro obowiązek ten
wpisuje się w kontekst krajowy, którego cechą jest brak przepisów jakiegokolwiek rodzaju, które
byłyby wystarczająco precyzyjne i dostępne tak, aby w praktyce nie uniemoŜliwić lub nadmiernie
utrudnić ustalenia, jakie obowiązki powinien przestrzegać przedsiębiorca w zakresie płacy
minimalnej.
W kwestii tzw. lex Britannia Trybunał stwierdził, Ŝe przepisy szwedzkie nie uwzględniające
układów zbiorowych, bez względu na ich treść, którymi przedsiębiorcy delegujący pracowników do
Szwecji są juŜ związani w państwie członkowskim swojej siedziby stanowią dyskryminację
względem tych przedsiębiorców, poniewaŜ stosuje do nich takie samo traktowanie jak zastrzeŜone
dla przedsiębiorców krajowych, którzy nie zawarli układu zbiorowego. Przepisy szwedzkie
zdaniem Trybunału nie mogą być ponadto na podstawie art. 46 TWE w zw. z art. 55 TWE
uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia
publicznego.
Pełna treść wyroku dostępna jest na stronie internetowej: www.curia.europa.eu