Popularyzatorski opis rezultatów projektu Zachodzące w
Transkrypt
Popularyzatorski opis rezultatów projektu Zachodzące w
Nr wniosku: 220274, nr raportu: 18721. Kierownik (z rap.): prof. dr hab. Janusz Marian Bilski Popularyzatorski opis rezultatów projektu Zachodzące w gospodarce światowej procesy globalizacji, w tym globalizacji rynków finansowych, stawiają kraje wobec nowych wyzwań i problemów związanych m.in. z ich rosnącą otwartością na przepływy kapitałowe. Znoszenie ograniczeń wobec przepływu środków finansowych rodzi konsekwencje zarówno o charakterze pozytywnym, jak i negatywnym [por. Janicka, 2010, str. 144173]. Jedną z podstawowych korzyści, którą kraje chcą odnieść z włączenia w międzynarodowy obieg kapitału, jest zdynamizowanie ich wzrostu gospodarczego. Zrealizowany projekt i prowadzone w jego zakresie badania przyczyniły się do wzbogacenia wiedzy odnośnie do teoretycznych i praktycznych uwarunkowań skutków napływu kapitału do gospodarek krajów rozwijających się (na przykładzie Polski). Analiza teoretyczna wykazała, że na gruncie teorii ekonomii nie sposób jednoznacznie wykazać korzystnego oddziaływania importu kapitału na gospodarkę kapitałobiorcy. W zależności od struktury transakcji finansowych (inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe, kredyty i pożyczki) napływ kapitału z różną intensywnością oddziałuje na wzrost gospodarczy (PKB) kraju poprzez różne kanały absorpcji. Z punktu widzenia obecnej i przyszłej sytuacji gospodarczej Polski za kluczowy problem przyjęto analizę skutków oddziaływania napływającego kapitału brutto/netto na wzrost gospodarczy. Polska jest krajem rozwijającym się, który szeroko korzysta z zagranicznych zasobów finansowych. Rosnące uzależnienie od kapitału zagranicznego rodzi jednak bardzo poważne zagrożenia dla gospodarki krajowej – niebezpieczeństwo destabilizacji krajowego systemu finansowego, bądź w skrajnym przypadku – zagrożenie wybuchem kryzysu walutowego w sytuacji nagłego odwrotu inwestorów zagranicznych. Ujemne bądź dodatnie saldo na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego jest najpowszechniej spotykanym miernikiem udziału kraju w międzynarodowych przepływach finansowych jako importera/eksportera kapitału netto w skali globalnej. Jeśli konkurencyjność kraju na rynku międzynarodowym jest niewystarczająca import przewyższa eksport co oznacza, że kraj musi albo skorzystać z zagranicznych źródeł finansowania, albo uszczuplić posiadane rezerwy walutowe. Ponieważ rezerwy walutowe stanowią dla krajów „bufor bezpieczeństwa” wybierana jest zwykle opcja pierwsza, przy czym napływający kapitał może mieć charakter publiczny lub prywatny. W gospodarce otwartej oszczędności zwykle nie bilansują się z inwestycjami. Jeśli chodzi o kierunki przepływu kapitału wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polski, to są one biorcami kapitału netto. Próba odpowiedzi na pytanie, czy zwiększanie inwestycji ponad zgromadzone oszczędności krajowe jest korzystne dla polskiej gospodarki i przyczynia się do zdynamizowania wzrostu gospodarczego jest także pochodną sytuacji na rachunku obrotów bieżących i stanowi ważny punkt przeprowadzonych badań. Zbadano, które transakcje finansowe najsilniej oddziałują na wybrane kanały i czy oddziaływanie to ma charakter prowzrostowy. Zgodnie z wnioskami płynącymi z przeprowadzonych badań, bezpośrednie inwestycje zagraniczne i inwestycje portfelowe wydają się wywierać pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy poprzez realny kurs walutowy. Naszym zdaniem z punktu widzenia sytuacji gospodarczej kraju analiza efektywności działania wskazanych kanałów absorpcji oraz zależności, które między nimi występują ma charakter kluczowy dla sformułowania zaleceń odnośnie do polityki kraju względem napływającego kapitału zagranicznego. Okazało się, że rosnący udział kapitału zagranicznego ma per saldo pozytywny wpływ na naszą gospodarkę, tj. np. wysokie ujemne saldo na rachunku obrotów bieżących działa prowzrostowo i w gruncie rzeczy nie ma ekonomicznych argumentów na rzecz jego zmniejszenia. Z drugiej strony – rosnący udział kapitału zagranicznego nie przyczynia się do zdynamizowania wzrostu gospodarczego, a niewątpliwie powoduje wzrost ryzyka destabilizacji gospodarki krajowej wobec zmiennego sentymentu inwestorów zagranicznych. Zauważono, iż może wystąpić problem nadmiernego napływu kapitału do gospodarki. Stanowi to dla nas podstawę do kontynuacji badań ze względu na negatywne konsekwencje, które wiążą się z tym dla prowadzenia bieżącej polityki gospodarczej, z punktu widzenia np. nadmiernej aprecjacji waluty krajowej skutkującej malejącą konkurencyjnością kraju na rynkach międzynarodowych czy trudności z prowadzeniem polityki pieniężnej, itp. Projekt istotnie poszerza zakres wiedzy odnośnie do problematyki międzynarodowych przepływów kapitałów. Rezultaty projektu mają bardzo istotne znaczenie dla polityki gospodarczej Polski, a także grupy krajów rozwijających się. Literatura: 1. Bilski J., (2006), Międzynarodowy system walutowy, PWE, Warszawa. 2. Janicka M. (2010), Liberalizacja przepływów kapitałowych w gospodarce światowej. Przypadek Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź. 3. Maciejczyk-Bujnowicz I. (2015), Kapitał finansowy a wzrost gospodarczy w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.