Norma wysiewu elementem budowania plonu kukurydzy
Transkrypt
Norma wysiewu elementem budowania plonu kukurydzy
Norma wysiewu elementem budowania plonu kukurydzy Bartosz Stopczyk Po dwóch bardzo sprzyjających dla uprawy kukurydzy latach przyszły dwa kolejne, gdzie zmienne czynniki pogodowe w okresie wegetacji postawiła tej plennej roślinie trudne warunki. S ezon 2014 rozpoczęły dość wczesne siewy, uwarunkowane wczesną wiosną. Jednak niższe temperatury spowodowały, że kukurydza wschodziła dość długo i nierównomiernie. Upalny i suchy lipiec, z temperaturami sięgającymi w niektórych rejonach 35°C finalnie przełożył się na opóźnienie wiechowania i problemy z zapyleniem. Dotknęło to szczególnie województw centralnych. Na południu problemy pojawiły się w październiku. Obfite opady na początku września oraz spadek temperatur na początku czwartej dekady roku zaowocowały mocnym opóźnieniem dojrzewania ziarna. Przy jego wysokiej wilgotności choroby fuzaryjne zaatakowały ze wzmocnioną siłą. W efekcie wiele gospodarstw miało ogromne problemy z zawartością mykotoksyn, szczególnie w przypadku odmian później dojrzewających. Tegoroczny okres wegetacji również nie oszczędził kukurydzy. Ponownie w lipcu wysokie temperatury i brak opadów spowodowały ogromny deficyt wody. Kukurydza największe zapotrzebowanie wodne przejawia właśnie w tym okresie, ze względu na wiechowanie i znamionowanie. Dodatkowo pyłek, pod wpływem takich upałów obumierał i nie dochodziło do zapylenia kolb. Wiele plantacji uprawianych na ziarno, ze względu na kompletnie puste kolby zostało ściętych na kiszonkę. Już we wrześniu wysoki stopień dojrzałości roślin mógł powodować problemy z ubiciem i zakiszaniem, a także obniżał i tak już niską wartość żywieniową takiej paszy. Trudno oprzeć się wrażeniu, że za część z tych kłopotów odpowiadał wybór odmian o dłuższym okresie wegetacji. Jest to niestety pewna prawidłowość, której wy- stępowanie obserwujemy cyklicznie. Lata o sprzyjającym dla rozwoju kukurydzy przebiegu temperatury powodują, że chętniej eksperymentujemy i sięgamy po odmiany o wyższym FAO – czyli późniejsze. Mają one teoretycznie wyższy potencjał plonowania, jednakże obarczone są zdecydowanie wyższym ryzykiem problemów z osiągnięciem właściwej dojrzałości do zbioru. Ze względu na budowę większej masy zielonej są także bardziej wrażliwe na duże braki wody w czerwcu i lipcu. Nagły wzrost areału kukurydzy po wymarznięciach ozimin w roku 2012 spowodował, że pojawiła się duża grupa gospodarstw mających zdecydowanie mniejsze lub żadne doświadczenie w uprawie kukurydzy. Jednakże nie można generalizować, że tylko oni ulegli czarowi twierdzenia „wyższe FAO – wyższy plon”. Sporo doświadczonych plantatorów dało się również złapać w tę pułapkę. Warto tu nadmienić, że porównanie wyników badań COBORU z wielolecia dwóch głównych grup wczesności, FAO 230 - 240 – średnio wczesnych oraz FAO 250 - 290 – średnio późnych pozwala wyciągnąć ciekawe wnioski. Odmiany średnio wczesne ustępują w plonie późniejszym o zaledwie 210 kg (średnie z wszystkich odmian badanych w grupach). Dojrzewają natomiast 10 - 14 dni szybciej, przy wilgotności niższej średnio o 1%. kolba – mocny flex Kluczem do wykorzystania maksymalnego potencjału plonowania jest wysiew nasion kukurydzy we właściwej obsadzie – dopasowanej do warunków glebowych, wczesności, a także właściwości samej odmiany. Podstawą do ustalenia właściwej gęstości siewu jest sprawdzenie dwóch parametrów odmiany: typu ziarna oraz typu kolby. Ziarno typu flint może być wysiewane w glebę o niższej temperaturze (5 - 6°C), ale równocześnie wymaga wyższej obsady. Kukurydza flint to typ europejski, mniej wymagający termicznie, ale o krótszych kolbach, często nieco mniejszej MTZ, krótszym okresie wegetacji, a tym samym produktywności, którą trzeba sterować większą obsadą. Ziarno typu dent wymaga nieco wyższych temperatur do wschodów (7 - 8°C). Jest to typ amerykański, o dłuższym okresie wegetacji, większych kolbach, bardziej elastycznie reagujących na dostępne warunki wegetacyjne. Tym samym możliwa jest redukcja normy wysiewu. Dostępne w Polsce odmiany to mieszańce, w efekcie zbliżone bardziej do jednego lub drugiego typu. Kolejny czynnik stanowi typ kolby – fix lub flex. Pierwszy ma genetycznie zakodowaną wielkość kolby, a tym samym potencjał plonowania. Oznacza to, że dobre wyniki osiąga się tylko i wyłącznie precyzyjnie stosując obsada 90 tys. 65 tys. ilość rzędów 32 41 ziaren/rząd 16 16 zieren/kolbę 512 656 MTZ 305 340 14,05 14,50 szacunkowy plon obsada 90 tys. obsada 65 tys. 21 KUKURYDZA KUKURYDZA BOBOWATE SŁONECZNIK odpowiednią obsadę. Przy zbyt gęstym siewie rośliny o kolbach typu fix nie są w stanie wykarmić zaprogramowanego plonu, a przy zbyt rzadkim siewie, tracimy poprzez za niską obsadę. Flex natomiast reaguje wielkością kolby na warunki uprawy. W przypadku zasobniejszych stanowisk kukurydza flex potrafi rozbudować wielkość kolby oraz wytworzyć ziarna o wyższej MTZ. Dzięki temu jest również w stanie skompensować pewien procent wypadnięć w łanie. Na słabszych stanowiskach, przy niższej obsadzie, mniejsza konkurencyjność powoduje wykształ- Ballade Chavoxx Palazzo Cockpit Inagua Codikart Sixxtus Wielkopolska Norma Plon Plon wysiewu 2013 2014 74 tys. 9,65 8,6 83 tys. 10,2 8 94 tys. 12,28 8,3 74 tys. 11,82 9,8 83 tys. 12,63 10,3 94 tys. 12,79 11,3 74 tys. 12,17 10,8 83 tys. 13,24 10,8 94 tys. 14,38 11,5 74 tys. 12,46 11 83 tys. 13,98 11 94 tys. 14,05 11,7 74 tys. 9,7 83 tys. 9,9 94 tys. 8,4 74 tys. 8,8 83 tys. 9,3 94 tys. 9,7 74 tys. 10,87 83 tys. 12,09 94 tys. 11,41 Opolskie Norma Plon wysiewu 2014 85 tys. 90 tys. 95 tys. 85 tys. 90 tys. 95 tys. 85 tys. 90 tys. 95 tys. 85 tys. 90 tys. 95 tys. 85 tys. 90 tys. 95 tys. 85 tys. 90 tys. 95 tys. 9,74 10,15 10,47 12,3 9,79 10,18 10,44 11,05 11,16 12,41 9,76 10,76 11,61 13,11 13,02 11,21 12,83 12,77 cenie możliwie największych kolb i utrzymanie wysokiego potencjału plonowania. Od dwóch lat prowadzimy obserwacje poletkowe, których celem jest ocena plonowania naszych odmian przy różnej gęstości siewu. Wszystkie pozostałe elementy agrotechniczne pozostają takie same. Celem tych obserwacji jest weryfikacja i ewentualna korekta zalecanych norm wysiewu oferowanych odmian. Plon w tonach z hektara przeliczony został przy 14 % wilgotności. Warto tu również zwrócić uwagę na różnice w wynikach plonowania w Wielkopolsce w kolejnych latach. Przy lżejszych glebach, na których prowadzone były obserwacje stanowią one bezpośrednią pochodną problemów roku 2014, wymienionych wcześniej. Ballade to typowy fix z ziarnem typu flint. Wymaga wyższej obsady i jak widać w doświadczeniu im wyższa gęstość łanu, tym wyższy finalny plon. Chavoxx to również ziarno flint, ale o kolbie typu flex. Przy nieco dłuższym okresie wegetacji (FAO 210 - 220) jest w stanie wydać optymalny plon już przy obsadzie 85 - 90 tys. roślin. Zwiększenie normy wysiewu nie da już większych efektów, ale lekkie przerzedzenie łanu nie spowoduje też drastycznych spadków plonu. Palazzo to jedna z najplenniejszych odmian. Generalnie widać, że tu kolba typu fix najmocniej pokazuje swój potencjał przy wysokiej obsadzie. Na glebach mocnych zdecydowanie zalecamy 95 tys. roślin. Nowy typ ziarna – Quick-Dry, kształtem zbliżony do flinta warunkuje również dobre oddawanie wilgoci, nawet przy takiej gęstości łanu. Cockpit najmocniejsza odmiana zarejestrowana w grupie średniowczesnej to, podobnie jak Palazzo, ziarno Quick-Dry oraz kolba typu fix. Jednakże więcej rzędów w kolbie i ziaren w rzędzie powoduje, że optymalny plon osiąga już w okolicach 85 tys. roślin. Naszym zdaniem maksymalna obsada na mocnych stanowiskach nie powinna przekraczać 90 tys. roślin. 22 Inagua bardzo wierna kukurydza o ziarnie typu dent, a kolbie flex. Doskonale sprawdza się w bardzo niskiej obsadzie 80-85.000 roślin. Na glebach lżejszych można ją nawet jeszcze trochę obniżyć. Warto zwrócić uwagę na to, że jej potencjał plonowania nadal dobrze prezentuje się nawet na tle odmian zarejestrowanych w ostatnich latach. Codikart zarówno pokrojem roślin, jak i strukturą budowy plonu bardzo podobny do Inaguy. Mocny flex o ziarnie typu dent, wymagający jednak trochę wyższej obsady. 85 - 90 tys. roślin pozwala uzyskiwać bardzo dobre efekty plonotwórcze. Sixxtus jest odmianą późniejszą, a dla tej grupy 2013 rok był zbyt zimny i zbyt wilgotny, by w centrum Polski mogła pokazać swój potencjał. Jednakże widać, że kolba typu flex oraz ziarno zbliżone do dent swoje możliwości wykazują przy już przy nieco niższej gęstości łanu. Przy planowaniu normy wysiewu, której celem jest uzyskanie właściwej obsady, trzeba jeszcze wziąć pod uwagę jeden element – polową zdolność wschodów. Minimalne kiełkowanie kwalifikowanego materiału siewnego kukurydzy wynosi 90%. Staramy się oczywiście dostarczać materiał siewny o zdecydowanie lepszych parametrach, ale nikt nie jest w stanie zagwarantować, że wszystkie nasiona, które kiełkują w warunkach laboratoryjnych, w polu również wykształcą normalny kiełek, a potem zdrową i silną roślinę. Zawsze zakłada się, że wszelkie normy wysiewu muszą być liczone z zakładką minimum 5% - ze względu na polową zdolność wschodów. Dwa ostatnie lata pokazały, że kukurydza może być rośliną trudniejszą w uprawie. Szczególnie jeżeli w danym sezonie wegetacyjnym złoży się na to kilka czynników. Przebiegu pogody nie jesteśmy w stanie kontrolować, natomiast wybór odmiany o właściwej klasie wczesności i ustalenie odpowiedniej normy wysiewu zależy tylko od nas. Aby taki wybór był skuteczny, a jego finalny efekt w postaci wysokiego plonu realny musimy posiłkować się rzetelną wiedzą i dogłębną znajomością odmiany.