INNOWACYJNY REGION – CO TO ZNACZY?

INNOWACYJNY REGION – CO TO ZNACZY?
rozmowa z Adamem Jarubasem – Marszałkiem Województwa Świętokrzyskiego
Współczesną gospodarkę światową charakteryzuje wzrost znaczenia regionów i miast w rozwoju gospodarczym. Regiony stają się
znaczącymi podmiotami gospodarki światowej. W tym kontekście rozwój regionów jako podmiotów systemu światowego, zaczyna
w coraz większym stopniu podlegać procesom współcześnie ten system kształtującym, m.in. globalizacji, rewolucji technologicznej
oraz przemianom dotyczącym paradygmatu rozwojowego, polegającym na przechodzeniu z gospodarki przemysłowej do gospodarki
informacyjnej. Współcześnie konkurują już nie tylko firmy, ale też układy terytorialne, tj. państwa, regiony, miasta, gminy, a
czynniki konkurencyjności nie zależą już od poziomu kosztów czy walorów naturalnych lub geograficznych, lecz od zdolności
przedsiębiorstw do tworzenia nowych produktów czy usług odpowiadających na potrzeby rynku (inaczej mówiąc - od ich
innowacyjności).
Redaktor GW: Współcześnie regiony stanęły do walki konkurencyjnej o kapitał, szczególnie kapitał innowacyjny, generujący największe efekty mnożnikowe. Chcąc
wygrać tę walkę, muszą stawać się regionami innowacyjnymi. Co to znaczy, że region jest innowacyjny? Dlaczego takim być powinien?
Adam Jarubas: Innowacyjny region to region zdolny
do wytwarzania innowacji. W dobie globalizacji zdolność
do kreowania innowacji staje się coraz ważniejszym czynnikiem warunkującym długookresowe powodzenie ekonomiczne. Innowacje dzisiaj to najważniejsza siła napędowa
rozwoju gospodarki. Są one bowiem specyficznym narzędziem rozwoju przedsiębiorczości, a przedsiębiorczość wyrażająca się w ciągłym poszukiwaniu nowych kombinacji
czynników wytwórczych jest motorem postępu gospodarczego. Innowacje są dzisiaj w każdej firmie sprawą podstawową. Innowacyjność jest bowiem zasadniczym
warunkiem wzrostu atrakcyjności towarów i usług, który
pociąga za sobą rozwój rynku i eksportu, a wiec decyduje
o pozycji firmy w otoczeniu. Dzisiaj innowacje wprowadzają wszystkie firmy: zarówno renomowane, o utrwalonej
pozycji na rynku, jak i nowe – dopiero wchodzące na rynki zbytu. Niektóre firmy japońskie i koreańskie prowadzą
nawet kompleksowe działania innowacyjne, zwane profilowaniem strategicznych okazji, co polega na powoływaniu zespołów złożonych z najbardziej pomysłowych ludzi,
a następnie rzeczowych zorganizowanych badaniach możliwych zmian oraz wprowadzaniu nowych rozwiązań we
wszystkich dziedzinach działalności wzmacniających ich
pozycję konkurencyjną. Badania szwajcarskie wyraźnie
pokazują, że największe sukcesy rynkowe odnoszą te
przedsiębiorstwa, które poświęcają więcej wysiłku poszukiwaniom innowacji i wprowadzają je częściej.
Redaktor GW: A zatem region powinien dążyć do tego, by stać się regionem innowacyjnym, po to, by móc
skutecznie się rozwijać i konkurować na rynkach krajowych i międzynarodowych, a region innowacyjny to taki, który charakteryzuje się innowacyjnością. Czym
zatem jest innowacyjność?
Adam Jarubas: Innowacyjność to zdolność do tworzenia
i absorbowania innowacji, a w kontekście regionalnym
– jest to zdolność do motywowania przedsiębiorstw do
ciągłego poszukiwania i wykorzystywania w praktyce wyników badań naukowych, nowych koncepcji, pomysłów
i wynalazków.
Redaktor GW: A jak zdefiniować innowacje?
Adam Jarubas: Istnieje wiele definicji innowacji, ale najprostsza i najbardziej obrazowa definicja innowacji to
„ze starego zrób nowe”. Samo słowo – innowacja – pochodzi z języka łacińskiego od słów innovatio ‘odnowienie’,
innovare ‘odnawiać’, ‘novare’ odświeżać czy novus ‘zmieniać’. Peter Drucker definiuje innowację „jako szczególne
narzędzie przedsiębiorców, za pomocą którego ze zmiany
czynią okazję do podjęcia nowej działalności gospodarczej
lub do świadczenia nowych usług”. Słownik języka polskiego PWN podaje, że innowacja to wprowadzenie czegoś nowego.
Redaktor GW: Czy zatem wytworzenie czegoś nowego, co nigdy nie ujrzy światła dziennego i zostanie „schowane do szuflady”, jest innowacją?
Adam Jarubas: Oczywiście, że nie. Jest to wynalazek – czyli pomysł wyrobu, procesu lub rozwiązania organizacyjnego roszczący sobie prawo do nowości lub pierwszeństwa,
tak jak to uznają urzędy patentowe. Okazuje się,
że wszystkie innowacje są praktycznym wynikiem zastosowania nauki czy wiedzy. Jeśli wynalazek zostanie wdrożony w praktyce, to stanie się innowacją. Ojcem definicji
innowacji z pewnością jest Joseph Schumpeter, który
twierdzi, że innowacje to zmiany obejmujące transformacje nowej idei lub wynalazku technologicznego w nowy
produkt lub proces. Innowacja to także wykorzystanie idei
powstałych w innych dziedzinach i dopasowanie ich do
własnych potrzeb. Może to być udoskonalenie: technik
sprzedaży, sposobów zarządzania przedsiębiorstwem, sposobu magazynowania, udoskonalenie linii produkcyjnej
itp. Innowacje wiążą się z ciągłymi zmianami, mogą one
być prostymi modyfikacjami już istniejących produktów,
usług czy też procesów lub też ich całkowitą przemianą.
Redaktor GW: Spektrum innowacji wydaje się być
bardzo szerokie i dotyczyć praktycznie wszystkich dziedzin życia. Jakie rodzaje innowacji możemy wyróżnić?
Adam Jarubas: Wyróżnia się 4 rodzaje innowacji: produktowe, procesowe (technologiczne), organizacyjne oraz
marketingowe.
Innowacje produktowe dotyczą produktów, czyli zarówno
towarów, jak i usług. Polegają one na wprowadzeniu nowych lub znacząco udoskonalonych produktów do asortymentu danego przedsiębiorstwa. Innowacje tego typu
mogą wiązać się z całkowicie nowymi technologiami,
opierać się na połączeniu istniejących technologii w nowych zastosowaniach lub też na wykorzystaniu nowej wiedzy. Innowacja produktowa została wdrożona, jeśli
została wprowadzona na rynek. Przykłady innowacji produktowych to:
n zastosowanie w przemyśle obuwniczym czy odzieżowym materiałów oddychających, a z drugiej strony zatrzymujących wodę typu goretex®,
n zastosowanie w rozwoju telefonii komórkowej aparatów fotograficznych czy kamer,
n produkcja artykułów żywnościowych z nowymi funkcjonalnymi cechami – np. margaryna, która zmniejsza poziom cholesterolu we krwi, bądź jogur ty z żywymi
kulturami bakterii pomagającymi w trawieniu i utrzymaniu prawidłowych funkcji układu pokarmowego,
n nowe usługi bankowe – banki samoobsługowe, nowe
typy lokat oszczędnościowych połączone z funduszami
inwestycyjnymi,
n wprowadzenie możliwości opłat internetowych za przedmiot kupiony na aukcji internetowej.
Z kolei innowacje procesowe to zmiany w stosowanych
przez organizację metodach wytwarzania, a także w sposobach docierania z produktem do odbiorców. Metody te
mogą polegać na dokonywaniu zmian w urządzeniach lub
w organizacji produkcji, mogą też stanowić połączenie
tych dwóch rodzajów zmian lub być wynikiem wykorzystania nowej wiedzy. Przykładem innowacji procesowych
może być instalacja nowej albo ulepszonej technologii
produkcyjnej, na przykład automatyzacja linii produkcyjnej lub zastosowanie sensorów czasu rzeczywistego, czy
też skomputeryzowanie procesu kontroli jakości. Innowacją procesową będzie także wprowadzenie kodowania kre-
skowego lub chipów identyfikacji radiowej, w celu śledzenia materiałów przepływających przez łańcuch dostaw czy
też wprowadzenie oprogramowania, w celu zidentyfikowania i opracowania optymalnych tras dostaw lub też zastosowanie nowego oprogramowania, do realizacji
zakupów, księgowości czy magazynowania. Innowacją
procesową będzie także zastosowanie nowego systemu
do automatycznego metkowania produktów.
Innowacje organizacyjne to wprowadzanie nowej metody organizacji w biznesowych praktykach firmy, organizacji miejsca pracy lub też w relacjach zewnętrznych.
Innowacją organizacyjną w firmie będzie wprowadzenie
po raz pierwszy technik zintegrowanego zarządzania lub
kontroli; pierwsze wprowadzenie programów szkoleniowych mających na celu zbudowanie lepszego zespołu i polepszenie pozycji konkurencyjnej firmy poprzez rozwój
zasobów ludzkich. Mówiąc o innowacjach w zakresie kontaktów zewnętrznych można zidentyfikować innowacje
w pierwszym zastosowaniu metod outsourcingu badań
lub produkcji.
I wreszcie innowacje marketingowe to wprowadzanie nowej metody marketingu, włączając w to znaczące zmiany
w projektowaniu produktu i opakowania, promocji produktu i strategii cenowej tak długo, dopóki jest to pierwsze zastosowanie danej zmiany przez dane
przedsiębiorstwo. Przykładem innowacji marketingowej
jest wprowadzenie wyraźnych zmian w projektowaniu
opakowań do soków czy też serii kosmetyków w celu
nadania eleganckiego wyglądu i poprawy wyników sprzedaży. Do tego rodzaju innowacji można zaliczyć wprowadzanie spersonifikowanego systemu informacyjnego,
m.in. kart lojalnościowych czy kart członkowskich oraz
pierwsze zastosowanie specjalnej oferty sklepu czy klubu,
która jest dostępna tylko dla właścicieli karty lojalnościowej sklepu. Innowacją marketingową będzie też opracowanie i zastosowanie nowego znaku towarowego.
Redaktor GW: Wracając do regionów innowacyjnych,
czy regionów wiedzy i innowacji – jakie jest podejście
Unii Europejskiej do tej problematyki?
Adam Jarubas: Unia Europejska zmieniła swoje podejście
do polityki regionalnej, opracowując najpierw Strategię
Lizbońską (aktualizowaną w Goeteborgu), a następnie
uwzględniające jej założenia w dokumentach programowych na obecny okres programowania, czyli lata 20072013. Wypracowano nową strategię rozwoju Regionów
Wiedzy i Innowacji. Kluczem do sukcesu budowy Regionu
Wiedzy i Innowacji jest harmonijne współdziałanie wszystkich środowisk regionalnych będących podmiotami regionalnej polityki badawczej i innowacyjnej, uruchomienie
niezwykle ważnego procesu budowania regionalnego konsensusu w zakresie polityki innowacyjnej oraz par tnerstwa pomiędzy trzema środowiskami: władzami
regionalnymi i lokalnymi, środowiskiem naukowym
i przedsiębiorcami. Budowanie partnerstwa w trójkącie:
władze publiczne, jednostki naukowo-badawcze, środowisko gospodarcze tworzy zręby regionalnego systemu innowacji, ale o tym w następnym artykule.
Redaktor GW: Dziękuję za rozmowę.
Artykuł współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego