Zobacz teŜ [edytuj]

Bekerel
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bq
Z Wikipedii
Bekerel, Bq to jednostka miary radioaktywności w układzie SI (Jednostka pochodna układu
SI)
Bekerel jest definiowany jako radioaktywność odpowiadająca jednemu rozpadowi
radioaktywnemu, związanemu z wydzieleniem jednej cząstki alfa na sekundę. Jeśli więc
jakieś ciało generuje 1000 cząstek alfa na sekundę to jego radioaktywność jest równa 1000
bekereli. Radioaktywność wywołana eksplozją małej bomby atomowej jest rzędu 1015 Bq.
Miano bekerela to s-1.
Starą jednostką promieniotwórczości był kiur (Ci). Była to jednostka znacznie większa od Bq.
1 Ci = 3,7 × 1010 Bq
Nazwa jednostki pochodzi od nazwiska Henri Becquerel, który wraz z Piotrem Curie i Marią
Skłodowską-Curie otrzymał Nagrodę Nobla za odkrycie i badanie promieniotwórczości.
Zobacz teŜ [edytuj]
•
Dawka pochłonięta
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Bekerel"
Kategorie: Jednostki miar i wag • Fizyka jądrowa
Becquerel
From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Becquerel
• Ten things you may not know about Wikipedia •
This article or section includes a list of references or external links, but its sources
remain unclear because it lacks in-text citations.
You can improve this article by introducing more precise citations.
For other uses, see Becquerel (disambiguation).
The becquerel (symbol Bq) is the SI derived unit of radioactivity, defined as the activity of a
quantity of radioactive material in which one nucleus decays per second. It is therefore
equivalent to s-1. Curie is the older unit of radioactivity. Curie is a unit of activity of
radioactive substances equivalent to 3.70 × 1010 disintegrations per second: it is
approximately the amount of activity produced by 1 g of radium-226 (Ci), defined as 3.7×1010
1
becquerels or 37 GBq. The becquerel is named for Henri Becquerel, who shared a Nobel Prize
with Pierre and Marie Curie for their work in discovering radioactivity.
In a fixed mass of radioactive material, the number of becquerels changes with time.
Therefore, a sample radioactive decay rate is always stated with a timestamp for short-lived
isotopes, sometimes after adjustment to some specific date of interest (in the past or in the
future). For example, one might quote a ten-day adjusted figure, that is, the amount of
radioactivity that will still be present ten days in the future. This can de-emphasize short-lived
isotopes.
SI uses the becquerel rather than the second for the unit of activity measure to avoid
dangerous mistakes: a measurement in becquerels is proportional to activity, and thus a more
dangerous source of radiation gives a higher reading. A measurement in seconds is inversely
proportional. As any SI unit, Bq can be prefixed; commonly used multiples are kBq
(kilobecquerel, 103 Bq), MBq (megabecquerel, 106 Bq), and GBq (gigabecquerel, 109 Bq).
When measuring radioactivity of a sample with a detector, a unit of "counts per second" (cps)
or "counts per minute" (cpm) are often used. These units can be converted to the absolute
activity of the sample in Bq if one applies a number of significant conversions, e.g., for the
radiation background, for the detector efficiency, for the counting geometry, for selfabsorption of the radiation in the sample.
The becquerel can be used for the frequency of aperiodic events; for periodic events, the
hertz, which is also defined as s–1, is used as unit.
[edit] Definition
1 Bq = 1 s–1
This SI unit is named after Henri Becquerel. As with all SI units whose names are derived
from the proper name of a person, the first letter of its symbol is uppercase (Bq). When an SI
unit is spelled out in English, it should always begin with a lowercase letter (becquerel),
except for at the beginning of a sentence or in capitalized material such as a title. Note that
"degree Celsius" conforms to this rule because of the "d".
— Based on The International System of Units, section 5.2.
[edit] External links
•
Derived units on the BIPM web site
Retrieved from "http://en.wikipedia.org/wiki/Becquerel"
Categories: SI derived units | Units of radioactivity | Units of frequency
2
Kiur (jednostka miary) Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Kiur_%28jednostka_miary%29
Kiur (Ci) to stara, pozaukładowa jednostka miary radioaktywności, w układzie SI zastąpiona
bekerelem (Bq). Przelicznik jest następujący:
1 Ci = 3,7 1010 Bq.
1 Ci miał odpowiadać aktywności 1 g czystego izotopu radu o liczbie masowej 226. (Obecnie
znamy dokładniejszą wartość 3,66 1010 Bq).
Nazwa ku czci małŜeństwa Piotra i Marii Curie.
Zobacz teŜ: [edytuj]
•
•
•
Dawka pochłonięta
pozaukładowe jednostki miary
SI
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Kiur_%28jednostka_miary%29"
Kategoria: Jednostki miar i wag
Curie From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Curie
• Learn more about using Wikipedia for research •
Jump to: navigation, search
For other uses, see Curie (disambiguation).
The curie (symbol Ci) is a unit of radioactivity, defined as
1 Ci = 3.7×1010 decays per second or becquerels.
This is roughly the activity of 1 gramme of the radium isotope 226Ra, a substance studied by
the pioneers of radiology, Marie and Pierre Curie. The curie has since been replaced by an SI
derived unit, the becquerel (Bq), which equates to one decay per second. Therefore:
1 Ci = 3.7×1010 Bq
and
1 Bq = 2.70×10−11 Ci
The unit is named after Pierre and/or Marie Curie[1][2]
3
[edit] References
1. ^ http://www.britannica.com/eb/article-9028251/curie#245574.hook
2. ^ Paul W. Frame. How the Curie Came to Be. Retrieved on 2008-04-30.
This chemistry article is a stub. You can help Wikipedia by expanding it.
This standards- or measurement-related article is a stub. You can help Wikipedia by
expanding it.
Dawka pochłonięta Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dawka_poch%C5%82oni%C4%99ta
Dawka pochłonięta, podstawowa wielkość dozymetryczna D, zdefiniowana jako
gdzie:
•
•
dE - energia przekazana przez promieniowanie jonizujące materii w elemencie
objętości,
dm - masa materii zawarta w elemencie objętości.
Średnią dawką pochłoniętą D przez daną substancję nazywamy energię E przekazaną
jednostce masy m tej substancji:
Jednostką dawki pochłoniętej w układzie SI jest grej (Gy);
1 Gy = 1 J/kg.
Jednostką poprzednio uŜywaną (spotykaną jeszcze w literaturze) jest:
1 rad = 100 erg/g = 10 − 2 Gy
Zobacz teŜ [edytuj]
•
•
Dawka równowaŜna
Dawka efektywna
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Dawka_poch%C5%82oni%C4%99ta"
Kategorie: Radiologia • Fizyka jądrowa
4
Absorbed dose From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Absorbed_dose
• Find out more about navigating Wikipedia and finding information •
Jump to: navigation, search
Absorbed dose (also known as total ionizing dose, TID) is a measure of the energy
deposited in a medium by ionizing radiation. It is equal to the energy deposited per unit mass
of medium, and so has the unit J/kg, which is given the special name gray (Gy).
Note that the absorbed dose is not a good indicator of the likely biological effect. 1 Gy of
alpha radiation would be much more biologically damaging than 1 Gy of photon radiation for
example. Appropriate weighting factors can be applied reflecting the different relative
biological effects to find the equivalent dose.
The risk of stochastic effects due to radiation exposure can be quantified using the effective
dose, which is a weighted average of the equivalent dose to each organ depending upon its
radiosensitivity.
When ionising radiation is used to treat cancer, the doctor will usually prescribe the
radiotherapy treatment in Gy. When risk from ionising radiation is being discussed, a related
unit, the sievert is used.
[edit] See also
•
Specific absorption rate
[edit] External links
•
Specific Gamma-Ray Dose Constants for Nuclides Important to Dosimetry and
Radiological Assessment, Laurie M. Unger and D. K . Trubey, Oak Ridge National
Laboratory, May 1982 - contains gamma-ray dose constants (in tissue) for
approximately 500 radionuclides.
5
Dawka równowaŜna Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dawka_r%C3%B3wnowa%C5%BCna
Dawka równowaŜna jest to ilość energii, którą deponuje cząstka w materii Ŝywej przez którą
przechodzi, z uwzględnieniem rodzaju promieniowania i natury jego oddziaływania z materią
Ŝywą. Dawka równowaŜna H dla danego narządu lub tkanki obliczana jest ze średniej dawki
pochłoniętej D za pomocą wzoru:
HT =
∑ω D
R
TR
R
Gdzie:
•
•
DTR – dawka promieniowania typu R, pochłonięta przez tkankę T
ωR – współczynnik wagowy róŜnych typów promieniowania
Jednostką dawki równowaŜnej w układzie SI jest siwert (Sv), dawniej stosowany był rem.
RównowaŜnik dawki od sztucznych źródeł promieniowania, jakie moŜe otrzymać w ciągu
roku człowiek nie pracujący ze źródłami promieniowania jonizującego to 1 mSv, zaś dla osób
bezpośrednio naraŜonych jest to 20 mSv.
Wagi ωR promieniowania [edytuj]
Rodzaj i zakres promieniowania
ωR
Fotony
1
Elektrony, miony (wszystkie energie)
1
Neutrony < 10 keV
5
10 - 100 keV
10
100 keV - 2 MeV
20
2 - 20 MeV
10
> 20 MeV
5
Protony > 2 MeV
5
Cząstki 〈, fragmenty rozszczepień, cięŜkie
nukleony
20
Zobacz teŜ [edytuj]
•
•
•
Dawka pochłonięta
Dawka efektywna
RównowaŜnik dawki
6
Equivalent dose From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Equivalent_dose
• Learn more about citing Wikipedia •
The equivalent dose (HT) is a measure of the radiation dose to tissue where an attempt has
been made to allow for the different relative biological effects of different types of ionizing
radiation. Equivalent dose is therefore a less fundamental quantity than radiation absorbed
dose, but is more biologically significant. Equivalent dose has units of sieverts. Another unit,
Röntgen equivalent man (REM or rem), is still in common use in the US, although regulatory
and advisory bodies are encouraging transition to sieverts (100 Röntgen equivalent man = 100
REM = 1 sievert.) [1]
Equivalent dose (HT) is calculated by multiplying the absorbed dose to the organ or tissue
(DT) with the radiation weighting factor, wR. This factor is selected for the type and energy of
the radiation incident on the body, or in the case of sources within the body, emitted by the
source. The value of wR is 1 for x-rays, gamma rays and beta particles, but higher for protons,
neutrons, alpha particles etc.
Where HT,R = equivalent dose to tissue T from radiation R
DT,R = absorbed dose D (in grays) to tissue T from radiation R
[edit] References
•
ICRP. ICRP Publication 60: 1990 Recommendations of the International Commission
on Radiological Protection. Elsevier Science Pub Co (April 1, 1991). ISBN 0-08041144-4.
1. ^ Nuclear Regulatory Commission. NRC Regulations: §34.3 Definitions. United
States Government. Retrieved on 2007-03-14.
[edit] See also
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ionizing radiation units
Rad (unit)
Gray (unit)
Counts per minute
Curie
Becquerel
Roentgen
Röntgen equivalent man
Sievert
[edit] External links
7
•
Dose equivalent - glossary of the European Nuclear Society
Dawka efektywna Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dawka_efektywna
Dawka efektywna E obliczana jest z dawki równowaŜnej H za pomocą wzoru:
E=
∑ω H
T
T
T
Gdzie:
•
ωT – współczynnik wagowy róŜnych tkanek
Po połączeniu z dawką równowaŜną otrzymujemy:
E=
∑ω ∑ω D
T
T
R
TR
R
Jednostką dawki efektywnej w układzie SI jest siwert (Sv).
Zobacz teŜ [edytuj]
•
Dawka pochłonięta
Effective dose From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Effective_dose
• Interested in contributing to Wikipedia? •
Jump to: navigation, search
"ED-50" redirects here. For the geodetic datum ED50, see ED50.
An effective dose in pharmacology is the amount of drug that produces a therapeutic response
in 50% of the people taking it, sometimes also called ED-50. In radiation protection it is an
estimate of the stochastic effect that a non-uniform radiation dose has on a human.
8
Contents
[hide]
•
•
•
1 Pharmacology
2 Radiation
o 2.1 References
3 See also
[edit] Pharmacology
In pharmacology, effective dose is the minimal dose that produces the desired effect of a
drug. The effective dose is often determined based on analysing the dose-response
relationship specific to the drug. The dosage that produces a desired effect in half the test
population is referred to as the ED-50, for "Effective dose, 50%".
[edit] Radiation
In Radiology, defined in the same way as it has been in pharmacology above, and a figure that
could be used in calculating a certain safety factor, the 'effective dose' would be the absorbed
dose (whole body equivalent) required to achieve an adequate (diagnostic) image.
Effective dose is used in radiation protection, to compare the stochastic risk of a non-uniform
exposure of ionizing radiation, with the risks caused by a uniform exposure of the whole
body. The stochastic risks are carcinogenesis and hereditary effects. It is not intended as a
measure for acute or threshold effects of radiation exposure such as erythema, radiation
sickness or death.
Effective dose equivalent (Now replaced by Effective Dose) is used to compare radiation
doses on different body parts on an equivalent basis because radiation does not affect different
parts in the same way. The effective dose (H) to an individual is found by calculating a
weighted average of the equivalent dose (E) to different body tissues, with the weighting
factors (W) designed to reflect the different radiosensitivities of the tissues:
H = ∑i Ei Wi
The unit for effective dose is the sievert (Sv).
The International Commission on Radiological Protection provide guidance on the risk caused
by radiation.
9
References
•
ICRP. ICRP Publication 60: 1990 Recommendations of the International Commission
on Radiological Protection. Elsevier Science Pub Co (April 1, 1991). ISBN 0-08041144-4.
See also
• List of dosage abbreviations
• Certain safety factor
• LD50
RównowaŜnik dawki pochłoniętej Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3wnowa%C5%BCnik_dawki
RównowaŜnik dawki pochłoniętej H - pojęcie pochodne od dawki pochłoniętej. Jest to ilość
energii, którą deponuje cząstka w materii Ŝywej przez którą przechodzi z uwzględnieniem
rodzaju promieniowania i natury jego oddziaływania z materią Ŝywą. RównowaŜnik dawki
pochłoniętej otrzymuje się w wyniku przemnoŜenia dawki pochłoniętej D przez współczynnik
jakości promieniowania Q:
H = QD
Jednostką równowaŜnika dawki pochłoniętej jest Siwert (Sv), dawniej stosowany był rem.
RównowaŜnik dawki od sztucznych źródeł promieniowania, jakie moŜe otrzymać w ciągu
roku człowiek nie pracujący ze źródłami promieniowania jonizującego to 1 mSv, zaś dla osób
bezpośrednio naraŜonych jest to 20 mSv.
Promieniowanie
Współczynnik jakości promieniowania Q
X, γ
1
Elektrony, miony (wszystkie energie)
1
Neutrony < 10 keV
5
10 - 100 keV
10
100 keV - 2 MeV
20
2 - 20 MeV
10
> 20 MeV
5
Protony > 2 MeV (inne energie podobnie jak
neutrony)
5
〈, fragmenty rozszczepień, cięŜkie nukleony
20
10
Zobacz teŜ [edytuj]
•
•
Dawka równowaŜna
Dawka efektywna
Bibliografia [edytuj]
•
S. Eidelman, et al.: Particle Physics Booklet, PDG, Elsevier 2004
Autorka: Ewa Rochmińska; plik ze strony http://www.biolog.pl/article2370.html
Wpływ
promieniowania
na
organizmy
Ostatnia aktualizacja: 2006-04-30
Odkrycie promieniotwórczości sięga przełomu XIX i XX w. Z jednej strony dało ono
człowiekowi moŜliwości pozytywnego wykorzystania tegoŜ zjawiska ale z drugiej strony
obarczyło ludzkość odpowiedzialnością za właściwe jej wykorzystanie. Znajomość zagadnień
związanych z promieniotwórczością, wpływem promieniowaniana na organizmy Ŝywe oraz
sposobów ochrony przed promieniowaniem moŜe pomóc ludziom zmniejszyć zagraŜające
zdrowiu skutki promieniowania. Rozpatrując wpływ promieniowania na organizmy naleŜy
pamiętać , Ŝe składają się nań narządy , które z kolei zbudowane są z tkanek , te zaś zawierają
komórki.
Na jeszcze głębszym szczeblu organizacji naleŜy rozpatrywać działanie promieniowania na
poszczególne molekuły istotne dla procesów biologicznych.
Od lat mówi się o szkodliwości promieniowania. Na ogół znamy złe strony promieniowania ,
takie jakie jest emitowane po próbach jądrowych , katastrofach okrętów o napędzie
atomowym czy wypadkach w elektrowniach jądrowych. Po próbach z bronią jądrową teren ,
na którym odbywały się próby wymiera. Roślinność i zwierzęta wymierają bezpowrotnie. W
wyniku katastrofy w elektrowni jądrowej w Czarnobylu śmierć poniosło wiele osób , skaŜone
zostały większe obszary Ukrainy , Białorusi i Polski.
Szczególnym rodzajem promieniowania jest promieniowanie jonizujące. Wywołuje ono w
obojętnych atomach i cząsteczkach materii zmiany w ładunkach elektrycznych , czyli
jonizację. Promieniowaniem jonizującym jest promieniowanie jądrowe α , β i γ oraz
promieniowanie Roentgena. Promieniowanie α łatwo zatrzymać kartką papieru lub dłonią.
Promieniowanie β czyli elektrony przenikają przez 1-2cm warstwę ciała ludzkiego lub wody ,
ale zatrzymuje je płytka aluminiowa. Promieniowanie rentgenowskie i γ odznaczają się duŜą
przenikliwością i łatwo przenikają np. przez ciało ludzkie. Przed tym promieniowaniem
chroni duŜa warstwa ołowiu , betonu lub wody. Promieniowanie α i β jest znacznie mniej
przenikliwe.
RóŜnice we właściwościach promieniowania α , β i γ wynikają z przemian jądrowych ,w
wyniku których zmienia się skład i stan energetyczny jądra kosztem emisji promieniowania
11
jądrowego.
Izotopy promieniotwórcze w zetknięciu z organizmem Ŝywym mogą oddziaływać
niekorzystnie poprzez:
1. Napromieniowanie Ŝywej tkanki promieniowaniem jądrowym – promieniowanie typu
jonizującego lub neutronowego.
2. SkaŜenia izotopami promieniotwórczymi, które dostały się do wnętrza organizmu lub
znalazły się w kontakcie zewnętrznym.
Promieniowanie jądrowe α, β i γ oraz promieniowanie Roentgena, noszą nazwę
promieniowania jonizującego, gdyŜ poprzez oddanie swojej energii wytwarzają jony. Dla
organizmów Ŝywych te jony mogą być szkodliwe, gdyŜ prowadzi to do zakłócenia przemian
biochemicznych warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu i do zmian
strukturalnych komórek. Promieniowanie jonizujące powoduje radiolizę wody, czyli jej
rozkład na jony pod wpływem promieniowania. W wyniku tego procesu powstają wolne
rodniki, które mogą reagować ze związkami wchodzącymi w skład komórki, powodując
zakłócenia w jej funkcjonowaniu. Niektóre zakłócenia mogą zostać skorygowane dzięki
autoregulacyjnym właściwościom organizmu, inne zmiany są nieodwracalne i prowadzą do
obumarcia komórek. Czułość tkanki ludzkiej na promieniowanie jonizujące zmienia się w
szerokich granicach. Najczulsze są organy krwiotwórcze i tkanki rozrodcze, najmniej czułe są
mózg i mięśnie. Jeśli ułoŜyć tkanki według zmniejszającej się czułości, to otrzymamy kolejno
następujący szereg: tkanka limfatyczna, nabłonek jąder, szpik kostny, nabłonek Ŝołądkowo jelitowy, jajniki, skóra, tkanka łączna, kości, wątroba, trzustka, nerki, nerwy, mózg i mięśnie.
Uszkodzenia popromienne ze względu na rodzaj ich następstw dzielimy na uszkodzenia
somatyczne tzn. wpływające na procesy odpowiedzialne za utrzymanie organizmu przy Ŝyciu
oraz genetyczne tzn. naruszające zdolność organizmu do prawidłowego przekazywania cech
potomstwu.
Typowym skutkiem powaŜnych uszkodzeń somatycznych jest choroba popromienna.
Składają się na nią między innymi mdłości, bóle i zawroty głowy, ogólne osłabienie
organizmu, zmiany we krwi, biegunki, niedokrwistość, obniŜenie odporności i wypadanie
włosów. W zaleŜności od stopnia uszkodzeń choroba popromienna moŜe zakończyć się
śmiercią lub przejść w fazę przewlekłą ze stopniowym wyniszczeniem organizmu.
Promieniowanie jonizujące moŜe powodować uszkodzenia genetyczne polegające na zmianie
struktury chromosomów wchodzących w skład komórek rozrodczych. Ich następstwem są
mutacje, w efekcie których wśród napromieniowanych roślin lub zwierząt mogą pojawiać się
mutanty, tzn. osobniki róŜniące się szeregiem cech od organizmów macierzystych. Na
szczęście organizmy wykazują w pewnych granicach zdolność do naprawiania niepoŜądanych
zmian.
Innym następstwem ekspozycji Ŝywego organizmu na napromieniowanie jest powstawanie
nowotworów. Częstym schorzeniem osób naraŜonych na duŜe dawki promieniowania jest
białaczka, czyli nowotwór krwi. Bardzo niebezpiecznym izotopem promieniotwórczym jest
tutaj stront – 90, który ma moŜliwości wbudowywania się w tkankę kostną i dlatego moŜe być
przyczyną białaczki lub innych nowotworów. Do organizmu ludzkiego moŜe się dostać wraz
z mlekiem krów, które wypasały się na pastwiskach skaŜonych pyłem promieniotwórczym.
12
Podobnie zachowuje się cez – 137, który wbudowuje się w mięśnie zamiast sodu i potasu.
Rakotwórczość promieniowania jonizującego nie róŜni się zasadniczo od rakotwórczości
czynników chemicznych, w obu przypadkach podział komórki w wyniku ekspozycji
zasadniczo przyczynia się do powstania raka. Jest to szczególnie prawdziwe w odniesieniu do
raka tarczycy i raka piersi. U dzieci poniŜej 10 roku Ŝycia tarczyca jest organem o największej
podatności na rakotwórcze działanie promieniowania jonizującego. MoŜna stwierdzić, Ŝe czas
przebywania izotopu promieniotwórczego w organizmie zaleŜy od okresu jego połowicznego
zaniku jak i od sposobu związania go w danym organizmie, oraz od indywidualnych cech
skaŜonego i jego wieku.
Innym skutkiem promieniowania jest choroba oczu – katarakta, która nie leczona powoduje
zanik widzenia.
Pierwiastki promieniotwórcze, mają takŜe toksyczne działanie na organizm na skutek ich
właściwości chemicznych. Bardzo często są to metale cięŜkie. U osób stykających się z pyłem
związków pochodzących z naturalnych szeregów promieniotwórczych uranu i toru
stwierdzono cięŜkie schorzenia układu krwionośnego, nowotwory płuc i schorzenia nerek.
Innym pierwiastkiem jest pluton, który wchłonięty przez drogi oddechowe, moŜe przedostać
się do kości i spowodować powstanie nowotworów.
Badania na zwierzętach i roślinach wskazują, Ŝe małe dawki promieniowania skutkują
zerowymi lub pozytywnymi ze względu na zdrowie skutkami. NaleŜą do nich np:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zmniejszenie liczby nowotworów,
Zwiększenie średniego czasu Ŝycia,
Zwiększenie szybkości wzrostu,
Wzrost wielkości i masy ciała,
Wzrost płodności i zdolności reprodukcyjnych,
Zredukowana liczba mutacji.
Wykazano, Ŝe reakcje fizjologiczne roślin i zwierząt na małe dawki promieniowania są
analogiczne efektom działania wielu naturalnych pierwiastków i związków chemicznych,
które stanowią zasadnicze składniki poŜywienia, natomiast przy wyŜszych stęŜeniach są dla
organizmu toksyczne.
Aby ocenić skutki promieniowania jonizującego, naleŜy z jednej strony znać rodzaje
promieniowania, ilość substancji promieniotwórczej, energię promieniowania oraz odległość i
czas przebywania w pobliŜu materiałów promieniotwórczych. Wszystkie te czynniki składają
się na wartość pochłoniętej dawki promieniowania. Miarą dawki pochłoniętej przez materię
jest energia pochłonięta przez tę materię w procesie promieniowania, w przeliczeniu na
jednostkę masy.
Grej (Gy, J/kg) i miligrej (mGy) to jednostki określające ilość przeniesionej energii przez
promieniowanie do kaŜdego kilograma materii. Do niedawna stosowaną jednostką dawki
pochłoniętej był rad, który odpowiadał 100 ergom (10 J) energii pochłoniętej przez 1 gram
substancji.
1Gy = 100 radów. Obowiązującą obecnie jednostką promieniowania jest siwert.
W przypadku promieniowania X, γ i β dawka 1 greja (1 Gy) jest w przybliŜeniu równowaŜna
13
1 siwertowi (1 Sv). W przypadku promieniowania α i promieniowania neutronowego, które
bardzo silnie oddziaływają na organizm stosowany siwert (Sv) odpowiada 100 remom.
Najczęściej uŜywaną jednostką jest milisiwert (1mSv = 0,001 Sv).
Promieniowanie jonizujące powoduje wytworzenie jonów w czasie przenikania przez materię.
Jest to zazwyczaj promieniowanie emitowane przez aparaty rentgenowskie, izotopy
promieniotwórcze, akceleratory, reaktory atomowe, wybuchy jądrowe oraz promieniowanie
kosmiczne.
Promieniowanie pochodzące z przestrzeni kosmicznej i od naturalnych pierwiastków
radioaktywnych w skorupie ziemskiej oraz bezpośrednio z organizmu człowieka stanowi tło
naturalne promieniowanie. Do tego poziomu natęŜenia promieniowania organizmy Ŝywe
przystosowały się w toku ewolucji. Jesteśmy wystawieni na działanie promieniowania
jonizującego ze źródeł naturalnych i sztucznych. Średnia dawka pochodząca od wszystkich
źródeł promieniowania w Polsce wynosi 3 mSv. Ponad 80% dawki otrzymywanej rocznie
przez człowieka pochodzi ze skorupy ziemskiej w 69%, z promieniowania kosmicznego 11%
zaś prawie 20% ze sztucznych źródeł promieniotwórczych. Ulegamy napromieniowaniu
wewnętrznemu z pierwiastków radioaktywnych, które dostają się do naszego organizmu wraz
z pokarmem, wodą i powietrzem. Śladowe ilości pierwiastków promieniotwórczych, jak potas
– 40, węgiel – 14, rad – 226 znajdują się takŜe w naszej krwi i kościach.
Na dodatkowe napromieniowanie swojego organizmu naraŜeni są palacze, którzy wraz z
dymem papierosowym, wprowadzają do płuc radioaktywny polon – 210, który ulega dalszym
przemianom w promieniotwórcze izotopy ołowiu, bizmutu i talu.
Nie bez znaczenia są równieŜ dawki promieniowania, które otrzymujemy w czasie
prześwietleń rentgenowskich róŜnych narządów i części ciała. Kobiety w ciąŜy powinny się
wystrzegać prześwietleń, poniewaŜ płód ludzki jest bardzo wraŜliwy na promieniowanie.
Zasadniczą rolę podczas napromieniowania odgrywa czas, w ciągu którego organizm
pochłonął określoną dawkę promieniowania oraz rodzaj organizmu. Dawka letalna
(śmiertelna), jest to dawka, która powoduje śmierć 50% osobników w ciągu 30 dni po
napromieniowaniu. Dla człowieka wynosi ona ok. 3 – 4 Sv, zaś dla organizmów o prostszej
budowie jest ona znacznie wyŜsza, np. w przypadku bakterii microccocus radiolurans wynosi
ona ok. 7.000 Sv. Zgodnie z polskimi przepisami osoby stykające się zawodowo z
materiałami promieniotwórczymi nie powinny otrzymywać rocznie więcej niŜ 50 mSv.
Jeśli mówimy o naturalnych źródłach promieniowania, to pozornie moŜna sądzić, Ŝe nie
mamy na nie Ŝadnego wpływu. Oddziaływanie tych źródeł zostało zakłócone przez
działalność człowieka. Przyczyną tych zakłóceń jest np. spalanie węgla i stosowanie
nawozów sztucznych, w których zawarte są śladowe ilości uranu i radu. Pyły emitowane do
atmosfery w wyniku spalania węgla, zwiększają stęŜenie naturalnych substancji
promieniotwórczych w powietrzu, w glebie i roślinach.
Nie da się całkowicie uniknąć oddziaływania promieniowania, jesteśmy na nie skazani.
Promieniowanie jonizujące stwarza zagroŜenia, ale teŜ przynosi ogromne korzyści. Nie ma
takiej dziedziny ludzkiej działalności, która byłaby wolna od zagroŜeń. Nie moŜna ich
całkowicie wyeliminować, ale moŜna i trzeba je ograniczać.
14
Do podstawowych zasad ochrony radiologicznej naleŜą:
1. Nie naleŜy dotykać ani otwierać pojemników, w których znajdują się materiały
promieniotwórcze. Nie wolno wyjmować źródeł z pojemników, usuwać osłon,
rozmontowywać urządzeń, w których się znajdują.
2. Nie naleŜy zbliŜać się do materiałów promieniotwórczych, nie wolno ich kupować lub
przechowywać.
Procedurę obchodzenia się z materiałami promieniotwórczymi opisują specjalne instrukcje,
do których naleŜy się stosować dla bezpieczeństwa własnego i otoczenia.
Podsumowując, naleŜy stwierdzić, Ŝe biologiczna rola promieniowania jonizującego
zasługuje na wnikliwą uwagę. Badania nad tym zagadnieniem naleŜy prowadzić w interesie
nauk biologicznych i medycznych.
Literatura:
A. Czerwiński - ,,Blaski i cienie promieniotwórczości”, Warszawa 1995
B. Czerwiński - ,,Energia jądrowa i promieniotwórczość”, Warszawa 1998
C. L.Dobrzyński - ,,Raport Działu Szkolenia i Doradztwa Instytutu Problemów
Jądrowych im. A. Sułtana, Świerk 2001
Autor: Ewa Rochmińska
Tagi:
promieniowanie
promieniotwórczość
promieniotwórczość
naturalna
promieniotwórczość sztuczna promieniotwórczość naturalna i sztuczna promieniotwórczość
wady i zalety promieniotwórczość zastosowanie zastosowanie promieniotwórczości skutki
promieniotwórczości izotopy radioaktywność
....................................................................................................................................
Dopisek, wtrącenie pochodzi od W.S.
Grej Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Grej
Grej (Gy) - jednostka dawki
(Jednostka pochodna układu SI)
pochłoniętej
1 Gy = 1 m2·s-2 lub 1 Gy = 1 J/kg
15
w
układzie
SI
Dla człowieka śmiertelna jest dawka 10 Gy. Najbardziej odporna
na promieniowanie jonizujące bakteria, deinococcus radiodurans
znosi bez uszkodzenia dawkę 5 000 Gy.
Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Grej"
Kategoria: Jednostki miar i wag
Gray (unit) From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Gray_%28unit%29
• Interested in contributing to Wikipedia? •
The gray (symbol: Gy) is the SI unit of absorbed radiation
dose.
Contents
[hide]
•
•
•
•
•
1
2
3
4
5
Definition
Origin
Explanation
Conversions
References
[edit] Definition
SI multiples for gray (Gy)
Submultiples
Value Symbol Name
10–1 Gy dGy
decigray
–2
10 Gy cGy
centigray
–3
milligray
10 Gy mGy
–6
microgray
10 Gy µGy
–9
10 Gy nGy
nanogray
–12
10
Gy pGy
picogray
–15
10
Gy fGy
femtogray
–18
10
Gy aGy
attogray
–21
10
Gy zGy
zeptogray
–24
10
Gy yGy
yoctogray
Common multiples are in
Multiples
Value Symbol Name
101 Gy daGy decagray
102 Gy hGy
hectogray
3
kilogray
10 Gy kGy
6
10 Gy MGy
megagray
9
10 Gy GGy
gigagray
12
10 Gy TGy
teragray
15
10 Gy PGy
petagray
18
10 Gy EGy
exagray
21
10 Gy ZGy
zettagray
24
10 Gy YGy
yottagray
bold face.
One gray is the absorption of one joule of radiation energy by
one kilogram of matter.
16
Note that, for x and gamma rays, these are the same units as
the sievert (Sv). To avoid any risk of confusion between the
absorbed dose and the equivalent dose, one must use the
corresponding special units, namely the gray instead of the
joule per kilogram for absorbed dose and the sievert instead
of the joule per kilogram for the dose equivalent.
This SI unit is named after Louis Harold Gray. As with all SI
units whose names are derived from the proper name of a
person, the first letter of its symbol is uppercase (Gy). When
an SI unit is spelled out in English, it should always begin
with a lowercase letter (gray), except for at the beginning of
a sentence or in capitalized material such as a title. Note
that "degree Celsius" conforms to this rule because of the
"d".
— Based on The International System of Units, section 5.2.
[edit] Origin
The gray was defined in 1975 in honour of Louis Harold Gray
(1905-1965), who used a similar concept, “that amount of
neutron radiation which produces an increment of energy in
unit volume of tissue equal to the increment of energy
produced in unit volume of water by one röntgen of radiation,”
in 1940.
[edit] Explanation
The gray measures the deposited energy of radiation. The
biological effects vary by the type and energy of the
radiation and the organism and tissues involved. The sievert
attempts to account for these variations. A whole-body dose of
10-20 grays of high-energy radiation, delivered at one time,
can be fatal to humans[1]. This dosage represents 750-1500
joules for a 75kg adult (equivalent to the chemical energy in
a few grams of sugar). Since grays are such large amounts of
radiation, medical use of radiation is typically measured in
milligrays (mGy).
The average radiation dose from an abdominal x-ray is 1.4 mGy,
that from an abdominal CT scan is 8.0 mGy, that from a pelvic
CT scan is 25 mGy, and that from a selective spiral CT scan of
the abdomen and the pelvis is 30 mGy.[2]
[edit] Conversions
One gray is equivalent to 100 rad.
17
The röntgen is defined as the radiation exposure equal to the
quantity of ionizing radiation that will produce one esu of
electricity in one cubic centimetre of dry air at 0 °C and a
standard atmosphere , and is conventionally taken to be worth
0.258 mC/kg (using a conventional air density of about 1.293
kg/m³). Using an air ionisation energy of about 36.161 J/C, we
have 1 Gy ≈ 107.185 R.
[edit] References
1. ^ Fred Solomon and Robert Q. Marston, Editors, The
Medical Implications of Nuclear War (1986), National
Academies
Press,
p.
235-236,
http://www.nap.edu/catalog/940.html
2. ^ Parungo C, The Pregnant Surgical Patient, ACS Surgery,
http://www.acssurgery.com
Retrieved from "http://en.wikipedia.org/wiki/Gray_%28unit%29"
Categories: SI derived units | Nuclear physics | Units of
radiation dose | Radioactivity
Rem (jednostka) Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Rem_%28jednostka%29
rem (ang. roentgen equivalent
man) - jednostka dawki
pochłoniętego
promieniowania
jonizującego
przez
organizm,
którego odpowiednikiem działania biologicznego jest dawka
równa 0,01 greja promieniowania gamma.
Röntgen equivalent
encyclopedia
man
From
Wikipedia,
the
free
http://en.wikipedia.org/wiki/R%C3%B6ntgen_equivalent_
man
• Find out more about navigating Wikipedia and finding information •
Jump to: navigation, search
The röntgen (roentgen) equivalent in man or rem (symbol rem)
is a unit of radiation dose. It is the product of the absorbed
dose in röntgens (R) and the biological efficiency of the
radiation. More precisely, assuming a radiation weighting
factor rW=1, 1 rem equals 1.07185 röntgen. The conversion
factor has been readjusted from 1 to 1.07185 so that 100 rem
equal 1 sievert; the sievert is the recommended SI derived
unit, and in many cases is the legally prescribed unit. A rem
is a large amount of radiation, so the millirem (mrem), which
is one thousandth of a rem, is often used for the dosages
commonly encountered, such as the amount of radiation received
18
from medical x-rays and background sources. Continued use of
the rem is "strongly discouraged" [1] by the American National
Institute of Standards and Technology. See radiation poisoning
for a more complete analysis of effects of various dosage
levels.
[edit] See also
•
•
•
Rad (unit)
Röntgen
Space radiation
This science article is a stub. You can help Wikipedia by
expanding it.
This standards- or measurement-related article is a stub.
You can help Wikipedia by expanding it.
Siwert
Z Wikipedii
http://pl.wikipedia.org/wiki/Siwert
Siwert (Sv), w układzie SI jest to jednostka dawki równowaŜnej
promieniowania jonizującego. Nazwa jednostki została wzięta na
cześć Rolfa Maxymiliana Sieverta.
Przyjmuje się, Ŝe 1 Gy odpowiada Q Sv promieniowania.
Gdzie Q jest to współczynnik
danego rodzaju promieniowania.
Wartości Q:
szkodliwości
biologicznej
dla
[1]
Promieniowanie Alfa (jądra helu) Q=20
Promieniowanie Beta (elektrony) Q=1
Promieniowanie Gamma (fotony)
Q=1
Neutrony termiczne
Q=2
Q=10
Neutrony prędkie
Na przykład jeŜeli tkanka wchłonie 0,001 Gy promieniowania
alfa i 0,05 Gy promieniowania beta to łączna dawka równowaŜna
wynosi 20*0,001+1*0,05=0,07 Sv
Przypisy
1. ↑ "Tablice fizyczno-astronomiczne" Wydawnictwo Adamantan
Warszawa 2004
19
Sievert
From Wikipedia, the free encyclopedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Sievert
• Have questions? Find out how to ask questions and get answers. •
The sievert (symbol: Sv) is the SI derived unit of dose
equivalent. It attempts to reflect the biological effects of
radiation as opposed to the physical aspects, which are
characterised by the absorbed dose, measured in grays. It is
named after Rolf Sievert, a Swedish medical physicist famous
for work on radiation dosage measurement and research into the
biological effects of radiation.
Contents
[hide]
•
•
•
•
•
•
•
•
1
2
3
4
5
6
7
8
Definition
SI multiples and conversions
Explanation
Q values
N values
Spelling
See also
References
[edit] Definition
The equivalent dose to a tissue is found by multiplying the
absorbed dose, in grays, by a dimensionless "quality factor"
Q, dependent upon radiation type, and by another dimensionless
factor N, dependent on all other pertinent factors. N depends
upon the part of the body irradiated, the time and volume over
which the dose was spread, even the species of the subject.
Together, Q and N constitute the radiation weighting factor, WR
. Q is the same thing as the Relative Biological Effectiveness
[RBE]. For an organism composed of multiple tissue types a
weighted sum or integral is often used. (In 2002, the CIPM
decided that the distinction between Q and N causes too much
confusion and therefore deleted the factor N from the
definition of absorbed dose in the SI brochure. [1].)
In terms of SI base units:
1 Sv = 1 J/kg = 1 m2/s2 = 1 m2·s–2
20
Although the sievert has the same dimensions as the gray (i.e.
joules per kilogram), it measures a different thing. To avoid
any risk of confusion between the absorbed dose and the
equivalent dose, the corresponding special units, namely the
gray instead of the joule per kilogram for absorbed dose and
the sievert instead of the joule per kilogram for the dose
equivalent, should be used. For a given amount of radiation
(measured in grays), the biological effect (measured in
sieverts) can vary considerably as a result of the radiation
weighting factor WR. This variation in effect is attributed to
the Linear Energy Transfer [LET] of the type of radiation,
creating a different relative biological effectiveness for
each
type
of
radiation
under
consideration.
Per
most
government regulations, the RBE [Q] for electron and photon
radiation is 1, for neutron radiation it is 10, and for alpha
radiation it is 20. There is some controversy that the Q or
RBE for alpha radiation is underestimated due to mistaken
assumptions in the original work in the 1950s that developed
those values. That original work neglected the component of
the nucleus recoil radiation for alpha emitters.
[edit] SI multiples and conversions
Frequently used SI multiples are the millisievert (1 mSv = 10–3
Sv) and microsievert (1 µSv = 10–6 Sv).
An older unit of the equivalent dose is the rem (Röntgen
equivalent man); 1 Sv is equal to 100 rem, for a quality
factor Q=1. In some fields and countries, rem and mrem
continue to be used along with Sv and mSv, causing confusion.
[edit] Explanation
Various terms are used with this unit:
•
•
•
•
•
Dose equivalent
Ambient dose equivalent
Directional dose equivalent
Personal dose equivalent
Organ equivalent dose
The millisievert (mSv) is commonly used to measure the
effective dose in diagnostic medical procedures (e.g., X-rays,
nuclear medicine, positron emission tomography, and computed
tomography). The natural background effective dose varies
considerably from place to place, but typically is around 2.4
mSv/year [2] (pdf).
For acute full body equivalent dose, 1 Sv causes nausea, 2-5
Sv causes hair loss, hemorrhage and will cause death in many
21
cases. More than 3 Sv will lead to death in 50% of cases
within 30 days, and over 6 Sv survival is unlikely. See
radiation poisoning for a more complete analysis of effects of
various dosage levels.
Given the linear no-threshold model of radiation response ,
the collective dose that a population is exposed to is
measured in "man-sieverts" (man.Sv).
[edit] Q values
Here are some quality factor values:
•
•
•
•
•
Photons, all energies : Q = 1
Electrons and muons, all energies : Q = 1
Neutrons,
o energy < 10 keV : Q = 5
o 10 keV < energy < 100 keV : Q = 10
o 100 keV < energy < 2 MeV : Q = 20
o 2 MeV < energy < 20 MeV : Q = 10
o energy > 20 MeV : Q = 5
Protons, energy > 2 MeV : Q = 5
Alpha particles and other atomic nuclei : Q = 20
[edit] N values
Here are some N values for organs and tissues:
•
•
•
•
Gonads: N = 0.20
Bone marrow, colon, lung, stomach: N = 0.12
Bladder,
brain,
breast,
kidney,
liver,
muscles,
oesophagus, pancreas, small intestine, spleen, thyroid,
uterus: N = 0.05
Bone surface, skin: N = 0.01
And for other organisms, relative to humans:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Viruses, bacteria, protozoans: N ≈ 0.03 – 0.0003
Insects: N ≈ 0.1 – 0.002
Molluscs: N ≈ 0.06 – 0.006
Plants: N ≈ 2 – 0.02
Fish: N ≈ 0.75 – 0.03
Amphibians: N ≈ 0.4 – 0.14
Reptiles: N ≈ 1 – 0.075
Birds: N ≈ 0.6 – 0.15
Humans: N = 1
Spelling
This SI unit is named after Rolf Maximilian Sievert. As with
22
all SI units whose names are derived from the proper name of a
person, the first letter of its symbol is uppercase (Sv). When
an SI unit is spelled out in English, it should always begin
with a lowercase letter (sievert), except for at the beginning
of a sentence or in capitalized material such as a title. Note
that "degree Celsius" conforms to this rule because of the
"d".
— Based on The International System of Units, section 5.2.
[edit] See also
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Counts per minute
curie (unit)
gray (unit)
rad (unit)
rem (unit)
röntgen (unit)
rutherford (unit)
Sverdrup (unit) (a unit of volume transport with the same
symbol Sv as Sievert)
Background radiation
Radiation weighting factor
Relative Biological Effectiveness
Linear Energy Transfer
[edit] References
• Comité international des poids et mesures (CIPM) 1984,
Recommendation 1 (PV, 52, 31 and Metrologia, 1985, 21,
90)
• Abdeljelil Bakri, Neil Heather, Jorge Hendrichs, and
Ian Ferris; Fifty Years of Radiation Biology in
Entomology: Lessons Learned from IDIDAS, Annals of the
Entomological Society of America, 98(1): 1-12 (2005)
• Introduction
to Quantities and Units for Ionising
Radiation National Physical Laboratory
........................................................................................................................................
23