JĘZYKPOLSKI Wisława Szymborska Pomyłka

KOD UCZNIA
LICZBA PUNKTÓW
EGZAMIN WSTĘPNY DLA KANDYDATÓW DO GIMNAZJUM AKADEMICKIEGO
W ZAKRESIE PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH
21.05.2011, godz. 10.30
Czas pracy: 60 min.
JĘZYK POLSKI
Przeczytaj kilkakrotnie załączony tekst wiersza i wykonaj związane z nim
zadania.
Wisława Szymborska
Pomyłka
Rozdzwonił się telefon w galerii obrazów,
rozdzwonił się przez pustą salę o północy;
śpiących, gdyby tu byli, zbudziłby od razu,
ale tu sami tylko bezsenni prorocy,
sami tylko królowie od księżyca bledną
i z tchem zapartym patrzą we wszystko im jedno,
a ruchliwa z pozoru małżonka lichwiarza
akurat w ten dzwoniący przedmiot na kominku,
ale nie, nie odkłada swojego wachlarza,
jak inni pochwycona tkwi na nieuczynku.
Wyniośle nieobecni, w szatach albo nago,
zbywają nocny alarm z nieuwagą,
w której więcej, przysięgam, czarnego humoru,
niż gdyby z ramy zstąpił sam marszałek dworu
(nic zresztą oprócz ciszy w uszach mu nie dzwoni).
A to ktoś tam w mieście już od dłuższej chwili
trzyma naiwnie słuchawkę przy skroni
nakręciwszy zły numer? Żyje, więc się myli.
W. Szymborska, Wiersze wybrane, wybór i układ Autorki, Kraków 2007, s. 161.
1. Kim są bohaterowie przedstawionej w wierszu sytuacji?
…………………………………………………………………………………………………………………………
2. Wypisz z tekstu słowo, w którym ujawnia się podmiot liryczny.
…………………………………………………………………………………………………………………………
1
3. Które sądy są prawdziwe, a które fałszywe? Właściwą odpowiedź zaznacz w
tabeli krzyżykiem. Jeśli się pomylisz, błędną odpowiedź otocz kółkiem i
zaznacz poprawną.
Sąd dotyczący wiersza Szymborskiej
Fragment „pochwycona tkwi na nieuczynku” nawiązuje do związku
frazeologicznego schwytać kogoś na gorącym uczynku.
„Nieuczynek” to wyraz bliskoznaczny wyrażenia brak działania.
prawda
fałsz
„Na nieuczynku” to narzędnik liczby pojedynczej rzeczownika
nieuczynek.
Słowo „nieuczynek” to neologizm1.
Małżonka lichwiarza to postać negatywna, została przedstawiona
w wierszu jako osoba obłudna i nieuczynna.
„Bezsenni prorocy” i bladzi królowie to bohaterowie przedstawieni
jako osoby chorowite.
4. Do wyrazu będącego tytułem utworu dopisz jedno słowo (spoza podanego
tekstu wiersza), które należy do tej samej rodziny wyrazów (jest pokrewne
słowotwórczo).
pomyłka  ………………………………………….
5. O czym mówi wiersz? Odpowiedz na pytanie na podstawie ostatniego
zdania utworu Szymborskiej, które jest dobitnym podkreśleniem jego
sensu.
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
6. Napisz opowiadanie fantastyczne, w którym rozwiniesz sytuację
przedstawioną w wierszu inaczej niż zrobiła to poetka. W tok swojej
opowieści włącz słowa: „z ramy zstąpił sam marszałek dworu”, oraz
wprowadzić dialog. Praca powinna zajmować co najmniej połowę
wyznaczonego miejsca.
1
Neologizm  wyraz nowo utworzony, w utworach poetyckich często mający znaczenie przenośne.
2
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
3
HISTORIA
7. Podkreśl wymienione poniżej cechy budowli, którą widzisz na ilustracji,
określ również styl, w jakim została wzniesiona.
a) Cechy: kopuła, wysokie wieże, tynk, łuki o kształcie połowy obwodu koła, cegła,
krużganki, arkady, ostre łuki.
b) Styl budowli ……………………………………………………………………………….
8. Wyjaśnij, co upamiętniają święta:
3 maja ……………………………………………………………………………………………..
11 listopada ……………………………………………………………………….....................
1 maja ……………………………………………………………………………………………..
15 sierpnia ………………………………………………………………………………………
9. Określ, w którym wieku miało miejsce każde z podanych wydarzeń:
Chrzest Polski - ……………….
Bitwa pod Grunwaldem - ……………….
II wojna światowa - ……………….
Pierwszy rozbiór Polski - …………….…
Uchwalenie konstytucji 3 maja - …………….
10. Dobierz do podanych zabytków nazwy miejscowości, w których się one
znajdują.
Nazwy miejscowości: Warszawa, Kraków, Malbork, Wrocław.
Ołtarz mariacki Wita Stwosza - ………………………………………….
Panorama Racławicka - ………………………………………………….
4
Sukiennice - …………………………………………………
Zamek Wielkiego Mistrza Krzyżackiego - ………………………………..………….….
Łazienki Królewskie - …………………………………………………..
Wawel - …………………………………………………
11. Przeczytaj tekst źródłowy i odpowiedz na pytanie:
Cele konstytucji
„Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji
narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu
naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje i z tej
dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej
przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję
polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w
ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność
współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas
namiętności sprawować mogą dla dobra powszechnego, dla ugruntowania
wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic z największą stałością ducha,
niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną
deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym, wyraźną wolą swoją
nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu. Do której to konstytucji
dalsze ustawy sejmu teraźniejszego we wszystkim stosować się mają”.
Konstytucja 3 maja, oprac. J. Łojek, Lublin 1981, s. 55.
Jakie nadzieje wiązano z wprowadzeniem w życie Konstytucji 3 maja?
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
5