MiÚdzykulturowe aspekty dziaďalnoĂci mediów w epoce

Recenzje
168
MiÚdzykulturowe aspekty dziaïalnoĂci mediów w epoce globalizacji
red. naukowa Janusz W. Adamowski, Alicja Jaskiernia
seria „Media poczÈtku XXI wieku”, t. 24,
Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego,
OÞcyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2014, 224 s., ISBN 978-83-7545-478-9
M
edia (zarówno nowe, jak i tradycyjne)
są waĪnym kanaáem komunikacji miĊdzykulturowej. To dziĊki nim odbiorcy poznają
inne kultury, tradycje czy historiĊ danych krajów, a takĪe czerpią informacje na temat ich
obecnej sytuacji politycznej i spoáecznej. Globalizacja prowadzi zatem nie tylko do homogenizacji kulturowej, ale takĪe przyczynia siĊ
do przenikania kultur. W recenzowanej ksiąĪce
moĪna odnaleĨü liczne przykáady tego, w jaki
sposób media wpáywają na miĊdzykulturowy
dialog i jak przyczyniają siĊ do wzmacniania
lub osáabiania stereotypów narodowych.
MiĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci mediów w epoce globalizacji wydano w serii „Media początku XXI wieku”, która ukazuje siĊ od
2008 roku i skáada siĊ z monograÞi oraz prac
zbiorowych poĞwiĊconych szeroko rozumianym mediom i ich sytuacji w XXI wieku. Do
tej pory opublikowano m.in. takie tytuáy, jak:
W. Gogoáek, Komunikacja sieciowa. Uwarunkowania, kategorie i paradoksy, Warszawa
2010; ZawartoĞü mediów, czyli rozwaĪania nad
metodologią badaĔ medioznawczych, red. T.
Gackowski, Warszawa 2011; Komunikowanie
masowe i polityka medialna w epoce globalizacji i cyfryzacji – aspekty miĊdzynarodowe,
red. Janusz W. Adamowski, Alicja Jaskiernia,
Warszawa 2013. Omawiana ksiąĪka bez wątpienia wpisuje siĊ w tematykĊ serii traktującej
o zjawiskach zachodzących we wspóáczesnych
mediach.
Celem publikacji jest ukazanie roli mediów
w procesie komunikacji miĊdzykulturowej
w dobie globalizacji. „Debaty dotyczące kryzysów kultury narodowej w obliczu róĪnorodno-
Ğci kulturowej oraz opinie, Īe globalizacja prowadzi do homogenizacji kultury, coraz czĊĞciej
zderzają siĊ z poglądem o przenikaniu siĊ wpáywów kulturowych, czego efektem jest hybrydowoĞü globalnej kultury” (s. 7–8). Lektura ksiąĪki przynosi liczne przykáady przenikania siĊ
kultur. Artykuáy zostaáy wybrane tak, by ukazaü
róĪnorodne aspekty dziaáalnoĞci mediów, które
przyczyniają siĊ do inicjowania i podtrzymywania miĊdzykulturowego dialogu.
KsiąĪka liczy 224 strony i zostaáa podzielona na dwie czĊĞci, poprzedzone wstĊpem.
Pierwsza czĊĞü skáada siĊ z piĊciu artykuáów,
druga – z szeĞciu. Struktura i podziaá pracy są
klarowne, a zawartoĞü poszczególnych czĊĞci
– logicznie wybrana. DziĊki temu od bardziej
ogólnych wniosków, zawartych w czĊĞci pierwszej, nastĊpuje páynne przejĞcie do konkretnych
przykáadów – w drugiej. Dodatkowym atutem
jest zróĪnicowanie tematyczne artykuáów. Do
publikacji zostaá doáączony indeks osób.
CzĊĞü pierwsza, zatytuáowana Nowe wymiary medialnej komunikacji miĊdzykulturowej,
porusza w ogólny sposób kwestie dotyczące
wpáywu mediów masowych na komunikowanie
miĊdzynarodowe. W artykule Telewizja ARTE
– wspólny mianownik dla miĊdzynarodowoĞci
i miĊdzykulturowoĞci jego autorka Aleksandra
Gaáka udowadnia, Īe francusko-niemiecka telewizja ARTE stanowi doskonaáy przykáad integracji miĊdzynarodowej i promocji dialogu
miĊdzykulturowego. Kolejny tekst – RóĪnice
kulturowe jako bariera w komunikowaniu masowym i interpersonalnym – traktuje o wpáywie
róĪnic kulturowych na komunikowanie. Emilia
Jaroszewska, opierając siĊ na róĪnych przykáa-
Recenzje
dach, pokazuje, jak zmienia siĊ skutecznoĞü
i styl komunikowania w zaleĪnoĞci od kompetencji kulturowych. W tekĞcie Zmiana postrzegania krajów Trzeciego ĝwiata jako efekt
twórczoĞci Ryszarda KapuĞciĔskiego Agnieszka
Obaid zaprezentowaáa wyniki badania dotyczącego wpáywu twórczoĞci KapuĞciĔskiego na
postrzeganie krajów Trzeciego ĝwiata. Autorka przeprowadziáa badanie na grupie 300 osób
w trzech kategoriach wiekowych po 100 osób
(studenci do 27. roku Īycia, osoby w wieku 30–
55 lat i po 56. roku Īycia). Wyniki tej analizy pozwalają stwierdziü, Īe dla wiĊkszoĞci badanych
Ryszard KapuĞciĔski byá nie tylko pisarzem i reportaĪystą, ale takĪe táumaczem innych kultur.
Co wiĊcej, efektem twórczoĞci KapuĞciĔskiego
byáo lepsze zrozumienie problemów Trzeciego
ĝwiata oraz rozbudzenie zainteresowania kulturą innych krajów, a ankietowani stali siĊ bardziej
tolerancyjni wobec innych narodów. O Komunikacji miĊdzykulturowej w nowym wymiarze pisze w kolejnym artykule Magdalena Ratajczak.
Autorka omawia rolĊ mediów wspólnotowych
i internetu w komunikacji miĊdzykulturowej.
PodkreĞla znaczenie komunikacji online i community media dla grup etnicznych, które coraz
czĊĞciej korzystają z mediów alternatywnych.
Ostatni artykuá czĊĞci pierwszej, autorstwa
Martyny Tomiczek, zatytuáowany Przemysáy
kreatywne – próba charakterystyki ze szczególnym uwzglĊdnieniem Wielkiej Brytanii, to próba
zdeÞniowania przemysáów kreatywnych oraz
opis ich funkcjonowania w Zjednoczonym Królestwie. Sektor przemysáów kreatywnych, do
których zalicza siĊ m.in. muzykĊ, teatr, media
audiowizualne, sport i gry, jest jednym z najlepiej rozwiniĊtych na Wyspach. Niewątpliwie na
rozkwit tego sektora wpáywają takĪe nowe technologie i rozwój internetu.
Druga czĊĞü publikacji nosi tytuá Komunikacja miĊdzykulturowa w mediach – przypadki krajowe i transnarodowe, a zamieszczone
w niej artykuáy mają charakter studium przypadku. Otwiera ją tekst Katarzyny Gajlewicz-Korab, w którym autorka prezentuje wyniki
169
przeprowadzonego badania dotyczącego obrazu francuskich muzuámanów w tamtejszych
tygodnikach opinii „Le Point”, „Le Nouvel Observateur” i „L’Express”. W kolejnym artykule
Alicja Jaskiernia pisze o mediach dla Afroamerykanów w Stanach Zjednoczonych. Autorka
w ciekawy sposób przybliĪa czytelnikom wybrane media etniczne w USA, ich specyÞkĊ
oraz sytuacjĊ afroamerykaĔskich dziennikarzy.
Z kolei Karol Wojciech JanoĞ prezentuje media
tureckie w Niemczech. Jak sam podkreĞla, ich
specyÞka polega na tym, „iĪ dominującą pozycjĊ na nim, szczególnie w przypadku telewizji
i prasy codziennej, zajmują podmioty, których
gáówny obszar dziaáalnoĞci znajduje siĊ w Turcji” (s. 148). Równie interesująco prezentuje siĊ
artykuá Pauliny Olechowskiej Dziennikarstwo
transgraniczne na przykáadzie polsko-niemieckiego pogranicza. Autorka udowadnia, Īe wiedza dotycząca krajów sąsiadujących jest bardzo
waĪna, choü w dzisiejszych czasach niezbyt
poĪądana przez odbiorców. Tekstem wyróĪniającym siĊ ze wzglĊdu na swoją tematykĊ jest
Manga jako fenomen kulturowy mediów japoĔskich Andrzeja Sawickiego. Autor w przystĊpny sposób przedstawia historiĊ mangi – swego
rodzaju ABC wspóáczesnej mangi – oraz jej
odbiór w Polsce. Dodatkowym atutem są ilustracje z rysunkami. Ostatni artykuá dotyczy
czesko-polskiego dialogu miĊdzykulturowego.
Anna Šírová-Majkrzak analizuje na wielu przykáadach podobieĔstwa i róĪnice miĊdzy czeską
i polską kulturą, jĊzykiem oraz podejĞciem do
religii, a takĪe próbuje obaliü wiele stereotypów
dotyczących Czechów.
Jak z tego wynika, omówione artykuáy są
bardzo róĪnorodne pod wzglĊdem tematycznym, i wáaĞnie owa róĪnorodnoĞü stanowi
o sile publikacji. Tematyka komunikowania
miĊdzykulturowego wymaga bowiem spojrzenia z róĪnych stron. Ciekawsza, moim zdaniem,
jest czĊĞü druga, w której znajdujemy konkretne przykáady dialogu miĊdzykulturowego,
począwszy od Stanów Zjednoczonych, przez
EuropĊ, na Japonii koĔcząc. Trudno byáoby
Recenzje
170
wskazaü mankamenty tego tomu. Wydaje siĊ,
Īe zamieszczone teksty, chociaĪ nie wyczerpują tematu (nie sposób bowiem przeanalizowaü
wszystkie miĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci mediów), to jednak w sposób dostateczny
zarysowują problematykĊ i wyjaĞniają tytuáowe
zjawisko. Ponadto publikacja dostarcza wielu ciekawych badaĔ i analiz poprawnych pod
wzglĊdem metodologicznym, które mogą stanowiü inspiracjĊ dla innych autorów.
MiĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci mediów w epoce globalizacji warto poleciü przede
t
wszystkim tym, którzy interesują siĊ komunikowaniem miĊdzykulturowym. Stanowi bowiem waĪny gáos w dobie globalizacji i oskarĪeĔ o homogenizacjĊ kultury, dostarcza wielu
pozytywnych przykáadów dziaáalnoĞci mediów
i ich korzystnego wpáywu na kulturĊ. Lektura
ksiąĪki jednoczeĞnie uĞwiadamia, jak wiele jest
jeszcze obszarów, które wymagają analizy, dlatego moĪe stanowiü zachĊtĊ do podejmowania
dalszych badaĔ na ten temat.
Karolina Adamska
t t
La saggistica degli scrittori
ed. Anna DolÞ
Bulzoni Editore, Roma 2012, p. 458, ISBN 978-88-7870-653-8
T
he book La saggistica degli scrittori (The
writers’ essay writing)1 edited by the Italian
scholar Anna DolÞ provides a remarkable
standpoint for scholars interested in the study of
essay as literary form conveying both scientiÞc,
journalistic, and artistic substance. The book
includes a collection of analyses dedicated to
some famous contemporary novelists and poets.
It examines the manner in which each of them (for
instance: Raymond Queneau, Emilio Gadda, Pier
Paolo Pasolini or Italo Calvino, which were not
only or not chießy essayists) handled the essay
writing. Therefore, the collection of papers gathered
by Anna DolÞ apprises the marginal aspects of the
creative work of chosen writers and renders crucial
what is ordinarily thought as secondary in their
artistic lives – the essay writing.
1
The purpose of this review is to illustrate the
most important aspects of La saggistica degli
scrittori – the book with indispensable elements
for the discussion upon media and social status
of essay as literary and journalistic genre.
Anna DolÞ is Professor at the Faculty of
Languages, Literatures and Intercultural Studies
at the University of Florence. Her principal interest regards the contemporary Italian literature. She has written a multitude of introductions and critical comments to works of, among
others, Grazia Deledda, Giuseppe Dessí and
Antonio Tabucchi. In The writers’ essay writing her aim is to gather apparently disjointed
researches that, as a matter of fact, share a common denominator, that is, the investigation of
the approach toward the essay different authors
La saggistica degli scrittori, ed. Anna DolÞ, Rome 2012, p. 458.