Gry i rytuały komunikacyjne – wykład z 21 listopada 2011

Gry i rytuały komunikacyjne – wykład z 21 listopada 2011
Gra
1. Berne nazywa GRĄ serię komplementarnych transakcji ukrytych, prowadzących do dobrze
określonego, dającego się przewidzieć wyniku.
2. Jest to seria posunięć z pułapką albo „sztuczką”.
3. Podstawowe właściwości gry to ukryta jakość i wypłata.
4. Każda gra jest w swoim założeniu nieuczciwa, a przynajmniej podstępna.
Najlepszą obroną jest obnażenie manipulacji. „Mówisz tak, by ci ugotować zupę”.
Operacja
1. Operacja jest transakcją prostą albo zestawieniem transakcji podejmowanych w wyraźnym,
ściśle określonym celu.
2. Operacja to jasne i oczekiwane działania komunikacyjne, czyli obu partnerom są znane
intencje i cele.
Naruszone warunki fortunności wg Austina
1. Nadużycie językowe (abuse) – zachodzi wtedy, gdy mówiący faktycznie nie żywi myśli,
uczuć i intencji, które aktem illokucyjnym ogłasza.
2. Niewypał (misfire) – zachodzi na mocy niewłaściwego, niestarannego bądź niechlujnego
(prostackiego) wykonania procedury danego aktu.
Nadużycia językowe to tzw. czynności mowne rzekome, ale puste, w których dokonuje się
nierzetelnych zapewnień, obietnic, zobowiązań itp.
John Langshaw Austin (1911-1960)
brytyjski filozof analityczny
How to do Things with Words (Jak działać słowami 1962, przygotowana na podstawie notatek
do wykładów z lat 1952-1955)
Polskie wydanie: John Langshaw Austin, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, przeł. B. Chwedeńczuk, Warszawa 1993.
Ukryta istota gry:
Ciąg operacji
ciąg manewrów
lub nieuczciwych
posunięć
/ wewnętrzna warstwa gry
/ zewnętrzna warstwa gry
Składowe gry
1. Cel: uzyskanie „wypłaty” (np. podłechtanie czyjejś próżności poprzez komplementy; wymuszanie działań na czyjąś korzyść; zrzucanie winy na kogoś – nie mogłem czegoś zrobić, bo
nie miałem warunków; skupianie na sobie uwagi).
2. Role: zaangażowane są więcej niż dwa stany ego.
3. Posunięcia: kroki w grze każdego z graczy, czyli doskonalenie się taktyczne:
- zdobywanie biegłości komunikacyjno-manipulacyjnej
- doskonalenie ekonomicznych środków wyrazu
- precyzja na linii intencja i jej wyrażanie
4. Reakcja na grę, czyli świadomość tego, w czym biorę udział.
Rodzaje reakcji:
- odmowa grania czyli „obcięcie wypłaty” (młode małżeństwo: mąż usilnie zabiega o współczucie żony, mówiąc jak go plecy bolą etc., żona odmawia gry, na co mąż obrusza się, że żona jest bez serca, obcy człowiek na ulicy by go politował).
- przeforsowanie swojej gry (ktoś gra w pochlebstwa, by uzyskać korzyści, np. podczas rozmowy o pracę, ja udaję, że nie dostrzegam gry, wykorzystuję to, a potem zatrudnia się kogoś
innego).
Geneza gier
Wychowanie: można uznać za proces edukacyjny, w którym uczy się dziecko, w jakie gry
grać i jak w nie grać.
(dwoje dzieci przy kolacji, jedno mówi, że boli go brzuszek i odchodzi, drugie mówi to samo,
na co ojciec pyta czy przerwie ten cyrk)
(dziecko przed zaśnięciem chcąc mieć matkę przy sobie, prosi ją o poczytanie na dobranoc –
więc trudno odmówić)
Funkcje gier
1. Zasadniczą funkcją wstępnych posunięć w grze jest stworzenie sytuacji dla wypłaty.
2. Dodatkowa funkcja gry to osiągnięcie maksymalnej satysfakcji.
3. Społeczna funkcja gier to strukturalizowanie czasu.
Znaczenie gier
1. Historyczne znaczenie gier – przekazywane z pokolenia na pokolenie, mogą z pokolenia na
pokolenie słabnąć lub zmieniać się. Kojarzenie się osób grających w podobne gry.
2. Kulturowe znaczenie gier.
3. Społeczne znaczenie gier – wciśnięte między rozrywki a intymność.
4. Osobiste znaczenie gier – ludzie wybierają przyjaciół, kolegów, którzy grają w podobne
gry.
2