ochrona klimatu i energia

Transkrypt

ochrona klimatu i energia
3
OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
3.1 Ochrona klimatu w Brandenburgii 3.2 Źródła emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem energii 3.3 Energie odnawialne w Brandenburgii w latach 2004- 2008 3.4 Handel emisjami 3.5 Paliwa zastępcze – wykorzystanie energetyczne
3.1 Ochrona klimatu w Brandenburgii
Do centralnych obszarów działania na rzecz zrównoważonego rozwoju należą skuteczne środki prewencyjne w zakresie ochrony klimatu. W wyniku działalności człowieka
średnia globalna temperatura powietrza przy gruncie
wzrosła w ciągu ostatnich 40 lat o 0,7 kelwina (K). Jednocześnie globalny poziom morza podniósł się o 10 – 25 cm.
Zdaniem większości naukowców główną przyczyną tego
jest uwalnianie gazów klimatycznych w wyniku spalania –
w większości kopalnych – nośników energii zawierających
węgiel. W trakcie tego procesu powstaje przede wszystkim dwutlenek węgla (CO2), który pozostaje w atmosferze
ok. 100 lat. Ma on 50-procentowy udział w globalnych antropogenicznych emisjach gazów cieplarnianych.
Na Brandenburgii spoczywa szczególna odpowiedzialność za skuteczną ochronę klimatu – ze względu na stary,
tradycyjny, ukształtowany na przestrzeni lat sektor wytwarzania energii elektrycznej z węgla brunatnego i związane
z tym emisje CO2, ale także z powodu nieodzownego
wkładu w zapewnienie zaopatrzenia, również poza granicami kraju związkowego.
W związku z tym w lipcu 2008 roku parlament krajowy
Brandenburgii zajął się „katalogiem działań na rzecz
ochrony klimatu i dostosowania do skutków zmiany klimatu” odnoszącym się do polityki landowej oraz strategią
energetyczną kraju związkowego Brandenburgia na rok
2020. Brandenburgia postawiła sobie w tym kontekście za
cel ograniczyć emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem
energii do 2020 roku o 40 proc., a do 2030 roku o kolejne
35 proc. w stosunku do roku 1990.
W 2008 roku ok. 75 proc. łącznej emisji CO2 w Brandenburgii powstało w czasie uszlachetniania nośników energii
pierwotnej służących do udostępniania energii elektrycznej, ciepła przesyłanego na odległość, innych produktów
węgla oraz oleju mineralnego, z czego dwie trzecie eksportowano z Brandenburgii. Na te eksporty przypadało w
przybliżeniu 45 proc. łącznej emisji CO2 kraju związkowego. Główny udział miała w tym eksportowana energia
elektryczna.
73
74
76
80
82
Aby osiągnąć cel, jakim jest ograniczenie do 2020 roku
emisji CO2 o 40 proc., trzeba będzie podjąć jeszcze po-
ważne wysiłki. W 2008 roku ilość emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem energii wyniosła szacunkowo 60,9
mln ton. Tym samym osiągnięty wskaźnik redukcji wyniósł
ok. 33 proc. w porównaniu z 1990 rokiem. → Mapa 3-1
Pozostaje 7 proc. Oznacza to, że Brandenburgia stanie w
nachodzącej dekadzie przed dużym wyzwaniem.
Jednym z najważniejszych środków służących do realizacji tych celów, za który kierowniczą odpowiedzialność ponosi resort środowiska, jest zwiększone wykorzystanie
energii odnawialnych. Kraj związkowy zamierza zwiększyć udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej. Celem jest zwiększenie ich udziału do 20 proc.
(= 120 PJ) do 2020 roku.
Obecnie dzięki wykorzystaniu energii odnawialnych w
Brandenburgii zapobiega się w skali roku powstawaniu ok.
9 mln ton dwutlenku węgla. Inny – również istotny – aspekt
w zakresie rozbudowy sektora energii odnawialnych to
utrzymanie i tworzenie kolejnych miejsc pracy ukierunkowanych na przyszłość oraz zintensyfikowanie regionalnego tworzenia wartości w kraju związkowym. Czołowe miejsce w zakresie energii odnawialnych zajmuje i zajmować
będzie w Brandenburgii wykorzystanie energii wiatru. Proekologiczna rozbudowa sektora wytwarzania biogazu jest
również na szczeblu landowym kolejnym elementem służącym do realizacji ambitnych celów związanych z ochroną klimatu. Przyczynia się to coraz bardziej do zastępowania kopalnych nośników energii i do ograniczenia uzależnień od importu. Ponadto ten segment rynku zapewnia w
obszarze wiejskim dochód i zatrudnienie. Od 2004 roku
liczba eksploatowanych w Brandenburgii instalacji do wytwarzania biogazu uległa zwielokrotnieniu. → Mapa 3-1
Oddziaływanie na gospodarkę
wodną oraz rolnictwo i leśnictwo
W wyniku zmian klimatycznych występujące jeszcze w
Brandenburgii dość często rozległe niziny, torfowiska i tereny rozległych, bagiennych nizin pełniące wielorakie
funkcje mogą przestać istnieć. Miałoby to dodatkowo negatywne skutki na gospodarkę wodną i atrakcyjność krajobrazu.
Obserwacje, zebrane dane i wyniki badań przedstawiono
w rozdziale dotyczącym wody w punkcie 2.1.3 zatytułowanym „Gospodarka wodna krajobrazu”.
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
73
3.2 Źródła emisji CO2 spowodowanych
wytwarzaniem energii
Nośniki energii zawierające węgiel
Proces spalania każdego nośnika energii zawierającego
węgiel – niezależnie czy chodzi o węgiel, ropę, gaz czy też
biomasę – wiąże się obecnie nieuchronnie z emisją CO2.
Spalanie węgla brunatnego, oleju mineralnego, gazu i węgla kamiennego było przyczyną ponad 95 proc. wszystkich
emisji CO2 związanych z wytwarzaniem energii w Brandenburgii.
Rodzimy węgiel brunatny ma w tym największy udział.
Jego spalanie spowodowało w 2008 roku niespełna 60
proc. wspomnianych emisji. W minionych latach emisje
CO2 związane z zastosowaniem węgla brunatnego oscylowały na poziomie 37 – 39 mln ton rocznie, węgla kamiennego na poziomie ok. 2 mln ton rocznie, produktów oleju
mineralnego na poziomie 11 – 13 mln ton rocznie, a gazów
na poziomie 8 – 9 mln ton rocznie. → Ilustracja 3-1
Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii w zależności od sektorów
Emisje CO 2 w mln ton
Ilustracja
3-1
Sektory wykorzystania
Sektor przetwarzania i dystrybucji energii spowodował w
2008 roku prawie 75 proc. emisji CO2 w Brandenburgii.
Powstają one w czasie produkcji gotowych do użycia nośników energii, takich jak prąd, ciepło przesyłane na odległość, paliwa, oleje opałowe itd., przeznaczonych dla
mieszkańców Brandenburgii i na eksport. Stosuje się do
tego zwłaszcza surowy węgiel brunatny, ropę i gaz ziemny. O wielkości powstających emisji w sektorach wykorzystania decyduje zawartość węgla, ilość stosowanych nośników energii oraz stopień skuteczności eksploatowanych instalacji.
Same siłownie i rafinerie powodowały w ostatnich dziesięciu latach emisje CO2 rzędu mniej więcej 46 ton rocznie.
Emisje innych sektorów wykorzystania wynosiły odpowiednio od 4 do 6 mln ton rocznie. → Ilustracja 3-2
Przetwarzanie i dystrybucja energii
Przemysł
Ruch
Gospodarstwa domowe i mali użytkownicy
* tymczasowo
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii w zależności od nośników energii
Emisje CO2 w mln ton
Ilustracja
3-2
Węgiel brunatny
Węgiel kamienny
Oleje mineralne
Gazy
Inne nośniki energii
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
74
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
* tymczasowo
Wskaźniki emisji
Postępy w zakresie ochrony klimatu i zrównoważonego
rozwoju dokumentuje m.in. wskaźnik „emisje dwutlenku
węgla”.
Emisje odnoszące się do mieszkańców (emisja na głowę
mieszkańca) Brandenburgii wynikają z niekorzystnego
miksu energetycznego w stosunku do średniej Niemiec
oraz z faktu, że Brandenburgia eksportuje ok. 60 proc.
wszystkich nośników energii wytwarzanych w siłowniach i
rafineriach. → Ilustracja 3-3
Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii na mieszkańca
Emisje CO 2 w tonach na mieszkańca
Ilustracja
3-3
W przypadku emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem
energii udział Brandenburgii w łącznej emisji w Niemczech
jest ponadprzeciętnie wysoki (7,7 proc). Udział procentowy Brandenburgii w produkcie krajowym brutto Niemiec
wynosi natomiast jedynie 2,2 proc. Przyczyny tego niekorzystnego stosunku tkwią w strukturze gospodarczej Brandenburgii. → Ilustracja 3-4
Brandenburgia (z eksportem prądu)
Brandenburgia (bez eksportu prądu)
Niemcy
* tymczasowo
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii
na jednostkę produktu krajowego brutto
Tony CO2 na 1000 € PKB
Ilustracja
3-4
Brandenburgia
Niemcy
* tymczasowo
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Dalsze informacje: Bilanse energetyczne http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/lbm1.c.212268.de
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
75
3.3 Energie odnawialne w Brandenburgii
w latach 2004-2008
nawialnych w zużyciu energii końcowej (prąd) oraz w wytwarzaniu energii elektrycznej brutto. → Ilustracja 3-5
Brandenburgia postawiła sobie w ramach strategii energetycznej 2020 za cel pokrycie przynajmniej 20 proc. (tj. 120
PJ1) swojego zużycia energii pierwotnej z energii odna-
• W 1990 roku udział energii odnawialnych w zużyciu
energii pierwotnej był de facto równy zeru. W Brandenburgii nie wykorzystywano ich w stopniu mającym znaczenie
z punktu widzenia bilansu.
• Udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej wzrósł od 2004 roku z 6,2 do ponad 13 proc. w roku
2008. Tym samym zwiększył się w tym okresie ponad
dwukrotnie.
Aby zrealizować cel, jakim jest osiągnięcie poziomu 20
proc. w kraju związkowym do 2020 roku, musi dojść raz
jeszcze do przynajmniej takiego samego wzrostu, do jakiego doszło w latach 2004-2008.
• W zakresie zaopatrzenia w prąd udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej wzrósł najbardziej.
→ Ilustracja 3-5
wialnych.
Już dziś mają one coraz większy udział w miksie energetycznym Brandenburgii. Przyczyniają się w ten sposób do
pokrywania zapotrzebowania na prąd, ciepło i paliwo nie
tylko w samym kraju związkowym. Są też ważnym „dobrem eksportowym”. Poszczególne wkłady w zaopatrzenie w prąd, ciepło i paliwo sumuje się w ramach bilansów
energetycznych. Pozwala to na przedstawienie i udokumentowanie ich udziałów procentowych w zużyciu energii
pierwotnej. Poza tym na podstawie bilansu energetycznego kraju związkowego można pokazać udziały energii od-
Energie odnawialne w Brandenburgii
– wkład w zaopatrzenie w energię w latach 2004-2008
Udział energii odnawialnych w proc.
Ilustracja
3-5
Cel do 2020 roku: 20 proc.
w zużyciu energii końcowej (prąd)
w zużyciu energii pierwotnej (łącznie)
rok
rok
rok
rok
w wytwarzaniu prądu brutto
rok
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
1) 1 PJ = 1 petadżul = ok. 278 gigawatogodzin = ok. 278 mln kilowatogodzin
76
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
Prąd z energii odnawialnych
wytwarza się za pomocą wirników silnika wiatrowego,
ogniw słonecznych i elektrowni wodnych, a także w elektrociepłowniach opartych na biomasie oraz w instalacjach
do wykorzystania biogazu, gazu gnilnego lub gazu wysypiskowego.
• W latach 2004-2008 liczba instalacji zwiększyła się trzykrotnie, a zainstalowana moc elektryczna wzrosła do 175
proc.
• Gdyby tę ilość energii wytworzono w elektrowniach węgla brunatnego, emisja CO2 w Brandenburgii zwiększyłaby
się w 2008 roku o ponad 8,7 mln ton. → Ilustracja 3-6
Wytwarzanie prądu z odnawialnych źródeł energii
– rozwój w Brandenburgii w latach 2004-2008
Udział energii odnawialnych w proc.
Ilustracja
3-6
• Uzysk prądu i ilość emisji, którym zapobiegnięto, zwiększyły się ponad dwukrotnie. Arytmetycznie rzecz biorąc
Brandenburgia może zaopatrywać się niemal w połowie w
prąd pochodzący z energii odnawialnych.
Liczba instalacji w sztukach
Zainstalowana moc w
mln watów (MW)
Uzysk prądu w mln
KWh (GWh)
Ilość unikniętych
emisji w 1000 ton CO2
Instalacje do współspalania biomasy, uzyskiwanej w większości z odpadów nie nadających się jako surowiec wtórny, nie zostały uwzględnione w ilustracji 3-6.
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Ciepło z energii odnawialnych
udostępnia się w instalacjach ogrzewniczych, ciepłowniach
i elektrociepłowniach opartych na wykorzystaniu biomasy
oraz za pomocą pomp cieplnych, instalacji słonecznych i
geotermii, a także za pomocą instalacji do wykorzystania
biogazu, gazu gnilnego lub gazu wysypiskowego.
• Dwukrotne zwiększenie liczby instalacji do ok. 32 tys.
osiągnięte do 2008 roku opierało się głównie na instalowaniu wielu niewielkich instalacji słonecznych i pomp cieplnych. W skali kraju związkowego przyczyniły się one jednak tylko w ułamkowym stopniu do ogólnego uzysku ciepła
z energii odnawialnych.
Wytwarzanie ciepła z odnawialnych źródeł energii
– rozwój w Brandenburgii w latach 2004-2008
Udział energii odnawialnych w proc.
Ilustracja
3-7
• W Brandenburgii do 2008 roku odsetek budynków wyposażonych w instalacje do wytwarzania ciepła z energii odnawialnych neutralnych dla klimatu wynosił – i to wyraźnie
– mniej niż 1 proc.
• Przyrost w zakresie zaopatrzenia w ciepło z energii odnawialnych wynoszący 36 proc. w odniesieniu do 2004 roku
wynikał z większego wykorzystania biomasy.
• W 2008 roku zainstalowana moc cieplna ww. instalacji
wynosiła ok. 850 MW1. Tym samym udostępniono ilość ciepła, która miała znaczenie z punktu widzenia polityki klimatycznej. Przekroczyła ona wyraźnie poziom 3000 GWh2.
→ Ilustracja 3-7
Liczba instalacji w sztukach
Zainstalowana moc w
mln watów (MW)
Uzysk ciepła w mln
KWh (GWh)
Ilość unikniętych
emisji w 1000 ton
Instalacje do współspalania biomasy, uzyskiwanej w większości z odpadów nie nadających się jako surowiec wtórny, nie zostały uwzględnione w ilustracji 3-7.
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
1) 1 megawat = 1 mln watów 2) 1 GWh = 1 gigawatogodzina = 1 mln kilowatogodzin
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
77
Mapa
3-1
Instalacje do wytwarzania biogazu
Biogasanlagen
Uckermark
Prignitz
14 8,6
15
19 11,4
8
OstprignitzRuppin
9
4,8
Oberhavel
Barnim
10 5,5
Havelland
Land
Berlin
Potsdam
1 0,6
Brandenburg
an der Havel
PotsdamMittelmark 17
MärkischOderland
12 7,3
8
5,2
2,7
Frankfurt
(Oder)
Oder-Spree
11
Teltow- 22 15,5
Fläming
7 5,2
Dahme-Spreewald
Cottbus
Liczba instalacji
Anzahl
Anlagen
Moc elektryczna
w MW in MW
elektrische
Leistung
7 3,9
Elbe-Elster
Landesgrenze
Granica kraju związkowego
Granica powiatu
Kreisgrenze
9 6,5
Oberspreewald
Lausitz
Quelle: LUA, 2008
MW megawat = 10 6 W
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Ogólnie w użyciu było 156 instalacji do wytwarzania
biogazu o mocy 97,7 MWel (stan z 31.12.2008 roku).
Wytwarzają one ok. 686 mln kWh prądu rocznie. Pod
koniec 2009 roku liczba instalacji powinna wzrosnąć
do ok. 180.
78
3
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
3 1,5
Spree-Neiße
Mapa
3-2
Elektrownie wiatrowe
Windkraftanlagen
Uckermark
Prignitz
394 507
187 201
344 492
OstprignitzRuppin
60
96
Oberhavel
157 255
108 134
Barnim
Havelland
Land
Berlin
2
3
Brandenburg
an der Havel
176 301
Potsdam
113 153
Oder-Spree
PotsdamMittelmark 133 255
Teltow- 190 305
Fläming
9 15
Frankfurt
(Oder)
137 211
Dahme-Spreewald
Liczba
Anzahlinstalacji
Anlagen
Moc
elektryczna
w MW
elektrische
Leistung
MärkischOderland
32 64
Cottbus
in MW
117 180
Elbe-Elster
Landesgrenze
Granica
kraju związkowego
Granica
powiatu
Kreisgrenze
79 140
Oberspreewald
Lausitz
33 62
Spree-Neiße
Quelle: LUA, 2008
MW megawat = 10 6 W
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
W skali kraju związkowego w użyciu było w sumie
2271 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 3317
MWel (stan z 31.12.2008 roku). Wytwarzają one rocznie ok. 5800 mln kWh prądu.
Dane te dotyczące liczby elektrowni oraz ich mocy odbiegają od statystyki Niemieckiego Instytutu ds. Energii Wiatrowej (DEWI). Krajowy Urząd ds. Środowiska prowadzi
bowiem ewidencję instalacji tylko zgodnie z zapisami Federalnej ustawy o ochronie przed imisją.
Dalsze informacje: Odnawialne źródła energii http://www.mluv.brandenburg.de/cms/detail.php/5lbm1.c.170959.de
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
79
3.4 Handel emisjami
W Niemczech istnieje ponad 1600 instalacji zobowiązanych do handlu emisjami. W statystyce krajów związkowych Brandenburgia zajmuje 9 miejsce. W odniesieniu do
ogólnego wolumenu przydzielonych uprawnień do emisji
zanieczyszczeń Brandenburgia plasuje się nadal na drugim miejscu. Z początkiem okresu handlowego 2008-2012
uprawnienia do emisji wydano 63 instalacjom. Tym samym
dysponują one w odniesieniu do całego okresu certyfikatami emisyjnymi w wysokości 33,8 mln ton CO2. W 2008
roku liczba instalacji zobowiązanych do handlu emisjami
wzrosła do 66. → Ilustracja 3-8
22 instalacje (każda instalacja paleniskowa o mocy cieplnej powyżej 50 MW), czyli jedna trzecia wszystkich instalacji zobowiązanych do handlu emisjami, emitowały w
2008 roku ok. 42,5 mln ton CO2. Odpowiada to 87 proc.
emisji wszystkich instalacji uczestniczących w handlu emisjami na terenie kraju związkowego (49 mln ton).
Na południu Brandenburgii znajdują się dwie elektrownie
węgla brunatnego – Schwarze Pumpe i Jänschwalde. To
dwaj z dziesięciu największych emitentów CO2 w Niemczech. Te dwie elektrownie emitują trzy czwarte emisji
wszystkich instalacji zobowiązanych do handlu emisjami
w kraju związkowym Brandenburgia.
→ Ilustracja 3-9 → Ilustracja 3-10
Podział certyfikatów emisyjnych w Niemczech według krajów branżowych na początku
okresu handlowego 2008-2012 (w mln uprawnień na rok)
Ilustracja
3-8
Meklemburgia-Pomorze Przednie
Turyngia
Hamburg
Szlezwik-Holsztyn
Berlin
Brema
Hesja
Nadrenia-Palatynat
Kraj Sary
Saksonia-Anhalt
Saksonia
Bawaria
Badenia Wirtembergia
Dolna Saksonia
Brandenburgia
Nadrednia Północna-Westfalia
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Ilustracja
3-9
Instalacje zobowiązane do
emisji według branż
(stan z 31.12.2008 roku)
Emisje CO2 w 2008 roku według
branż w mln ton CO2 na rok
(stan z 31.12.2008 roku)
Energia > 50 MW
Energia < 50 MW
Energia > 50 MW
Energia < 50 MW
Przemysł żelazny i stalowy
Przetwarzanie ropy
Przemysł żelazny i stalowy
Przetwarzanie ropy
Wapno i cement
Szkło, ceramika, papier
Wapno i cement
Szkło, ceramika, papier
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
80
Ilustracja
3-10
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
Bezpłatnie przydzielone uprawnienia do emisji zanieczyszczeń i emisje
w latach 2005-2008
Miliony ton CO2 na rok
Ilustracja
3-11
Przydział w latach
2005-2007
Emisje w
2005 roku
Emisje w
2006 roku
Wytwarzanie energii
Emisje w
2007 roku
Przemysł żelazny i stalowy
Przydział w latach
2008-2012
Emisje w
2008 roku
Inne gałęzie przemysłu
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Wraz z ustawą o przydzielaniu uprawnień do emisji zanieczyszczeń (ZuG) na drugi okres handlowy 2008-2012
branża ta – cechująca się największą intensywnością emisyjną – znajdzie się pod znacznie większą presją zmniejszenia ilości emisji:
• Zwłaszcza instalacje opalane węglem otrzymały w zależności od stopnia skuteczności wytwarzania energii
elektrycznej znacznie mniejsze bezpłatne ilości przydziału
(nawet do 50 proc. poniżej zapotrzebowania wynikającego
z emisji poprzednich lat). Konieczność uzyskania dodatkowo potrzebnych uprawnień do emisji zanieczyszczeń (certyfikatów) w odpowiednich punktach handlowych ma stworzyć – wraz ze zmniejszeniem liczby certyfikatów dostęp-
nych dla handlu, a tym samym wraz z rosnącymi cenami
handlowymi – zachętę do inwestowania w budowę nowych instalacji bądź do przechodzenia w ramach przezbrojenia na procedury i technologie powodujące mniejsze emisje (zmiana paliwa, zwiększenie efektywności).
• Zanosi się jednak na to, że impuls ten w związku z kryzysem gospodarczym, do jakiego doszło pod koniec 2008
roku, ulegnie wyraźnemu zmniejszeniu. Wraz ze spadającymi wskaźnikami produkcji zmniejsza się też bowiem popyt na certyfikaty emisyjne. Towarzyszyć może temu spadek cen na uprawnienia do emisji zanieczyszczeń.
← Ilustracja 3-11
Dalsze informacje: Handel emisjami http://www.mugv.brandenburg.de/info/emissionshandel
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
81
3.5 Paliwa zastępcze –
wykorzystanie energetyczne
Aspekty związane z ochroną klimatu zyskują również w
zakresie energetycznego wykorzystania odpadów coraz
większe znaczenie – przede wszystkim przy wykorzystaniu odpadów zakwalifikowanych jako neutralne dla klimatu
jako paliw w elektrowniach lub do wytwarzania ciepła procesowego w procesach przemysłowych. Dotyczy to szczególnie paliw zastępczych (EBS) przygotowywanych z odpadów osiedlowych. W Brandenburgii są cztery instalacje
wykorzystujące paliwa zastępcze. Bilanse energetyczne
przedstawiono tutaj ze względu na ochronę danych w sposób anonimowy, jedynie w odniesieniu do instalacji.
→ Tabela 3-1 → Tabela 3-2
W 2007 roku łączna ilość paliw zastępczych wykorzystanych przez te cztery instalacje w Brandenburgii wyniosła
731.900 Mg, z czego 231.900 Mg pochodziło z odpadów
osiedlowych kraju związkowego Brandenburgia, a więc
również z gospodarstw domowych mieszkańców. Statystycznie rzecz biorąc odpowiada to mocy 300 kWh na
mieszkańca. Jest to ilość energii, dzięki której mogłaby
pracować np. pralka do prania przez mimo wszystko 150
godzin albo telewizor przez 5000 godzin. Gdyby chciało
się dostarczyć wytwarzaną z tego energię – dla porównania – z nośników kopalnej energii pochodzenia organicznego w skali roku, wymienione ilości regularnych paliw
musiałyby wynieść 1.090.550 Mg/a łużyckiego węgla brunatnego, 234.450 Mg/a ropy oraz 229.235.000 m³/a gazu
ziemnego.
Tabela
3.1
Oceny substytuowanych ilości energii dokonano w oparciu
o oddaną energię elektryczną lub termiczną z instalacji i
porównywalne wartości ogrzewcze dla węgla brunatnego
– 8650 MJ/Mg, ropy – 42.800 MJ/Mg i gazu ziemnego – 36
MJ/m³. W celu ustalenia bilansów ilościowych dotyczących ilości energii oddawanych przez elektrownie wykorzystujące paliwa zastępcze zebrano dla porównania – na
potrzeby obliczenia – materiały dotyczące stopnia aktywności (η) (średnie wartości) elektrowni zasilanych węglem, ropą i gazem ziemnym (z uwzględnieniem stanu
techniki):
• Elektrownia węglowa z η = 43 proc. elektryczna,
η = 90 proc. termiczna
• elektrownia ropna z η = 38 proc. elektryczna,
η = 90 proc. termiczna
• elektrownia gazu ziemnego z η = 58 proc. elektryczna,
η = 90 proc. termiczna
W 2008 roku pracę rozpoczęły trzy kolejne elektrownie
wykorzystujące paliwa zastępcze. W nadchodzących latach dołączą do nich kolejne siłownie. Wraz z towarzyszącym temu zaoszczędzeniem znacznie większej ilości nośników kopalnej energii pochodzenia organicznego paliwa
zastępcze przyczyniają się w ewidentny sposób do ochrony klimatu w Brandenburgii.
Energetyczne wykorzystanie paliw zastępczych
– ilości paliw zastępczych i substytuowane paliwo
Liczba instalacji w 2007 roku i rodzaj paliwa
zastępczego*
Substytuowane paliwo
Paliwo zastępcze w 2007 roku w Mg/a
Zastosowana ilość
Węgiel brunatny
w Mg/a
Gaz ziemny w m³/a
Ropa w M g/a
Instalacja 1
Palne odpady / Inne odpady
79.200
171.000
39.495.000
35.250
Instalacja 2
Palne odpady / Inne odpady
391.600
490.250
87.518.000
112.000
Instalacja 3
Palne odpady / Inne odpady
12.350
16.600
3.022.000
3800
Instalacja 4
Palne odpady / Inne odpady
248.750
412.700
99.200.000
83.400
731.900
1.090.550
229.235.000
234.450
Suma ∑
* Palne odpady to odpady z odpadów osiedlowych (np. żółty worek, stare drewno)
1 Mg = megagram; 1 mg = 1 t albo 1000 kg
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Tabela
3-2
Energetyczne wykorzystanie paliw zastępczych
– ilości paliw zastępczych i oddana energia
Liczba instalacji w 2007 roku i rodzaj paliwa
zastępczego*
Realna dolnych
wartości grzewczych
w MJ/Mg
Ilość paliw zastępczych w 2007
roku w Mg
Oddana energia w MWh
łącznie
z tego
w Brandenburgii
elektryczna
termiczna
Instalacja 1
Palne odpady / Inne odpady
14.200
-
79.219
-
59.871
-
1503
Wytworzono: 26.526
131.334
Wytworzono: 314.294
Instalacja 2
Palne odpady / Inne odpady
13.568
-
391.600
-
126.313
-
503.362
6586
Instalacja 3
Palne odpady / Inne odpady
12.257
-
12.354
-
6595
-
Instalacja 4
Palne odpady / Inne odpady
14.000
15.400
186.508
62.247
70.443
11.598
16.040
2311
Ciepło procesowe
Ciepło procesowe
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
82
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA
ZEZWOLENIA I MONITORING
4.1
4.2
4.3
4.4
4
Postępowania o wydanie zezwolenia związane z ustawą o ochronie przed imisją
Stan i monitoring instalacji wymagających zezwolenia Zapobieganie awariom Inne postępowania administracyjne W Krajowym Urzędzie ds. Środowiska udziela się zezwoleń zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją, ustawą o
wodzie, ustawą o odpadach i prawem ochrony przyrody.
Przedstawione poniżej informacje ograniczają się do instalacji wymagających zezwolenia zgodnie z zapisami
ustawy o ochronie przed imisją. W kraju związkowym
Brandenburgia ujęte są one w formie katastru w Systemie
Informacji o Instalacjach – Ochrona przed Imisją (AIS-I).
System AIS-I zawiera informacje dotyczące operatora,
miejsc lokalizacji, rodzaju instalacji, prowadzonych postępowań o wydanie zezwolenia oraz monitoringów i danych
ważnych z punktu widzenia awarii.
Mapa
4-1
84
85
87
88
Regionalne kompetencje
Od lipca 2004 roku za realizację wszystkich postępowań o
wydanie zezwolenia w Brandenburgii zgodnie z ustawą o
ochronie przed imisją, a także za monitoring instalacji wymagających zezwolenia odpowiedzialne są trzy oddziały
regionalne Krajowego Urzędu ds. Środowiska.
→ Mapa 4-1
Kompetencje regionalne w zakresie postępowań o wydanie zezwolenia
Regionale Zuständigkeit für Genehmigungsverfahren
Uckermark
Prignitz
OstprignitzRuppin
Neuruppin
Schwedt/Oder
Oberhavel
Barnim
Regionalbereich West
RW
Regionalbereich Ost
RO
Havelland
OT Groß
Glienicke
Brandenburg
an der Havel
Land
Berlin
Potsdam
PotsdamMittelmark
Frankfurt
(Oder)
Oder-Spree
Zossen
OT Wünsdorf
TeltowFläming
Obszar
regionalny
Regionalbereich
LUA-Hauptstandort/
Główna
placówka Krajowego Urzędu ds.
GenehmigungsŚrodowiska
/ Biuro prowadzące postępowanie o
verfahrensstelle/
wydanie
zezwolenia / Wydział ds. monitoringu
Überwachungsreferat
LUA-Nebenstandort
Filia
Krajowego Urzędu ds. Środowiska
Überwachungsreferat
Wydział
ds. monitoringu
Märkisch-Oderland
DahmeSpreewald
Regionalbereich Süd
RS
Elbe-Elster
Landesgrenze
Granica
kraju związkowego
Kreisgrenze
Granica
powiatu
Oberspree-
Cottbus
Spree-Neiße
wald
Lausitz
Quelle: LUA, 2009
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Dalsze informacje: Zespół krajowy AIS-I http://www.infonet-umwelt.de
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
83
4.1 Postępowania o wydanie zezwolenia
związane z ustawą o ochronie przed
imisją
W przypadku utworzenia, uruchomienia oraz istot­
nych zmian wybranych instalacji mogących stanowić
znaczne obciążenie lub zagrożenie dla ludzi i
środowiska należy przeprowadzić postępowania o
wydanie zezwolenia związane z ustawą o ochronie
przed imisją.
W załączniku do czwartego rozporządzenia dotyczącego
Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (4. BImSchV)
zamieszczono katalog wszystkich rodzajów instalacji,
uporządkowany według grup technologicznych, w odniesieniu do których należy przeprowadzić postępowanie o
wydanie zezwolenia zgodnie z Federalną ustawą o ochronie przed imisją (BImSchG). Jest to skoncentrowane postępowanie o wydanie zezwolenia obejmujące też inne
ważne urzędowe decyzje dotyczące instalacji (np. regularnie zezwolenie na budowę).
Ustawodawca rozróżnia tutaj dwa rodzaje postępowania –
formalne postępowanie prowadzone z uwzględnieniem
opinii publicznej oraz uproszczone postępowanie bez
udziału opinii publicznej.
Liczba kontroli wstępnych (VP)
dotycząca wnioskowanych
zezwoleń, uporządkowana według
branż, grup technologicznych,
lata 2004-2008
Tabela
4-1
Grupa według załącznika do 4
rozporządzenia w sprawie
wdrożenia Federalnej ustawy o
ochronie przed imisją
(4. BImSchV)
2004
rok
2005
rok
2006
rok
2007
rok
2008
rok
Wytwarzanie ciepła, górnictwo,
energia
60
89
98
112
91
Kamienie i ziemie, szkło,
ceramika, materiały budowlane
3
3
2
3
Stal, żelazo i inne metale łącznie z
obróbką
4
3
1
Wyroby chemiczne, lekarstwa,
rafinacja oleju mineralnego i
dalsze przetwórstwo
6
8
Obróbka powierzchniowa
substancjami organicznymi,
produkcja materiałów wstęgowych
z tworzyw sztucznych, inne
przetwórstwo żywicy i tworzyw
sztucznych
0
0
Postępowanie o wydanie zezwolenia
W latach 2004-2008 w kraju związkowym Brandenburgia
udzielono łącznie 1250 zezwoleń związanych z ustawą o
ochronie przed imisją. → Tabela 4-2
Liczba udzielonych zezwoleń,
uporządkowana według branż,
grup technologicznych,
lata 2004-2008
Tabela
4-2
Grupa według załącznika do 4
rozporządzenia w sprawie
wdrożenia Federalnej ustawy o
ochronie przed imisją
(4. BImSchV)
2004
rok
2005
rok
2006
rok
2007
rok
2008
rok
Wytwarzanie ciepła, górnictwo,
energia
75
85
142
138
96
4
Kamienie i ziemie, szkło,
ceramika, materiały budowlane
5
11
9
9
10
3
3
Stal, żelazo i inne metale łącznie z
obróbką
8
5
4
4
5
3
7
5
Wyroby chemiczne, lekarstwa,
rafinacja oleju mineralnego i
dalsze przetwórstwo
12
8
13
6
6
0
0
0
Obróbka powierzchniowa
substancjami organicznymi,
produkcja materiałów wstęgowych
z tworzyw sztucznych, inne
przetwórstwo żywicy i tworzyw
sztucznych
7
2
5
3
5
Drewno, celuloza
0
1
0
2
0
Drewno, celuloza
4
8
3
2
3
Produkty spożywcze, używki,
pasza, produkty rolnicze
5
13
11
22
25
Produkty spożywcze, używki,
pasza, produkty rolnicze
24
12
22
25
14
Wykorzystywanie i usuwanie
odpadów i innych materiałów
12
16
16
17
13
Wykorzystywanie i usuwanie
odpadów i innych materiałów
81
86
84
63
56
Magazynowanie, załadowywanie,
wyładowywanie substancji i
preparatów
4
7
3
3
9
Magazynowanie, załadowywanie,
wyładowywanie substancji i
preparatów
9
13
7
9
7
Inne
1
2
3
1
5
Brandenburgia łącznie
95
142
137
170
155
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
84
Wstępna kontrola dotycząca obowiązku przeprowadzenia kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko naturalne
Wraz ze zmienioną w ramach realizacji prawa unijnego
ustawą o kompleksowej ocenie oddziaływania na środowisko naturalne (UVPG) jako dodatkowy krok proceduralny
wprowadzono też wstępną kontrolę dotyczącą obowiązku
przeprowadzenia kompleksowej oceny oddziaływania na
środowisko naturalne. Ustawa UVPG rozróżnia odtąd między projektami, w przypadku których przeprowadzenie
kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko (UVP)
jest obowiązkowe, a projektami, w przypadku których właściwy urząd udzielający zezwolenia musi indywidualnie
stwierdzić, czy kompleksowa ocena oddziaływania na środowisko jest konieczna (wstępna kontrola). → Tabela 4-1
Większość wstępnych kontroli dotyczących kompleksowej
oceny oddziaływania na środowisko konieczna była w
przypadku instalacji do wykorzystywania energii odnawialnych. I tak z 91 wstępnych kontroli w 2008 roku 29 przeprowadzono w odniesieniu do projektów związanych z
energią wiatru, a 57 w zakresie projektów związanych z instalacjami do wytwarzania biogazu.
Inne
Brandenburgia łącznie
14
8
7
9
7
239
238
296
268
209
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
Udzielone zezwolenia dotyczyły głównie następujących
grup technologicznych: wytwarzanie ciepła, górnictwo,
energia – tu głównie elektrownie wiatrowe (WKA) (z 54
projektami dotyczącymi energii wiatrowej w 2008 roku) i
instalacje do wytwarzania biogazu (BGA) (z 37 instalacjami do wytwarzania gazu w 2008 roku) oraz wykorzystanie
/ usuwanie odpadów, instalacje do usuwania odpadów.
W przypadku 39 proc. 1250 instalacji, na które wydano zezwolenia, przeprowadzono wstępną kontrolę kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko. 6 proc. udzielonych zezwoleń połączonych było z kompleksową oceną
Tabela
4-3
oddziaływania na środowisko. Również tu przeważały
elektrownie wiatrowe – 37 z łącznie 78 przeprowadzonych
kompleksowych ocen oddziaływania na środowisko, co
odpowiada 47 proc. Dodatkowo w ramach 201 postępowań w sprawie przyspieszenia przedsięwzięć budowlanych przed udzieleniem zezwolenia wydano pozwolenie
na przedwczesną budowę. Do 1250 udzielonych zezwoleń dochodzą w latach 2004-2008 jeszcze 448 decyzje, w
których wnioskowane zezwolenie zostało odrzucone lub
też postępowanie trzeba było wstrzymać – z powodu braku przesłanek. → Tabela 4-3
Liczba nieudzielonych zezwoleń w Brandenburgii w latach 2004-2008
Rok
Wstrzymane postępowania
Odrzucone wnioski o
wydanie zezwolenia
Nieudzielone zezwolenia
2004
2005
66
14
80
52
22
2006
74
66
25
91
2007
83
18
101
2008
88
14
102
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
4.2 Stan i monitoring instalacji wymagających wydania zezwolenia
Największy odsetek instalacji przewidzianych do monitoringu → Tabela 4-4 stanowią instalacje do wykorzystania energii odnawialnych, zwłaszcza elektrownie wiatrowe, których liczba w 2008 roku wynosiła 2401 pojedynczych instalacji, co odpowiada prawie połowie całego stanu liczebnego instalacji.
Tabela
4-4
Wyraźny skok w stanie liczebnym instalacji z roku 2004 do
2005 roku wynika z obowiązującej od 01.07.2005 roku noweli prawnej, zgodnie z którą obowiązkowi uzyskania zezwolenia nie podlega odtąd już tylko farma wiatrowa z kilkoma instalacjami pojedynczymi, ale każda pojedyncza
elektrownia wiatrowa, w związku z czym należy uwzględnić ją osobno w stanie liczebnym instalacji.
Stan liczebny instalacji wymagających monitoringu w Brandenburgii,
uporządkowany według grup technologicznych, lata 2004-2008
Grupa według załącznika do 4 rozporządzenia w sprawie wdrożenia Federalnej
ustawy o ochronie przed imisją (4. BImSchV)
2004 rok
2005 rok
2006 rok
2007 rok
2008 rok
Wytwarzanie ciepła, górnictwo, energia
283
1508
1.915
2454
2719
Kamienie i ziemie, szkło, ceramika, materiały budowlane
176
175
171
147
136
Stal, żelazo i inne metale łącznie z obróbką
58
58
61
47
46
Wyroby chemiczne, lekarstwa, rafinacja oleju mineralnego
i dalsze przetwórstwo
53
52
53
52
52
34
33
36
40
41
Obróbka powierzchniowa substancjami organicznymi, produkcja materiałów wstęgowych z
tworzyw sztucznych, inne przetwórstwo żywicy i tworzyw sztucznych
Drewno, celuloza
7
7
7
10
9
1071
1074
1068
833
723 *
Wykorzystywanie i usuwanie odpadów i innych materiałów
700
696
715
752
775
Magazynowanie, załadowywanie, wyładowywanie substancji i preparatów
220
215
216
210
200
Produkty spożywcze, używki, pasza, produkty rolnicze
Inne
226
231
230
227
227
Brandenburgia łącznie
2828
4049
4472
4772
4928
Tej nowej metody liczenia nie można zastosować w odniesieniu do liczby postępowań o wydanie zezwolenia opisanych w poprzednim rozdziale.
W postępowaniach o wydanie zezwolenia wnioskodawca decyduje, ile instalacji pojedynczych zamieszcza we wniosku o udzielenie zezwolenia.
* Zmniejszone na mocy noweli prawnej z 2007 roku
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Dalsze informacje: Postępowania o wydanie zezwolenia zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją
http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/lbm1.c.330810.de
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
85
Technika bezpieczeństwa: Na przykładzie monitoringu instalacji do wytwarzania biogazu
Instalacja do wytwarzania biogazu w Nennhausen w powiecie Havelland z rozbudowaną ochroną odgromową (zdjęcie: H.-J. Gareis)
Wymogi w zakresie techniki zabezpieczeniowej dotyczące
instalacji do wytwarzania biogazu służą zapewnieniu skutecznej ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej,
a także ochrony zdrowia i pracy w związku z budową,
funkcjonowaniem, konserwacją i naprawą instalacji aż do
czasu zaprzestania jej działalności. Potencjalne zagrożenia wynikają z wytwarzanego i częściowo składowanego
biogazu jako takiego, ze sposobu obchodzenia się z różnymi stosowanymi substancjami, z produktami, maszynami, a także z ewentualnej awarii pojedynczych elementów
instalacji oraz z innych oddziaływań pochodzących spoza
instalacji (uderzenie pioruna, działanie czynników zewnętrznych itd.). Fakt uwzględnienia i spełnienia wymogów z zakresu techniki bezpieczeństwa należy udokumentować (część składowa wniosku o udzielenie zezwolenia związanego z ustawą o ochronie przed imisją). Dokumenty wniosku wraz z udokumentowanym projektem instalacji oraz udzielone zezwolenie stanowią podstawę do
przeprowadzenia późniejszego monitoringu instalacji
przez specjalistyczne urzędy.
Zadania związane z monitoringiem instalacji zaczynają się
od pierwszych oględzin. Po wybudowaniu i uruchomieniu
instalacji do wytwarzania biogazu, na którą udzielono zezwolenia związanego z ustawą o ochronie przed imisją,
urzędy biorące udział w postępowaniu o wydanie zezwolenia dokonują regularnie pod kierownictwem Krajowego
Urzędu ds. Środowiska pierwszego obejścia wraz z rewizją (tzw. odbiór końcowy). Sprawdza się wtedy, czy przestrzegane są postanowienia poboczne.
W zakresie wymogów związanych z techniką zabezpieczającą stwierdza się często usterki. Dotyczą one m.in.
następujących spraw:
• położenie i wykonanie elementów instalacji zmienione w
stosunku do wnioskowanego zakresu (zbiorniki, pochodnia awaryjna, trafostacja) – z bezpośrednimi skutkami dla
wymogów w zakresie techniki zabezpieczającej;
• niepełna realizacja budowlanych środków przeciwpożarowych (uszczelnienie przeciwogniowe otworów przewodów rurowych i kabli, brak ochrony przed najechaniem na
wrażliwe elementy instalacji, udokumentowanie klas
ochrony przeciwpożarowej użytych elementów budowlanych);
• niekompletne oznaczenia, wadliwa dokumentacja w zakresie ochrony przeciwpożarowej, przeciwwybuchowej,
ochrony pracy oraz
• niepełna realizacja wyników kontroli instalacji dokonanej
przez rzeczoznawcę zgodnie z § 29 a Federalnej ustawy o
ochronie przed imisją (BImSchG).
W celu usunięcia stwierdzonych usterek przez operatora
instalacji Krajowy Urząd ds. Środowiska sporządza protokół końcowego odbioru z konkretnie wyznaczonymi terminami usunięcia usterek. Jakościową i terminową realizację
usunięcia usterek przez operatora sprawdzają i dokumentują samodzielnie specjalistyczne urzędy w ramach bieżących kontroli dodatkowych.
Dalsze informacje: Odnawialne źródła energii http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/170959
86
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
4.3 Zapobieganie awariom
Mapa
4-2
Obszary eksploatacji zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym awarii
Betriebsbereiche nach der Störfall-Verordnung
Prenzlau
Gerdshagen
Uckermark
OstprignitzRuppin
Perleberg
Prignitz
Pinnow
Oberhavel
Märkisch Linden
Liebenwalde
Fehrbellin
Barnim
Oranienburg
Havelland
Premnitz
Oberkrämer
Nauen
Wandlitz
Velten
Schwedt/
Oder
Werneuchen
MärkischOderland
Land
Berlin
Gusow-Platkow
Dahlwitz-Hoppegarten
Rüdersdorf
Reitwein
b. Berlin
Fürstenwalde/
Erkner
Groß
Kreutz
Brandenburg
Spree
Stahnsdorf Schönefeld
an der Havel
Beelitz
Oder-Spree Frankfurt
Potsdam- Linthe
Königs(Oder)
Zossen
WusterMittelmark
hausen Storkow/Mark
EisenhüttenWiesenburg/
stadt
Mark
Am Mellensee DahmeSpreewald
TeltowObszary eksploatacji z
Betriebsbereich
mit Grundpflichten
Lübben
podstawowymi
obowiązkami
Fläming
Golßen
Guben
(Spreewald)
Obszary
eksploatacji z rozszerzonymi
obowiązkami
Betriebsbereich
mit erweiterten
Pflichten
Cottbus
Vetschau/
Ośrodek
z kilkoma
eksploatacji
Standort
mitobszarami
mehreren
Betriebsbereichen
Spreewald
Potsdam
Landesgrenze
Granica
kraju związkowego
Granica
powiatu
Kreisgrenze
Elbe-Elster
Dwa obszary
eksploatacji stehen
znajdująunter
się pod
nadzorem
Zwei
Betriebsbereiche
Aufsicht
desKrajowego
Landesamtes
Urzędu
ds. Górnictwa,
Geologii
i Surowców.die
Pozostałe
für
Bergbau,
Geologie
und Rohstoffe;
übrigenobszary
Betriebseksploatacji monitorowane są przez Krajowy Urząd ds. Środowiska.
bereiche stehen unter Aufsicht des Landesumweltamtes
Röderland
Ober- SpreeDöbern
spreeNeiße
waldSpremberg
Lausitz
Schwarzheide
Quelle: LUA, 2009
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Zabezpieczenie instalacji zagrożonych awarią
Wymóg zachowania szczególnie wysokiego stopnia
bezpieczeństwa instalacji dotyczy ośrodków eksploatacji,
w których istniejące ilości niebezpiecznych substancji
mogą doprowadzić do poważnych wypadków (awarii).
Tego rodzaju ośrodki eksploatacji, np. niektóre zakłady
chemiczne, duże magazyny zbiorników lub rafinerie,
podlegają zapisom rozporządzenia o awariach (12.
BImSchV). Określa się je mianem obszarów eksploatacji.
Mapa pokazuje rozmieszczenie tych obszarów na terenie
kraju związkowego Brandenburgia. ← Mapa 4-2
Na podstawie rodzaju i ilości niebezpiecznych substancji
można ustalić, czy w odniesieniu do danego obszaru eksploatacji oprócz tzw. obowiązków podstawowych (unikanie awarii, środki zaradcze mające na celu ograniczenie
ewentualnych skutków awarii, zgłaszanie zdarzeń) należy
spełnić dodatkowo też rozszerzone obowiązki (sporządzanie planów alarmowych i planów zapobiegania niebezpieczeństwom, informowanie opinii publicznej o środkach
bezpieczeństwa itd.). Obszary eksploatacji podlegają ponadurzędowo skoordynowanym intensywnym programom
monitoringu zgodnie z § 16 rozporządzenia o awariach. W
latach 2008-2009 nie odnotowano w Brandenburgii przypadków awarii.
W odniesieniu do obszarów eksploatacji położonych w pobliżu Polski obowiązują uzupełniające postanowienia zawartej w 1992 roku w Helsinkach Konwencji UNECE (Europejska Komisja Gospodarcza ONZ) w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych.
UNECE: United Nations Economic Commission for Europe
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
87
4.4 Inne postępowania administracyjne
Ewidencja instalacji zgodnie z 26 rozporządzeniem
dotyczącym Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (26. BImSchV – pola elektromagnetyczne)
W przypadku ewidencji instalacji, o których należy powiadomić Krajowy Urząd ds. Środowiska zgodnie z zapisami
rozporządzenia o polach elektromagnetycznych (26. BImSchV), mamy do czynienia z instalacjami wysokiej częstotliwości (stacjonarne urządzenia radionadawcze, np. w zakresie telefonii komórkowej) lub też z instalacjami niskiej
częstotliwości, na które nie wydano zezwolenia gdzie indziej (np. niektóre przewody energetyczne) w obszarach
zamieszkałych. → Tabela 4-7
Postępowania dotyczące środków prawnych
Jedną z głównych części środków prawnych składanych
przez wnioskodawców, sąsiadów względnie operatorów
instalacji stanowią sprzeciwy ze strony sąsiadów, którzy
czują się dotknięci skutkami instalacji, na które udzielono
zezwolenia zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją.
Rozpatrywane są również środki prawne adresatów odmownych decyzji administracyjnych, którzy muszą spełnić
pewne określone ustalenia (np. dozbroić instalacje) albo
którzy otrzymują zezwolenia zawierające postanowienia
dodatkowe. → Tabela 4-5
Opieka nad specjalistycznymi zakładami utylizacji
Krajowy Urząd ds. Środowiska zobowiązany jest do monitorowania specjalistycznych zakładów utylizacji. Zewnętrzni, dopuszczeni orzecznicy sprawdzają specjalistyczne zakłady utylizacji (rozporządzenie o specjalistycznych zakładach utylizacji – EfBV) oraz wspólnoty podmiotów utylizacyjnych (dyrektywa dotycząca wspólnot podmiotów utylizacyjnych – EgRL), wystawiają im certyfikaty i przedkładają
je Krajowemu Urzędowi ds. Środowiska. Certyfikat ten
można utracić w przypadku naruszenia prawa. Liczba rejestracji i kontroli utrzymuje się od lat w sumie na tym samym
poziomie. → Tabela 4-8 → Tabela 4-9
Postępowania partycypacyjne –
kierunkowe planowanie zabudowy
W ramach swoich zadań wykonawczych Krajowy Urząd
ds. Środowiska sprawdza m.in., czy kierunkowe planowanie zabudowy gmin jest zgodne z wymogami ustawy o
ochronie przed imisją, wymogami związanymi z gospodarką wodną i wymogami w zakresie specjalistycznej ochrony
przyrody, a w szczególności, czy jest zgodne z prawem o
ochronie gatunków. → Tabela 4-6
Tabela
4-5
Liczba postępowań w sprawie środków prawnych prowadzonych
w Krajowym Urzędzie ds. Środowiska w latach 2007-2008
Złożone pozwy i wnioski o tymczasową
ochronę prawną
Złożone sprzeciwy
2007 rok
2008 rok
2007 rok
Obszar Regionalny Wschód
92
167
27
2008 rok
18
Obszar Regionalny Zachód
93
142
26
23
Obszar Regionalny Południe
98
341
32
28
Krajowy Urząd ds. Środowiska łącznie
283
650
85
69
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Tabela
4-6
Udział oddziałów regionalnych w planowaniu urbanistycznym gmin w latach 2007-2008
Powiaty, wydzielone miasta, wybrane miasta
2007 rok
2008 rok
Obszar Regionalny
Wschód
Märkisch-Oderland, Oder-Spree, Frankfurt nad Odrą
206
227
Barnim, Uckermark, Eberswalde, Prenzlau
190
185
Obszar Regionalny
Zachód
Potsdam-Mittelmark, Havelland, Poczdam, Brandenburg nad Hawelą
227
264
Oberhavel, Ostprignitz-Ruppin, Prignitz
223
225
Obszar Regionalny
Południe
Dahme-Spreewald, Teltow-Fläming
150
228
Spree-Neiße, Elbe-Elster, Oberspreewald-Lausitz, Cottbus
Brandenburgia łącznie
212
208
1208
1337
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Tabela
4-7
Realizacja zgłoszeń w sprawie instalacji zgodnie z 26 rozporządzeniem dotyczącym
Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (26. BlmSchV – pola elektromagnetyczne) w
oddziałach regionalnych w latach 2007-2008
Instalacje niskiej częstotliwości
Instalacje wysokiej częstotliwości
2007 rok
2008 rok
2007 rok
Obszar Regionalny Wschód
166
100
278
214
Obszar Regionalny Zachód
259
175
156
243
Obszar Regionalny Południe
Brandenburgia łącznie
61
87
221
160
486
361
655
617
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
88
2008 rok
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
Tabela
4-8
Specjalistyczne zakłady utylizacji podlegające obowiązkowi monitoringu
Stan z 01.01.2007 roku
Stan z 31.12.2008 roku
Techniczne organizacje monitoringowe (TÜO) z siedzibą na terenie kraju związkowego Brandenburgia
3
4
Wspólnoty podmiotów utylizacji (EG) z siedzibą na terenie kraju związkowego Brandenburgia
2
2
Rzeczoznawcy na terenie kraju związkowego Brandenburgia
14
16
Dopuszczone podmioty edukacyjne (EfBV) na terenie kraju związkowego Brandenburgia
9
10
391
362
Zbieranie
292
265
Transport
303
272
Składowanie
209
195
Obróbka
207
192
Wykorzystanie
112
99
Usuwanie
22
19
Pośrednictwo
17
33
10
18
Certyfikowane przedsiębiorstwa
z tego certyfikaty według działalności
Handel
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Tabela
4-9
Liczba certyfikowanych specjalistycznych zakładów utylizacji w Brandenburgii
Łącznie
362
Stan z 31.12.2008 roku
Z tego
Firmy z umową o monitoringu jednej z czterech Brandenburskich Technicznych Organizacji Monitoringowych
127
Firmy certyfikowane przez 23 TÜO z siedzibą poza terenem kraju związkowego Brandenburgia
103
Zakłady utylizacji będące członkiem dwóch Brandenburskich Wspólnot Utylizacji
46
Liczba zakładów w Brandenburgii sprawujących opiekę nad 10 wspólnotami utylizacji mającymi główną siedzibą na terenie innych krajów związkowych
86
Liczba specjalistycznych zakładów utylizacji, nad którymi opiekę sprawują brandenburskie TÜO i EG w pozostałych 11 krajach związkowych
118
Certyfikowane wyłączne przedsiębiorstwa transportowe
133
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Postępowania administracyjne – przewożenie
odpadów za granicę
Krajowy Urząd ds. Środowiska prowadzi postępowania
administracyjne konieczne do przewozu odpadów za granicę. W ramach tego prowadzi się z państwem odbierającym postępowania notyfikacyjne przewidziane w międzynarodowych umowach i niemieckich ustawach.
→ Tabela 4-10
Tabela
4-10
Zezwolenia transportowe
Krajowy Urząd ds. Środowiska udziela zezwoleń transportowych (TG) na transporty odpadów organizowane w ramach działalności gospodarczej i prowadzi postępowania
administracyjne wynikające z kontroli obowiązków, których należy przy tym przestrzegać (np. podczas przeprowadzania kontroli policyjnych na autostradach).
→ Tabela 4-11
Postępowania administracyjne dotyczące przewozu odpadów za granicę w 2008 roku
Postępowania notyfikacyjne dotyczące przewozu odpadów za granicę
141
Z tego rozstrzygnięto
107
Z tego opracowano, jednak bez zakończenia (np. w przypadku zwrotu)
34
Decyzje w przypadku kontroli Urzędu Celnego / Urzędu Federalnego ds. Ruchu Towarowego (BAG)
85
Decyzje dotyczące rozgraniczenia odpadów i nieodpadów
7
Decyzje w ramach postępowań notyfikacyjnych z niepełnym wykorzystaniem
3
Decyzje o nielegalnie wprowadzonych odpadach, których nie można cofnąć
1
Postępowania dotyczące cofnięcia nielegalnie przewiezionych odpadów
5
Ewidencja dokumentów towarzyszących w przypadku transgranicznego przewozu odpadów
ok. 15 tys.
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Tabela
4-11
Czynności administracyjne dotyczące zezwoleń transportowych w latach 2007-2008
2007 rok
2008 rok
138
174
Zezwolenia transportowe
Wszczęcie postępowań w sprawie wykroczenia
8
1
Decyzje w przypadku kontroli Federalnego Urzędu ds. Ruchu Transportowego (BAG)
17
19
198
267
Procedury monitoringowe, kontrole i pomoc urzędowa
Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING
89
90
Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku