ochrona klimatu i energia
Transkrypt
ochrona klimatu i energia
3 OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 3.1 Ochrona klimatu w Brandenburgii 3.2 Źródła emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem energii 3.3 Energie odnawialne w Brandenburgii w latach 2004- 2008 3.4 Handel emisjami 3.5 Paliwa zastępcze – wykorzystanie energetyczne 3.1 Ochrona klimatu w Brandenburgii Do centralnych obszarów działania na rzecz zrównoważonego rozwoju należą skuteczne środki prewencyjne w zakresie ochrony klimatu. W wyniku działalności człowieka średnia globalna temperatura powietrza przy gruncie wzrosła w ciągu ostatnich 40 lat o 0,7 kelwina (K). Jednocześnie globalny poziom morza podniósł się o 10 – 25 cm. Zdaniem większości naukowców główną przyczyną tego jest uwalnianie gazów klimatycznych w wyniku spalania – w większości kopalnych – nośników energii zawierających węgiel. W trakcie tego procesu powstaje przede wszystkim dwutlenek węgla (CO2), który pozostaje w atmosferze ok. 100 lat. Ma on 50-procentowy udział w globalnych antropogenicznych emisjach gazów cieplarnianych. Na Brandenburgii spoczywa szczególna odpowiedzialność za skuteczną ochronę klimatu – ze względu na stary, tradycyjny, ukształtowany na przestrzeni lat sektor wytwarzania energii elektrycznej z węgla brunatnego i związane z tym emisje CO2, ale także z powodu nieodzownego wkładu w zapewnienie zaopatrzenia, również poza granicami kraju związkowego. W związku z tym w lipcu 2008 roku parlament krajowy Brandenburgii zajął się „katalogiem działań na rzecz ochrony klimatu i dostosowania do skutków zmiany klimatu” odnoszącym się do polityki landowej oraz strategią energetyczną kraju związkowego Brandenburgia na rok 2020. Brandenburgia postawiła sobie w tym kontekście za cel ograniczyć emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii do 2020 roku o 40 proc., a do 2030 roku o kolejne 35 proc. w stosunku do roku 1990. W 2008 roku ok. 75 proc. łącznej emisji CO2 w Brandenburgii powstało w czasie uszlachetniania nośników energii pierwotnej służących do udostępniania energii elektrycznej, ciepła przesyłanego na odległość, innych produktów węgla oraz oleju mineralnego, z czego dwie trzecie eksportowano z Brandenburgii. Na te eksporty przypadało w przybliżeniu 45 proc. łącznej emisji CO2 kraju związkowego. Główny udział miała w tym eksportowana energia elektryczna. 73 74 76 80 82 Aby osiągnąć cel, jakim jest ograniczenie do 2020 roku emisji CO2 o 40 proc., trzeba będzie podjąć jeszcze po- ważne wysiłki. W 2008 roku ilość emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem energii wyniosła szacunkowo 60,9 mln ton. Tym samym osiągnięty wskaźnik redukcji wyniósł ok. 33 proc. w porównaniu z 1990 rokiem. → Mapa 3-1 Pozostaje 7 proc. Oznacza to, że Brandenburgia stanie w nachodzącej dekadzie przed dużym wyzwaniem. Jednym z najważniejszych środków służących do realizacji tych celów, za który kierowniczą odpowiedzialność ponosi resort środowiska, jest zwiększone wykorzystanie energii odnawialnych. Kraj związkowy zamierza zwiększyć udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej. Celem jest zwiększenie ich udziału do 20 proc. (= 120 PJ) do 2020 roku. Obecnie dzięki wykorzystaniu energii odnawialnych w Brandenburgii zapobiega się w skali roku powstawaniu ok. 9 mln ton dwutlenku węgla. Inny – również istotny – aspekt w zakresie rozbudowy sektora energii odnawialnych to utrzymanie i tworzenie kolejnych miejsc pracy ukierunkowanych na przyszłość oraz zintensyfikowanie regionalnego tworzenia wartości w kraju związkowym. Czołowe miejsce w zakresie energii odnawialnych zajmuje i zajmować będzie w Brandenburgii wykorzystanie energii wiatru. Proekologiczna rozbudowa sektora wytwarzania biogazu jest również na szczeblu landowym kolejnym elementem służącym do realizacji ambitnych celów związanych z ochroną klimatu. Przyczynia się to coraz bardziej do zastępowania kopalnych nośników energii i do ograniczenia uzależnień od importu. Ponadto ten segment rynku zapewnia w obszarze wiejskim dochód i zatrudnienie. Od 2004 roku liczba eksploatowanych w Brandenburgii instalacji do wytwarzania biogazu uległa zwielokrotnieniu. → Mapa 3-1 Oddziaływanie na gospodarkę wodną oraz rolnictwo i leśnictwo W wyniku zmian klimatycznych występujące jeszcze w Brandenburgii dość często rozległe niziny, torfowiska i tereny rozległych, bagiennych nizin pełniące wielorakie funkcje mogą przestać istnieć. Miałoby to dodatkowo negatywne skutki na gospodarkę wodną i atrakcyjność krajobrazu. Obserwacje, zebrane dane i wyniki badań przedstawiono w rozdziale dotyczącym wody w punkcie 2.1.3 zatytułowanym „Gospodarka wodna krajobrazu”. Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 73 3.2 Źródła emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem energii Nośniki energii zawierające węgiel Proces spalania każdego nośnika energii zawierającego węgiel – niezależnie czy chodzi o węgiel, ropę, gaz czy też biomasę – wiąże się obecnie nieuchronnie z emisją CO2. Spalanie węgla brunatnego, oleju mineralnego, gazu i węgla kamiennego było przyczyną ponad 95 proc. wszystkich emisji CO2 związanych z wytwarzaniem energii w Brandenburgii. Rodzimy węgiel brunatny ma w tym największy udział. Jego spalanie spowodowało w 2008 roku niespełna 60 proc. wspomnianych emisji. W minionych latach emisje CO2 związane z zastosowaniem węgla brunatnego oscylowały na poziomie 37 – 39 mln ton rocznie, węgla kamiennego na poziomie ok. 2 mln ton rocznie, produktów oleju mineralnego na poziomie 11 – 13 mln ton rocznie, a gazów na poziomie 8 – 9 mln ton rocznie. → Ilustracja 3-1 Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii w zależności od sektorów Emisje CO 2 w mln ton Ilustracja 3-1 Sektory wykorzystania Sektor przetwarzania i dystrybucji energii spowodował w 2008 roku prawie 75 proc. emisji CO2 w Brandenburgii. Powstają one w czasie produkcji gotowych do użycia nośników energii, takich jak prąd, ciepło przesyłane na odległość, paliwa, oleje opałowe itd., przeznaczonych dla mieszkańców Brandenburgii i na eksport. Stosuje się do tego zwłaszcza surowy węgiel brunatny, ropę i gaz ziemny. O wielkości powstających emisji w sektorach wykorzystania decyduje zawartość węgla, ilość stosowanych nośników energii oraz stopień skuteczności eksploatowanych instalacji. Same siłownie i rafinerie powodowały w ostatnich dziesięciu latach emisje CO2 rzędu mniej więcej 46 ton rocznie. Emisje innych sektorów wykorzystania wynosiły odpowiednio od 4 do 6 mln ton rocznie. → Ilustracja 3-2 Przetwarzanie i dystrybucja energii Przemysł Ruch Gospodarstwa domowe i mali użytkownicy * tymczasowo Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii w zależności od nośników energii Emisje CO2 w mln ton Ilustracja 3-2 Węgiel brunatny Węgiel kamienny Oleje mineralne Gazy Inne nośniki energii Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 74 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA * tymczasowo Wskaźniki emisji Postępy w zakresie ochrony klimatu i zrównoważonego rozwoju dokumentuje m.in. wskaźnik „emisje dwutlenku węgla”. Emisje odnoszące się do mieszkańców (emisja na głowę mieszkańca) Brandenburgii wynikają z niekorzystnego miksu energetycznego w stosunku do średniej Niemiec oraz z faktu, że Brandenburgia eksportuje ok. 60 proc. wszystkich nośników energii wytwarzanych w siłowniach i rafineriach. → Ilustracja 3-3 Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii na mieszkańca Emisje CO 2 w tonach na mieszkańca Ilustracja 3-3 W przypadku emisji CO2 spowodowanych wytwarzaniem energii udział Brandenburgii w łącznej emisji w Niemczech jest ponadprzeciętnie wysoki (7,7 proc). Udział procentowy Brandenburgii w produkcie krajowym brutto Niemiec wynosi natomiast jedynie 2,2 proc. Przyczyny tego niekorzystnego stosunku tkwią w strukturze gospodarczej Brandenburgii. → Ilustracja 3-4 Brandenburgia (z eksportem prądu) Brandenburgia (bez eksportu prądu) Niemcy * tymczasowo Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Emisje CO2 spowodowane wytwarzaniem energii na jednostkę produktu krajowego brutto Tony CO2 na 1000 € PKB Ilustracja 3-4 Brandenburgia Niemcy * tymczasowo Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Dalsze informacje: Bilanse energetyczne http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/lbm1.c.212268.de Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 75 3.3 Energie odnawialne w Brandenburgii w latach 2004-2008 nawialnych w zużyciu energii końcowej (prąd) oraz w wytwarzaniu energii elektrycznej brutto. → Ilustracja 3-5 Brandenburgia postawiła sobie w ramach strategii energetycznej 2020 za cel pokrycie przynajmniej 20 proc. (tj. 120 PJ1) swojego zużycia energii pierwotnej z energii odna- • W 1990 roku udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej był de facto równy zeru. W Brandenburgii nie wykorzystywano ich w stopniu mającym znaczenie z punktu widzenia bilansu. • Udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej wzrósł od 2004 roku z 6,2 do ponad 13 proc. w roku 2008. Tym samym zwiększył się w tym okresie ponad dwukrotnie. Aby zrealizować cel, jakim jest osiągnięcie poziomu 20 proc. w kraju związkowym do 2020 roku, musi dojść raz jeszcze do przynajmniej takiego samego wzrostu, do jakiego doszło w latach 2004-2008. • W zakresie zaopatrzenia w prąd udział energii odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej wzrósł najbardziej. → Ilustracja 3-5 wialnych. Już dziś mają one coraz większy udział w miksie energetycznym Brandenburgii. Przyczyniają się w ten sposób do pokrywania zapotrzebowania na prąd, ciepło i paliwo nie tylko w samym kraju związkowym. Są też ważnym „dobrem eksportowym”. Poszczególne wkłady w zaopatrzenie w prąd, ciepło i paliwo sumuje się w ramach bilansów energetycznych. Pozwala to na przedstawienie i udokumentowanie ich udziałów procentowych w zużyciu energii pierwotnej. Poza tym na podstawie bilansu energetycznego kraju związkowego można pokazać udziały energii od- Energie odnawialne w Brandenburgii – wkład w zaopatrzenie w energię w latach 2004-2008 Udział energii odnawialnych w proc. Ilustracja 3-5 Cel do 2020 roku: 20 proc. w zużyciu energii końcowej (prąd) w zużyciu energii pierwotnej (łącznie) rok rok rok rok w wytwarzaniu prądu brutto rok Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 1) 1 PJ = 1 petadżul = ok. 278 gigawatogodzin = ok. 278 mln kilowatogodzin 76 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA Prąd z energii odnawialnych wytwarza się za pomocą wirników silnika wiatrowego, ogniw słonecznych i elektrowni wodnych, a także w elektrociepłowniach opartych na biomasie oraz w instalacjach do wykorzystania biogazu, gazu gnilnego lub gazu wysypiskowego. • W latach 2004-2008 liczba instalacji zwiększyła się trzykrotnie, a zainstalowana moc elektryczna wzrosła do 175 proc. • Gdyby tę ilość energii wytworzono w elektrowniach węgla brunatnego, emisja CO2 w Brandenburgii zwiększyłaby się w 2008 roku o ponad 8,7 mln ton. → Ilustracja 3-6 Wytwarzanie prądu z odnawialnych źródeł energii – rozwój w Brandenburgii w latach 2004-2008 Udział energii odnawialnych w proc. Ilustracja 3-6 • Uzysk prądu i ilość emisji, którym zapobiegnięto, zwiększyły się ponad dwukrotnie. Arytmetycznie rzecz biorąc Brandenburgia może zaopatrywać się niemal w połowie w prąd pochodzący z energii odnawialnych. Liczba instalacji w sztukach Zainstalowana moc w mln watów (MW) Uzysk prądu w mln KWh (GWh) Ilość unikniętych emisji w 1000 ton CO2 Instalacje do współspalania biomasy, uzyskiwanej w większości z odpadów nie nadających się jako surowiec wtórny, nie zostały uwzględnione w ilustracji 3-6. Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Ciepło z energii odnawialnych udostępnia się w instalacjach ogrzewniczych, ciepłowniach i elektrociepłowniach opartych na wykorzystaniu biomasy oraz za pomocą pomp cieplnych, instalacji słonecznych i geotermii, a także za pomocą instalacji do wykorzystania biogazu, gazu gnilnego lub gazu wysypiskowego. • Dwukrotne zwiększenie liczby instalacji do ok. 32 tys. osiągnięte do 2008 roku opierało się głównie na instalowaniu wielu niewielkich instalacji słonecznych i pomp cieplnych. W skali kraju związkowego przyczyniły się one jednak tylko w ułamkowym stopniu do ogólnego uzysku ciepła z energii odnawialnych. Wytwarzanie ciepła z odnawialnych źródeł energii – rozwój w Brandenburgii w latach 2004-2008 Udział energii odnawialnych w proc. Ilustracja 3-7 • W Brandenburgii do 2008 roku odsetek budynków wyposażonych w instalacje do wytwarzania ciepła z energii odnawialnych neutralnych dla klimatu wynosił – i to wyraźnie – mniej niż 1 proc. • Przyrost w zakresie zaopatrzenia w ciepło z energii odnawialnych wynoszący 36 proc. w odniesieniu do 2004 roku wynikał z większego wykorzystania biomasy. • W 2008 roku zainstalowana moc cieplna ww. instalacji wynosiła ok. 850 MW1. Tym samym udostępniono ilość ciepła, która miała znaczenie z punktu widzenia polityki klimatycznej. Przekroczyła ona wyraźnie poziom 3000 GWh2. → Ilustracja 3-7 Liczba instalacji w sztukach Zainstalowana moc w mln watów (MW) Uzysk ciepła w mln KWh (GWh) Ilość unikniętych emisji w 1000 ton Instalacje do współspalania biomasy, uzyskiwanej w większości z odpadów nie nadających się jako surowiec wtórny, nie zostały uwzględnione w ilustracji 3-7. Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 1) 1 megawat = 1 mln watów 2) 1 GWh = 1 gigawatogodzina = 1 mln kilowatogodzin Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 77 Mapa 3-1 Instalacje do wytwarzania biogazu Biogasanlagen Uckermark Prignitz 14 8,6 15 19 11,4 8 OstprignitzRuppin 9 4,8 Oberhavel Barnim 10 5,5 Havelland Land Berlin Potsdam 1 0,6 Brandenburg an der Havel PotsdamMittelmark 17 MärkischOderland 12 7,3 8 5,2 2,7 Frankfurt (Oder) Oder-Spree 11 Teltow- 22 15,5 Fläming 7 5,2 Dahme-Spreewald Cottbus Liczba instalacji Anzahl Anlagen Moc elektryczna w MW in MW elektrische Leistung 7 3,9 Elbe-Elster Landesgrenze Granica kraju związkowego Granica powiatu Kreisgrenze 9 6,5 Oberspreewald Lausitz Quelle: LUA, 2008 MW megawat = 10 6 W Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Ogólnie w użyciu było 156 instalacji do wytwarzania biogazu o mocy 97,7 MWel (stan z 31.12.2008 roku). Wytwarzają one ok. 686 mln kWh prądu rocznie. Pod koniec 2009 roku liczba instalacji powinna wzrosnąć do ok. 180. 78 3 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 3 1,5 Spree-Neiße Mapa 3-2 Elektrownie wiatrowe Windkraftanlagen Uckermark Prignitz 394 507 187 201 344 492 OstprignitzRuppin 60 96 Oberhavel 157 255 108 134 Barnim Havelland Land Berlin 2 3 Brandenburg an der Havel 176 301 Potsdam 113 153 Oder-Spree PotsdamMittelmark 133 255 Teltow- 190 305 Fläming 9 15 Frankfurt (Oder) 137 211 Dahme-Spreewald Liczba Anzahlinstalacji Anlagen Moc elektryczna w MW elektrische Leistung MärkischOderland 32 64 Cottbus in MW 117 180 Elbe-Elster Landesgrenze Granica kraju związkowego Granica powiatu Kreisgrenze 79 140 Oberspreewald Lausitz 33 62 Spree-Neiße Quelle: LUA, 2008 MW megawat = 10 6 W Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 W skali kraju związkowego w użyciu było w sumie 2271 elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 3317 MWel (stan z 31.12.2008 roku). Wytwarzają one rocznie ok. 5800 mln kWh prądu. Dane te dotyczące liczby elektrowni oraz ich mocy odbiegają od statystyki Niemieckiego Instytutu ds. Energii Wiatrowej (DEWI). Krajowy Urząd ds. Środowiska prowadzi bowiem ewidencję instalacji tylko zgodnie z zapisami Federalnej ustawy o ochronie przed imisją. Dalsze informacje: Odnawialne źródła energii http://www.mluv.brandenburg.de/cms/detail.php/5lbm1.c.170959.de Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 79 3.4 Handel emisjami W Niemczech istnieje ponad 1600 instalacji zobowiązanych do handlu emisjami. W statystyce krajów związkowych Brandenburgia zajmuje 9 miejsce. W odniesieniu do ogólnego wolumenu przydzielonych uprawnień do emisji zanieczyszczeń Brandenburgia plasuje się nadal na drugim miejscu. Z początkiem okresu handlowego 2008-2012 uprawnienia do emisji wydano 63 instalacjom. Tym samym dysponują one w odniesieniu do całego okresu certyfikatami emisyjnymi w wysokości 33,8 mln ton CO2. W 2008 roku liczba instalacji zobowiązanych do handlu emisjami wzrosła do 66. → Ilustracja 3-8 22 instalacje (każda instalacja paleniskowa o mocy cieplnej powyżej 50 MW), czyli jedna trzecia wszystkich instalacji zobowiązanych do handlu emisjami, emitowały w 2008 roku ok. 42,5 mln ton CO2. Odpowiada to 87 proc. emisji wszystkich instalacji uczestniczących w handlu emisjami na terenie kraju związkowego (49 mln ton). Na południu Brandenburgii znajdują się dwie elektrownie węgla brunatnego – Schwarze Pumpe i Jänschwalde. To dwaj z dziesięciu największych emitentów CO2 w Niemczech. Te dwie elektrownie emitują trzy czwarte emisji wszystkich instalacji zobowiązanych do handlu emisjami w kraju związkowym Brandenburgia. → Ilustracja 3-9 → Ilustracja 3-10 Podział certyfikatów emisyjnych w Niemczech według krajów branżowych na początku okresu handlowego 2008-2012 (w mln uprawnień na rok) Ilustracja 3-8 Meklemburgia-Pomorze Przednie Turyngia Hamburg Szlezwik-Holsztyn Berlin Brema Hesja Nadrenia-Palatynat Kraj Sary Saksonia-Anhalt Saksonia Bawaria Badenia Wirtembergia Dolna Saksonia Brandenburgia Nadrednia Północna-Westfalia Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Ilustracja 3-9 Instalacje zobowiązane do emisji według branż (stan z 31.12.2008 roku) Emisje CO2 w 2008 roku według branż w mln ton CO2 na rok (stan z 31.12.2008 roku) Energia > 50 MW Energia < 50 MW Energia > 50 MW Energia < 50 MW Przemysł żelazny i stalowy Przetwarzanie ropy Przemysł żelazny i stalowy Przetwarzanie ropy Wapno i cement Szkło, ceramika, papier Wapno i cement Szkło, ceramika, papier Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 80 Ilustracja 3-10 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA Bezpłatnie przydzielone uprawnienia do emisji zanieczyszczeń i emisje w latach 2005-2008 Miliony ton CO2 na rok Ilustracja 3-11 Przydział w latach 2005-2007 Emisje w 2005 roku Emisje w 2006 roku Wytwarzanie energii Emisje w 2007 roku Przemysł żelazny i stalowy Przydział w latach 2008-2012 Emisje w 2008 roku Inne gałęzie przemysłu Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Wraz z ustawą o przydzielaniu uprawnień do emisji zanieczyszczeń (ZuG) na drugi okres handlowy 2008-2012 branża ta – cechująca się największą intensywnością emisyjną – znajdzie się pod znacznie większą presją zmniejszenia ilości emisji: • Zwłaszcza instalacje opalane węglem otrzymały w zależności od stopnia skuteczności wytwarzania energii elektrycznej znacznie mniejsze bezpłatne ilości przydziału (nawet do 50 proc. poniżej zapotrzebowania wynikającego z emisji poprzednich lat). Konieczność uzyskania dodatkowo potrzebnych uprawnień do emisji zanieczyszczeń (certyfikatów) w odpowiednich punktach handlowych ma stworzyć – wraz ze zmniejszeniem liczby certyfikatów dostęp- nych dla handlu, a tym samym wraz z rosnącymi cenami handlowymi – zachętę do inwestowania w budowę nowych instalacji bądź do przechodzenia w ramach przezbrojenia na procedury i technologie powodujące mniejsze emisje (zmiana paliwa, zwiększenie efektywności). • Zanosi się jednak na to, że impuls ten w związku z kryzysem gospodarczym, do jakiego doszło pod koniec 2008 roku, ulegnie wyraźnemu zmniejszeniu. Wraz ze spadającymi wskaźnikami produkcji zmniejsza się też bowiem popyt na certyfikaty emisyjne. Towarzyszyć może temu spadek cen na uprawnienia do emisji zanieczyszczeń. ← Ilustracja 3-11 Dalsze informacje: Handel emisjami http://www.mugv.brandenburg.de/info/emissionshandel Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA 81 3.5 Paliwa zastępcze – wykorzystanie energetyczne Aspekty związane z ochroną klimatu zyskują również w zakresie energetycznego wykorzystania odpadów coraz większe znaczenie – przede wszystkim przy wykorzystaniu odpadów zakwalifikowanych jako neutralne dla klimatu jako paliw w elektrowniach lub do wytwarzania ciepła procesowego w procesach przemysłowych. Dotyczy to szczególnie paliw zastępczych (EBS) przygotowywanych z odpadów osiedlowych. W Brandenburgii są cztery instalacje wykorzystujące paliwa zastępcze. Bilanse energetyczne przedstawiono tutaj ze względu na ochronę danych w sposób anonimowy, jedynie w odniesieniu do instalacji. → Tabela 3-1 → Tabela 3-2 W 2007 roku łączna ilość paliw zastępczych wykorzystanych przez te cztery instalacje w Brandenburgii wyniosła 731.900 Mg, z czego 231.900 Mg pochodziło z odpadów osiedlowych kraju związkowego Brandenburgia, a więc również z gospodarstw domowych mieszkańców. Statystycznie rzecz biorąc odpowiada to mocy 300 kWh na mieszkańca. Jest to ilość energii, dzięki której mogłaby pracować np. pralka do prania przez mimo wszystko 150 godzin albo telewizor przez 5000 godzin. Gdyby chciało się dostarczyć wytwarzaną z tego energię – dla porównania – z nośników kopalnej energii pochodzenia organicznego w skali roku, wymienione ilości regularnych paliw musiałyby wynieść 1.090.550 Mg/a łużyckiego węgla brunatnego, 234.450 Mg/a ropy oraz 229.235.000 m³/a gazu ziemnego. Tabela 3.1 Oceny substytuowanych ilości energii dokonano w oparciu o oddaną energię elektryczną lub termiczną z instalacji i porównywalne wartości ogrzewcze dla węgla brunatnego – 8650 MJ/Mg, ropy – 42.800 MJ/Mg i gazu ziemnego – 36 MJ/m³. W celu ustalenia bilansów ilościowych dotyczących ilości energii oddawanych przez elektrownie wykorzystujące paliwa zastępcze zebrano dla porównania – na potrzeby obliczenia – materiały dotyczące stopnia aktywności (η) (średnie wartości) elektrowni zasilanych węglem, ropą i gazem ziemnym (z uwzględnieniem stanu techniki): • Elektrownia węglowa z η = 43 proc. elektryczna, η = 90 proc. termiczna • elektrownia ropna z η = 38 proc. elektryczna, η = 90 proc. termiczna • elektrownia gazu ziemnego z η = 58 proc. elektryczna, η = 90 proc. termiczna W 2008 roku pracę rozpoczęły trzy kolejne elektrownie wykorzystujące paliwa zastępcze. W nadchodzących latach dołączą do nich kolejne siłownie. Wraz z towarzyszącym temu zaoszczędzeniem znacznie większej ilości nośników kopalnej energii pochodzenia organicznego paliwa zastępcze przyczyniają się w ewidentny sposób do ochrony klimatu w Brandenburgii. Energetyczne wykorzystanie paliw zastępczych – ilości paliw zastępczych i substytuowane paliwo Liczba instalacji w 2007 roku i rodzaj paliwa zastępczego* Substytuowane paliwo Paliwo zastępcze w 2007 roku w Mg/a Zastosowana ilość Węgiel brunatny w Mg/a Gaz ziemny w m³/a Ropa w M g/a Instalacja 1 Palne odpady / Inne odpady 79.200 171.000 39.495.000 35.250 Instalacja 2 Palne odpady / Inne odpady 391.600 490.250 87.518.000 112.000 Instalacja 3 Palne odpady / Inne odpady 12.350 16.600 3.022.000 3800 Instalacja 4 Palne odpady / Inne odpady 248.750 412.700 99.200.000 83.400 731.900 1.090.550 229.235.000 234.450 Suma ∑ * Palne odpady to odpady z odpadów osiedlowych (np. żółty worek, stare drewno) 1 Mg = megagram; 1 mg = 1 t albo 1000 kg Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Tabela 3-2 Energetyczne wykorzystanie paliw zastępczych – ilości paliw zastępczych i oddana energia Liczba instalacji w 2007 roku i rodzaj paliwa zastępczego* Realna dolnych wartości grzewczych w MJ/Mg Ilość paliw zastępczych w 2007 roku w Mg Oddana energia w MWh łącznie z tego w Brandenburgii elektryczna termiczna Instalacja 1 Palne odpady / Inne odpady 14.200 - 79.219 - 59.871 - 1503 Wytworzono: 26.526 131.334 Wytworzono: 314.294 Instalacja 2 Palne odpady / Inne odpady 13.568 - 391.600 - 126.313 - 503.362 6586 Instalacja 3 Palne odpady / Inne odpady 12.257 - 12.354 - 6595 - Instalacja 4 Palne odpady / Inne odpady 14.000 15.400 186.508 62.247 70.443 11.598 16.040 2311 Ciepło procesowe Ciepło procesowe Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 82 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku OCHRONA KLIMATU I ENERGIA ZEZWOLENIA I MONITORING 4.1 4.2 4.3 4.4 4 Postępowania o wydanie zezwolenia związane z ustawą o ochronie przed imisją Stan i monitoring instalacji wymagających zezwolenia Zapobieganie awariom Inne postępowania administracyjne W Krajowym Urzędzie ds. Środowiska udziela się zezwoleń zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją, ustawą o wodzie, ustawą o odpadach i prawem ochrony przyrody. Przedstawione poniżej informacje ograniczają się do instalacji wymagających zezwolenia zgodnie z zapisami ustawy o ochronie przed imisją. W kraju związkowym Brandenburgia ujęte są one w formie katastru w Systemie Informacji o Instalacjach – Ochrona przed Imisją (AIS-I). System AIS-I zawiera informacje dotyczące operatora, miejsc lokalizacji, rodzaju instalacji, prowadzonych postępowań o wydanie zezwolenia oraz monitoringów i danych ważnych z punktu widzenia awarii. Mapa 4-1 84 85 87 88 Regionalne kompetencje Od lipca 2004 roku za realizację wszystkich postępowań o wydanie zezwolenia w Brandenburgii zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją, a także za monitoring instalacji wymagających zezwolenia odpowiedzialne są trzy oddziały regionalne Krajowego Urzędu ds. Środowiska. → Mapa 4-1 Kompetencje regionalne w zakresie postępowań o wydanie zezwolenia Regionale Zuständigkeit für Genehmigungsverfahren Uckermark Prignitz OstprignitzRuppin Neuruppin Schwedt/Oder Oberhavel Barnim Regionalbereich West RW Regionalbereich Ost RO Havelland OT Groß Glienicke Brandenburg an der Havel Land Berlin Potsdam PotsdamMittelmark Frankfurt (Oder) Oder-Spree Zossen OT Wünsdorf TeltowFläming Obszar regionalny Regionalbereich LUA-Hauptstandort/ Główna placówka Krajowego Urzędu ds. GenehmigungsŚrodowiska / Biuro prowadzące postępowanie o verfahrensstelle/ wydanie zezwolenia / Wydział ds. monitoringu Überwachungsreferat LUA-Nebenstandort Filia Krajowego Urzędu ds. Środowiska Überwachungsreferat Wydział ds. monitoringu Märkisch-Oderland DahmeSpreewald Regionalbereich Süd RS Elbe-Elster Landesgrenze Granica kraju związkowego Kreisgrenze Granica powiatu Oberspree- Cottbus Spree-Neiße wald Lausitz Quelle: LUA, 2009 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Dalsze informacje: Zespół krajowy AIS-I http://www.infonet-umwelt.de Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING 83 4.1 Postępowania o wydanie zezwolenia związane z ustawą o ochronie przed imisją W przypadku utworzenia, uruchomienia oraz istot nych zmian wybranych instalacji mogących stanowić znaczne obciążenie lub zagrożenie dla ludzi i środowiska należy przeprowadzić postępowania o wydanie zezwolenia związane z ustawą o ochronie przed imisją. W załączniku do czwartego rozporządzenia dotyczącego Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (4. BImSchV) zamieszczono katalog wszystkich rodzajów instalacji, uporządkowany według grup technologicznych, w odniesieniu do których należy przeprowadzić postępowanie o wydanie zezwolenia zgodnie z Federalną ustawą o ochronie przed imisją (BImSchG). Jest to skoncentrowane postępowanie o wydanie zezwolenia obejmujące też inne ważne urzędowe decyzje dotyczące instalacji (np. regularnie zezwolenie na budowę). Ustawodawca rozróżnia tutaj dwa rodzaje postępowania – formalne postępowanie prowadzone z uwzględnieniem opinii publicznej oraz uproszczone postępowanie bez udziału opinii publicznej. Liczba kontroli wstępnych (VP) dotycząca wnioskowanych zezwoleń, uporządkowana według branż, grup technologicznych, lata 2004-2008 Tabela 4-1 Grupa według załącznika do 4 rozporządzenia w sprawie wdrożenia Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (4. BImSchV) 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok Wytwarzanie ciepła, górnictwo, energia 60 89 98 112 91 Kamienie i ziemie, szkło, ceramika, materiały budowlane 3 3 2 3 Stal, żelazo i inne metale łącznie z obróbką 4 3 1 Wyroby chemiczne, lekarstwa, rafinacja oleju mineralnego i dalsze przetwórstwo 6 8 Obróbka powierzchniowa substancjami organicznymi, produkcja materiałów wstęgowych z tworzyw sztucznych, inne przetwórstwo żywicy i tworzyw sztucznych 0 0 Postępowanie o wydanie zezwolenia W latach 2004-2008 w kraju związkowym Brandenburgia udzielono łącznie 1250 zezwoleń związanych z ustawą o ochronie przed imisją. → Tabela 4-2 Liczba udzielonych zezwoleń, uporządkowana według branż, grup technologicznych, lata 2004-2008 Tabela 4-2 Grupa według załącznika do 4 rozporządzenia w sprawie wdrożenia Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (4. BImSchV) 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok Wytwarzanie ciepła, górnictwo, energia 75 85 142 138 96 4 Kamienie i ziemie, szkło, ceramika, materiały budowlane 5 11 9 9 10 3 3 Stal, żelazo i inne metale łącznie z obróbką 8 5 4 4 5 3 7 5 Wyroby chemiczne, lekarstwa, rafinacja oleju mineralnego i dalsze przetwórstwo 12 8 13 6 6 0 0 0 Obróbka powierzchniowa substancjami organicznymi, produkcja materiałów wstęgowych z tworzyw sztucznych, inne przetwórstwo żywicy i tworzyw sztucznych 7 2 5 3 5 Drewno, celuloza 0 1 0 2 0 Drewno, celuloza 4 8 3 2 3 Produkty spożywcze, używki, pasza, produkty rolnicze 5 13 11 22 25 Produkty spożywcze, używki, pasza, produkty rolnicze 24 12 22 25 14 Wykorzystywanie i usuwanie odpadów i innych materiałów 12 16 16 17 13 Wykorzystywanie i usuwanie odpadów i innych materiałów 81 86 84 63 56 Magazynowanie, załadowywanie, wyładowywanie substancji i preparatów 4 7 3 3 9 Magazynowanie, załadowywanie, wyładowywanie substancji i preparatów 9 13 7 9 7 Inne 1 2 3 1 5 Brandenburgia łącznie 95 142 137 170 155 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 84 Wstępna kontrola dotycząca obowiązku przeprowadzenia kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko naturalne Wraz ze zmienioną w ramach realizacji prawa unijnego ustawą o kompleksowej ocenie oddziaływania na środowisko naturalne (UVPG) jako dodatkowy krok proceduralny wprowadzono też wstępną kontrolę dotyczącą obowiązku przeprowadzenia kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko naturalne. Ustawa UVPG rozróżnia odtąd między projektami, w przypadku których przeprowadzenie kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko (UVP) jest obowiązkowe, a projektami, w przypadku których właściwy urząd udzielający zezwolenia musi indywidualnie stwierdzić, czy kompleksowa ocena oddziaływania na środowisko jest konieczna (wstępna kontrola). → Tabela 4-1 Większość wstępnych kontroli dotyczących kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko konieczna była w przypadku instalacji do wykorzystywania energii odnawialnych. I tak z 91 wstępnych kontroli w 2008 roku 29 przeprowadzono w odniesieniu do projektów związanych z energią wiatru, a 57 w zakresie projektów związanych z instalacjami do wytwarzania biogazu. Inne Brandenburgia łącznie 14 8 7 9 7 239 238 296 268 209 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING Udzielone zezwolenia dotyczyły głównie następujących grup technologicznych: wytwarzanie ciepła, górnictwo, energia – tu głównie elektrownie wiatrowe (WKA) (z 54 projektami dotyczącymi energii wiatrowej w 2008 roku) i instalacje do wytwarzania biogazu (BGA) (z 37 instalacjami do wytwarzania gazu w 2008 roku) oraz wykorzystanie / usuwanie odpadów, instalacje do usuwania odpadów. W przypadku 39 proc. 1250 instalacji, na które wydano zezwolenia, przeprowadzono wstępną kontrolę kompleksowej oceny oddziaływania na środowisko. 6 proc. udzielonych zezwoleń połączonych było z kompleksową oceną Tabela 4-3 oddziaływania na środowisko. Również tu przeważały elektrownie wiatrowe – 37 z łącznie 78 przeprowadzonych kompleksowych ocen oddziaływania na środowisko, co odpowiada 47 proc. Dodatkowo w ramach 201 postępowań w sprawie przyspieszenia przedsięwzięć budowlanych przed udzieleniem zezwolenia wydano pozwolenie na przedwczesną budowę. Do 1250 udzielonych zezwoleń dochodzą w latach 2004-2008 jeszcze 448 decyzje, w których wnioskowane zezwolenie zostało odrzucone lub też postępowanie trzeba było wstrzymać – z powodu braku przesłanek. → Tabela 4-3 Liczba nieudzielonych zezwoleń w Brandenburgii w latach 2004-2008 Rok Wstrzymane postępowania Odrzucone wnioski o wydanie zezwolenia Nieudzielone zezwolenia 2004 2005 66 14 80 52 22 2006 74 66 25 91 2007 83 18 101 2008 88 14 102 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 4.2 Stan i monitoring instalacji wymagających wydania zezwolenia Największy odsetek instalacji przewidzianych do monitoringu → Tabela 4-4 stanowią instalacje do wykorzystania energii odnawialnych, zwłaszcza elektrownie wiatrowe, których liczba w 2008 roku wynosiła 2401 pojedynczych instalacji, co odpowiada prawie połowie całego stanu liczebnego instalacji. Tabela 4-4 Wyraźny skok w stanie liczebnym instalacji z roku 2004 do 2005 roku wynika z obowiązującej od 01.07.2005 roku noweli prawnej, zgodnie z którą obowiązkowi uzyskania zezwolenia nie podlega odtąd już tylko farma wiatrowa z kilkoma instalacjami pojedynczymi, ale każda pojedyncza elektrownia wiatrowa, w związku z czym należy uwzględnić ją osobno w stanie liczebnym instalacji. Stan liczebny instalacji wymagających monitoringu w Brandenburgii, uporządkowany według grup technologicznych, lata 2004-2008 Grupa według załącznika do 4 rozporządzenia w sprawie wdrożenia Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (4. BImSchV) 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok Wytwarzanie ciepła, górnictwo, energia 283 1508 1.915 2454 2719 Kamienie i ziemie, szkło, ceramika, materiały budowlane 176 175 171 147 136 Stal, żelazo i inne metale łącznie z obróbką 58 58 61 47 46 Wyroby chemiczne, lekarstwa, rafinacja oleju mineralnego i dalsze przetwórstwo 53 52 53 52 52 34 33 36 40 41 Obróbka powierzchniowa substancjami organicznymi, produkcja materiałów wstęgowych z tworzyw sztucznych, inne przetwórstwo żywicy i tworzyw sztucznych Drewno, celuloza 7 7 7 10 9 1071 1074 1068 833 723 * Wykorzystywanie i usuwanie odpadów i innych materiałów 700 696 715 752 775 Magazynowanie, załadowywanie, wyładowywanie substancji i preparatów 220 215 216 210 200 Produkty spożywcze, używki, pasza, produkty rolnicze Inne 226 231 230 227 227 Brandenburgia łącznie 2828 4049 4472 4772 4928 Tej nowej metody liczenia nie można zastosować w odniesieniu do liczby postępowań o wydanie zezwolenia opisanych w poprzednim rozdziale. W postępowaniach o wydanie zezwolenia wnioskodawca decyduje, ile instalacji pojedynczych zamieszcza we wniosku o udzielenie zezwolenia. * Zmniejszone na mocy noweli prawnej z 2007 roku Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Dalsze informacje: Postępowania o wydanie zezwolenia zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/lbm1.c.330810.de Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING 85 Technika bezpieczeństwa: Na przykładzie monitoringu instalacji do wytwarzania biogazu Instalacja do wytwarzania biogazu w Nennhausen w powiecie Havelland z rozbudowaną ochroną odgromową (zdjęcie: H.-J. Gareis) Wymogi w zakresie techniki zabezpieczeniowej dotyczące instalacji do wytwarzania biogazu służą zapewnieniu skutecznej ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej, a także ochrony zdrowia i pracy w związku z budową, funkcjonowaniem, konserwacją i naprawą instalacji aż do czasu zaprzestania jej działalności. Potencjalne zagrożenia wynikają z wytwarzanego i częściowo składowanego biogazu jako takiego, ze sposobu obchodzenia się z różnymi stosowanymi substancjami, z produktami, maszynami, a także z ewentualnej awarii pojedynczych elementów instalacji oraz z innych oddziaływań pochodzących spoza instalacji (uderzenie pioruna, działanie czynników zewnętrznych itd.). Fakt uwzględnienia i spełnienia wymogów z zakresu techniki bezpieczeństwa należy udokumentować (część składowa wniosku o udzielenie zezwolenia związanego z ustawą o ochronie przed imisją). Dokumenty wniosku wraz z udokumentowanym projektem instalacji oraz udzielone zezwolenie stanowią podstawę do przeprowadzenia późniejszego monitoringu instalacji przez specjalistyczne urzędy. Zadania związane z monitoringiem instalacji zaczynają się od pierwszych oględzin. Po wybudowaniu i uruchomieniu instalacji do wytwarzania biogazu, na którą udzielono zezwolenia związanego z ustawą o ochronie przed imisją, urzędy biorące udział w postępowaniu o wydanie zezwolenia dokonują regularnie pod kierownictwem Krajowego Urzędu ds. Środowiska pierwszego obejścia wraz z rewizją (tzw. odbiór końcowy). Sprawdza się wtedy, czy przestrzegane są postanowienia poboczne. W zakresie wymogów związanych z techniką zabezpieczającą stwierdza się często usterki. Dotyczą one m.in. następujących spraw: • położenie i wykonanie elementów instalacji zmienione w stosunku do wnioskowanego zakresu (zbiorniki, pochodnia awaryjna, trafostacja) – z bezpośrednimi skutkami dla wymogów w zakresie techniki zabezpieczającej; • niepełna realizacja budowlanych środków przeciwpożarowych (uszczelnienie przeciwogniowe otworów przewodów rurowych i kabli, brak ochrony przed najechaniem na wrażliwe elementy instalacji, udokumentowanie klas ochrony przeciwpożarowej użytych elementów budowlanych); • niekompletne oznaczenia, wadliwa dokumentacja w zakresie ochrony przeciwpożarowej, przeciwwybuchowej, ochrony pracy oraz • niepełna realizacja wyników kontroli instalacji dokonanej przez rzeczoznawcę zgodnie z § 29 a Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (BImSchG). W celu usunięcia stwierdzonych usterek przez operatora instalacji Krajowy Urząd ds. Środowiska sporządza protokół końcowego odbioru z konkretnie wyznaczonymi terminami usunięcia usterek. Jakościową i terminową realizację usunięcia usterek przez operatora sprawdzają i dokumentują samodzielnie specjalistyczne urzędy w ramach bieżących kontroli dodatkowych. Dalsze informacje: Odnawialne źródła energii http://www.mugv.brandenburg.de/cms/detail.php/170959 86 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING 4.3 Zapobieganie awariom Mapa 4-2 Obszary eksploatacji zgodnie z rozporządzeniem dotyczącym awarii Betriebsbereiche nach der Störfall-Verordnung Prenzlau Gerdshagen Uckermark OstprignitzRuppin Perleberg Prignitz Pinnow Oberhavel Märkisch Linden Liebenwalde Fehrbellin Barnim Oranienburg Havelland Premnitz Oberkrämer Nauen Wandlitz Velten Schwedt/ Oder Werneuchen MärkischOderland Land Berlin Gusow-Platkow Dahlwitz-Hoppegarten Rüdersdorf Reitwein b. Berlin Fürstenwalde/ Erkner Groß Kreutz Brandenburg Spree Stahnsdorf Schönefeld an der Havel Beelitz Oder-Spree Frankfurt Potsdam- Linthe Königs(Oder) Zossen WusterMittelmark hausen Storkow/Mark EisenhüttenWiesenburg/ stadt Mark Am Mellensee DahmeSpreewald TeltowObszary eksploatacji z Betriebsbereich mit Grundpflichten Lübben podstawowymi obowiązkami Fläming Golßen Guben (Spreewald) Obszary eksploatacji z rozszerzonymi obowiązkami Betriebsbereich mit erweiterten Pflichten Cottbus Vetschau/ Ośrodek z kilkoma eksploatacji Standort mitobszarami mehreren Betriebsbereichen Spreewald Potsdam Landesgrenze Granica kraju związkowego Granica powiatu Kreisgrenze Elbe-Elster Dwa obszary eksploatacji stehen znajdująunter się pod nadzorem Zwei Betriebsbereiche Aufsicht desKrajowego Landesamtes Urzędu ds. Górnictwa, Geologii i Surowców.die Pozostałe für Bergbau, Geologie und Rohstoffe; übrigenobszary Betriebseksploatacji monitorowane są przez Krajowy Urząd ds. Środowiska. bereiche stehen unter Aufsicht des Landesumweltamtes Röderland Ober- SpreeDöbern spreeNeiße waldSpremberg Lausitz Schwarzheide Quelle: LUA, 2009 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Zabezpieczenie instalacji zagrożonych awarią Wymóg zachowania szczególnie wysokiego stopnia bezpieczeństwa instalacji dotyczy ośrodków eksploatacji, w których istniejące ilości niebezpiecznych substancji mogą doprowadzić do poważnych wypadków (awarii). Tego rodzaju ośrodki eksploatacji, np. niektóre zakłady chemiczne, duże magazyny zbiorników lub rafinerie, podlegają zapisom rozporządzenia o awariach (12. BImSchV). Określa się je mianem obszarów eksploatacji. Mapa pokazuje rozmieszczenie tych obszarów na terenie kraju związkowego Brandenburgia. ← Mapa 4-2 Na podstawie rodzaju i ilości niebezpiecznych substancji można ustalić, czy w odniesieniu do danego obszaru eksploatacji oprócz tzw. obowiązków podstawowych (unikanie awarii, środki zaradcze mające na celu ograniczenie ewentualnych skutków awarii, zgłaszanie zdarzeń) należy spełnić dodatkowo też rozszerzone obowiązki (sporządzanie planów alarmowych i planów zapobiegania niebezpieczeństwom, informowanie opinii publicznej o środkach bezpieczeństwa itd.). Obszary eksploatacji podlegają ponadurzędowo skoordynowanym intensywnym programom monitoringu zgodnie z § 16 rozporządzenia o awariach. W latach 2008-2009 nie odnotowano w Brandenburgii przypadków awarii. W odniesieniu do obszarów eksploatacji położonych w pobliżu Polski obowiązują uzupełniające postanowienia zawartej w 1992 roku w Helsinkach Konwencji UNECE (Europejska Komisja Gospodarcza ONZ) w sprawie transgranicznych skutków awarii przemysłowych. UNECE: United Nations Economic Commission for Europe Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING 87 4.4 Inne postępowania administracyjne Ewidencja instalacji zgodnie z 26 rozporządzeniem dotyczącym Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (26. BImSchV – pola elektromagnetyczne) W przypadku ewidencji instalacji, o których należy powiadomić Krajowy Urząd ds. Środowiska zgodnie z zapisami rozporządzenia o polach elektromagnetycznych (26. BImSchV), mamy do czynienia z instalacjami wysokiej częstotliwości (stacjonarne urządzenia radionadawcze, np. w zakresie telefonii komórkowej) lub też z instalacjami niskiej częstotliwości, na które nie wydano zezwolenia gdzie indziej (np. niektóre przewody energetyczne) w obszarach zamieszkałych. → Tabela 4-7 Postępowania dotyczące środków prawnych Jedną z głównych części środków prawnych składanych przez wnioskodawców, sąsiadów względnie operatorów instalacji stanowią sprzeciwy ze strony sąsiadów, którzy czują się dotknięci skutkami instalacji, na które udzielono zezwolenia zgodnie z ustawą o ochronie przed imisją. Rozpatrywane są również środki prawne adresatów odmownych decyzji administracyjnych, którzy muszą spełnić pewne określone ustalenia (np. dozbroić instalacje) albo którzy otrzymują zezwolenia zawierające postanowienia dodatkowe. → Tabela 4-5 Opieka nad specjalistycznymi zakładami utylizacji Krajowy Urząd ds. Środowiska zobowiązany jest do monitorowania specjalistycznych zakładów utylizacji. Zewnętrzni, dopuszczeni orzecznicy sprawdzają specjalistyczne zakłady utylizacji (rozporządzenie o specjalistycznych zakładach utylizacji – EfBV) oraz wspólnoty podmiotów utylizacyjnych (dyrektywa dotycząca wspólnot podmiotów utylizacyjnych – EgRL), wystawiają im certyfikaty i przedkładają je Krajowemu Urzędowi ds. Środowiska. Certyfikat ten można utracić w przypadku naruszenia prawa. Liczba rejestracji i kontroli utrzymuje się od lat w sumie na tym samym poziomie. → Tabela 4-8 → Tabela 4-9 Postępowania partycypacyjne – kierunkowe planowanie zabudowy W ramach swoich zadań wykonawczych Krajowy Urząd ds. Środowiska sprawdza m.in., czy kierunkowe planowanie zabudowy gmin jest zgodne z wymogami ustawy o ochronie przed imisją, wymogami związanymi z gospodarką wodną i wymogami w zakresie specjalistycznej ochrony przyrody, a w szczególności, czy jest zgodne z prawem o ochronie gatunków. → Tabela 4-6 Tabela 4-5 Liczba postępowań w sprawie środków prawnych prowadzonych w Krajowym Urzędzie ds. Środowiska w latach 2007-2008 Złożone pozwy i wnioski o tymczasową ochronę prawną Złożone sprzeciwy 2007 rok 2008 rok 2007 rok Obszar Regionalny Wschód 92 167 27 2008 rok 18 Obszar Regionalny Zachód 93 142 26 23 Obszar Regionalny Południe 98 341 32 28 Krajowy Urząd ds. Środowiska łącznie 283 650 85 69 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Tabela 4-6 Udział oddziałów regionalnych w planowaniu urbanistycznym gmin w latach 2007-2008 Powiaty, wydzielone miasta, wybrane miasta 2007 rok 2008 rok Obszar Regionalny Wschód Märkisch-Oderland, Oder-Spree, Frankfurt nad Odrą 206 227 Barnim, Uckermark, Eberswalde, Prenzlau 190 185 Obszar Regionalny Zachód Potsdam-Mittelmark, Havelland, Poczdam, Brandenburg nad Hawelą 227 264 Oberhavel, Ostprignitz-Ruppin, Prignitz 223 225 Obszar Regionalny Południe Dahme-Spreewald, Teltow-Fläming 150 228 Spree-Neiße, Elbe-Elster, Oberspreewald-Lausitz, Cottbus Brandenburgia łącznie 212 208 1208 1337 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Tabela 4-7 Realizacja zgłoszeń w sprawie instalacji zgodnie z 26 rozporządzeniem dotyczącym Federalnej ustawy o ochronie przed imisją (26. BlmSchV – pola elektromagnetyczne) w oddziałach regionalnych w latach 2007-2008 Instalacje niskiej częstotliwości Instalacje wysokiej częstotliwości 2007 rok 2008 rok 2007 rok Obszar Regionalny Wschód 166 100 278 214 Obszar Regionalny Zachód 259 175 156 243 Obszar Regionalny Południe Brandenburgia łącznie 61 87 221 160 486 361 655 617 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 88 2008 rok Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING Tabela 4-8 Specjalistyczne zakłady utylizacji podlegające obowiązkowi monitoringu Stan z 01.01.2007 roku Stan z 31.12.2008 roku Techniczne organizacje monitoringowe (TÜO) z siedzibą na terenie kraju związkowego Brandenburgia 3 4 Wspólnoty podmiotów utylizacji (EG) z siedzibą na terenie kraju związkowego Brandenburgia 2 2 Rzeczoznawcy na terenie kraju związkowego Brandenburgia 14 16 Dopuszczone podmioty edukacyjne (EfBV) na terenie kraju związkowego Brandenburgia 9 10 391 362 Zbieranie 292 265 Transport 303 272 Składowanie 209 195 Obróbka 207 192 Wykorzystanie 112 99 Usuwanie 22 19 Pośrednictwo 17 33 10 18 Certyfikowane przedsiębiorstwa z tego certyfikaty według działalności Handel Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Tabela 4-9 Liczba certyfikowanych specjalistycznych zakładów utylizacji w Brandenburgii Łącznie 362 Stan z 31.12.2008 roku Z tego Firmy z umową o monitoringu jednej z czterech Brandenburskich Technicznych Organizacji Monitoringowych 127 Firmy certyfikowane przez 23 TÜO z siedzibą poza terenem kraju związkowego Brandenburgia 103 Zakłady utylizacji będące członkiem dwóch Brandenburskich Wspólnot Utylizacji 46 Liczba zakładów w Brandenburgii sprawujących opiekę nad 10 wspólnotami utylizacji mającymi główną siedzibą na terenie innych krajów związkowych 86 Liczba specjalistycznych zakładów utylizacji, nad którymi opiekę sprawują brandenburskie TÜO i EG w pozostałych 11 krajach związkowych 118 Certyfikowane wyłączne przedsiębiorstwa transportowe 133 Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Postępowania administracyjne – przewożenie odpadów za granicę Krajowy Urząd ds. Środowiska prowadzi postępowania administracyjne konieczne do przewozu odpadów za granicę. W ramach tego prowadzi się z państwem odbierającym postępowania notyfikacyjne przewidziane w międzynarodowych umowach i niemieckich ustawach. → Tabela 4-10 Tabela 4-10 Zezwolenia transportowe Krajowy Urząd ds. Środowiska udziela zezwoleń transportowych (TG) na transporty odpadów organizowane w ramach działalności gospodarczej i prowadzi postępowania administracyjne wynikające z kontroli obowiązków, których należy przy tym przestrzegać (np. podczas przeprowadzania kontroli policyjnych na autostradach). → Tabela 4-11 Postępowania administracyjne dotyczące przewozu odpadów za granicę w 2008 roku Postępowania notyfikacyjne dotyczące przewozu odpadów za granicę 141 Z tego rozstrzygnięto 107 Z tego opracowano, jednak bez zakończenia (np. w przypadku zwrotu) 34 Decyzje w przypadku kontroli Urzędu Celnego / Urzędu Federalnego ds. Ruchu Towarowego (BAG) 85 Decyzje dotyczące rozgraniczenia odpadów i nieodpadów 7 Decyzje w ramach postępowań notyfikacyjnych z niepełnym wykorzystaniem 3 Decyzje o nielegalnie wprowadzonych odpadach, których nie można cofnąć 1 Postępowania dotyczące cofnięcia nielegalnie przewiezionych odpadów 5 Ewidencja dokumentów towarzyszących w przypadku transgranicznego przewozu odpadów ok. 15 tys. Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Tabela 4-11 Czynności administracyjne dotyczące zezwoleń transportowych w latach 2007-2008 2007 rok 2008 rok 138 174 Zezwolenia transportowe Wszczęcie postępowań w sprawie wykroczenia 8 1 Decyzje w przypadku kontroli Federalnego Urzędu ds. Ruchu Transportowego (BAG) 17 19 198 267 Procedury monitoringowe, kontrole i pomoc urzędowa Źródło: Krajowy Urząd ds. Środowiska, 2009 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku ZEZWOLENIA I MONITORING 89 90 Stan środowiska w Brandenburgii w 2008/09 roku