docPROGRAM ZAJĘĆ DODATKOWYCH Z ELEMENTAMI HORTITERAPII
download 
Reklamacja Transkrypt
PROGRAM ZAJĘĆ DODATKOWYCH Z ELEMENTAMI HORTITERAPII
Słubice, wrzesień 2014 SPIS TREŚCI STRONA Spis treści………………………………………………………………………… 1 Wprowadzenie......................................................................................................... 3 Założenia wstępne programu................................................................................... 8 Cele ogólne programu.............................................................................................. 8 Cele szczegółowe programu.................................................................................... 8 Zadania programowe............................................................................................... 9 Miejsca realizacji programu.................................................................................... 10 Baza materiałowa.................................................................................................... 10 Wykonawcy programu............................................................................................ 11 Formy pracy............................................................................................................. 11 Metody pracy........................................................................................................... 11 Oczekiwane osiągnięcia uczniów............................................................................ 12 Długodystansowe korzyści wynikające z realizacji programu............................... 12 Ewaluacja................................................................................................................ 13 Przykładowe scenariusze zajęć............................................................................... 13 Wrzesień.......................................................................................................13 Październik.................................................................................................. 19 Listopad....................................................................................................... 25 Grudzień...................................................................................................... 30 Styczeń – luty.............................................................................................. 35 Marzec......................................................................................................... 42 Kwiecień...................................................................................................... 48 Maj............................................................................................................... 53 Czerwiec...................................................................................................... 58 Bibliografia.............................................................................................................. 62 WPROWADZENIE O tym, że obcowanie z przyrodą i wykorzystywanie jej naturalnych właściwości ma moc terapeutyczną i leczniczą, wiadomo już od bardzo dawna. Od zarania dziejów ludzie obserwując przyrodę i będąc jej nierozerwalną częścią odnajdowali w jej elementach, a zwłaszcza w roślinach właściwości wspomagające ich procesy życiowe. Odkrywali lecznicze właściwości roślin nie tylko w postaci wyciągów, naparów, czy okładów, ale również poprzez bezpośredni kontakt z żywą przyrodą, która stanowiła ich naturalne otoczenie. Do dnia dzisiejszego popularne są niekonwencjonalne metody leczenia różnych schorzeń lub wspomaganie medycyny za pomocą ziół, ale także za pomocą obcowania z przyrodą. Ludzie wierząc w uzdrawiającą moc natury zaczęli dążyć do tego, aby być jak najbliżej niej. Ta potrzeba zaowocowała w powstawanie ogrodów, ogródków, parków, zieleńców o różnej formie, wielkości i przeznaczeniu. Ogrody spełniały rolę użytkową, gdzie ludzie uprawiali owoce, warzywa i zioła, a także rolę ozdobną, gdzie ludzie wypoczywali, spacerowali, regenerowali siły umysłowe i fizyczne. Powstały ogrody edukacyjne, kolekcjonerskie ogrody botaniczne oraz inne miejsca prywatne i publiczne oparte o założenia ściśle związane z głęboką ludzką potrzebą otaczania się zielenią, roślinnością, elementami przyrody żywej i nieożywionej. Ludzie dostrzegając uzdrawiającą moc natury zaczęli również wykorzystywać ogrody do celów terapeutycznych i rehabilitacyjnych. Tak narodziła się idea hortiterapii (hortus – łac. ogród). Joanna Nowak w opracowaniu „Terapia ogrodnicza w krajach europejskich” [1.] w bardzo konkretny sposób definiuje terapię ogrodniczą jako „wykorzystanie roślin i pracy w ogrodzie przez profesjonalnych terapeutów w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka oraz stosunków międzyludzkich.” Autorka wyróżnia dwa rodzaje terapii ogrodniczej: terapię czynną i bierną. Terapia czynna związana jest z aktywną pracą w ogrodzie, a terapia bierna polega na samym przebywaniu w ogrodzie, w otoczeniu roślin. W wielu krajach europejskich zakładane są gospodarstwa terapeutyczne specjalizujące się właśnie w prowadzeniu „zielonej terapii” dla różnych grup pacjentów (Nowak J. 2008). Monika Latkowska w opracowaniu „Hortiterapia – rehabilitacja i terapia przez pracę w ogrodzie” [2.] krótko przytacza początki terapii z wykorzystaniem ogrodów. Już w czasach starożytnych uważano, że spacery po ogrodach pozytywnie wpływają na samopoczucie osób z zaburzeniami umysłowymi. Na przełomie XVIII i XIX wieku w Stanach Zjednoczonych, Anglii i Hiszpanii zaczęto szerzej dostrzegać i wykorzystywać związek ludzi i roślin dla prowadzenia terapii psychiatrycznych. Na początku XIX wieku w Hiszpanii wprowadzono do programów terapeutycznych osób z zaburzeniami umysłowymi prace ogrodnicze i polowe, a ośrodki dla umysłowo chorych zaczęto lokalizować na terenach wiejskich. W roku 1817 przy klinice psychiatrycznej w Stanach Zjednoczonych założono kompleks parkowo – leśno – łąkowy obok sadu i ogrodu warzywnego, w którym pracowali i odpoczywali pacjenci kliniki. Pod koniec XIX wieku pracę w ogrodach zaczęto wykorzystywać do wspomagania rozwoju i procesu nauki dzieci z zaburzeniami umysłowymi. W czasach obu wojen światowych zaczęto organizować ogrody przy szpitalach, gdzie leczono ofiary działań wojennych, a praca i przebywanie w otoczeniu roślin i zieleni było elementem terapii fizycznej i psychologicznej. W roku 1936 w Anglii ogrodnictwo zostało oficjalnie uznane za metodę terapii dla osób fizycznie i psychicznie chorych, w roku 1951 terapia ogrodnicza stała się oficjalną metodą leczenia w szpitalu geriatrycznym Michigan State Hospital, a cztery lata później w Stanach Zjednoczonych przyznany został pierwszy tytuł magisterski w tej dziedzinie (Latkowska M.J., 2008). W Polsce obecnie hortiterapia jako innowacja we wspomaganiu rehabilitacji jest stosowana na przykład przez Szpital Dziecięcy św. Ludwika w Krakowie, gdzie założenia hortiterapii realizowane są w rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi [3.]. O tym, że hortiterapia jako metoda wspomagania rehabilitacji lub nawet forma terapii specjalistycznej zyskuje coraz większe uznanie również w naszym kraju, świadczy wzrost zainteresowania tym zagadnieniem szerokiej grupy specjalistów w dziedzinie medycyny i ogrodnictwa, a także różnych instytucji związanych z pracą na rzecz osób chorych, upośledzonych i niepełnosprawnych. W wyniku wzrostu zainteresowania hortiterapią 15 marca 2012 roku w Krakowie odbyła się I Ogólnopolska Konferencja „Hortiterapia – stan obecny i perspektywy rozwoju terapii ogrodniczych” [4]. Praca z dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną fizycznie i umysłowo w różnych stopniach (z upośledzeniem intelektualnym w stopniu lekkim w Zasadniczej Szkole Zawodowej w zawodzie ogrodnik oraz z upośledzeniem intelektualnym w stopniu umiarkowanym i znacznym w szkole Przysposabiającej do Pracy), pozwoliła mi na przeprowadzenie wielu własnych ciekawych obserwacji pod kątem wpływu przyrody oraz pracy w ogrodzie na ich zachowanie, samopoczucie i rozwój. Z moich obserwacji wynika, że zarówno uczniowie z upośledzeniem intelektualnym w stopniu lekkim jak i w stopniu umiarkowanym i znacznym o wiele bardziej preferują zajęcia prowadzone w formie praktycznej na terenie szkolnego zieleńca, ogrodu warzywnego i sadu. Zajęcia te odbywają się zgodnie z naturalnym rytmem zmian pór roku, wiosną i jesienią w terenie, natomiast zimą w szkolnej pracowni technicznej. Jesienią, gdy zaczyna się rok szkolny, uczniowie przede wszystkim porządkują kwietniki i rabaty z przekwitających roślin, plewią chwasty, przycinają żywopłoty, wygrabiają z trawników liście, w ogrodzie i sadzie szkolnym zbierają plony warzyw i owoców, przycinają drzewka i krzewy owocowe, uprzątają i kompostują resztki pożniwne. Wiosną, kiedy rusza wegetacja, uczniowie przygotowują glebę pod nowe zasiewy i nasadzenia, wykaszają trawniki, plewią rabaty i uprawy warzyw, sporządzają sadzonki z krzewów ozdobnych, obserwują rozwój „swoich” roślin. Zimą natomiast w szkolnej pracowni technicznej uczniowie naprawiają i konserwują narzędzia ogrodnicze, przygotowują doniczki z podłożem do wysiewu nasion roślin ozdobnych i warzyw na rozsadę, pielęgnują rozsadę aż do uzyskania sadzonek gotowych do wysadzenia do gruntu. W tym czasie też obserwują rozwój roślin, przygotowują plany wiosennych nasadzeń i prac koniecznych do wykonania jeszcze przed wakacjami. Te wszystkie czynności wymagają od uczniów zachowania określonych zasad, np.: zachowania podstawowych zasad BHP, stosowania środków ochrony indywidualnej, zachowania szczególnej ostrożności podczas pracy samodzielnej i grupowej, zachowania właściwych postaw społecznych (np.: uszanowanie pracy własnej i innych), zachowania kultury osobistej podczas współpracy z innymi uczniami, czy z nauczycielem. Te czynności wiążą się również z pracą poza murami szkoły, a to oznacza zróżnicowane warunki pogodowe, konieczność wyjścia na dwór kiedy jest bardzo ciepło lub bardzo zimno, dostosowania ubioru do warunków pogodowych, dostosowania się do trudnych warunków pracy. Uczniowie otrzymują zadania dostosowane do ich możliwości fizycznych i ruchowych, a jednocześnie wiedzą, że praca każdego z nich ma ogromne znaczenie dla pracy grupowej i końcowego efektu w postaci pięknego zakątka ozdobnego, czy dobrych warzyw i owoców, które będą zbierać po wakacjach. W zdecydowanej większości starają się jak najlepiej wykonać powierzone zadania i czynności. Mają ogromną satysfakcję i radość z tego, że ich praca jest zauważana i doceniana, że ich praca przynosi efekty, które mogą zobaczyć, dotknąć, posmakować. Czują się bardzo ważni i dowartościowani, kiedy o nich mówi się, że np.: bardzo dobrze pracują, bardzo ładnie dbają o otoczenie szkoły, sadzą piękne kwiaty, są zdyscyplinowani, grzeczni, tworzą nie tylko ładne otoczenie, ale dzięki ich pracy inni uczniowie na innych zajęciach mogą owoce i warzywa przerobić na zdrowe surówki, czy inne przetwory. Uczniowie czynnie uczestniczący w tworzeniu i pielęgnacji swojego otoczenia, jakim jest szkolny zieleniec, ogród i sad, czują się też za ten teren odpowiedzialni, zwracają uwagę swoim kolegom i koleżankom na to, aby nie niszczyli zieleni, nie łamali gałęzi w sadzie, nie deptali rabat, gdyż tam rosną kwiaty. Ma to bardzo istotne znaczenie dla kształtowania się osobowości potrafiącej panować nad emocjami, nerwami, agresją, osobowości uspołecznionej, nastawionej na dobro nie tylko swoje własne , ale też innych. Uczniowie, którzy praktycznie co dzień pracują w otoczeniu roślin, zieleni, są wrażliwsi na przyrodę także poza własnym szkolnym ogrodem. Bardzo często uwidacznia się to podczas wycieczek lub wyjść terenowych, kiedy zwracają uwagę nie tylko na rośliny i piękno elementów przyrodniczych, które mijają po drodze, ale również na efekty wandalizmu w parkach, czy w innych miejscach. Wiedzą, ile wysiłku i starania ktoś inny włożył w to, aby w mieście było ładnie, ponieważ sami uczestniczą w procesie tworzenia i dbania o otoczenie. Często też przy okazji innych zajęć sami zaczynają rozmowę na temat prac, które jeszcze zostały do wykonania w ogrodzie i zieleńcu, wyrażają chęć pracy lub chęć przebywania na dworze. Bardzo ważnym aspektem zajęć praktycznych w ogrodnictwie jest dla uczniów upośledzonych w różnym stopniu możliwość nabycia umiejętności pracy, które będą mogli wykorzystać w przyszłości. Zwiększa to szanse młodzieży upośledzonej na podjęcie pracy związanej z pielęgnacją miejskich terenów zielonych, w centrach, szkółkach, gospodarstwach ogrodniczych, związanej z konserwacją terenów osiedlowych, przy instytucjach użyteczności publicznej itp. Uczniowie podczas prac ogrodniczych nabywają nie tylko umiejętności związanych z wykonywaniem określonych czynności, ale także nabywają większej pewności siebie, poczucia własnej wartości, umiejętności współpracy w zespole, dostosowania się do wymagań przełożonego, funkcjonowania w społeczeństwie. Dla młodzieży upośledzonej w różnym stopniu niezmiernie istotne jest również porozumienie z osobą prowadzącą zajęcia, która wyznacza zadania, dogląda przebiegu prac, analizuje efekty pracy, wskazuje niedociągnięcia, chwali za rzetelność i dokładność. W warunkach szkolnych jest to oczywiście nauczyciel, który poprzez pracę z uczniami przygotowuje ich do pełnienia roli przyszłego pracownika i obywatela. Praca w ogrodzie pozwala na swobodniejszą wymianę pomiędzy opiekunem a podopiecznymi myśli, spostrzeżeń, wiedzy, wiadomości na różne tematy, poglądów, radości i trosk. Praca w ogrodzie pozwala na lepsze poznanie się nawzajem, rozwiązywanie problemów, wsparcie emocjonalne poprzez możliwość prowadzenia indywidualnych rozmów z uczniami. Wspólna praca bardzo zbliża i wzmacnia wzajemny szacunek, ponieważ uczniowie widzą, że nauczyciel nie tylko uczy i wydaje dyspozycje, ale również pracuje, schyla się, grabi, plewi, brudzi się, lub też go coś boli. Jakże ważnym i przyjemnym momentem jest wspólny odpoczynek po pracy, odłożenie narzędzi na bok, przyjrzenie się efektom wspólnej pracy, a następnie chwilowe rozkoszowanie się ciepłem słońca wiosną, czy wypicie ciepłej herbaty po wysprzątaniu wszystkich liści z trawników jesienią. W tych momentach mówię zawsze moim uczniom, że wykonaliśmy mnóstwo porządnej pracy i widzę, jak bardzo są zadowoleni i dowartościowani, na ich twarzach pojawia się uśmiech zadowolenia pomimo zmęczenia. To także jest bardzo ważny element nie tylko w procesie ich nauczania, ale terapii i rehabilitacji. Podczas pracy z dziećmi i młodzieżą z upośledzeniem zarówno intelektualnym jak i ruchowym w różnym stopniu należy mieć na uwadze to, że bardzo wiele czynności osoby pełnosprawne wykonują automatycznie i są to dla nich sprawy bardzo oczywiste i proste, natomiast te same czynności dla osób niepełnosprawnych, a szczególnie dzieci, są nieraz niemalże nieosiągalne, albo bardzo trudne. Dlatego też niniejszy program zwraca uwagę na proste (zdawałoby się) czynności, których wykonanie dla dzieci niepełnosprawnych dorasta do rangi sukcesu. Dla niepełnosprawnych sukcesem może być ujęcie w dwa palce okrągłego i gładkiego kasztana lub wykonanie pięknego obrazu z zasuszonych liści. Sukcesem może być bezbłędne policzenie pięciu płatków na jednym kwiatku lub zapamiętanie trudnej nazwy pięknie pachnącej macierzanki. Ogród daje osobom niepełnosprawnym wiele możliwości osiągnięcia ich osobistych mniejszych lub większych sukcesów. Bardzo często mają miejsce sytuacje, kiedy na przerwy między lekcjami wychodzą pozostali uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego w Słubicach. Najmłodsze dzieci widząc narzędzia ogrodnicze i starszych kolegów pracujących przy szkole, biegną i pytają, czy mogą pomóc, bardzo chętnie dołączają się do prac ogrodniczych i porządkowych. Bardzo chętnie również biorą udział w szkolnych akcjach ekologicznych, podczas których mogą samodzielnie sadzić rośliny, grabić liście, czy ogólnie obcować z otoczeniem przyrodniczym. Niniejszy program powstał z myślą o uczniach szkoły podstawowej i gimnazjum, którzy nie mają w programach nauczania przedmiotów związanych z ogrodnictwem, a tym bardziej z zajęciami o charakterze praktycznym na terenie ogrodu czy parku. Program powstał w odpowiedzi na potrzeby młodszych dzieci związane z chęcią pracy w ogrodzie, jak również z chęcią niesienia pomocy przy pielęgnacji wspólnego szkolnego zielonego otoczenia. Program jest również wynikiem osobistej pasji, którą chciałabym podzielić się z innymi oraz własnych wieloletnich doświadczeń związanych z pracą w ogrodzie - z pracą, która koi nerwy, pozwala psychicznie odpocząć, wyciszyć się, wzmacnia mięśnie, podnosi odporność i daje mnóstwo radości i satysfakcji. ZAŁOŻENIA WSTĘPNE PROGRAMU • Program skierowany jest do uczniów specjalnej szkoły podstawowej i specjalnego gimnazjum oraz do uczniów zespołów edukacyjno – terapeutycznych na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym. • Program zawiera propozycje zajęć terenowych i warsztatowych związanych z uprawą roślin ozdobnych i użytkowych, z pielęgnacją ogrodu, z czynnym i biernym obcowaniem z przyrodą. • Czas trwania zajęć: godzina lekcyjna 45 minut. • Zadania dostosowane są do indywidualnych możliwości intelektualnych i fizycznych uczniów. • Uczniowie zadania wykonują w swoim tempie. Praca niedokończona na jednych zajęciach może być kontynuowana na zajęciach następnych – liczy się efekt końcowy pracy. CELE OGÓLNE PROGRAMU • Wspieranie rozwoju fizycznego i intelektualnego dzieci i młodzieży. • Wykorzystanie bogactwa świata przyrodniczego oraz bodźców płynących z otoczenia naturalnego do wspomagania procesów nauczania, terapii i rehabilitacji dzieci i młodzieży. CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU • Uwrażliwianie dzieci i młodzieży na piękno otaczającej nas przyrody oraz na estetykę najbliższego otoczenia człowieka, jakim jest ogród przyszkolny lub przydomowy. • Wdrażanie dzieci i młodzieży do pracy na rzecz wspólnego dobra poprzez wspólną pielęgnację szkolnego ogrodu. • Rozwijanie zainteresowań przyrodniczych. • Wzmacnianie poczucia własnej wartości dzieci i młodzieży poprzez wskazywanie pozytywnych efektów wykonywanej pracy w ogrodzie. • Rozwijanie poczucia poszanowania pracy własnej i innych osób. • Wykorzystanie właściwości roślin do wzbogacenia jakości życia dzieci i młodzieży poprzez wzbogacenie ich zasobów wiedzy i umiejętności, zasobów słownictwa, zasobów odbieranych bodźców z otoczenia; • Poprawa kondycji fizycznej i odporności poprzez fizyczne prace w ogrodzie , spacery i przebywanie na świeżym powietrzu. • Usprawnianie narządów wzroku, słuchu, smaku, ruchu, węchu poprzez wykorzystanie właściwości elementów przyrodniczych: barw, smaków, zapachów, faktury, plastyczności, wydawanych dźwięków. • Rozwijanie kreatywności poprzez planowanie nowych roślin w ogrodzie, wykorzystanie elementów roślinnych do tworzenia prac plastycznych. • Rozwijanie spostrzegawczości i umiejętności wyciągania wniosków z zaobserwowanych zjawisk lub wykonanych czynności. • Wdrażanie nawyku zdrowego odżywiania poprzez wykorzystanie warzyw i owoców do przyrządzania prostych posiłków. • Rozwijanie zdolności manualnych poprzez wykonywanie precyzyjnych czynności • Rozwijanie zdolności społecznych poprzez wspólną pracę i wspólny wysiłek. • Rozwijanie i utrwalanie nawyku zachowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania prac ogrodniczych i warsztatowych. ZADANIA PROGRAMOWE • Uświadomienie dzieciom, młodzieży oraz rodzicom pozytywnego wpływu środowiska przyrodniczego oraz pracy w ogrodzie na ich samopoczucie, zdrowie, kondycję, samoocenę i dowartościowanie w oczach własnych i innych osób. • Zapewnienie dzieciom i młodzieży bezpiecznych i ciekawych form spędzenia czasu w bliskim kontakcie z otoczeniem przyrodniczym oraz z wykorzystaniem materiałów naturalnych podczas zajęć warsztatowych. • Uświadomienie dzieciom i młodzieży zagrożeń wynikających z niewłaściwego wykonywania prac ogrodniczych i warsztatowych oraz wdrażanie do systematycznego przestrzegania zasad BHP podczas wykonywania wszelkich prac fizycznych i zajęć manualnych. • Zawracanie uwagi na dokładność i estetykę wykonywanych zadań. • Zwracanie uwagi na wzajemne relacje dzieci i młodzieży oraz budowanie pozytywnych relacji z nauczycielem prowadzącym, również pod kątem przyszłych relacji pracownik – współpracownik oraz pracownik - pracodawca. • Indywidualizacja pracy z dzieckiem wymagającym szczególnej uwagi. • Dostosowanie zadań do możliwości intelektualnych i fizycznych dzieci i młodzieży. • Konsultacje z wychowawcami, terapeutami i rodzicami w przypadku zaobserwowania niepokojących zachowań i sytuacji z udziałem dziecka zaistniałych w trakcie zajęć terenowych i warsztatowych. • Ewaluacja programu. MIEJSCA REALIZACJI PROGRAMU • Teren szkolnego zieleńca, parku i ogrodu przy Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym w Słubicach. • Pracownia techniczna Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego w Słubicach. • Szkolne centrum multimedialne z dostępem do internetu oraz biblioteka szkolna. • Szkolna pracownia gastronomiczna. • Świetlica szkolna. • Gabinety klasowe. BAZA MATERIAŁOWA • Nasadzenia roślinne na terenie szkolnego zieleńca, parku i ogrodu. • Narzędzia i materiały ogrodnicze będące na wyposażeniu pracowni technicznej i magazynu szkolnego. • Przybory i materiały plastyczne. • Materiały multimedialne. WYKONAWCY PROGRAMU • Program jest skierowany do wszystkich nauczycieli Ośrodka, którzy w swojej pracy z dziećmi i młodzieżą wykorzystują wiedzę i umiejętności uwzględniające aktywny kontakt z przyrodą, ruch fizyczny na świeżym powietrzu oraz zajęcia techniczne z wykorzystaniem materiałów naturalnych. FORMY PRACY • Forma czynna, to jest: • aktywna praca fizyczna w zieleńcu i ogrodzie szkolnym polegająca na wykonaniu określonych zadań związanych z uprawą i pielęgnacją roślin; • wykonywanie czynności warsztatowych związanych z produkcją ogrodniczą; • wykonywanie prac plastycznych z wykorzystaniem materiałów naturalnych. • Forma bierna, to jest: • obcowanie z przyrodą polegające na spacerowaniu, odpoczywaniu w ogrodzie, zieleńcu lub parku, wsłuchiwaniu się w dźwięki natury, rozpoznawanie zapachów, smaków; • wykorzystanie materiałów multimedialnych, książek, prasy, gier, przeprowadzanie quizów w celu poszerzenia wiedzy o przyrodzie, roślinach, ogrodach. METODY PRACY • - instruktaż; • - ćwiczenie praktyczne; • - pogadanka; • - pokaz i obserwacja; • - metoda audiowizualna; • - nauka przez zabawę. OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW • nazywają poznane, najbardziej charakterystyczne rośliny (ozdobne, warzywa, owoce); • wymieniają ważne właściwości znanych roślin; • właściwie dobierają, nazywają i użytkują narzędzia do prac ogrodniczych; • przestrzegają zasad BHP podczas wykonywania różnych prac; • dbają o dokładność i estetykę swojej pracy w ogrodzie; • dbają o dokładność i estetykę swoich prac plastycznych z wykorzystaniem materiałów naturalnych; • szanują pracę własną i innych; • dbają o powierzony im sprzęt; • współpracują zgodnie i sumiennie; • rzetelnie wykonują zadania. DŁUGODYSTANSOWE KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z REALIZACJI PROGRAMU • Poprawa percepcji wzrokowej, słuchowej, dotykowej. • Nabycie umiejętności rozładowania napięcia nerwowego i stresu poprzez konstruktywną pracę, na przykład w ogrodzie przydomowym, czy spacer do parku. • Nabycie umiejętności dostrzegania swoich błędów i eliminowania ich poprzez dokładne wykonywanie zadań. • Nabycie umiejętności organizacji pracy własnej. • Bogatszy zasób słownictwa, wiedzy przyrodniczej oraz umiejętności manualnych. • Nabycie umiejętności dostrzegania pozytywnych efektów swojej pracy, a tym samym podnoszenie samooceny. • Przygotowanie do pełnienia ról społecznych i nawiązywania właściwych relacji w przyszłych miejscach zatrudnienia. • Utrwalenie nawyku dbania o bezpieczeństwo własne i innych podczas wykonywania różnych prac oraz przestrzegania zasad BHP w miejscach pracy. • Wzmocnienie kondycji fizycznej. EWALUACJA W ramach ewaluacji na koniec roku szkolnego zostanie przeprowadzona analiza przydatności zajęć przewidzianych przez program i ich skuteczności pod kątem założonych postulatów. Formy ewaluacji: wnioski na podstawie obserwacji pacy uczniów i ich osiągnięć, test wiedzy ogrodniczej dla uczniów. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ WRZESIEŃ to czas na przystosowanie się do intensywnej pracy w nowym roku szkolnym. W tym miesiącu brzmią jeszcze echa wakacji, odpoczynku, swobodnego spędzania czasu. We wrześniu często bywa jeszcze ładna, słoneczna i ciepła pogoda, która sprzyja powolnemu wdrożeniu się w system szkolnych obowiązków, ale również czynnemu spędzaniu czasu na świeżym powietrzu, na łonie natury. Zajęcia nr 1 Temat: Nasze zielone otoczenie - spacer w zieleni. Miejsce: teren szkolnego zieleńca, parku i ogrodu. Środki dydaktyczne: w tym przypadku środkiem dydaktycznym jest cały teren i wszelkie elementy przyrodnicze i architektoniczne na nim się znajdujące. Metody: pogadanka, pokaz, obserwacja. Cel ogólny: zapoznanie uczniów z obszarem zajęć terenowych. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z zasadami bezpieczeństwa podczas zajęć terenowych; • uczniowie słuchają wstępnych informacji na temat przebiegu i celu zajęć; • zapoznają się z trasą spaceru, który będzie obejmował szkolny zieleniec, park i ogród; • wraz z nauczycielem obchodzą wyznaczone miejsca i poznają elementy roślinne i architektoniczne (ciekawe gatunki roślin, elementy zabawowe, trejaż z różami pnącymi); • rozmawiają o otoczeniu, dzielą się wrażeniami; • dotykają części roślin o różnych fakturach, wąchają pachnące części roślin, smakują dostępne w ogrodzie owoce, np.: maliny, dojrzałe jabłka, czy brzoskwinie; • określają przydatność dostępnych owoców do spożycia; • słuchają dźwięków płynących z otoczenia, próbują określić źródło dźwięku; • w ogrodzie szkolnym poznają gatunki drzew i krzewów owocowych; • wraz z nauczycielem podsumowują wrażenia ze spaceru i pamiętają po umyciu rąk po powrocie z zajęć. Korzyści płynące z zajęć: • spacer w zieleni sprzyja rozmowom o ich własnym otoczeniu, upodobaniach, zainteresowaniach, wymianie doświadczeń związanych z ogrodami, roślinami, jakie posiadają w domach, o ulubionych owocach, a także o tym, czego nie lubią, co im się nie podoba; • spacer w zieleni sprzyja nawiązaniu pozytywnych relacji pomiędzy uczniami i nauczycielem, ale także pomiędzy samymi uczniami; • bezpośredni kontakt z roślinami wzmacnia percepcję wzrokową (barwy, kształty kwiatów, liści), słuchową (szelest liści, szum wiatru, śpiew ptaków), dotykową (faktura liści, obecność kolców, cierni, włosków, meszku; plastyczność elementów przyrodniczych: sypkość piasku, kruchość suchych gałązek, miękkość lub twardość owoców, liści; smakową (różne smaki owoców), węchową (zapach olejków eterycznych w ziołach, zapach kwiatów, zapach opadających liści); • dotlenienie organizmu, odprężenie psychiczne, wzmocnienie mięśni, poprawa kondycji; • konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 2 Temat: Chwast nasz wróg! Miejsce: Teren szkolnego zieleńca. Środki dydaktyczne: rękawice, grabie, pazurki ogrodnicze, wiaderka na chwasty, taczka. Metody: instruktaż, ćwiczenie praktyczne, pokaz, objaśnienie. Cel ogólny: odchwaszczenie wybranego fragmentu zieleńca szkolnego (np.: wybrana rabata). Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z zasadami bezpiecznej pracy narzędziami ogrodniczymi oraz z zadaniami do wykonania; • nauczyciel wyjaśnia, czym jest chwast w ogrodzie, pokazuje przykładowe rośliny będące chwastami i tłumaczy, dlaczego należy chwasty usuwać; • uczniowie zakładają rękawice i wybierają narzędzia do konkretnych czynności (wyrywanie chwastów, zagrabianie ziemi, wywóz chwastów na kompost); • w miejscu wskazanym przez nauczyciela wykonują przydzielone prace (przydział zadań nauczyciel ustala sam, co ma na celu zachowanie dyscypliny przy pracy); • nauczyciel pracuje wspólnie z uczniami i jednocześnie pełni rolę „brygadzisty” nadzorującego pracę; • nauczyciel sprawdza dokładność wykonanej pracy, wraz z uczniami analizuje dokładność wykonanej pracy („sprawdź, czy wyplewiłeś swój kawałek ziemi dokładnie. Jak myślisz, czy dobrze wykonałeś swoją pracę? Co należy ewentualnie poprawić?”); • uczniowie wraz z nauczycielem chowają narzędzia do magazynu zachowując porządek oraz wspólnie podsumowują zajęcia, dzielą się wrażeniami z zajęć; • po zajęciach pamiętają o umyciu rąk. Korzyści płynące z zajęć: • uczniowie nabywają nawyku przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi oraz przy bezpośrednim kontakcie z glebą (ryzyko zakażenia tężcem, skaleczenia, zadrapania, itp); • nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac; • poprzez przydzielone z góry zadania dla poszczególnych osób nabywają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony; • nabywają umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek; • utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie); • ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu; • bezpośredni kontakt z roślinami stymuluje w tym przypadku percepcję wzrokową i zdolność analizy i dokonania wyboru (należy rozpoznać roślinę będącą chwastem i podjąć decyzję, czy należy ją usunąć, czy nie); • praca zespołowa sprzyja nawiązywaniu właściwych relacji koleżeńskich; • postawa nauczyciela jako osoby biorącej czynny udział we wspólnym wysiłku motywuje uczniów do rzetelnego wykonania pracy; • konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 3 Temat: Wyprawa w poszukiwaniu najpiękniejszego liścia. Miejsce: Teren szkolnego zieleńca i parku oraz pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: zebrane liście, stare gazety, długopis. Metody: instruktaż, ćwiczenie praktyczne, zabawa. Cel ogólny: zebranie kolekcji najpiękniejszych liści różnych gatunków roślin, które zostaną wykorzystane na następnych zajęciach do sporządzenia zielnika. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z celem zajęć oraz z zadaniami, jakie będą mieli do wykonania podczas zajęć (zebranie liści, przygotowanie ich do zasuszenia oraz opisanie nazw gatunkowych); • uczniowie zbierają różne liście, które ich zdaniem są najpiękniejsze; • w trakcie zbierania uczniowie poznają nazwy gatunków roślin, z których pochodzą liście oraz poznają ciekawostki związane z poszczególnymi gatunkami (np.: informacja, iż z soku brzozowego pozyskuje się wodę brzozową na wzmocnienie odporności organizmu, z kory wierzby pozyskuje się substancje, z których wytwarza się spirytus salicylowy do odkażania ran, z kasztanowca robi się maści na bolące nogi, z płatków róż robi się perfumy, a z owoców róż zdrowe konfitury na zimę, z owoców pigwowca również robi się konfitury bardzo bogate w witaminę C, które zimą można dodawać do herbaty zamiast cytryny itp.); • w pracowni technicznej zapoznają się z regulaminem pracowni technicznej i słuchają instrukcji nauczyciela, w jaki sposób przygotować liście do zasuszenia oraz samodzielnie podpisują nazwy roślin, z których pochodzą liście (uczniowie niepiszący korzystają z pomocy nauczyciela w zapisie nazwy); • wraz z nauczycielem uczniowie podsumowują zdobyte wiadomości oraz wrażenia z zajęć, po czym idą umyć ręce po zajęciach. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie pozyskują nowe wiadomości na temat roślin rosnących w najbliższym otoczeniu szkoły. • Zbiórka liści może być potraktowana jako zabawa w poszukiwacza skarbów, ale też konkurs na najpiękniejsze liście w kolekcji, co może być motywacją do większego zaangażowania uczniów w wykonanie zadania. • Uczniowie mają możliwość samodzielnego wyboru liści, co sprzyja uruchamianiu procesów decyzyjnych (dziś są to liście, w przyszłości będą dokonywać innych wyborów, które będą wymagały zastanowienia i podjęcia właściwej decyzji). • Konieczność samodzielnego zapisania właściwej nazwy gatunkowej roślin, z których pochodzą liście stymuluje pamięć i koncentrację ucznia. • Ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Wspólna zabawa sprzyja nawiązywaniu właściwych relacji koleżeńskich. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 4 Temat: Wykonanie zielnika. Miejsce: pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: zasuszone wcześniej i opisane liście różnych gatunków roślin, białe kartki formatu A4, klej, czarny pisak, cienkopis lub długopis. Metody: pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: wykonanie zielnika z zebranych liści. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie słuchają objaśnienia nauczyciela, w jaki sposób należy wykonać zielnik; • przeglądają swoje zbiory zasuszonych liści wybierając do swojego zielnika najlepiej zachowane egzemplarze; • w trakcie przeglądania odczytują i powtarzają nazwy gatunkowe roślin; • uczniowie przyklejają liście do kartek zgodnie z instrukcją nauczyciela; • pod przyklejonymi liśćmi zapisują nazwy gatunkowe roślin; • podpisują swoje prace imieniem i nazwiskiem (uczniowie niepiszący korzystają z pomocy nauczyciela); • prezentują swoje prace oraz wraz z nauczycielem podsumowują zajęcia, omawiają swoje wrażenia z zajęć. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie nabywają umiejętności przestrzegania zasad postępowania w konkretnym działaniu poprzez dokładne dostosowanie się do instrukcji wykonania zielnika. • Nabywają umiejętności podejmowania decyzji poprzez samodzielny wybór najlepszych ich zdaniem egzemplarzy liści do umieszczenia w kartach zielnika. • Mają możliwość posiadania własnego zdania, (a posiadanie własnego zdania wzmacnia poczucie własnej wartości) gdyż to oni sami dokonują wyboru liści (dziś są to liście, a w przyszłości będą dokonywali innych wyborów, przy czym bardzo przyda się posiadanie własnego zdania na dany temat). • Poprzez odczytywanie zapisanych przez siebie nazw roślin, ich powtarzania i ponowne zapisywanie na kartach zielnika ćwiczą pamięć i koncentrację oraz poszerzają zasób słownictwa. • Ćwiczą umiejętności manualne poprzez delikatne obchodzenie się z kruchymi suchymi liśćmi, estetyczne przyklejanie ich do kartki papieru, estetyczne wykonanie napisu nazwy gatunkowej rośliny. • Podpisanie pracy własnym imieniem i nazwiskiem jest jak postawienie pieczątki, a to wzmacnia poczucie zadowolenia, a nawet dumy z porządnie wykonanej pracy (a poczucie zadowolenia, a nawet dumy z wykonanej przez siebie pracy jest bardzo motywujące do wykonywania innych zadań w sposób jak najbardziej rzetelny i dokładny). • Prace uczniów mogą być wyeksponowane na szkolnej gazetce lub w innym widocznym miejscu. PAŹDZIERNIK jest miesiącem intensywnej pracy w zieleńcu i parku szkolnym, gdyż na ten miesiąc przypada obfity opad liści z drzew, ale nie tylko, bo także kasztanów i żołędzi, które tak bardzo lubią dzieci. Październik to również szczyt zbioru owoców w sadach i przygotowywania zapasów na zimę. W tym miesiącu jest jeszcze czas na posadzenie cebul roślin ozdobnych, które zakwitną wczesną wiosną. Zajęcia nr 1 Temat: Jesienne porządki w zieleńcu szkolnym. Miejsce: teren szkolnego zieleńca, magazyn z narzędziami ogrodniczymi. Środki dydaktyczne: rękawice, grabie, taczka, miotła, łopata. Metody: instruktaż, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: posprzątanie wyznaczonego terenu w zieleńcu szkolnym. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie zapoznają się z zasadami bezpiecznej pracy narzędziami ogrodniczymi oraz z zadaniami do wykonania; • uczniowie poznają podstawowe narzędzia ogrodnicze, ich nazwy i przeznaczenie; • zakładają rękawice i wybierają narzędzia do konkretnych czynności (grabienie, zamiatanie, wywóz liści na kompost); • w miejscu wskazanym przez nauczyciela wykonują przydzielone prace (przydział zadań nauczyciel ustala sam, co ma na celu zachowanie dyscypliny przy pracy); • nauczyciel pracuje wspólnie z uczniami i jednocześnie pełni rolę „brygadzisty” nadzorującego pracę; • nauczyciel sprawdza dokładność wykonanej pracy, wraz z uczniami analizuje dokładność wykonanej pracy („sprawdź, czy pograbiłeś/pozamiatałeś dokładnie. Jak myślisz, czy dobrze wykonałeś swoją pracę? Co należy ewentualnie poprawić?”); • uczniowie wraz z nauczycielem chowają narzędzia do magazynu zachowując porządek oraz wspólnie podsumowują zajęcia, dzielą się wrażeniami z zajęć; • po zakończonych zajęciach idą umyć ręce. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie nabywają nawyku przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi. • Nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Poprzez przydzielone z góry zadania dla poszczególnych osób nabywają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony. • Nabywają umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek. • Utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie). • Ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Praca zespołowa sprzyja nawiązywaniu właściwych relacji koleżeńskich. • Postawa nauczyciela jako osoby biorącej czynny udział we wspólnym wysiłku motywuje uczniów do rzetelnego wykonania pracy. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 2 Temat: Wyprawa na kasztany i żołędzie. Miejsce: Teren szkolnego zieleńca i parku, pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: kasztany, żołędzie, torby na zbiory. Metody: nauka przez zabawę. Cel ogólny: zebranie kasztanów i żołędzi do wykorzystania na następnych zajęciach do wykonania ludzików. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć oraz zadaniami do wykonania; • wraz z nauczycielem udają się na poszukiwanie kasztanów i żołędzi; • uczniowie zbierają kasztany i żołędzie jednocześnie oceniając ich jakość i przydatność do późniejszego wykorzystania; • wspólnie z nauczycielem przeglądają zbiory i zanoszą je do pracowni technicznej; • sortują okazy według gatunku drzewa (kasztany z kasztanowca i żołędzie z dębu), sortują według wielkości (malutkie, średnie i duże okazy), przeliczają swoje zbiory; • planują, co będą mogli zrobić ze swoich okazów na następnych zajęciach; • wspólnie z nauczycielem podsumowują wrażenia z zajęć i pamiętają o umyciu rąk po skończonych zajęciach. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie spędzają czas wolny na swobodnej zabawie na świeżym powietrzu. • Dzięki aktywności ruchowej (spacerowanie, bieganie, kucanie, schylanie się) wzmacniają mięśnie, usprawniają narządy ruchu. • Dokonują własnych wyborów, które kasztany i żołędzie zatrzymać, a które odrzucić jako nieprzydatne, nieładne, nieodpowiednie. • Zbieranie kasztanów i żołędzi „na ludziki” daje dzieciom dużo radości, gdyż jest to jedno z ulubionych jesiennych zajęć dzieci. • Wspólne zbieranie kasztanów i żołędzi z jednej strony zachęca do rywalizacji (kto nazbiera najwięcej lub największe lub najładniejsze okazy), a z drugiej strony sprzyja nawiązywaniu pozytywnych relacji w grupie (sprawniejsi uczniowie pomagają mniej sprawnym w zbieraniu okazów). • Uczniowie podczas zbierania kasztanów i żołędzi rozróżniają kolory, kształty, faktury poszczególnych egzemplarzy (rożne odcienie brązu, chropowatość czapeczki żołędzia, ostry koniuszek żołędzia, gładka powierzchnia kasztana, kująca zielona łupina kasztana, różne wielkości poszczególnych okazów). • Uczniowie podczas sortowania swoich okazów utrwalają umiejętność liczenia, prawidłowego nazywania drzew i ich owoców oraz ćwiczą umiejętność planowania kolejnych czynności (nazbierałem kasztanów i żołędzi - zrobię z nich ludziki i koniki). • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 3 Temat: Ludziki, koniki i inne stworki. Miejsce: Pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: zebrane wcześniej kasztany i żołędzie, wykałaczki o różnej długości, cyrkiel, czarny marker, klej, kolorowe nici, nożyczki, kartka białego papieru, dziurkacz. Metody: Pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel ogólny: wykonanie różnych postaci z kasztanów i żołędzi. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć oraz techniką wykonania ludzików i innych stworków; • nauczyciel objaśnia przydatność przygotowanych materiałów do wykonania ciekawych prac (cyrkiel pomaga zrobić dziurki w twardych owocach, z białej kartki dziurkaczem wykroimy okrągłe konfetti do wykonania oczu ludzikom, czarnym markerem dorysujemy źrenice, z nici zrobimy włosy i grzywy, które przykleimy klejem); • uczniowie w miarę możliwości samodzielnie wykonują swoje prace, a następnie prezentują wykonane dzieła; • wraz z nauczycielem podsumowują wrażenia z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Praca wytwórcza sprzyja rozwijaniu wyobraźni i kreatywności uczniów. • Praca wytwórcza sprzyja rozwijaniu zainteresowań i hobby (np.: kolekcjonowanie swoich małych „dzieł sztuki”), a jej widoczne efekty w postaci gotowych ciekawych wyrobów motywują do podejmowania innych zadań sprzyjających nauce i rozwojowi uczniów. • Praca wytwórcza sprzyja ćwiczeniom zdolności manualnych i artystycznych uczniów oraz daje poczucie satysfakcji z wykonanych dzieł. • Tworzenie dekoracyjnych wyrobów z materiałów naturalnych ogólnie dostępnych w każdym ogrodzie, czy parku stanowi pożyteczną alternatywę spędzania wolnego czasu wobec pochłaniających czas seriali telewizyjnych lub gier komputerowych często pełnych przemocy i niewłaściwych treści. • Praca wytwórcza jest ogólnie uważana za formę terapii zajęciowej. Zajęcia nr 4 Temat: Zdrowie na talerzu. Miejsce: Szkolny sad i pracownia gastronomiczna. Środki dydaktyczne: jabłka z sadu, marchew, oliwa, przybory kuchenne do wykonania surówki z marchwi i jabłka. Metody: pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: przyrządzenie surówki z marchwi i jabłka. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • wraz z nauczycielem wyruszają do sadu po jabłka prosto z drzewa; • w kuchni zapoznają się z zasadami BHP podczas pracy w kuchni oraz z przyborami kuchennymi (noże, obieraczki, tarka do warzyw); • słuchają instrukcji nauczyciela, jak przyrządzić pyszną surówkę z jabłek i marchewki; • nauczyciel omawia również walory zdrowotne i smakowe owoców, warzyw oraz przetworów warzywno – owocowych, w tym przyrządzanej surówki; • uczniowie wraz z nauczycielem spożywają przyrządzoną surówkę; • uczniowie porządkują kuchnię i wraz z nauczycielem podsumowują zdobytą wiedzę oraz wrażenia z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Wyrabianie nawyku zdrowego odżywiania. • Utrwalanie nawyku zachowywania zasad BHP, czystości i higieny podczas przygotowywania posiłków. • Osobista wyprawa do sadu po jabłka wzmaga apetyt (działanie spaceru po świeżym powietrzu) oraz chęć skosztowania własnoręcznie zerwanych owoców (motywacja do przyrządzenia surówki i jej spożycia - „jeżeli sam zerwałem jabłka z drzewa, to surówka MUSI być dobra!”). • Nabywanie umiejętności samodzielnego przygotowywania prostych zdrowych potraw • wdrożenie warzyw i owoców do codziennej diety. • Zachęta do uprawiania warzyw i owoców w przydomowym ogrodzie, pomagania przy pracach ogrodniczych. Zajęcia nr 5 Temat: Jesienne sadzenie cebul kwiatowych. Miejsce: rabaty przy szkole, magazyn z narzędziami ogrodniczymi. Środki dydaktyczne: cebule tulipanów, narcyzów, szafirków, cebulic, krokusów lub innych dostępnych cebulek roślin ozdobnych sadzonych jesienią, rękawice, łopatki ogrodnicze. Metody: instruktaż, pokaz, objaśnienie. Cel główny: posadzenia na szkolnych rabatach ozdobnych roślin cebulowych. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • wspólnie z nauczycielem udają się do magazynu z narzędziami, przypominają i utrwalają zasady BHP podczas prac ogrodowych, zakładają rękawiczki i wybierają narzędzia do sadzenia cebulek (łopatki); • każdy z uczniów wybiera cebulki, które sam posadzi na rabatach; • nauczyciel pokazuje na etykietach lub zdjęciach, jakie kwiaty wyrosną z poszczególnych cebul; • uczniowie wraz z nauczycielem wybierają właściwe miejsca do posadzenia cebulek; • nauczyciel instruuje uczniów, w jaki sposób należy wykopać odpowiedni dołek (cebule różnych gatunków są różnej wielkości, wówczas sadzimy je na głębokość odpowiadającą trzykrotnej wysokości cebulki); • uczniowie samodzielnie wykopują dołki i sadzą swoje cebulki na odpowiedniej głębokości i w odpowiedniej rozstawie; • uczniowie wraz z nauczycielem odnoszą do magazynu łopatki i rękawice oraz podsumowują zdobyte wiadomości i wrażanie z zajęć; • uczniowie pamiętają o umyciu rąk po skończonych zajęciach. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi. • Uczniowie nabywają wiedzę o sposobach uprawy popularnych wiosennych roślin ozdobnych, przyswajają nowe nazwy gatunków roślin, przez co wzbogacają również swoje słownictwo. • Poprzez bezpośredni kontakt z cebulkami o różnej wielkości ćwiczą zdolności manualne (na przykład cebule tulipanów można chwycić całą dłonią jak orzech, natomiast cebulki krokusów należy łapać paluszkami, gdyż są bardzo małe) oraz ćwiczą precyzję wykonywania zadanych czynności (cebulki należy odpowiednio „poukładać w dołku”, gdyż źle posadzone na wiosnę nie wypuszczą kwiatów i kilka miesięcy oczekiwania na efekt pracy może przynieść dziecku zawód i zniechęcenie). • Poprzez oczekiwanie na wiosnę i efekty swojej jesiennej pracy przy sadzeniu cebulek uczniowie uczą się cierpliwości, a kiedy wiosną „ich” cebulki zakwitną, fakt ten będzie niewątpliwym powodem do radości i dumy, a także satysfakcji z dobrze wykonanej jesienią pracy. • Praca na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. LISTOPAD to czas ostatnich porządków i przygotowań ogrodu do zimowego snu. To również czas coraz krótszych dni i jesiennej słoty. Ale w listopadzie też czasem zaświeci słońce i wtedy złota jesień zachęca do wyprawy na kolorowe liście! Zajęcia nr 1 Temat: W poszukiwaniu złotego liścia. Miejsce: teren szkolnego zieleńca i parku, pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: zebrane liście i stare gazety. Metody: objaśnienie, pokaz. Cel główny: nazbieranie i zasuszenie różnokolorowych liści do wykonania obrazów z liści. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • wraz z nauczycielem wyruszają na poszukiwanie najładniejszych okazów przebarwiających się liści różnych gatunków drzew i krzewów; • w pracowni technicznej zebrane okazy przygotowują do zasuszenia zgodnie ze wskazówkami nauczyciela; • wspólnie z nauczycielem podsumowują wrażenia z zajęć i pamiętają o umyciu rąk po skończonych zajęciach. Korzyści wynikające z zajęć: • Spacer po świeżym i rześkim powietrzu wzmacnia mięśnie, podnosi odporność, poprawia krążenie, poprawia apetyt, dotlenia organizm. • Szukanie najładniejszych okazów liści pośród wielu podobnych wyostrza spostrzegawczość, stymuluje narząd wzroku. • Zbieranie w terenie liści przeznaczonych do zasuszenia, a następnie do wykonania pracy artystycznej (obrazu) kształtuje umiejętność dokonywania wyboru elementów ładnych, estetycznych, czystych, o dużych walorach plastycznych (ciekawe kształty, kolory, różna wielkość), co w następstwie kształtuje u uczniów ogólne poczucie estetyki. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 2 Temat: Akcja „Liść”. Miejsce: teren szkolnego zieleńca, magazyn z narzędziami ogrodniczymi. Środki dydaktyczne: rękawice, grabie, taczka, miotła, łopata. Metody: instruktaż, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: posprzątanie wyznaczonego terenu w zieleńcu szkolnym. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie utrwalają zasady bezpiecznej pracy narzędziami ogrodniczymi oraz zapoznają się z zadaniami do wykonania; • zakładają rękawice i wybierają narzędzia do konkretnych czynności (grabienie, zamiatanie, wywóz liści na kompost); • w miejscu wskazanym przez nauczyciela wykonują przydzielone prace (przydział zadań nauczyciel ustala sam, co ma na celu zachowanie dyscypliny przy pracy); • nauczyciel pracuje wspólnie z uczniami i jednocześnie pełni rolę „brygadzisty” nadzorującego pracę; • nauczyciel sprawdza dokładność wykonanej pracy, wraz z uczniami analizuje dokładność wykonanej pracy („sprawdź, czy pograbiłeś/pozamiatałeś dokładnie. Jak myślisz, czy dobrze wykonałeś swoją pracę? Co należy ewentualnie poprawić?”); • uczniowie wraz z nauczycielem chowają narzędzia do magazynu zachowując porządek oraz wspólnie podsumowują zajęcia, dzielą się wrażeniami z zajęć; • po skończonych zajęciach uczniowie pamiętają o umyciu rąk. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi. • Utrwalają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Poprzez przydzielone z góry zadania dla poszczególnych osób utrwalają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony. • Ćwiczą umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek. • Utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie). • Ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Praca zespołowa sprzyja nawiązywaniu właściwych relacji koleżeńskich. • Postawa nauczyciela jako osoby biorącej czynny udział we wspólnym wysiłku motywuje uczniów do rzetelnego wykonania pracy. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 3 Temat: Obrazy z liści. Miejsce: Pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: zasuszone wcześniej liście, klej, piasek, nożyczki, kolorowe kartki papieru, prace można też urozmaicić wszelkimi materiałami papierniczymi, tekstylnymi, plastycznymi itp. Metody: pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: samodzielne wykonanie obrazów z liści (i innych dostępnych materiałów). Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć i wraz z nauczycielem przygotowują swoje liście i materiały do wykonania prac; • nauczyciel omawia technikę wykonania obrazów (jest doradcą, co i jak można zrobić czy wykorzystać w pracy, jednak nie narzuca jednego sposobu działania, uczniowie mają możliwość swobodnego tworzenia według własnej wyobraźni i kreatywności); • uczniowie samodzielnie lub z pomocą nauczyciela powtarzają i utrwalają nazwy gatunków roślin, z których pochodzą liście; • uczniowie przyklejają liście na kartki według własnych pomysłów i projektów, jak również samodzielnie wykańczają prace ewentualnymi ozdobami z dostępnych materiałów papierniczych, tekstylnych, czy plastycznych; • uczniowie samodzielnie wymyślają i nadają swojemu obrazowi tytuł, który zapisują na kartce; • samodzielnie lub z pomocą nauczyciela podpisują swoje prace; • prezentują swoje prace oraz wraz z nauczycielem podsumowują zajęcia, omawiają swoje wrażenia z zajęć. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie rozwijają swoją wyobraźnię i kreatywność dzięki możliwości realizowania własnych pomysłów. • Mają możliwość posiadania własnego zdania o tym, jak wykonają pracę i co na niej przedstawią, gdyż tematyka pracy jest nieograniczona i nienarzucana przez nauczyciela (nauczyciel pełni funkcje doradcy). • Poprzez przypominania i utrwalania nazw roślin, z których pochodzą liście, ćwiczą pamięć i koncentrację oraz poszerzają zasób słownictwa. • Ćwiczą umiejętności manualne poprzez delikatne obchodzenie się z kruchymi suchymi liśćmi, estetyczne przyklejanie ich do kartki papieru, czy wykorzystanie innych materiałów do wykończenia pracy. • Samodzielne nadawanie tytułu swojej pracy sprzyja rozwijaniu wyobraźni i wyrażaniu swoich emocji, a także nadaje pracy rangę dzieła sztuki, bo przecież wielcy artyści też tytułują swoje obrazy, rzeźby. • Podpisanie pracy własnym imieniem i nazwiskiem jest jak postawienie pieczątki, a to wzmacnia poczucie zadowolenia, a nawet dumy z porządnie wykonanej pracy (a poczucie zadowolenia, a nawet dumy z wykonanej przez siebie pracy jest bardzo motywujące do wykonywania innych zadań w sposób jak najbardziej rzetelny i dokładny). • Prace uczniów mogą być zaprezentowane na szkolnej gazetce lub wyeksponowane w innym widocznym miejscu Zajęcia nr 4 Temat: Przygotowanie roślin do zimowego snu. Miejsce: teren szkolnego zieleńca, magazyn z narzędziami ogrodniczymi. Środki dydaktyczne: rękawice, agrowłóknina, sznurek, nożyczki. Metody: instruktaż, pokaz, objaśnienie. Cel główny: zabezpieczenie roślin wrażliwych na mróz przed przemarzaniem. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć, utrwalają zasady BHP podczas wykonywania prac ogrodowych; • w magazynie z narzędziami zakładają rękawice i otrzymują agrowłókninę, nożyczki i sznurek; • w zieleńcu szkolnym zapoznają się z roślinami wymagającymi okrycia na zimę i zgodnie z instrukcjami nauczyciela przystępują do zabezpieczania roślin przed nadchodzącą zimą (głównie są to róże, przy których należy zachować szczególną ostrożność ze względu na kolce); • po zakończonej pracy wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości oraz dzielą się wrażeniami z zajęć; • po zakończonych zajęciach uczniowie pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych. • Ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Uczniowie uczą się odpowiedzialności poprzez sprawowanie opieki nad wymagającymi i delikatnymi roślinami (jeżeli nie zabezpieczymy róż przed mrozem, to zginą i nie będzie pięknych kwiatów; poniesiemy również straty finansowe, gdyż zostały one wcześniej zakupione, a teraz trzeba będzie kupić nowe krzewy na miejsce tych obumarłych). • Uczniowie nabywają nowych umiejętności w zakresie pielęgnacji roślin ozdobnych. • Poznają nowe trudne słowa, np.: „agrowłóknina”, powtarzając i sylabizując trudne słowo trenują aparat mowy. • Uczniowie nabywają umiejętności rozpoznawania zagrożenia podczas pracy (w tym przypadku ryzyko pokłucia się i podrapania kolcami róż) oraz eliminowania tego zagrożenia poprzez zachowanie szczególnej ostrożności przy wykonywaniu zadanych czynności. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. GRUDZIEŃ to miesiąc, w którym ogród zapada w zimowy sen. Ale to nie znaczy, że w ogrodzie nic już się nie dzieje! Świat się zmienia i wygląda jak z bajki, kiedy spadnie śnieg lub szron pokryje gałązki drzew i krzewów. Warto się temu przyjrzeć! A jeszcze w dodatku Święta Bożego Narodzenia są tuż tuż... Zajęcia nr 1 Temat: Zimowe spacerowanie. Miejsce: teren szkolnego zieleńca, parku i ogrodu. Środki dydaktyczne: w tym przypadku cały teren i otoczenie naturalne. Metody: pogadanka, obserwacja. Cel główny: obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie wraz ze zmianą pór roku. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć, pamiętają o odpowiednim ubiorze na zimowe spacery po świeżym powietrzu; • nauczyciel wyznacza trasę spaceru i po drodze wraz z uczniami omawia obserwowane zjawiska i zmiany, jakie nastąpiły w przyrodzie w ostatnim czasie; • uczniowie wskazują różnice w wyglądzie roślin, otoczenia w stosunku do stanu na przykład z września, kiedy po wakacjach przyszli do szkoły i było jeszcze zielono i kolorowo; • nauczyciel wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przyrodzie, a uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami i swoją wiedzą na ten temat. Rozmowa ma charakter dydaktyczny, ale zarazem swobodny, uczniowie mogą wyrażać swoje osobiste doznania i doświadczenia; • podczas spaceru można obserwować ptaki poszukujące pokarmu lub spadające płatki śniegu, jeżeli akurat pada śnieg; • na zakończenie zajęć uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują zdobyte wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Spacer po mroźnym powietrzu (oczywiście w odpowiednim ubraniu) nie tylko dotlenia organizm i poprawia kondycję, ale również poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Podczas spaceru uczniowie samodzielnie lub pod kierunkiem nauczyciela zwracają uwagę na rzeczy, o których by nie pomyśleli podczas zabaw na przerwach (sprzyja to ćwiczeniu np.: spostrzegawczości). • Spacer sprzyja wyciszeniu, uspokojeniu, tym bardziej, że uśpiona natura daje poczucie ciszy i spokoju w otoczeniu. • Obserwacja zjawisk pogodowych, ptaków, czy innych elementów przyrody sprzyja zadawaniu pytań, rozmowom, poszerzaniu wiedzy (choćby przykład płatków śniegu, które mają niepowtarzalne kształty, dlaczego „znikają” po zetknięciu z dłonią?, jak i z czego powstają, jak tworzą „białą pierzynę” na ziemi i dlaczego ta „pierzyna” jest ważna dla rolników, a jeszcze Eskimosi mieszkają w igloo ze śniegu i jak to możliwe, że zimny śnieg daje im ciepłe domy... Pytania i odpowiedzi można mnożyć podczas jednego krótkiego spaceru na świeżym powietrzu). • Swobodne rozmowy uczniów z nauczycielem prowadzone w trakcie spacerów sprzyjają też nabywaniu i utrwalaniu umiejętności poprawnego formułowania zdań, poprawnego wysławiania się, używania właściwych wyrażeń, zwrotów i słów. To daje również możliwość utrwalania umiejętności prowadzenia kulturalnej rozmowy na różne tematy z zachowaniem odpowiednich zwrotów grzecznościowych, poszanowania odmiennego zdania innej osoby na dany temat, grzecznej wymiany zdań. • Swobodne rozmowy przy okazji spacerów pozwalają uczniom na wyrażanie swojego zdania, opowiadania swoich doświadczeń, dzielenia się swoimi wrażeniami, co ma szczególne znaczenie dla uczniów zamkniętych w sobie, wstydliwych, o zaniżonej samoocenie. W takich sytuacjach mają oni szansę otworzenia się przed innymi (mała grupka znanych osób na spacerze daje poczucie bezpieczeństwa), pokazania się z dobrej strony, zaistnienia choćby w wąskim gronie bez obawy skrytykowania, ośmieszenia, czy zignorowania przez innych. Zajęcia nr 2 Temat: Pachnące choinki. Miejsce: teren zieleńca i parku szkolnego, pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: gałązki drzew iglastych, sekator, kartki białego papieru, taśma klejąca, nożyczki. Metody: pokaz, objaśnienie, pogadanka, doświadczenie. Cel główny: zapoznanie uczniów z właściwościami drzew iglastych oraz wykonanie zielnika z poznanymi gatunkami. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie powtarzają i utrwalają zasady BHP podczas pracy narzędziami ogrodniczymi (w tym przypadku sekator) oraz pracy w terenie; • uczniowie wraz z nauczycielem wychodzą w teren w poszukiwaniu drzew i krzewów iglastych; • uczniowie poznają nazwy gatunkowe drzew i krzewów iglastych; • nauczyciel odcina małe fragmenty gałązek i podaje uczniom, a sprawniejsi uczniowie mogą samodzielnie uciąć gałązkę pod nadzorem nauczyciela i z zachowaniem szczególnej ostrożności; • zebrane gałązki uczniowie zabierają do pracowni technicznej i przeprowadzają doświadczenie z gałązkami: przyglądają się igłom na zasadzie porównania pod kątem barwy, grubości, długości, sztywności, zaostrzenia końcówki igły; wąchają zapach gałązek, mogą rozcierać igły, aby zapach był intensywniejszy, określają swoje wrażenia zapachowe; sprawdzają, czy igły są kujące, lepiące się, czy łatwo się łamią; • po wymianie doświadczeń z gałązkami, zgodnie ze wskazówkami nauczyciela przyklejają swoje gałązki do kartek za pomocą taśmy klejącej; • na kartkach zapisują nazwy gatunków drzew i krzewów, z których pochodzą gałązki; • nauczyciel objaśnia właściwości tych drzew (dlaczego są zielone zimą, dlaczego igły to takie „dziwne” liście, dlaczego gałązki są klejące, co powoduje, że pięknie pachną, dlaczego uważa się, że są lecznicze, dlaczego akurat choinkę ubieramy w Święta Bożego Narodzenia?); • uczniowie podpisują swoje prace imieniem i nazwiskiem, a uczniowie niepiszący korzystają z pomocy nauczyciela; • uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć; • po zakończonych zajęciach pamiętają, aby umyć ręce. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk stosowania zasad BHP podczas prac terenowych z narzędziami ogrodniczymi. • Pozyskują nowe wiadomości na temat gatunków roślin iglastych i ich właściwości, poszerzają zasób słownictwa o nowe nazwy i wyrażenia (np.: żywica, olejki eteryczne). • Sprawniejsi uczniowie nabywają umiejętności bezpiecznego posługiwania się sekatorem. • Doświadczenia zmysłowe z gałązkami pobudzają narządy wzroku, węchu, dotyku, jest to również świetny sposób na poszerzenie wiadomości poprzez własne doświadczenia. • Wyjście na dwór w mroźny dzień dotlenia organizm i poprawia kondycję, ale również poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Wykonanie pracy w postaci zielnika sprzyja rozwijaniu kreatywności, ćwiczeniu zdolności manualnych oraz utrwaleniu nazw roślin. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych, a także po bezpośrednim kontakcie z silnie pachnącymi i klejącymi się częściami roślin sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 3 Temat: Pachnące ozdoby świąteczne. Miejsce: pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: pomarańcze, goździki, gałązki drzew iglastych, szyszki, świeczki, wstążki, klej, nożyczki, nici. Metody: pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: wykonanie: pomarańczy nabijanej goździkami, małego stroiku na bazie iglastej gałązki. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • wraz z nauczycielem, odpowiednio ubrani, przechodzą do pracowni technicznej; • słuchają objaśnień nauczyciela na temat przebiegu zajęć i wykonania poszczególnych prac; • uczniowie przystępują do wykonania pomarańczy nabijanej goździkami zgodnie z instrukcją nauczyciela, a następnie wykonują stroik świąteczny z dostępnych materiałów; • podczas pracy uczniowie wraz z nauczycielem rozmawiają na różne tematy, które ich interesują; • uczniowie prezentują swoje prace, które mogą zabrać dla siebie do przyozdobienia swojego domu na Święta; • wraz z nauczycielem podsumowują wrażenia z zajęć, a na zakończenie pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Krótki spacer po mroźnym powietrzu (do pracowni i z powrotem) dotlenia organizm, poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie podczas wykonywania pomarańczy z goździkami oraz stroiku z gałązek iglastych uruchamiają zmysł powonienia, intensywny zapach jest silnym bodźcem z otoczenia, a unoszące się w powietrzu aromaty olejków eterycznych wpływają na poprawę samopoczucia, pracy układu oddechowego, poprawę nastroju. • Podczas wykonywania stroiku z gałązek iglastych uczniowie rozwijają kreatywność i zdolności manualne. • Swobodna atmosfera w czasie zajęć sprzyja rozmowom, otwartości, wymianie doświadczeń i wrażeń, zacieśnianiu relacji koleżeńskich, zachowywaniu właściwych zwrotów grzecznościowych, poszanowaniu zdania innych osób. • Konieczność mycia rąk po bezpośrednim kontakcie z silnie pachnącymi i klejącymi się częściami roślin sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. • ZASTRZEŻENIE: zadanie z pomarańczami można przeprowadzić, kiedy uczeń nie jest uczulony lub wrażliwy na kwasy zawarte w cytrusach. STYCZEŃ i LUTY to miesiące zimne, nieprzyjemne, wypełnione oczekiwaniem na cieplejsze promienie słońca i dłuższe dni. Ogród śpi pod białą pierzynką, ale nie trzeba wychodzić do ogrodu, by cieszyć się kwiatami i owocami! Zajęcia nr 1 Temat: Cebulkowy quiz. Miejsce: świetlica szkolna. Środki dydaktyczne: płyta cd zawierająca materiały, komputer, dyplomy. Metody: nauka przez zabawę, metoda audiowizualna. Cel główny: rozwiązywanie zadań matematycznych, logicznych i językowych w oparciu o proponowane gry i zabawy komputerowe o treściach ogrodniczych. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem, celem i przebiegiem zajęć oraz zasadami bezpiecznego korzystania z komputera; • po uruchomieniu płyty przez nauczyciela zapoznają się z grami i zabawami zawartymi na płycie; • każdy z uczniów samodzielnie rozwiązuje kolejne zadania; • za poprawne odpowiedzi otrzymują punkty; • wraz z nauczycielem podsumowują punkty i każdy z uczniów otrzymuje dyplom uczestnictwa w quizie; • uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie ćwiczą umiejętności obsługi komputera i korzystania z dostępnych materiałów multimedialnych. • Uczniowie ćwiczą pamięć i koncentrację podczas rozwiązywania zadań. • Poszerzają wiedzę na temat przyrody, uprawy roślin ozdobnych oraz wzbogacają słownictwo. • Ćwiczą umiejętność logicznego myślenia poprzez udzielanie prawidłowych odpowiedzi. • Uczą się zdrowej rywalizacji poprzez zdobywanie punktów (nikt nie wygrywa za wszelką cenę, uczeń z najmniejszą liczbą punktów jest również doceniany poprzez uzyskanie dyplomu). • Uczniowie mają możliwość wykazania się swoją wiedzą i umiejętnościami manualnymi przy obsłudze komputera. • Wszyscy mają możliwość osiągnięcia sukcesu – wszyscy otrzymują dyplomy. Zajęcia nr 2 Temat: Mój piękny ogród. Miejsce: wolna klasa w budynku szkolnym. Środki dydaktyczne: gazety o tematyce ogrodniczej, kolorowe i białe kartki papieru formatu A3, nożyczki, klej. Metody: objaśnienie, pogadanka, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: wykonanie pracy plastycznej przedstawiającej „mój piękny ogród”. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem, celem i przebiegiem zajęć; • nauczyciel objaśnia kolejne kroki wykonania pracy i sposób wykonania pracy; • uczniowie przeglądają gazety i wycinają zdjęcia i ilustracje, które wykorzystają do swoich prac, a następnie przyklejają swoje materiały na kartkach papieru tworząc obraz; • w miarę możliwości starają się odczytywać napisy pod zdjęciami i ilustracjami; • pracują samodzielnie, a uczniowie mniej sprawni korzystają z pomocy nauczyciela; • prezentują prace i krótko je omawiają (dlaczego wybrali takie zdjęcia i ilustracje, dlaczego im się podobają, czy takie kwiaty chcieliby mieć w swoim ogrodzie); • wraz z nauczycielem podsumowują wiedzę i dzielą się wrażeniami z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie rozwijają kreatywność. • Ćwiczą zdolności manualne poprzez wycinanie, estetyczne przyklejanie, dopasowywanie wyciętych fragmentów do siebie, przekładanie kartek w gazetkach. • Ćwiczą spostrzegawczość, koncentrację uwagi, gdyż muszą wybrać ciekawe obrazki do swojej pracy i w miarę możliwości przeczytać informację pod ilustracjami. • Ćwiczą umiejętność estetycznego wykonywania prac plastycznych, a przez to także innych czynności wymagających precyzji, estetyki i dokładności. • Poprzez samodzielne wybieranie obrazków i ilustracji ćwiczą procesy decyzyjne, sztukę wyboru. • Prace uczniów mogą być prezentowane w formie szkolnej gazetki lub wystawy, przez co wzrośnie samoocena uczniów i satysfakcja z wykonanej pracy, a co za tym idzie również motywacja do innych. Zajęcia nr 3 Temat: Wizyta w kwiaciarni. (Uwaga: zajęcia mogą być przeprowadzone, jeżeli istnieje możliwość zorganizowania ich za zgodą właściciela kwiaciarni). Miejsce: najbliższa kwiaciarnia. Metody: pokaz, pogadanka, ćwiczenie praktyczne. Cel ogólny: poznanie pracy kwiaciarza i wykonanie bukietu kwiatów. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady bezpieczeństwa podczas poruszania się w mieście; • uczniowie zapoznają się z tematem zajęć, celem i przebiegiem zajęć, po czym wyruszają wraz z nauczycielem do najbliższej kwiaciarni; • na miejscu witają się z osobą sprzedającą i zapoznają się z asortymentem kwiaciarni oraz przyglądają się pracy kwiaciarza, który demonstruje układanie prostego bukietu; • każdy z uczniów otrzymuje materiały do wykonania swojego bukietu i przystępuje do pracy, następnie prezentują swoje prace; • uczniowie wraz z nauczycielem dziękują za możliwość przeprowadzenia zajęć i wykonania bukietów, które zabierają do domu, po czym bezpiecznie wracają do szkoły; • po drodze dzielą się wrażeniami z zajęć, a po przyjściu do szkoły pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Spacer po mrozie orzeźwia umysł, poprawia krążenie, kondycję i apetyt. • Uczniowie zdobywają nowe doświadczenia w miejscu innym niż szkoła. • Utrwalają zasady kulturalnego zachowania się w miejscach publicznych i stosowania zwrotów grzecznościowych wobec innych osób. • Spędzają czas wśród zieleni, kolorowych kwiatów, zapachów kwiatowych pomimo zimy za oknem. • Własnoręczne ułożenie bukietu rozwija kreatywność, ćwiczy zdolności manualne, poprawia koncentrację i daje satysfakcję. • Uczniowie zapoznają się z tajnikami wykonywania zawodu kwiaciarza, bukieciarza, florysty. • Podczas zajęć uczniowie mogą ocenić swoje własne predyspozycje do tego zawodu. Zajęcia nr 4 Temat: Witaminy w ciągu zimy. Miejsce: pracownia gastronomiczna. Środki dydaktyczne: przybory kuchenne, owoce, oliwa, miód. Metody: instruktaż, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: przyrządzenie sałatki owocowej. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają zasady BHP podczas pracy w kuchni oraz zapoznają się z tematem i celem zajęć; • myją ręce, zakładają fartuszki i pobierają z szafek potrzebne przybory (deski do krojenia, noże, obieraczki, miska); • myją owoce i obierają ze skórki te, które wymagają obrania (np.: jabłka kroją ze skórką, gdyż tuż pod skórką jest najwięcej witamin i minerałów); • kroją owoce na cząstki i przekładają do jednej miski, doprawiają miodem i oliwą, mieszają; • w trakcie przygotowywania sałatki nauczyciel wyjaśnia, dlaczego należy zimą jeść owoce; • przekładają sałatkę do salaterek i degustują przyrządzoną sałatkę; • po spożyciu sałatki myją naczynia, porządkują kuchnię i podsumowują nowe wiadomości oraz wrażenia z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają zasady BHP podczas pracy w kuchni i przy przyrządzaniu posiłków. • Uczniowie utrwalają nawyk zdrowego odżywiania i włączania do diety owoców. • Uczniowie podczas obierania i krojenia owoców stymulują narządy wzroku (barwy owoców), smaku i węchu (różne smaki, słodkie, kwaśne, gorzkie i różne zapachy). • Ćwiczą zdolności manualne (właściwe utrzymanie obieraczki czy noża) • Nabywają nowe umiejętności, które mogą wykorzystać w domu, na przykład przyrządzając sałatkę owocową dla domowników. • Przyrządzenie smacznego dania, które wszystkim smakuje daje poczucie akceptacji, przydatności, zadowolenia, a nawet dumy, że „ja też potrafię robić takie dobre rzeczy”. • Poznanie różnych sposobów na wykorzystanie owoców sprzyja częstszemu sięganiu po nie, gdyż np.: sałatka jest kolorowa, pachnąca, soczysta, smaczna, a przez to bardziej atrakcyjna niż pojedynczy owoc. • Częściej spożywane owoce dostarczają cennych witamin i minerałów dla organizmu. • Utrwalają nawyk zachowania czystości i porządku w miejscu pracy. Zajęcia nr 5 Temat: Przygotowanie rozsady roślin ozdobnych. Miejsce: pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: doniczki, ziemia kwiatowa, nasiona roślin jednorocznych, np.: aksamitki. Metody: instruktaż, pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: przygotowanie rozsady roślin jednorocznych do wysadzenia wiosną w szkolnym zieleńcu. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają zasady BHP podczas zajęć w pracowni technicznej, ubierają fartuchy ochronne (uwaga: nie ubierają rękawiczek ze względu na dobrą jakość ziemi kwiatowej bez niebezpiecznych zanieczyszczeń oraz możliwość doświadczenia dotykowego poprzez bezpośredni kontakt z ziemią); • nauczyciel objaśnia i pokazuje, w jaki sposób należy napełniać doniczki ziemią, wysiewać nasionka do doniczek, a następnie podlewać swoje zasiewy oraz objaśnia zasady pielęgnacji rosnących małych roślinek do momentu posadzenia ich do gruntu; • uczniowie napełniają doniczki ziemią, po czym myją ręce i przystępują do wysiewu nasion po jednym nasionku do jednej doniczki, dokładnie pośrodku doniczki; • uczniowie układają doniczki w skrzyneczkach i podlewają swoje zasiewy; • wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć; • pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk bezpiecznej pracy w różnych warunkach (tu warsztatowych). • Pobudzają zmysł dotyku poprzez bezpośredni kontakt z ziemią kwiatową, która może być wilgotna lub wysuszona, ciepła lub zimna (wrażenie odbioru temperatury), sypka jak piasek, plastyczna jak plastelina lub włóknista jak sznurek, czarna jak węgiel lub brązowa jak drewno, może mieć zapach lub jest bezwonna, przyglądając się ziemi torfowej lub kompostowej można zaobserwować resztki roślinne i spróbować je rozpoznać i w ten sposób dowiedzieć się, z czego powstało to podłoże). • Ćwiczą umiejętności manualne oraz umiejętność precyzyjnego chwytania drobnych elementów w dwa palce (nasionka). • Uczniowie mają poczucie misji, spełniania ważnej roli gdyż ich praca przyniesie w przyszłości korzyści w postaci ładnych kwiatów do przyozdobienia rabat przy szkole (piękne otoczenie będzie wynikiem ich pracy). • Uczniowie poszerzają wiedzę i umiejętności z zakresu uprawy roślin ozdobnych, które będą mogli wykorzystać w przyszłości. • Poprzez precyzyjne umieszczanie nasionek dokładnie pośrodku doniczki z ziemią ćwiczą koordynację wzrokowo – ruchową i jednocześnie nawyk dokładnego wykonywania zadań. • Nabywają umiejętności poszanowania pracy własnej i innych, gdyż po wysadzeniu wyrośniętych roślin do gruntu będą zwracali uwagę na to, by nikt ich nie deptał, pamiętając, ile wysiłku kosztowało wyhodowanie gotowych roślin (utrwalanie właściwych postaw społecznych). • Utrwalają nawyk zachowania higieny poprzez umycie rąk po pracy. Zajęcia nr 6 Temat: Spacer po ogrodach w bibliotece szkolnej. Miejsce: szkolna biblioteka. Środki dydaktyczne: książki dostępne w bibliotece szkolnej. Metody: objaśnienie, pogadanka, pokaz. Cel główny: zapoznanie ze źródłami informacji na temat uprawy roślin i pielęgnacji ogrodu. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie siadają do stołu i zapoznają się z tematem oraz celem zajęć; • nauczyciel rozkłada na stole dostępne w bibliotece książki i czasopisma o tematyce ogrodniczej; • uczniowie przeglądają książki w poszukiwaniu ciekawych ilustracji, zdjęć lub informacji (to zależy od wieku, stopnia upośledzenia, zaawansowania w czytaniu); • nauczyciel objaśnia korzyści płynące z korzystania z książek jako źródła wiedzy, ale też przyjemnego sposobu na spędzanie wolnego czasu; • uczniowie wybierają najładniejsze ilustracje, zdjęcia lub najciekawsze informacje i omawiają, dlaczego akurat to zwróciło ich uwagę; • uczniowie w miarę możliwości starają się odczytywać informacje pod ilustracjami i zdjęciami; • uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie nabywają umiejętności gospodarowania wolnym czasem (zamiast grać na komputerze, można sięgnąć po ciekawą książkę w zimowy wieczór). • Uczniowie nabywają umiejętności wykorzystywania książek jako źródła wiedzy. • Uczniowie ćwiczą spostrzegawczość i koncentrację poprzez konieczność wyszukiwania ciekawych zdjęć, ilustracji, czy informacji; • Ćwiczą umiejętność czytania oraz poprawnego wysławiania się przy omawianiu wybranej ilustracji. • Ćwiczą wymowę trudnych słów, jakie mogą znaleźć w książkach o tematyce ogrodniczej (np.: nazwy roślin ozdobnych), przez co usprawniają aparat mowy. MARZEC to miesiąc pierwszych cieplejszych promieni słońca, pierwszych wiosennych kwiatów, dłuższych dni. Czas na przesadzanie roślin doniczkowych, i poszukiwanie wiosny w budzącym się ze snu ogrodzie. Zajęcia nr 1. Temat: Przesadzanie roślin doniczkowych. Miejsce: pracownia techniczna. Środki dydaktyczne: rośliny doniczkowe, nowe doniczki, ziemia kwiatowa, keramzyt lub drobne kamyczki, konewka do podlewania, fartuchy. Metody: instruktaż, pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: przesadzenie roślin doniczkowych do świeżej ziemi. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady bhp podczas pracy w pracowni technicznej; • ubierają fartuchy, (uwaga: nie ubierają rękawiczek ze względu na dobrą jakość ziemi kwiatowej bez niebezpiecznych zanieczyszczeń oraz możliwość doświadczenia dotykowego poprzez bezpośredni kontakt z ziemią); • nauczyciel instruuje uczniów, w jaki sposób należy przesadzać rośliny; • uczniowie przesadzają rośliny zgodnie z instrukcją nauczyciela: delikatnie wyjmują roślinę ze starej doniczki, otrzepują do wiaderka starą ziemię (zostanie ona wysypana pod krzewy ozdobne w zieleńcu), do nowej doniczki na dno wsypują warstwę keramzytu lub drobnych kamyczków, następnie nasypują ziemi tak, aby zmieściła się bryła korzeniowa przesadzanej rośliny (jeżeli roślina jest bardzo rozrośnięta, mogą ją podzielić i przy okazji rozmnożyć, by uzyskać więcej egzemplarzy), dosypują ziemi, ugniatają palcami ziemię wokół bryły korzeniowej, podlewają przesadzoną roślinę. Przy okazji przesadzania obrywają lub obcinają suche liście; • po przesadzeniu roślin oczyszczają doniczki z resztek ziemi; • przesadzone rośliny wraz z nauczycielem zanoszą do szkoły i ustawiają na parapetach szkolnych; • wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości, dzielą się wrażeniami z zajęć; • pamiętają o umyciu rąk po pracy. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk bezpiecznej pracy w różnych warunkach (tu warsztatowych). • Pobudzają zmysł dotyku poprzez bezpośredni kontakt z ziemią kwiatową, która może być wilgotna lub wysuszona, ciepła lub zimna (wrażenie odbioru temperatury), sypka jak piasek, plastyczna jak plastelina lub włóknista jak sznurek, czarna jak węgiel lub brązowa jak drewno, może mieć zapach lub jest bezwonna, przyglądając się ziemi torfowej lub kompostowej można zaobserwować resztki roślinne i spróbować je rozpoznać i w ten sposób dowiedzieć się, z czego powstało to podłoże). • Nabywają umiejętności przydatnych w domu. • Ćwiczą zdolności manualne, koncentrację przy wykonywaniu czynności fizycznych. • Mają poczucie spełniania ważnego zadania (jeżeli przesadzimy kwiaty do lepszej ziemi, to będą ładnie rosły i będą zdobiły okna w szkole). • Pobudzają zmysł dotyku poprzez bezpośredni kontakt z roślinami o różnym kształcie, wielkości, delikatności (na przykład skrzydłokwiaty mają miękkie, gładkie, ciemnozielone, błyszczące liście, a paprocie mają jasnozielone długie liście złożone z mniejszych listków, które można policzyć, ale trzeba być ostrożnym, bo lubią się obsypywać, a z kolei fiołki afrykańskie mają listki okrągłe, sztywne, ciemnozielone i w dodatku owłosione!) • Doświadczenia dotykowe skłaniają do zadawania pytań przez dzieci, a przez to do poszerzania wiedzy, poznawania ciekawostek przyrodniczych z najbliższego otoczenia (dlaczego fiołki afrykańskie mają owłosione licie? Po co paprotki mają wąsy? itp.). • Utrwalają nawyk zachowania czystości i higieny po zakończonej pracy. Zajęcia nr 2 Temat: Kwiaty z bibuły. Miejsce: wolna klasa w budynku szkolnym. Środki dydaktyczne: materiały pokazowe (gotowe kwiaty, książka lub gazetka z ilustracjami poglądowymi), kolorowa bibuła, drucik florystyczny, wykałaczki do szaszłyków, nożyczki, klej, nici. W czasie zajęć można słuchać muzyki relaksacyjnej. Metody: pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: wykonanie kwiatów z bibuły. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • słuchają objaśnień nauczyciela na temat kolejnych kroków wykonania bibułowego kwiatka, na początek może to być łatwy w wykonaniu tulipan; • wybierają bibułę do wykonania swoich kwiatów; • wycinają elementy kwiatka zgodnie ze wskazówkami nauczyciela; • łączą elementy tulipana za pomocą kleju i nici; • podczas pracy starają się zachować estetykę pracy; • każdy uczeń pracuje w swoim tempie, jeżeli ktoś szybko i ładnie wykona tulipana, może samodzielnie wykonywać następne kwiaty o innych kolorach; • na zakończenie uczniowie prezentują swoje kwiaty i dzielą się wrażeniami z zajęć; • pamiętają o umyciu rąk od kleju, również bibuła może zabarwiać skórę. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Rozwijają kreatywność. • Utrwalają nawyk starannego i estetycznego wykonywania swoich prac („jak dam za dużo kleju, to kwiatek będzie brzydki”). • Samodzielne wykonywanie kwiatów z bibuły sprzyja wyrażaniu uczuć i emocji („kwiatek, który sam zrobiłem, mogę podarować mamie, koleżance, pani, czy innym osobom, które lubię, kocham, szanuję”). Ma to znaczenie szczególnie dla osób nieśmiałych, zamkniętych w sobie. • Ładne i estetycznie wykonane kwiaty mogą być ozdobą w wazonie na biurku, czy stole, a to daje poczucie zadowolenia, co jest ważne dla podniesienia własnej samooceny i poprawy swojego samopoczucia. • Wykonywanie ozdobnych wyrobów z różnych materiałów (tu z ogólnodostępnej bibuły) ma charakter terapii zajęciowej, sprzyja wyciszeniu, odprężeniu, obniżeniu napięcia nerwowego. Zajęcia nr 3 Temat: Podlewanie roślin doniczkowych w szkole. Miejsce: budynek szkolny, korytarze, wolne klasy. Środki dydaktyczne: konewka, szmatka (w razie potrzeby do powycierania nadmiaru wyciekającej wody). Metody: pokaz, objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: podlanie roślin doniczkowych w szkole. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • słuchają objaśnień nauczyciela na temat pielęgnacji roślin, konieczności systematycznego podlewania roślin oraz zachowania ostrożności i umiaru podczas wykonywania zadania; • uczniowie samodzielnie napełniają konewkę wodą w szkolnej toalecie uważając, by nie nachlapać wody na podłogę (można się poślizgnąć); • samodzielnie podlewają rośliny znajdujące się na dostępnych parapetach: na szkolnych korytarzach i wolnych klasach; • jeżeli uczniowi zdarzy się rozlać wodę lub za dużo wleje do doniczki i woda wycieka, to uczeń natychmiast ściera wodę ściereczką, (by nie zostawić bałaganu w tym miejscu, by nie zniszczyły się od wody meble, by nikt nie poślizgnął się na rozlanej wodzie); • po zakończonej pracy uczniowie odstawiają konewkę w miejsce wskazane przez nauczyciela, podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie ćwiczą uwagę i koncentrację na wykonywanej czynności. • Ćwiczą nawyk pozostawiania miejsca pracy czystym i bezpiecznym (wycieranie wody ściereczką). • Nabywają poczucia odpowiedzialności za prawidłowo wykonane zadanie (jeżeli podleję za mało lub wcale nie podleje rośliny, to ona uschnie i trzeba będzie ją wyrzucić). • Podlewanie roślin w szkole sprzyja rozmowom o tym, jakie kto ma kwiaty w domu, jakie lubi, a jakich nie lubi, czy się one podobają, a jeżeli tak, to dlaczego itp. Swobodne rozmowy przy okazji wykonywania czynności manualnych stwarzają możliwość swobodnego wyrażania myśli, odczuć, własnego zdania, służy otwartości, poczuciem zainteresowania „moją osobą” ze strony osoby słuchającej, czy zadającej pytania. Jest to ważne w przypadku dzieci zamkniętych w sobie, małomównych, nieśmiałych, bojaźliwych. Zajęcia nr 4 Temat: Wyprawa na poszukiwanie wiosny. Miejsce: teren szkolnego zieleńca, parku, ogrodu. Środki dydaktyczne: całe przyrodnicze otoczenie na wyżej wskazanym terenie. Metody: pogadanka, objaśnienie. Cel główny: znalezienie oznak wiosny w środowisku przyrodniczym. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • wraz z nauczycielem udają się na spacer do ogrodu, parku i zieleńca szkolnego i przyglądają się roślinom, ziemi, czy widać już oznaki wiosny w postaci pąków, kwiatów, listków, bazi; • przy każdym zauważonym przez uczniów szczególe wszyscy się zatrzymują, dokładnie oglądają i słownie opisują, co widzą i co odczuwają (np.: zauważone bazie na wierzbie jakie są? Są szare lub srebrne, w dotyku mięciutkie i miłe, bazie mają jajowaty lub okrągły kształt, są ładne; inny przykład: zauważone liście wyrastające z ziemi jakie są? Są ciemnozielone, podłużne, wąskie, na czubku zaostrzone lub zaokrąglone, są grube lub płaskie, są miękkie lub sztywne); • uczniowie mogą rywalizować między sobą na zasadzie „kto znajdzie więcej oznak wiosny”, ale ze względu na różne możliwości spostrzegawcze uczniów nagroda będzie dla każdego taka sama – przyjemne spędzenie czasu w miłym towarzystwie; • na zakończenie zajęć uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują zebrane wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć; • po powrocie do szkoły myją ręce. Korzyści wynikające z zajęć: • Spacer po świeżym powietrzu (oczywiście w odpowiednim ubraniu) nie tylko dotlenia organizm i poprawia kondycję, ale również poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie ćwiczą spostrzegawczość i zdolność koncentracji. • Ćwiczą umiejętność poprawnego wypowiadania się na dany temat (w tym przypadku na temat tego, co widzą). • Nabywają umiejętności zdrowej rywalizacji (nie za wszelką cenę i nie dla konkretnej nagrody,), przez co budują pozytywne relacje społeczne z kolegami i czerpią przyjemność z tej zabawy w detektywa. • Wyostrzają swoje zmysły wzroku, węchu, dotyku (nawet powietrze inaczej pachnie wiosną). • Utrwalają nawyk zachowania czystości i higieny po zakończonych zajęciach terenowych. KWIECIEŃ to miesiąc kwiatów, pierwszych pszczół i zaczynających się prac ogrodowych. Po długiej i szarej zimie wszyscy tak bardzo tęsknią za kolorowymi kwiatami i ciepłym słońcem. To dobry czas, aby zadbać o ogród i rozpocząć pracowity ogrodowy sezon. Zajęcia nr 1 Temat: Pierwsze wiosenne prace w ogrodzie. Miejsce: teren zieleńca szkolnego, magazyn z narzędziami. Środki dydaktyczne: haczki, grabie, pazurki ogrodnicze, wiaderka na chwasty, sekator, taczka, rękawice. (uwaga: ilość narzędzi zależy od liczby uczniów, na przykład z jednym uczniem można się skupić na jednym narzędziu i jednej czynności w ogrodzie) Metody: instruktaż, objaśnienie, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: przeprowadzenie podstawowych prac porządkowych po zimie. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych, zakładają rękawice; • zapoznają się z tematem i celem zajęć, po czym pobierają z magazynu potrzebne narzędzia; • w zieleńcu szkolnym z pomocą nauczyciela oceniają, jakie czynności należy wykonać, by po zimie uporządkować ogród (jeżeli rosną chwasty, to należy je wyplewić, jeżeli na krzewach są obumarłe suche gałązki bez pąków, należy je wyciąć sekatorem, jeżeli jeszcze gdzieś leżą stare liście, należy je wygrabić, jeżeli prognoza pogody nie przewiduje mrozów, można zdjąć agrowłókninę z róż); • uczniowie wykonują zadane prace pod nadzorem nauczyciela, który również włącza się do prac porządkowych; • prace wykonywane sekatorem wymagają szczególnego nadzoru i wówczas wykonywane są przez jednego ucznia z pomocą nauczyciela, w tym czasie pozostali uczniowie obserwują w spokoju pracę kolegi. Czynność cięcia sekatorem może być powierzona uczniom sprawniejszym, starszym; • po wykonaniu pracy uczniowie wraz z nauczycielem oceniają efekty swojej pracy i dokonują ewentualnych poprawek; • odnoszą narzędzia do magazynu, resztki roślinne wywożą na kompost, a ewentualne śmieci wyrzucają do kosza; • podsumowują wrażenia z zajęć i pamiętają o umyciu rąk po zakończonych zajęciach terenowych. Korzyści wynikające z zajęć: • Spacer po świeżym powietrzu (oczywiście w odpowiednim ubraniu) nie tylko dotlenia organizm i poprawia kondycję, ale również poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych. • Nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Poprzez przydzielone z góry zadania dla poszczególnych osób nabywają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony. • Nabywają umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek. • Utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie). • Utrwalają nawyk zachowania czystości i higieny po skończonych pracach terenowych. Zajęcia nr 2 Temat: Kolorowe bratki, to bardzo ładne kwiatki! Miejsce: rabaty przy szkole. Środki dydaktyczne: łopatki ogrodnicze, konewka, bratki w doniczkach, rękawice. Metody: instruktaż, objaśnienie, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: obsadzenie szkolnych rabat wiosennymi roślinami ozdobnymi. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych, zakładają rękawice; • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć, zakładają rękawice i pobierają z magazynu potrzebne narzędzia; • na szkolnych rabatach sadzą bratki zgodnie z instrukcjami nauczyciela: wybierają miejsce do posadzenia, wykopują odpowiednie dołki i zalewają je wodą z konewki, delikatnie wyciągają rośliny z doniczek, a gdy woda wsiąknie w dno dołka, sadzą rośliny do gruntu, przysypują ziemią, ugniatają glebę palcami dookoła posadzonej rośliny i podlewają; • po zakończonej pracy odnoszą narzędzia i puste doniczki do magazynu, po drodze wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć; • po powrocie do szkoły pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Praca na świeżym powietrzu dotlenia organizm, poprawia kondycję, poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych. • Nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Mają poczucie spełniania ważnego zadania (sadzimy kwiaty nie tylko dla siebie, ale też dla innych). • Wyrabiają poczucie poszanowania pracy własnej i innych, zwracają uwagę na to, aby nie deptać posadzonych roślin. • Nabywają nowych umiejętności związanych z uprawą roślin ozdobnych. Zajęcia nr 3 Temat: Prace pielęgnacyjne w zieleńcu. Miejsce: teren zieleńca szkolnego, magazyn z narzędziami ogrodniczymi. Środki dydaktyczne: konewki, haczki, grabie, pazurki ogrodnicze, wiaderka na chwasty, sekator, taczka, rękawice (uwaga: ilość narzędzi zależy od liczby uczniów, na przykład z jednym uczniem można się skupić na jednym narzędziu i jednej czynności w ogrodzie). Metody: instruktaż, objaśnienie, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: wykonanie bieżących prac pielęgnacyjnych w zieleńcu szkolnym. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych, zakładają rękawice; • zapoznają się z tematem i celem zajęć, po czym pobierają z magazynu potrzebne narzędzia; • w zieleńcu szkolnym z pomocą nauczyciela oceniają, jakie czynności należy wykonać, by poprawić wygląd roślin i otoczenia; • uczniowie wykonują zadane prace pod nadzorem nauczyciela, który również włącza się do pracy: plewią chwasty, przycinają pędy na krzewach, grabią, podlewają posadzone bratki; • prace wykonywane sekatorem wymagają szczególnego nadzoru i wówczas wykonywane są przez jednego ucznia z pomocą nauczyciela, w tym czasie pozostali uczniowie obserwują w spokoju pracę kolegi. Czynność cięcia sekatorem może być powierzona uczniom sprawniejszym, starszym; • po wykonaniu pracy uczniowie wraz z nauczycielem oceniają efekty swojej pracy i dokonują ewentualnych poprawek; • odnoszą narzędzia do magazynu, resztki roślinne wywożą na kompost, a ewentualne śmieci wyrzucają do kosza; • podsumowują wrażenia z zajęć i pamiętają o umyciu rąk po zakończonych zajęciach terenowych. Korzyści wynikające z zajęć: • Praca na świeżym powietrzu dotlenia organizm i poprawia kondycję, poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych. • Nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Poprzez przydzielone z góry zadania dla poszczególnych osób nabywają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony. • Nabywają umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek. • Utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie). • Porządnie wykonana praca daje widoczne efekty w postaci pięknego zielonego zakątka, w którym miło jest spędzić czas, a to z kolei wyzwala poczucie zadowolenia, satysfakcji, podnosi samoocenę uczniów („dobrze dzisiaj pracowałem i to widać!”). • Utrwalają nawyk zachowania czystości i higieny po skończonych pracach terenowych. Zajęcia nr 4 Temat: Przyroda wciąż się zmienia! Miejsce: teren zieleńca, parku i ogrodu szkolnego. Środki dydaktyczne: całe naturalne otoczenie. Metody: pogadanka, obserwacja. Cel główny: obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie wraz ze zmianą pór roku. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • nauczyciel wyznacza trasę spaceru i po drodze wraz z uczniami omawia obserwowane zjawiska i zmiany, jakie nastąpiły w przyrodzie w ostatnim czasie; • uczniowie wskazują różnice w wyglądzie roślin, otoczenia w stosunku do stanu na przykład z lutego, kiedy na dworze było pusto, szaro (lub biało, jeżeli był śnieg); • nauczyciel wyjaśnia przyczyny nowych zmian zachodzących w przyrodzie, a uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami i swoją wiedzą na ten temat. Rozmowa ma charakter dydaktyczny, ale zarazem swobodny, uczniowie mogą wyrażać swoje osobiste doznania i doświadczenia; • podczas spaceru można obserwować nie tylko rośliny, ale również zwierzęta: owady, ptaki; • na zakończenie zajęć uczniowie wraz z nauczycielem podsumowują zdobyte wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Spacer po świeżym powietrzu dotlenia organizm i poprawia kondycję, poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie wyszukując zmian w przyrodzie ćwiczą spostrzegawczość i koncentrację. • Spacer sprzyja poczuciu radości, dobrego humoru, lekkości, gdyż wszystko dookoła jest takie świeże, soczyste, pachnące i pozytywnie nastrajające, rozwijająca się niemalże w oczach przyroda dodaje energii i chęci do działania. • Obserwacja zjawisk pogodowych, ptaków, owadów, roślin, czy innych elementów przyrody sprzyja zadawaniu pytań, rozmowom, poszerzaniu wiedzy. • Swobodne rozmowy uczniów z nauczycielem prowadzone w trakcie spacerów sprzyjają też nabywaniu i utrwalaniu umiejętności poprawnego formułowania zdań, poprawnego wysławiania się, używania właściwych wyrażeń, zwrotów i słów. To daje również możliwość utrwalania umiejętności prowadzenia kulturalnej rozmowy na różne tematy z zachowaniem odpowiednich zwrotów grzecznościowych, poszanowania odmiennego zdania innej osoby na dany temat, grzecznej wymiany zdań. • Swobodne rozmowy przy okazji spacerów pozwalają uczniom na wyrażanie swojego zdania, opowiadania swoich doświadczeń, dzielenia się swoimi wrażeniami, co ma szczególne znaczenie dla uczniów zamkniętych w sobie, wstydliwych, o zaniżonej samoocenie. W takich sytuacjach mają oni szansę otworzenia się przed innymi (mała grupka znanych osób na spacerze daje poczucie bezpieczeństwa), pokazania się z dobrej strony, zaistnienia choćby w wąskim gronie bez obawy skrytykowania, ośmieszenia, czy zignorowania przez innych. MAJ to miesiąc tysiąca barw, zapachów i pięknych kwiatów. Nawet małe niezapominajki mają tu swoje święto! To czas intensywnej pracy w ogrodzie, ale też czas majówek i odpoczynku na świeżym powietrzu. Zajęcia nr 1 Temat: Chwast nasz wróg! Miejsce: Teren szkolnego zieleńca. Środki dydaktyczne: rękawice, grabie, pazurki ogrodnicze, wiaderka na chwasty, taczka. Metody: instruktaż, ćwiczenie praktyczne, pokaz, objaśnienie. Cel ogólny: odchwaszczenie wybranego fragmentu zieleńca szkolnego (np.: wybrana rabata). Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady bezpiecznej pracy w terenie oraz pracy narzędziami ogrodniczymi; • uczniowie zakładają rękawice i wybierają narzędzia do konkretnych czynności (wyrywanie chwastów, zagrabianie ziemi, wywóz chwastów na kompost); • w miejscu wskazanym przez nauczyciela plewią chwasty (przydział miejsca nauczyciel ustala sam, co ma na celu zachowanie dyscypliny przy pracy), wygrabiają resztki wyrywanych roślin; • nauczyciel pracuje wspólnie z uczniami i jednocześnie pełni rolę „brygadzisty” nadzorującego pracę; • nauczyciel sprawdza dokładność wykonanej pracy, wraz z uczniami analizuje dokładność wykonanej pracy („sprawdź, czy wyplewiłeś swój kawałek ziemi dokładnie; Jak myślisz, czy dobrze wykonałeś swoją pracę? Co należy ewentualnie poprawić?”); • uczniowie wraz z nauczycielem chowają narzędzia do magazynu zachowując porządek oraz wspólnie podsumowują zajęcia, dzielą się wrażeniami z zajęć; • po zajęciach pamiętają o umyciu rąk. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi oraz przy bezpośrednim kontakcie z glebą (ryzyko zakażenia tężcem, skaleczenia, zadrapania, itp.). • Poprzez przydzielone z góry miejsce pracy nabywają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony. • Nabywają umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek. • Utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie). • Ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Bezpośredni kontakt z roślinami stymuluje w tym przypadku percepcję wzrokową i zdolność analizy i dokonania wyboru (należy rozpoznać roślinę będącą chwastem i podjąć decyzję, czy należy ją usunąć, czy nie). • Praca zespołowa sprzyja nawiązywaniu właściwych relacji koleżeńskich. • Postawa nauczyciela jako osoby biorącej czynny udział we wspólnym wysiłku motywuje uczniów do rzetelnego wykonania pracy. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 2 Temat: Święto niezapominajki. Miejsce: rabaty przy szkole. Środki dydaktyczne: łopatki ogrodnicze, konewka, niezapominajki w doniczkach, rękawice. Metody: instruktaż, objaśnienie, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: obsadzenie szkolnych rabat wiosennymi roślinami ozdobnymi. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych, zakładają rękawice; • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć, zakładają rękawice i pobierają z magazynu potrzebne narzędzia; • na szkolnych rabatach sadzą niezapominajki zgodnie z instrukcjami nauczyciela: wybierają miejsce do posadzenia, wykopują odpowiednie dołki i zalewają je wodą z konewki, delikatnie wyciągają rośliny z doniczek, a gdy woda wsiąknie w dno dołka, sadzą rośliny do gruntu, przysypują ziemią, ugniatają glebę palcami dookoła posadzonej rośliny i podlewają; • po zakończonej pracy odnoszą narzędzia i puste doniczki do magazynu, po drodze wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć; • po powrocie do szkoły pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Praca na świeżym powietrzu dotlenia organizm, poprawia kondycję, poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych. • Nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Mają poczucie spełniania ważnego zadania (sadzimy kwiaty nie tylko dla siebie, ale też dla innych). • Wyrabiają poczucie poszanowania pracy własnej i innych, zwracają uwagę na to, aby nie deptać posadzonych roślin. • Utrwalają umiejętności związane z uprawą roślin ozdobnych. Zajęcia nr 3 Temat: Aksamitki idą na dwór! Miejsce: rabaty przy szkole. Środki dydaktyczne: łopatki ogrodnicze, konewka, przygotowana zimą rozsada aksamitek, rękawice. Metody: instruktaż, objaśnienie, pokaz, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: obsadzenie szkolnych rabat wiosennymi roślinami ozdobnymi. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych, zakładają rękawice; • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć, zakładają rękawice i pobierają z magazynu potrzebne narzędzia; • na szkolnych rabatach sadzą aksamitki zgodnie z instrukcjami nauczyciela: wybierają miejsce do posadzenia, wykopują odpowiednie dołki i zalewają je wodą z konewki, delikatnie wyciągają rośliny z doniczek, a gdy woda wsiąknie w dno dołka, sadzą rośliny do gruntu, przysypują ziemią, ugniatają glebę palcami dookoła posadzonej rośliny i podlewają; • po zakończonej pracy odnoszą narzędzia i puste doniczki do magazynu, po drodze wraz z nauczycielem podsumowują nowe wiadomości i dzielą się wrażeniami z zajęć; • po powrocie do szkoły pamiętają o umyciu rąk. Korzyści wynikające z zajęć: • Praca na świeżym powietrzu dotlenia organizm, poprawia kondycję, poprawia krążenie krwi, apetyt, wzmacnia odporność. • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi ogrodniczych. • Nabywają umiejętności wyboru właściwych narzędzi do wykonania konkretnych prac. • Mają poczucie spełniania ważnego zadania (sadzimy kwiaty nie tylko dla siebie, ale też dla innych). • Wyrabiają poczucie poszanowania pracy własnej i innych, zwracają uwagę na to, aby nie deptać posadzonych roślin. • W tym przypadku praca daje uczniom szczególną satysfakcję, gdyż roślinki były uprawiane przez nich od kilku miesięcy, kiedy wysiewali samodzielnie nasionka do doniczek, a następnie systematycznie podlewali je i obserwowali, jak rosną, aż do dzisiaj, kiedy można je już wysadzić do gruntu. W ten sposób uczniowie mieli możliwość uczestniczyć w całym procesie produkcji roślin ozdobnych – od nasionka do kwiatka i obserwować zmiany w rozwijających się roślinach. • Utrwalają umiejętności związane z uprawą roślin ozdobnych. • Utrwalają nawyk zachowania czystości i higieny po pracy w terenie. Zajęcia nr 4 Temat: Jesteśmy malarzami przyrody. Miejsce: teren szkolnego zieleńca. Środki dydaktyczne: farby, pędzle, sztalugi, duże kartki brystolu, sztywna tektura pod kartkę. Metody: objaśnienie, ćwiczenie praktyczne. Cel główny: namalowanie obrazu z natury. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • słuchają objaśnienia nauczyciela na temat sposobu wykonania pracy; • samodzielnie wybierają fragment otoczenia, który namalują; • z pomocą nauczyciela rozstawiają sztalugi i przygotowują się do malowania; • malują samodzielnie obraz; • prezentują prace; • wraz z nauczycielem podsumowują wrażenia z zajęć, sprzątają sztalugi i pozostałe przybory; • pamiętają o umyciu rąk po zakończeniu zajęć. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie ćwiczą zdolności manualne oraz koncentrację nad wykonywanym zadaniem. • Rozwijają kreatywność. • Spędzają czas w pięknym otoczeniu na świeżym powietrzu. • Utrwalają nawyk starannego i estetycznego wykonywania swoich prac. • Prace uczniów można wystawić w formie szkolnej galerii, co podniesie ich samoocenę i poczucie własnej wartości. • Ładny obraz może być ozdobą ściany w domu, a to daje poczucie zadowolenia, co jest ważne dla podniesienia własnej samooceny i poprawy swojego samopoczucia. • Malowanie obrazów, czy inne formy zajęć plastycznych mają charakter terapii zajęciowej, sprzyja wyciszeniu, odprężeniu, obniżeniu napięcia nerwowego. CZERWIEC to miesiąc, który uczniowie lubią najbardziej, bo... zbliżają się wakacje! Aby umilić sobie czas oczekiwania na wakacje, warto spędzać coraz więcej czasu na dworze, w ogrodzie. Zieleń trawy i liści, barwy kwiatów, zapach powietrza, brzęczenie owadów, świergoty ptaków - to wszystko coraz bardziej zbliża nas do wytęsknionego lata. Zajęcia nr 1 Temat: Dbamy o ogród, by był piękny. Miejsce: Teren szkolnego zieleńca. Środki dydaktyczne: rękawice, konewka, grabie, pazurki ogrodnicze, wiaderka na chwasty, taczka. Metody: instruktaż, ćwiczenie praktyczne, pokaz, objaśnienie. Cel ogólny: wykonanie podstawowych prac pielęgnacyjnych w zieleńcu szkolnym. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie wraz z nauczycielem przypominają i utrwalają zasady bezpiecznej pracy w terenie oraz pracy narzędziami ogrodniczymi; • uczniowie zakładają rękawice i wybierają narzędzia do konkretnych czynności (wyrywanie chwastów, zagrabianie ziemi, wywóz chwastów na kompost, podlewanie roślin); • w miejscu wskazanym przez nauczyciela plewią chwasty (przydział miejsca nauczyciel ustala sam, co ma na celu zachowanie dyscypliny przy pracy), wygrabiają resztki wyrywanych roślin, podlewają posadzone rośliny; • nauczyciel pracuje wspólnie z uczniami i jednocześnie pełni rolę „brygadzisty” nadzorującego pracę; • nauczyciel sprawdza dokładność wykonanej pracy, wraz z uczniami analizuje dokładność wykonanej pracy; • uczniowie wraz z nauczycielem chowają narzędzia do magazynu zachowując porządek oraz wspólnie podsumowują zajęcia, dzielą się wrażeniami z zajęć; • po zajęciach pamiętają o umyciu rąk. Korzyści płynące z zajęć: • Uczniowie utrwalają nawyk przestrzegania zasad BHP podczas prac terenowych z użyciem narzędzi oraz przy bezpośrednim kontakcie z glebą (ryzyko zakażenia tężcem, skaleczenia, zadrapania, itp). • Poprzez przydzielone z góry miejsce pracy nabywają umiejętności zachowania dyscypliny przy pracy, co będzie miało znaczenie w przyszłych relacjach pracownik – przełożony. • Nabywają umiejętności analizowania efektów własnej pracy, dostrzegania i eliminowania błędów, dokonywania poprawek. • Utrwalają nawyk zachowywania porządku w miejscu pracy (tu poprzez odkładanie narzędzi na miejsce w magazynie). • Ruch na świeżym powietrzu sprzyja wzmacnianiu mięśni, poprawie kondycji, poprawia dotlenienie organizmu. • Bezpośredni kontakt z roślinami stymuluje w tym przypadku percepcję wzrokową i zdolność analizy i dokonania wyboru (należy rozpoznać roślinę będącą chwastem i podjąć decyzję, czy należy ją usunąć, czy nie). • Praca zespołowa sprzyja nawiązywaniu właściwych relacji koleżeńskich. • Postawa nauczyciela jako osoby biorącej czynny udział we wspólnym wysiłku motywuje uczniów do rzetelnego wykonania pracy. • Konieczność mycia rąk po zajęciach terenowych sprzyja utrwalaniu nawyku utrzymania czystości i higieny osobistej. Zajęcia nr 2 Temat: Piknik w sadzie. Miejsce: szkolny sad za ogrodzeniem. Środki dydaktyczne: koce, koszyk z prowiantem (mogą to być bułki, owoce, soki), teren sadu. Metody: nauka przez zabawę. Cel ogólny: wskazanie ciekawego sposobu spędzania wolnego czasu w czasie przyszłych wakacji bez komputera i telewizora. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • uczniowie wraz z nauczycielem spacerem wyruszają do sadu szkolnego; • rozkładają koce na trawniku, a prowiant odkładają na bok; • wszyscy, łącznie z nauczycielem, siadają na kocach po turecku zachowując wyprostowaną sylwetkę; • w takiej formie można bawić się w różne zabawy, np.: „gra w kolory” (jeden uczeń mówi do wybranego kolegi nazwę koloru, a kolega rozglądając się po otoczeniu wymienia rzeczy, które w tym kolorze dostrzega); „powiedz mi, co ja widzę na literę...” (uczeń zwraca się do wybranego kolegi z tak sformułowanym pytaniem i wypowiada dowolna literę, a kolega ma za zadanie wskazać w otoczeniu rzeczy rozpoczynające się na tą literę); „zamykam oczy i ...” (uczniowie wytężają wyobraźnię i na podstawie słyszanych dźwięków dokańczają zdanie. Mogą zgadywać, co takie dźwięki wydaje, a również mogą snuć fantastyczne wyobrażenia, jakie im się z tymi dźwiękami kojarzą); można też patrzeć na obłoki i opowiadać, z czym kojarzą się ich kształty; • po skończonej zabawie przystępują do spożycia prowiantu; • na koniec wytrzepują i składają koce, zabierają ze sobą opakowania po jedzeniu i piciu, by je wyrzucić do kosza (butelki do plastików) i w drodze powrotnej do szkoły podsumowują wrażenia z zajęć; • pamiętają, aby po powrocie do szkoły umyć ręce. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie poznają ciekawą formę spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. • Zabawy sprzyjają uruchomieniu i wyostrzeniu różnych zmysłów: wzroku, słuchu, smaku. • Uczniowie podczas zabaw ćwiczą spostrzegawczość i koncentrację, a także nawyk kontrolowania prawidłowej sylwetki podczas siedzenia po turecku (proste plecy). • Oddalenie sadu od zabudowań, dróg, hałasu i gwaru sprzyja skupieniu się na obecnej sytuacji, nie występują tu rzeczy zakłócające koncentrację i odwracające uwagę. • Odczucie przyjemnie spędzonego czasu potęguje też posiłek na świeżym powietrzu, bo zwykła bułka lub soczyste jabłko na dworze smakują zupełnie inaczej niż w kuchni przy stole. To sprzyja poprawie apetytu, uatrakcyjnia czas zabawy i odpoczynku. • Sympatyczna i miła atmosfera na pikniku zachęca do powtarzania takiej formy spędzania czasu również w czasie wakacji. Zajęcia nr 3 Temat: Konkurs wiedzy ogrodniczej. Miejsce: wolna klasa w budynku szkolnym lub pracownia komputerowa. Środki dydaktyczne: rzutnik, komputer, przygotowany test wiedzy ogrodniczej, dyplomy do wypisania. Metody: objaśnienie, pokaz, metoda audiowizualna. Cel główny: przeprowadzenie testu sprawdzającego wiadomości z zakresu przeprowadzonych zajęć, co posłuży do ewaluacji programu. Cele operacyjne i przebieg zajęć: • uczniowie zapoznają się z tematem i celem zajęć; • nauczyciel uruchamia sprzęt multimedialny i włącza test wiedzy ogrodniczej; • uczniowie zapoznają się ze sposobem przeprowadzenia testu; • nauczyciel wyświetla pytania, czyta je na głos wraz z odpowiedziami do wyboru, a uczniowie na kartkach zapisują wybrane odpowiedzi; • nauczyciel sprawdza wyniki testu i dla każdego ucznia uczestniczącego w zajęciach wypełnia dyplomy. Wręczając dyplomy dziękuje uczniom za wspólnie spędzony czas i dobrze wykonaną w ogrodzie pracę. Podkreśla zasługi uczniów dla utrzymania pięknego otoczenia szkoły. Korzyści wynikające z zajęć: • Uczniowie utrwalają najważniejsze elementy wiedzy ogrodniczej, jaką zdobyli w ciągu roku szkolnego. • Mają poczucie satysfakcji z nagrody za rzetelną pracę w postaci dyplomów i słów uznania ze strony nauczyciela, co sprzyja podniesieniu samooceny. • Nauczyciel uzyskuje materiał do przeprowadzenia ewaluacji. BIBLIOGRAFIA 1. Joanna Nowak „Terapia ogrodnicza w krajach europejskich”, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 2008, zeszyt nr 525, str. 271 – 276. 2. Monika J. Latkowska „Hortiterapia – rehabilitacja i terapia przez pracę w ogrodzie”, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 2008, zeszyt nr 525, str. 229 – 235. 3. http://www.dzieciecyszpital.pl/szpital/component/content/article/335-hortiterapiainnowacja-w-rehabilitacji.html 4. http://www.hortiterapia.ur.krakow.pl/
