ocena stanu sanitarnego powiatu łowickiego za

OCENA STANU SANITARNEGO
POWIATU ŁOWICKIEGO ZA 2010 ROK
Państwowa Inspekcja Sanitarna na mocy ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 12 poz. 49 z poźń.. zmianami) jest powołana do realizacji zadań z
zakresu zdrowia publicznego, a w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami:
- higieny środowiska,
- higieny pracy w zakładach pracy,
- higieny procesów nauczania i wychowania,
- higieny wypoczynku i rekreacji,
- zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku,
- higieniczno – sanitarnymi jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz
pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.
Zapisy ustawy pozwalają na rozwiązywanie problemów zdrowia publicznego w sposób
kompleksowy polegający nie tylko na przeprowadzaniu w ramach nadzoru bieżącego
i zapobiegawczego kontroli i badań laboratoryjnych stanowiących podstawę wydania decyzji, ale
również na powszechnej edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia realizowanej we współpracy
z innymi jednostkami organizacyjnymi, organizacjami pozarządowymi oraz społecznością
lokalną.
Głównym celem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest ochrona zdrowia
ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz
zapobieganie powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych.
Nadzór sanitarno – epidemiologiczny na obszarze powiatu łowickiego sprawuje
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łowiczu przy pomocy podległej mu Powiatowej
Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Łowiczu, będącej publicznym zakładem opieki
zdrowotnej.
Zadania wynikające z Ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej są wykonywane przez
poszczególne komórki organizacyjne nadzoru sanitarnego Powiatowej Stacji Sanitarno –
Epidemiologicznej w Łowiczu na podstawie rocznych planów pracy.
1
SEKCJA EPIDEMIOLOGII
1. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych
Ocenę sytuacji epidemiologicznej powiatu łowickiego dokonano na podstawie
zarejestrowanych chorób zakaźnych zgłoszonych przez lekarzy, zgodnie z obowiązującymi
przepisami. Analizie poddano wybrane jednostki chorobowe, które w 2010 r. stanowiły problem
epidemiologiczny, bądź były monitorowane w ramach realizowanych przez Państwową Inspekcję
Sanitarną programów Światowej Organizacji Zdrowia i wytycznych Głównego Inspektora
Sanitarnego.
Zgłaszanie zachorowań / podejrzeń zachorowań na choroby zakaźne pozwala na śledzenie
sytuacji
epidemiologicznej
oraz
podejmowanie
działań
przeciwepidemicznych
i zapobiegawczych celem unieszkodliwienia źródła zakażenia, przecięcia dróg szerzenia oraz
uodpornienia osób wrażliwych na zakażenie.
Zatrucia i zakażenia pokarmowe
W 2010 r. zarejestrowano 36 przypadków zatruć pokarmowych spowodowanych
pałeczkami Salmonella tj. o 5 więcej niż w ubiegłym roku. Zanotowano 13 przypadków zatruć
pokarmowych w mieście i 23 na wsi. Hospitalizowano 28 osób. Zarejestrowano 1 zbiorowe
zatrucie pokarmowe, zachorowało 36 osób z Zakładu Karnego w Łowiczu. Z pobranego od
chorych materiału nie wykryto czynnika patogennego .Również z pobranych próbek żywności
nie udało się ustalić nośnika zatrucia pokarmowego - wyniki badań mikrobiologicznych były
ujemne. Nie ustalono więc czynnika etiologicznego, który wywołał zbiorowe zatrucie
pokarmowe. Z tego też względu ten przypadek wystąpienia zbiorowego zatrucia pokarmowego
zarejestrowano pod numerem statystycznym A09 jako biegunka i zapalenie żołądkowo - jelitowe
o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu.
W 2010 r. zwiększyła się zapadalność na bakteryjne zakażenia pokarmowe wywołane przez
E. Coli biegunkotwórczą. Zarejestrowano 19 przypadków zachorowań tj. o 11 przypadków
zachorowań więcej niż w ubiegłym roku.
Inne bakteryjne zakażenia jelitowe
W 2010 roku zarejestrowano o połowę mniej zachorowań niż w roku ubiegłym tzn.
3
przypadki
zakażeń
wywołanych
przez
Yersinia
2
enterocolitica.
typ
0:3
Zgodnie
z obowiązującymi procedurami materiał do badania (szczep i surowica) został przekazany do
weryfikacji w NIZP PZH w Warszawie.
Nie rejestrowano zachorowań na czerwonkę bakteryjną i pełzakowatą, dur brzuszny i dury
rzekome.
Na terenie powiatu łowickiego mieszka 3 stałych nosicieli duru brzusznego. Wszyscy
mają powyżej 60 lat i są objęci nadzorem sanitarnym
Choroby wieku dziecięcego
W 2010 roku znacznie zwiększyła się zapadalność na krztusiec, nie zarejestrowano
natomiast żadnego zachorowania na świnkę. Zachorowania na ospę wietrzną utrzymywały się na
poziomie roku ubiegłego. Zmniejszyła się zapadalność na różyczkę. Należy się spodziewać,
że w latach następnych szczepienia ochronne będą miały jeszcze większy pozytywny wpływ na
sytuację epidemiologiczną odry, świnki i różyczki, w związku z wprowadzeniem
obowiązkowych szczepień skojarzoną szczepionką przeciwko tym chorobom.
Tabela nr. 1 Choroby wieku dziecięcego- liczba przypadków i zapadalność na 100 000
mieszkańców w powiecie łowickim w latach 2009-2010
2010
JEDNOSTKA
2009
Zapadalność
Krztusiec
Liczba
przypadków
18
Różyczka
Zapadalność
22,1
Liczba
przypadków
3
3
3,7
8
9,8
Ospa wietrzna
136
167,2
149
182,6
Świnka
-
-
2
2,5
CHOROBOWA
3,7
Wirusowe zapalenia wątroby
W 2010 r. zwiększyła się zapadalność na WZW B, natomiast zapadalność na WZW typu
C utrzymuje się na tym samym poziomie co w roku ubiegłym. Od 2000 roku odnotowujemy
systematyczny spadek zachorowań na WZW typu B, jest to związane z istniejącą skuteczną
szczepionką przeciwko tej chorobie. Nie zarejestrowano żadnego przypadku zachorowania na
WZW A.
3
Pokąsania osób przez zwierzęta
Nieznacznie zwiększyła się liczba osób pokąsanych przez zwierzęta. Wszystkie pokąsane
osoby - 89 kierowane były do Punktu Szczepień p/wściekliźnie przy Wojewódzkim Szpitalu
Zespolonym w Skierniewicach, ul. Sobieskiego 4. Zaszczepiono p/wściekliźnie 20 osób.
Inwazyjna choroba meningokokowa i posocznice
Zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego od 2004 roku organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadzą szczególny nadzór nad przypadkami inwazyjnej
choroby meningokokowej. Choroba ta rejestrowana jest jako posocznica, zapalenie opon
mózgowo- rdzeniowych lub zapalenie mózgu meningokokowe .Od 2004 roku w powiecie
łowickim nie zarejestrowano żadnego przypadku zachorowań na inwazyjną chorobę
meningokokową.
Inne choroby zakaźne
W stosunku do roku ubiegłego zmniejszyła się zapadalność na biegunki u dzieci do lat 2,
natomiast zapadalność na wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy utrzymuje się
na tym samym poziomie. Zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na bakteryjne zakażenie
jelitowe wywołane przez E. coli enterokrwotoczną. W 2010 roku nie zarejestrowano żadnego
przypadku boreliozy.
Grypa i zachorowania grypopodobne
W sezonie epidemicznym 2009/2010 (tj.01.10.2009 do 30.04.2010 r.) zwiększyła się
liczba zachorowań na grypę i zachorowania grypopodobne. Zgłoszono 2952 zachorowań, w tym
1099 dzieci do 14 roku życia i 1853 osób dorosłych. Natomiast w sezonie epidemicznym
2008/2009 tj. (od 01.10.2008 do 30.04.2009) zgłoszono 558 zachorowań, w tym 204 dzieci do 14
roku życia i 354 dorosłych. W ramach systemu epidemiologicznego i wirusologicznego nadzoru
nad grypą (SENTINEL) od początku sezonu epidemicznego 2009/2010 zbadano wymazy
z gardła i nosa od 7 osób. W pobranych próbkach nie stwierdzono obecności wirusa grypy.
4
Grypa w powiecie łowickim w sezonach
epidemicznych od 2004/2005 do 2009/2010
zapadalność na 100 tyś
mieszkańców
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2004/2005
2005/2006
2006/2007
2007/2008
2008/2009
2009/2010
sezony epidemiczne
W 2010 roku zarejestrowano tylko 1 przypadek zachorowania na nową grypę A/H1N1 na wsi.
Gruźlica
W powiecie łowickim w 2010 roku zarejestrowano 26 przypadków gruźlicy (13 na wsi
i 13 w mieście). Po otrzymaniu zgłoszenia o zachorowaniu na gruźlicę natychmiast wdrażano
procedury postępowania w zakresie zwalczania i zapobiegania gruźlicy na terenie województwa
łódzkiego.
Choroby przenoszone drogą płciową
W 2010 roku nie zarejestrowano żadnego przypadku zachorowań na choroby przenoszone
drogą płciową.
Nowo wykryte zakażenia HIV, zachorowania na AIDS
W 2010 roku nie zarejestrowano nowo wykrytych zakażeń wirusem HIV. Nie
zarejestrowano zachorowań na AIDS.
5
Tabela nr.2 Wybrane choroby zakaźne-liczba przypadków i zapadalność na 100000
mieszkańców w powiecie łowickim w latach 2009-2010
L.p.
Jednostka chorobowa
1 Zatrucia pokarmowe - Salmonella
2 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat 2
3 Zapalenia opon mózgowo- rdzen. Wywołane
H. influenzae
4 Zapalenia opon mózgowo- rdzen. – inne bakteryjne
5 Zapalenia opon mózgowo- rdzen. - wirusowe
6 Wirusowe zapalenie mózgu
7 Wirusowe zapalenie wątroby typu A
8 Wirusowe zapalenie wątroby typu B
9 Wirusowe zapalenie wątroby typu C
10 Bakteryjne zakażenia jelitowe wyw. Yersinia
enterocolitica
11 Nowo wykryte zakażenia HIV
12 Gruźlica
13 Grypa A/H1N1
14 Grypa
15 Szkarlatyna
16 Róża
17 Pokąsanie osób przez zwierzęta
18 Borelioza
2009
2010
L. zach Zapad L. zach Zapad
31
37,9
36
44,3
35
42,9
30
36,9
1
1
5
6
1,2
1,2
6,1
7,4
5
5
3
6,1
6,1
3,7
1
21
12
2893
5
3
78
5
1,2
25,7
14,7
3545,4
6,1
3,7
95,6
6,1
26
1
972
6
1
89
-
32,0
1,2
1194,8
7,4
1,2
109,4
-
2. Ocena stanu sanitarno-higienicznego zakładów opieki zdrowotnej
Na terenie powiatu łowickiego w 2010 roku funkcjonowały następujące zakłady opieki
zdrowotnej:
- Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej - 32
- Zakład Opieki Zdrowotnej przy Zakładzie Karnym - 1
- Przychodnia Profilaktyczna OSM – 1
- Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska - 47
Wszystkie placówki były systematycznie kontrolowane. Przeprowadzono ogółem 102
kontrole sanitarne. Nie wydawano decyzji administracyjnych. Nie zastosowano karania
mandatowego. Nie stwierdzono znacznych zaniedbań w zakresie przestrzegania czystości
bieżącej .
6
W 2010 roku nie przeprowadzano kontroli sanitarnych w szpitalu z powodu przekazania
obiektu pod nadzór PWIS w Łodzi.
Stan sanitarny zakładów lecznictwa otwartego dobry. Na terenie powiatu łowickiego nie
ma zakładu w złym stanie sanitarnym. W miarę posiadanych środków finansowych
przeprowadzane są w tych zakładach remonty i modernizacje.
W
zakładach
opieki
zdrowotnej
na
terenie
powiatu
łowickiego
opracowane
są i prawidłowo przestrzegane następujące, podstawowe procedury zapewniające ochronę przed
zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi:
- higienicznego mycia rąk
- chirurgicznego mycia rąk
- dezynfekcji, mycia narzędzi i sprzętu medycznego
- postępowania po ekspozycji
- sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń
- postępowania z brudną bielizną
- postępowania z odpadami medycznymi
Sterylizacja narzędzi i materiałów opatrunkowych przeprowadzana była w autoklawach.
Zakłady opieki zdrowotnej lecznictwa otwartego dysponują 35 autoklawami, natomiast
8 placówek (głównie indywidualne praktyki lekarskie) ma podpisaną umowę na usługi
sterylizacyjne z Centralną Sterylizatorni ZOZ w Łowiczu. Procesy sterylizacyjne kontrolowane
były systematycznie za pomocą testów biologicznych i chemicznych. Stosowane były właściwe
systemy opakowań. Transport materiałów sterylnych oraz przeznaczonych do sterylizacji
prawidłowy. Sterylne zestawy przechowywane były prawidłowo, posiadały aktualne daty
ważności.
We wszystkich nadzorowanych zakładach opieki zdrowotnej stosowane były środki
dezynfekcyjne zgodnie z ustawą o wyrobach medycznych i produktach biobójczych.
Przygotowywanie
i
przechowywanie
środków
dezynfekcyjnych
prawidłowe
zgodnie
z zaleceniami producenta. Nie stwierdzono braków w zaopatrzeniu w te preparaty. Stosuje się
rotację środków dezynfekcyjnych, zwracając uwagę na skuteczność ich działania oraz
bezpieczeństwo pacjentów i personelu medycznego .Preferowane są środki dezynfekcyjne
o szerokim spektrum działania.
Odpady medyczne w placówkach zbierane są selektywnie w miejscu ich powstawania
z podziałem na zakaźne, specjalne i pozostałe. Nie stwierdzono uchybień w zakresie
7
gromadzenia, transportu i usuwania w/w odpadów. Zakłady opieki zdrowotnej mają podpisane
umowy na spalanie odpadów medycznych oraz złożyły w Starostwie Powiatowym w Łowiczu
programy i informacje na temat wytwarzanych odpadów niebezpiecznych i sposobach
gospodarowania wytworzonymi odpadami.
Na terenach otaczających budynki zakładów opieki zdrowotnej utrzymana jest czystość
i porządek. Tereny te są zagospodarowane i na bieżąco sprzątane.
3. Analiza wykonawstwa szczepień ochronnych
Na terenie powiatu łowickiego w 2010 roku szczepienia ochronne wykonywane były
w 18 zakładach opieki zdrowotnej. Szczepienia ochronne przeprowadzane były prawidłowo,
zgodnie z obowiązującym programem szczepień ochronnych.
Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży przeciwko gruźlicy, poliomyelitis, wzw B, błonnicy,
tężcowi, krztuścowi, odrze, śwince i różyczce jest dobry, osiąga wysokie współczynniki
wykonawstwa szczepień ochronnych.
Podległe nam placówki prowadzą również szczepienia zalecane, które są finansowane przez
rodziców.
Dużym
zainteresowaniem
rodziców
cieszą
się
szczepienia
preparatami
szczepionkowymi skojarzonymi : cztero, pięcio i sześcioskładnikowymi podawanymi dzieciom
w wieku 1-3 lat. rokiem. Zmniejszyła się liczba osób zaszczepionych przeciwko grypie
sezonowej. W 2010 roku na terenie powiatu łowickiego zaszczepiono p/ grypie sezonowej 2828
osób w wieku od 0 do powyżej 65 roku życia. Natomiast w 2009 roku zaszczepiono 4028 osób.
Wykonawstwo szczepień ochronnych w 2010 roku jest porównywalne z 2009 r., przedstawione
w n/w tabeli.
Tabela porównawcza w wykonawstwie szczepień ochronnych w powiecie łowickim
w latach 2009 - 2010
Szczepienia do 2
roku życia i
opóźnione do 3
roku życia
Szczepienie
Gruźlica
WZW B
Wiek
2010
I dawka
100%
100%
1 rok życia
99,9%
89,8%
2 rok życia
99,9%
100%
3 rok życia
100%
8
2009
-
1 rok życia
69,3%
63,0%
2 rok życia
98,3%
98,3%
3 rok życia
99,6%
100%
1 rok życia
69,3%
63,0%
2 rok życia
98,3%
98,3%
3 rok życia
99,6%
100%
1 rok życia
69,1%
63,0%
2 rok życia
98,9%
98,3%
2 rok życia
99,0%
85,9%
6 rok życia
94,7%
90,8%
14 rok życia
98,1%
98,8%
19 rok życia
96,3%
94,2%
Polio
6 rok życia
94,7%
90,8%
Krztusiec
6 rok życia
94,7%
90,8%
Odra, świnka,
różyczka
10 rok życia
97,2%
98,9%
Błonica, tężec,
krztusiec
Polio
Hemophilus
Influenzae
Szczepienia dzieci starszych
i młodzieży
Odra, świnka,
różyczka
Błonica, tężec,
Sekcja epidemiologii prowadzi rejestr niepożądanych odczynów poszczepiennych.
Zakłady opieki zdrowotnej prowadzące szczepienia ochronne mają obowiązek zgłaszania do
PPIS w/w odczynów. W 2010 r. zgłoszono jeden przypadek odczynu poszczepiennego, który
wystąpił u dziecka po podaniu szczepionki p/błonicy, tężcowi i krztuścowi- DTP.
Po przeprowadzeniu dokładnej analizy, dokumentacja wystąpienia niepożądanego odczynu
poszczepiennego została przesłana do n/w instytucji:
- Państwowy Zakład Higieny w Warszawie
- WSSE w Łodzi
- Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych w Warszawie
9
Sekcja epidemiologii zajmuje się również przyjmowaniem prób kału do badań
laboratoryjnych
w
kierunku
nosicielstwa
Salmonella-Shigella
do
celów
sanitarno-
epidemiologicznych. W 2010 roku przyjęto ogółem 3030 prób, w tym: 780 – badania uczniów
przed rozpoczęciem praktycznej nauki zawodu, 2250 - zlecenia indywidualne do pracy.
SEKCJA HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW
UŻYTKU
W roku 2010 pod nadzorem Sekcji Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku
Państwowej Powiatowej Inspekcji Sanitarnej w Łowiczu znajdowały się 783 zakłady
żywieniowo-żywnościowe. Skontrolowano 363 obiekty przeprowadzając w nich ogółem
503 kontroli sanitarnych, w tym 37 kontroli interwencyjnych. W roku sprawozdawczym
zatwierdzono 142 zakłady do prowadzenia działalności związanej z produkcją, obrotem
i transportem żywności.
Podział obiektów na grupy oraz dane dotyczące prowadzonego w nim nadzoru
przedstawia poniższa tabela.
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Grupa obiektów
Wytwórnie lodów
Automaty do lodów
Piekarnie
Ciastkarnie
Przetwórnie
owocowo
warzywne
Wytwórnie napojów
bezalkoholowych
Zakłady
garmażeryjne
Zakłady przemysłu
zbożowomłynarskiego
Wytwórnie
wyrobów
cukierniczych
Liczba
obiektów
Liczba obiektów
Liczba
Liczba
sklasyfikowanych
przeprowadzonych
obiektów
pod względem
kontroli
zatwierdzonych
stanu
sanitarnego
1
7
11
5
9
1
10
9
8
17
3
1
1
1
2
7
4
6
1
-
-
-
1
1
-
1
3
3
-
3
1
1
-
1
10
10.
11.
12.
13.
14.
Wytwórnie octu,
majonezu i
musztardy
Wytwórnie
suplementów diety
Obiekty obrotu
żywnością (sklepy,
kioski, magazyny
hurtowe)
Obiekty żywienia
zbiorowego
otwartego
Obiekty żywienia
zbiorowego
zamkniętego
2
2
-
2
2
3
-
2
551
347
84
199
119
65
27
35
39
21
1
20
Wszystkie sklasyfikowane zakłady w zakresie stanu sanitarnego otrzymały w roku
sprawozdawczym ocenę pozytywną. Na oceną składały się wyniki kontroli stanu technicznego,
zaopatrzenia w wodę, higieny zakładu, personelu, produkcji, sprzedaży i transportu, procesów
technologicznych, znakowania, jakości produkowanych i wprowadzanych do obrotu środków
spożywczych i przedmiotów użytku oraz prowadzonej w obiektach dokumentacji w tym GHP,
GMP, HACCP.
Ogółem wydano 14 decyzji administracyjnych. Decyzji unieruchomienia/przerwania
działalności całego lub części zakładu oraz decyzji zakazu wprowadzania produktu do obrotu nie
wydawano. Nałożono ogółem 5 mandatów karnych na sumę 1150 zł..
OPIS STANU SANITARNEGO POSZCZEGÓLNYCH GRUP OBIEKTÓW
Wytwórnie lodów, automaty do lodów
W 2010 roku na terenie działalności PSSE działała 1 wytwórnia lodów produkowanych
metodą tradycyjną i 7 automatów do lodów. Zatwierdzono 3 zakłady z automatami do lodów.
Skontrolowano 1 wytwórnię lodów i 6 automatów do lodów. Ocenie poddano wytwórnię lodów
i 2 automaty, We wszystkich tych obiektach przeprowadzono 11 kontroli .Według arkusza oceny
stanu sanitarnego nie stwierdzono niezgodności. W każdym z tych zakładów czynności
higieniczne, procesy technologiczne wykonywane są zgodnie z procedurami, instrukcjami
GHP/GMP. Dwa zakłady automatów do lodów nowo otwartych rozpoczęły wdrażanie procedur
opartych na zasadach systemu HACCP.
11
Szczególną uwagę zwrócono na przebieg procesów technologicznych, przechowywanie
surowców i innych komponentów do lodów, stan sanitarno porządkowy pomieszczeń
produkcyjnych, stan techniczny urządzeń i maszyn. W urządzeniach chłodniczych dokonywano
weryfikacji temperatury przechowywania surowców i gotowych wyrobów wzorcowanym
termometrem. Nieprawidłowości w tym zakresie nie stwierdzono. Nie wydano decyzji
administracyjnych, nie nakładano mandatów karnych. W ramach UK i monitoringu do badań
laboratoryjnych mikrobiologicznych pobrano 3 próby lodów z automatu, z których jedną
zakwestionowano z powodu obecności Enterobacteriaceae. W zakładzie przeprowadzono
kontrolę sanitarną. Producent wstrzymał produkcję lodów. Po dokonaniu przeglądu całego
procesu produkcyjnego, stanu technicznego urządzeń, przeprowadzeniu ich dokładnego mycia
i dezynfekcji, pobrano do ponownego badania próby lodów. Po uzyskaniu pozytywnego wyniku
badań zakład wznowił działalność.
Piekarnie
W roku 2010 zewidencjonowano 11 zakładów, w tym 1 zatwierdzono. Skontrolowano
9 piekarni, z których oceniono 7. Przeprowadzono 9 kontroli, w tym 1 interwencyjną. Według
arkusza oceny stanu sanitarnego wszystkie zakłady otrzymały ocenę pozytywną. W zakładach
przechowywana jest dokumentacja umożliwiająca zidentyfikowanie dostawcy surowców.
Wszystkie piekarnie posiadają własne środki transportu, które znajdują się w dobrym stanie
technicznym. Podczas kontroli sprawdzano stan surowców w magazynach, oznakowanie, stan
opakowań, terminy minimalnej trwałości, rodzaj surowców, obecność szkodników. Nie
stwierdzono nieprawidłowości. Zakłady korzystają z usług zakładów DDD. W trzech piekarniach
został wdrożony system HACCP, a kolejne 3 piekarnie rozpoczęły wdrażanie.
W niektórych piekarniach poprawiano warunki sanitarno-techniczne: w piekarni w Kiernozi
zakupiono dużą chłodziarkę do przechowywania środków spożywczych nietrwałych,
wymieniono regały przyścienne oraz obito blachą nierdzewną drzwi przed uszkadzaniem przez
pojemniki z pieczywem, w piekarni w Domaniewicach zakupiono dla pracowników nowe szafki
dwudzielne do szatni, w Łyszkowicach obito krawędzie ścian blachą nierdzewną zabezpieczając
przed obijaniem wózkami.
Decyzji administracyjnych nie wydano, nie stosowano karania mandatowego.
12
Ciastkarnie
W roku 2010 działało 5 ciastkarni, skontrolowano 4, w których przeprowadzono
9 kontroli. Według arkusza oceny stanu sanitarnego wszystkie zakłady uzyskały ocenę
pozytywną. We wszystkich zakładach czynności związane z higieną i technologią produkcji
wykonywane są zgodnie z procedurami, instrukcjami GHP/GMP. W dwóch zakładach wdrożono
zasady systemu HACCP, a w jednym opracowano i rozpoczęto wdrażanie systemu HACCP.
Nie stwierdzono nieprawidłowości w przechowywaniu surowców, gotowego wyrobu,
znakowaniu wyrobów pakowanych, stosowaniu substancji dodatkowych. Podczas kontroli
dokonywano weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych, w magazynach surowców,
w magazynach gotowego wyrobu wzorcowanym termometrem. Cztery zakłady posiadają środki
transportu przystosowane do przewozu wyrobów ciastkarskich wymagających chłodzenia, dwa
zakłady prowadzą sprzedaż własnych wyrobów przy zakładzie.
W
ciastkarniach
do
badań
laboratoryjnych
pobrano
25
prób
ciastek
do
badań
mikrobiologicznych, w tym 5 prób zakwestionowano (ciasto Tiramisu) z powodu obecności
bakterii Salmonella. Producent zakwestionowanych ciastek wstrzymał ich produkcje do czasu
uzyskania pozytywnych wyników badań.
Decyzji administracyjnych nie wydano, nie stosowano karania mandatowego.
Przetwórnie owocowo-warzywne i grzybowe
W roku 2010 działało 9 zakładów, w których przeprowadzono 17 kontroli. Wydano
1 decyzję zatwierdzającą w związku ze zmianą danych dotyczących zakładu. Według arkusza
oceny stanu sanitarnego oceniono 6 zakładów, które uzyskały ocenę pozytywną. W zakładach
czynności higieniczne jak i produkcyjne wykonywane są zgodnie z procedurami GHP/GMP.
W czterech zakładach zostały opracowane i wdrożone zasady systemu HACCP, monitorowane
są punkty krytyczne. Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę na procesy technologiczne,
zabezpieczanie przed szkodnikami, sprawność urządzeń sterujących, używanie do produkcji
substancji dodatkowych, znakowanie wyrobów gotowych, identyfikację dostawców surowców
stosowanych do produkcji (monitorowanie zgodnie z art. 18 rozporządzenia 178/2002),
przestrzeganie warunków określonych w rozporządzeniu 1829/2003 i 1830/2003.
13
W Zamrażalnictwie Owoców i Warzyw w Błędowie wybudowano komorę mrożącą
i pomieszczenie maszynowni. Wydano dwie decyzje administracyjne, karania mandatowego nie
stosowano. Jedna decyzja była wydana na opracowanie i wdrożenie zasad systemu HACCP
(decyzja została wykonana). Druga decyzja dotyczyła przedłużenia terminu odnowienie
kontenerów siatkowych, w których są przechowywane m.in. warzywa i owoce mrożone (Zakład
sukcesywnie odnawia ww. sprzęt oraz dokonuje zakupu nowych pojemników).
W Agros Nova przeprowadzono wraz z Inspekcją Weterynaryjną wspólną kontrolę dotyczącą
identyfikacji dostawców surowców używanych do produkcji gotowych wyrobów zgodnie
z art. 18 rozporządzenia 178/2002.
Wytwórnie napojów bezalkoholowych
W roku 2010 działała 1 wytwórnia. Produkcja napojów odbywa się bardzo rzadko na linii
OSM w Łowiczu. W zakładzie procesy technologiczne i czynności higieniczne odbywają się
zgodnie z posiadanymi procedurami GHP/GMP. Zakład ma wdrożony system HACCP,
czynności w krytycznych punktach kontroli są monitorowane.
Zakłady garmażeryjne
W roku sprawozdawczym 2010 r. działał 1 obiekt - zakład produkcji pierogów
zlokalizowany w Łowiczu.
Przeprowadzono w nim 1 kontrolę nie stwierdzając uchybień technicznych i sanitarnoporządkowych. Wg arkusza klasyfikacyjnego uzyskał on ocenę pozytywną.
W zakładzie tym odbywa się produkcja pierogów bezpośrednio pod zamówienia klientów bez
użycia mięsa surowego.
Zakład posiada wystarczającą ilość pomieszczeń, wyposażony jest w niezbędny sprzęt
i urządzenia, posiada wystarczającą ilość powierzchni chłodniczej. Przygotowywanie ciasta oraz
jego wałkowanie odbywa się za pomocą mieszałki i wałkowarki, natomiast pozostałe etapy
produkcji odbywają się ręcznie. Do zakładu doprowadzona jest woda z sieci wodociągu
publicznego, odprowadzenie ścieków odbywa się do kanalizacji miejskiej.
W zakładzie opracowane są instrukcje GHP/GMP oraz procedury oparte na zasadach systemu
HACCP.
14
Zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego
W roku 2010 zewidencjonowano 3 zakłady, skontrolowanych 3, oceniono na podstawie
arkusza oceny stanu sanitarnego 3 zakłady, które uzyskały ocenę pozytywną. Młyn produkujący
mąkę żytnią zakończył działalność produkcyjną. Wszystkie zakłady pracują zgodnie
z procedurami GHP/GMP, które są wdrożone, w jednym z młynów został wdrożony system
HACCP.
Podczas kontroli zwracano uwagę na stan sanitarno-higieniczny, gospodarkę odpadami oraz
zabezpieczenie pomieszczeń przed dostępem gryzoni i innych szkodników. Pobrano 2 próbki
ziarna pszenicy w kierunku obecności pestycydów, próbek nie kwestionowano.
Nie wydano decyzji administracyjnych, nie stosowano karania mandatowego.
Wytwórnie wyrobów cukierniczych
W roku 2010 działał 1 zakład, który został skontrolowany i pozytywnie sklasyfikowany
według arkusza oceny stanu sanitarnego. W zakładzie czynności higieniczne jak i technologiczne
wykonywane zgodnie z procedurami GHP/GMP. Zwracano uwagę na jakość zdrowotną
surowców, wyrobów gotowych, prawidłowe ich przechowywanie.
Stan sanitarno-techniczny zakładu w stosunku do roku ubiegłego nie uległ zmianie. Nie wydano
decyzji administracyjnej, nie stosowano karania mandatowego.
Wytwórnie octu, majonezu, musztardy
W roku 2010 działały 2 zakłady produkujące majonez i musztardę. Skontrolowano
i sklasyfikowano 2 zakłady. Uzyskały one ocenę pozytywną. Procesy produkcyjne i zabiegi
higieniczne prowadzone są zgodnie z opracowanymi i wdrożonymi procedurami GHP/GMP.
Szczególną uwagę zwrócono na jakość zdrowotną surowców, substancji dodatkowych, na jakość
wyrobów gotowych, prawidłowe ich przechowywanie i znakowanie.
Nie wydano decyzji administracyjnych, nie stosowano karania mandatowego.
15
Wytwórnie suplementów diety
W roku 2010 działały 2 zakłady produkcji suplementów diety: Nycomed w Łyszkowicach
prowadzący produkcję i konfekcjonowanie suplementów diety w postaci tabletek i syropu oraz
Poli-Farm w Łowiczu prowadzący produkcję suplementów w postaci płynnej.
Skontrolowano i oceniono pozytywnie według arkusza oceny stanu sanitarnego 2 zakłady.
Przeprowadzono w nich 3 kontrole, podczas których zwracano uwagę na znakowanie
suplementów diety, technologie produkcji. Stan sanitarny zakładów jest prawidłowy, stan
techniczny nie uległ zmianie. Procesy technologiczne kontrolowane zgodnie z procedurami
Dobrej Praktyki Produkcyjnej i Farmaceutycznej.
W Poli –Farmie produkcja odbywa się sporadycznie w niewielkich ilościach.
W zakładzie Nycomed w Łyszkowicach z końcem roku zostały odebrane i podpisane przez Dział
Kontroli Jakości procedury oparte na zasadach systemu HACCP.
Zakłady żywienia zbiorowego otwarte
W roku 2010 zewidencjonowano 119 zakładów żywienia zbiorowego otwartego w tym
90 zakładów małej gastronomii, zatwierdzono 27 zakładów w tym 23 zakłady małej gastronomii.
Według arkusza oceny stanu sanitarnego wszystkie uzyskały ocenę pozytywną. Skontrolowano
58 zakładów w tym 38 małej gastronomi. Przeprowadzono w nich 65 kontroli sanitarnych w tym
1
interwencyjną
w
zakładzie
żywienia
zbiorowego
otwartego
–
w
związku
ze skargą na niewłaściwy stan sanitarno – porządkowy pomieszczeń w jednej z restauracji
przesłaną z Inspekcji Handlowej oraz 1 kontrolę interwencyjną w obiekcie małej gastronomii
w związku ze skargą na niewłaściwy stan sanitarno-porządkowy pomieszczeń , nieaktualne
książeczki zdrowia
W roku sprawozdawczym w zakładzie małej gastronomii za stwierdzone uchybienia natury
sanitarno-porządkowej osobę odpowiedzialną ukarano mandatem karnym w wysokości 500 zł.
Podczas przeprowadzonych kontroli zwracano szczególną uwagę na prawidłowość prowadzenia
procesów technologicznych, jakość zdrowotną surowców i półproduktów, stan sanitarnoporządkowy pomieszczeń, stan techniczny sprzętu i urządzeń, higienę osobistą i stan zdrowia
zatrudnionego personelu.
Sprawdzano również warunki przechowywania środków spożywczych wymagających chłodzenia
dokonując przy tym weryfikacji temperatur w urządzeniach chłodniczych przy pomocy
16
wzorcowanego termometru jak również prawidłowość dokumentowania czynności związanych
z realizacją GHP/GMP.
W roku sprawozdawczym wydano 1 decyzję administracyjną na zakład żywienia zbiorowego
otwartego dotyczącą opracowania procedur na zasadach systemu HACCP.
Wszystkie zakłady żywienia zbiorowego otwartego i małej gastronomi wdrożyły zasady
GHP/GMP. System HACCP wdrożyło16 zakładów w tym 8 zakładów małej gastronomii.
W roku sprawozdawczym w ,,Zajeździe Łowickim’’ odnowiono przez pomalowanie
pomieszczenia produkcyjne, korytarz komunikacyjny oraz pomieszczenie przygotowalni
wstępnej.
W restauracji ,,Karczma Łowicka’’ zmieniono wystrój sal konsumpcyjnych poprawiając w ten
sposób ich wygląd estetyczny.
W roku sprawozdawczym wniosków do sądu nie skierowano.
Zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego
W roku sprawozdawczym działalność prowadziło 39 zakładów, skontrolowano
20 obiektów w których przeprowadzono 21 kontroli sanitarnych w tym 1 kontrolę interwencyjną.
Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę na prawidłowość prowadzenia procesów
technologicznych, stan sanitarno – techniczny pomieszczeń, ich funkcjonalność, warunki
przechowywania surowców szczególnie wymagających chłodzenia, mycie i dezynfekcję
termiczną naczyń, sposób gromadzenia i usuwania odpadów, prawidłowość dokumentowania
czynności związanych z realizacją GHP, GMP.
Zwracano również uwagę na stan zdrowia i higienę osobistą personelu.
Podczas przeprowadzonych kontroli dokonano również sprawdzenia temperatury w urządzeniach
chłodniczych przy użyciu termometru wzorcowego.
W stosunku do roku ubiegłego stan sanitarno – techniczny nie uległ zmianie.
Wszystkie zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego wdrożyły instrukcje GHP i GMP
natomiast w 13 zakładach opracowano i wdrożono procedury oparte na zasadach systemu
HACCP. Podczas przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono uchybień sanitarno –
porządkowych w związku z tym nie nakładano mandatów karnych .
W roku sprawozdawczym decyzji administracyjnych nie wydawano.
W bloku żywieniowym Zakładu Karnego w roku sprawozdawczym zakończono prace
remontowe, które ujęte były w planie modernizacji. Dotyczyły one wyremontowania kuchni
17
głównej, kuchni dietetycznej, pomieszczenia do porcjowania ryb, mięsa i drobiu, magazynu szefa
kuchni, obieralni warzyw, jadalni dla osadzonych, pomieszczenia do dezynfekcji jaj, szatni,
pomieszczenia wc.
Kontrolę interwencyjną przeprowadzono w związku ze skargą osadzonego dotyczącą
niewłaściwego transportu posiłków z kuchni na oddziały, braku odzieży ochronnej dla osób
wydających posiłki, używania brudnych talerzy, przeterminowanego pieczywa. W wyniku
przeprowadzonej kontroli interwencyjnej nieprawidłowości w tym zakresie nie stwierdzono
(skarga okazała się bezzasadna).
Sklepy spożywcze
W 2010 roku funkcjonowało 335 zarejestrowanych zakładów, skontrolowano 170,
oceniono 137. Zasady GHP wdrożono w 335 obiektach, a system HACCP w 32 zakładach.
Według arkusza oceny stanu sanitarnego wszystkie obiekty spełniają wymagania.
Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę na sposób przechowywania środków spożywczych
łatwo
ulegających
zepsuciu,
temperaturę
ich
przechowywania,
którą
weryfikowano
termometrami wzorcowymi, segregację i ekspozycję, terminy przydatności do spożycia lub
minimalnej trwałości. Zwracano uwagę na sposób ekspozycji i przechowywanie środków
spożywczych sprzedawanych luzem, warunki transportu, znakowanie oraz dokumentację
towarzyszącą środkom pochodzenia zwierzęcego, a także sposób postępowania z odpadami
w tym pochodzenia zwierzęcego. Sprawdzano czy monitorowane są warunki dostaw środków
spożywczych ze szczególnym uwzględnieniem właściwej temperatury. Oceniano stopień
wdrożenia zasad GHP i systemu HACCP.
Oceniono pod względem znakowania 19 suplementów diety, środków specjalnego przeznaczenia
żywieniowego i wzbogaconych. Nie stwierdzono pod tym względem nieprawidłowości.
Przeprowadzono 28 kontroli interwencyjnych w związku z otrzymanymi informacjami w ramach
systemu RASFF i skarg klientów.
Poprawę stanu sanitarno – technicznego stwierdzono w 11 sklepach. Jeden przeniesiono
do nowo wybudowanego budynku, w 1 przeprowadzono generalny remont, który obejmował
wymianę tynków posadzek, wydzielenie komory chłodniczej, w 2 dobudowano magazyny,
w 1 zaplecze socjalne, w 3 wydzielono wewnętrzne WC, w 2 wymieniono okna,
w 2 powiększono sale sprzedaży, w 2 wymieniono całe wyposażenie, w 4 odnowiono
pomieszczenia.
18
W 2010 roku wydano 7 decyzji administracyjnych. Dotyczyły: zainstalowania urządzeń
kanalizacyjnych i zbiornika na ścieki, wydzielenia wewnętrznego WC, wydzielenia stanowisk do
mycia sprzętu, zainstalowania umywalek do mycia rąk w sali sprzedaży, naprawienia lub
wymiany urządzeń elektrycznych podgrzewających wodę bieżącą, zlikwidowania zagrzybienia
na ścianach, naprawienia uszkodzonego sufitu, naprawienia tynków elewacji budynku, rampy
i schodów wejściowych oraz posadzek, odnowienia pomieszczeń, wyposażenia w dostateczną
ilość podestów oraz opracowania i wdrożenia zasad systemu HACCP.
Nie wydawano decyzji unieruchamiających, nie wydawano również decyzji zakazujących
wprowadzania produktu do obrotu.
Za brak czystości w pomieszczeniach zakładów, brak higieny przy sprzedaży środków
spożywczych sprzedawanych luzem, wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po upływie
przydatności do spożycia nałożono 4 mandaty na kwotę 650 zł. Nie kierowano wniosków do
sądu i nie wysyłano zawiadomień do prokuratury.
Pobrano 207 próbek do badań laboratoryjnych. Ogółem zakwestionowano 23 próbki.
Kioski
W 2010 roku wg rejestru funkcjonowało 46 kiosków, skontrolowano 29, zatwierdzono 1,
oceniono 26. Stan sanitarno – techniczny 3 obiektów uległ pogorszeniu. Podczas
przeprowadzanych kontroli szczególną uwagę zwracano na sposób przechowywania i ekspozycję
środków łatwo ulegających zepsuciu, sprzedawanych luzem, temperaturę przechowywania oraz
znakowanie.
Temperaturę
przechowywania
weryfikowano
termometrami
wzorcowymi.
W kioskach prowadzących sprzedaż mięsa zwracano uwagę na jego pochodzenie i towarzyszące
mu dokumenty –HDI i świadectwa jakości, szczególną uwagę zwracano na znakowanie mięsa
wołowego, jego identyfikację i pochodzenie oraz warunki transportu. Zwracano uwagę na
wdrożenie zasad GHP i systemu HACCP. Stan sanitarny kontrolowanych zakładów nie budził
zastrzeżeń w związku z tym nie stosowano karania mandatowego. Ze względu na pogorszenie się
stanu sanitarno-technicznego wydano 3 decyzje administracyjne zobowiązujące właścicieli
3 kiosków, w których sprzedawane jest pieczywo do poprawy stanu technicznego elewacji
budynków, naprawienia lub wymiany drzwi, poprawy stanu technicznego ścian i posadzek,
naprawienia instalacji doprowadzającej wodę bieżącą, doprowadzenia do budynków energii
elektrycznej oraz wyposażenia kiosków w szafki do przechowywania odzieży i dokumentację
GHP. Nie kierowano wniosków do sądu i zawiadomień do prokuratury.
19
Magazyny hurtowe
W 2010 r. wg rejestru funkcjonowało 18, zatwierdzono 3, skontrolowano 10, oceniono 6.
Hurtownie mieszczą się w budynkach murowanych, zajmują pomieszczenia o dużych
powierzchniach. Do budynków doprowadzona jest woda bieżąca z wodociągów publicznych,
a ścieki odprowadzane są do kanalizacji miejskiej lub szamba. Wyposażone są w niezbędne
urządzenia i sprzęt. Pomieszczenia socjalne są wydzielone. Dojazdy utwardzone. W roku
sprawozdawczym nie wydawano decyzji administracyjnych i nie stosowano karania
mandatowego.
DZIAŁANIA W ZAKRESIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMU RASFF I RAPEX
W ramach systemu RASFF w roku 2010 zarejestrowano 24 zgłoszenia dotyczące
środków spożywczych i przedmiotów do kontaktu z żywnością. Wśród zgłoszeń były następujące
środki:
1. Morele suszone, pochodzenie – Turcja, importer – Czechy, stwierdzone zagrożenie:
przekroczenie dopuszczalnych zawartości siarczynów, zakwestionowane przez władze słowackie
i czeskie, przeprowadzono kontrolę i produkt został wycofany przez sieć Kauflandu do utylizacji.
2. Kawior czarny z ikry taszy, wyprodukowany w Danii, zakwestionowano na terenie Słowacji
i Czech, stwierdzone zagrożenie: przekroczenie dopuszczalnej zawartości sumy barwników:
żółcieni pomarańczowej FCF, czerni brylantowej BN, przeprowadzono kontrolę i wycofano
produkt z obrotu.
3. Danonki kakao, wyprodukowano w OSM w Krasnymstawie, 01-103 Warszawa,
zakwestionowano w sieci marketów Kaufland z powodu niewłaściwych cech organoleptycznych
(smak i zapach), partia zakwestionowana została wycofana przez firmę Danone Sp. z o. o
4. Kubki szklane 220 ml, pochodzenie – Chiny, importer – ZPCh „Florentyna” Sp.J. M.Matecki,
J.Matecki, 63-300 Pleszew, stwierdzone zagrożenie: przekroczenie limitu migracji ołowiu
i kadmu na powierzchni obrzeża, przeprowadzono kontrolę i nie stwierdzono w obrocie.
5. Nieautoryzowane genetycznie modyfikowane siemię lniane „Triffid FP967”, pochodzenie
Kanada, importer „ATLANTA POLAND” S.A. 80-557 Gdańsk, produkt zakwestionowany
z
powodu
obecności
GMO
nieautoryzowanego
nieodpowiadający wymogom jakości zdrowotnej.
20
w
UE,
stwierdzone
zagrożenie
-
6. Ryż długoziarnisty biały „smaczne ziarno”, wyprodukowany: Przedsiębiorstwo „Rol_Ryż”
Sp. z o. o, 81-337 Gdynia, produkt pobrano w sklepie „Biedronka nr 1400” w Łowiczu
i
zakwestionowano
z
powodu
zmian
organoleptycznych
(obcy
zapach
i
smak).
Po przeprowadzonej kontroli produkt został natychmiast wycofany z obrotu..
7. Hellmann thousond -sos, wyprodukowano przez Unilever Elais Hellad – Grecja,
zakwestionowany przez władze greckie z powodu możliwości otwierania się zakrętki
w niektórych opakowaniach. Władze greckie zobowiązały wycofać się ten produkt.
Przeprowadzono kontrole i nie stwierdzono produktu w obrocie.
8. Kubki szklane 220ml zdobione kalkomanią, pochodzące z Chin, importer: ZPCh „Florentyna”
Sp.J. M.Matecki, J.Matecki, 63-300 Pleszew, zakwestionowano w sieci Carrefour w Poznaniu.
Stwierdzone zagrożenie - przekroczenie limitu migracji ołowiu i kadmu na obrzeżach.
Przeprowadzono kontrolę w sieci sklepów Intermarche i Pepco i nie stwierdzono produktu
w obrocie.
9. Nieautoryzowane genetycznie siemię lniane Orico, pochodzenie – Kanada, importer
ATLANTA Polska S.A. 80-557 Gdańsk, zakwestionowano w Bakalland Warszawa z powodu
obecności GMO nieautoryzowanego w UE, Firma Bakalland zobowiązała się do wycofania
z obrotu.
10. Lizaki „Glov Pop”, pochodzenie Chiny, świadczone usługi marketingowe przez Roberta
Kocębę Skierniewice, stwierdzone zagrożenie: podrażnienie błon śluzowych oka płynem
fluorescencyjnym. Przeprowadzono kontrole w sklepikach szkolnych i wycofano lizaki z obrotu
a następnie zwrócono do dostawcy
11.Woda niegazowana „Królewska”, miejsce wytworzenia – ujęcie „Królewska” 24-120
Kazimierz Dolny, producent Vision Fiku Sp. z o. o, 01-793 Warszawa, produkt został
zakwestionowany w Makro Cash w Kielcach, stwierdzone zagrożenie: obecność zanieczyszczeń
fizycznych w postaci drobnych nitkowatych kłaczków. Sklep, w którym wg listy dystrybucyjnej
miała znajdować się woda został zlikwidowany.
12. Lizaki „Glov Pop”, pochodzenie Chiny, usługi marketingowe przez BEAT-POL Brwinów
i PPH”MAR-DOR” Sochaczew, stwierdzone zagrożenie: podrażnienie błon śluzowych płynem
fluorescencyjnym, przeprowadzono kontrole w sklepikach szkolnych i nie stwierdzono
w obrocie.
13. Kubki z melaminy, pochodzenie – Chiny, produkt stwierdzono w supermarketach
ROSSMANN,
stwierdzono
zagrożenie:
przekroczenie
21
dopuszczalnego
limitu
migracji
formaldehydu do 3% kwasu octowego, firma ROSSMANN poinformowała sklepy swojej sieci
o konieczności ich zabezpieczenia.
13A. Sztućce z melaminy, pochodzenie – Chiny, produkt stwierdzono w supermarketach
ROSSMANN,
stwierdzono
zagrożenie:
przekroczenie
dopuszczalnego
limitu
migracji
formaldehydu do 3% kwasu octowego, firma ROSSMANN poinformowała sklepy swojej sieci
o konieczności ich zabezpieczenia.
14. Kawa Nescafe-Alta Rica- Colombe – Espresso, miejsce wytworzenia Nestle Francja,
stwierdzone zagrożenie: wycofanie z powodu powtarzających się skarg konsumentów
dot. obecności szkła w kawie, firma Nestle Polska zobowiązała się do wycofania towaru do
centrum dystrybucyjnego Raben w Gądkach koło Poznania.
15. Kubki szklane „dekor mix”, pochodzenie – Chiny, importer Firma Pepco Poland, 61-291
Poznań, zakwestionowano w Pepco w Kołobrzegu, stwierdzone zagrożenie: przekroczenie
dopuszczalnego limitu migracji ołowiu i kadmu, produkt wycofany z obrotu.
16. Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla kobiet w ciąży
i karmiących piersią „Omega med pregna”, importer – Kanada, dystrybuowany przez NEUCA
Katowice,
stwierdzone
zagrożenie:
przekroczenie
zawartości
syntetycznego
barwnika
organicznego czerwień alura, przeprowadzono kontrolę i nie stwierdzono w obrocie.
17. Szklanki dekorowane ”Tea Dekor” pochodzenie - Turcja, importer Firma”Prosto z fabryki”
Sp. z o. o Pruszków, zakwestionowano w F.H.U Gracja 34-200 Sucha Beskicka, stwierdzone
zagrożenie: przekroczenie limitu zawartości ołowiu i kadmu, po przeprowadzonej kontroli
zabezpieczono 1 opakowanie szklanek, które zwrócono do hurtowni co zostało potwierdzone
fakturą korygującą.
18. Solone krakersy o smaku papryki, pochodzenie Węgry, dystrybutor FM Polska Sp. z o. o,
96-320 Mszczonów, zakwestionowano na terenie Czech, Węgry, stwierdzone zagrożenie:
zawyżona zawartość SO2, wycofano z obrotu i utylizowano.
19. Seler konserwowany o smaku łagodnym, producent: ZPOiW „ALMAR”, 98-355 Działoszyn,
zakwestionowano w markecie Kauflandu, 32-600 Oświęcim, stwierdzone zagrożenie:
przekroczenie maksymalnego poziomu SO2, wycofanie z obrotu i zwrot do magazynów
centralnych Kaufland.
20. Salaterki z melaminy 22cm, pochodzenie – Chiny, importer TOP-VITRO Sp. z o. o 05-260
Marki, zakwestionowano w sklepie PEPCO, 87-800 Włocławek, stwierdzone zagrożenie:
przekroczony limit migracji globalnej i specyficznej. Salaterki zostały wycofane z obrotu.
22
21. Talerze płaskie „Baron Lazur” 22,5cm, pochodzenie – Chiny, dystrybutor: „DAJAR”
Sp. z o. o 75-072 Koszalin, zakwestionowano w Hipermarkecie „Carrefour” Legnica,
stwierdzone zagrożenie: przekroczenie dopuszczalnego limitu ołowiu, wycofano i zabezpieczono
w sklepie w ilości 21 sztuk do momentu zwrotu do importera.
22. Pieprz czarny, producent Kamis S.A. Stefanowi, 05-552 Wólka Kosowska, dystrybutor:
Centrum Dystrybucyjne Magazyn Centralny Główny ,41-700 Ruda Śląska, zakwestionowano
w sklepie „Biedronka” nr 3052 43-227 Wola, stwierdzone zagrożenie: obecność bakterii
chorobotwórczych Salmonella Welterreden, podczas kontroli nie stwierdzono w obrocie
produktu.
23. Przyprawy świata Papryka słodka mielona, producent: Kamis S.A. Stefanowi, 05-552 Wólka
Kosowska, dystrybutor: Centrum Dystrybucyjne Biedronka w Mszczonowie oraz w Wyszkowie,
zakwestionowano w sklepie „Biedronka” nr 1862 44-200 Rybnik, stwierdzone zagrożenie:
przekroczenie zawartości ochratoksyny A, po przeprowadzonej kontroli w obrocie nie
stwierdzono w /w produktu.
24. Szklanki dekorowane, pochodzenie Chiny, importer: ZPCh „Florentyna” Sp. J. M. Matecki,J.
Matecki, 63-300 Pleszew, zakwestionowano w Hipermarkecie Kaufland 21-040 Świdnik,
stwierdzone zagrożenie: przekroczony limit migracji ołowiu i kadmu, Udokumentowano
wycofanie ze sprzedaży 8 szt. szklanek.
W ramach funkcjonowania systemu RAPEX przeprowadzono 30 kontroli w sklepach obrotu
kosmetykami. W ramach tego systemu zgłoszono do wycofania 78 rodzajów kosmetyków
z powodu nieprawidłowego składu chemicznego i braku zgłoszenia do krajowego systemu
informowania o kosmetykach. W hurtowni ze sprzedażą kosmetyków działającej na terenie
powiatu
łowickiego
stwierdzono
w
ramach
działań
systemu
RAPEX
38
sztuk
zakwestionowanych zmywaczy do paznokci. Kosmetyki zostały zabezpieczone, a następnie
odebrane przez dostawcę.
NADZÓR
NAD
WDROŻENIEM
ZASAD
GHP/GMP
I
SYSTEMU
HACCP
W ZAKŁADACH PRODUKCJI I OBROTU ŻYWNOŚCIĄ
W roku 2010 podczas przeprowadzonych kontroli w zakładach sprawdzano wdrażanie
procedur GHP/GMP, dokonywanie zapisów na bieżąco w rejestrach, etapy wdrażania zasad
systemu HACCP. Wszystkie zakłady posiadają wdrożone procedury i instrukcje GHP/GMP.
23
76 zakładów posiada wdrożony system HACCP w tym: 11 zakładów produkcyjnych,
8 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, 13 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego,
8 obiektów małej gastronomii oraz 36 obiektów obrotu żywnością. Ponadto w 37 obiektach
opracowano procedury oparte na zasadach systemu HACCP i rozpoczęto ich wdrażanie .
OCENA BEZPIECZEŃSTWA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH
W 2010r. w ramach urzędowej kontroli i monitoringu Sekcja Higieny Żywności i Żywienia PSSE
w Łowiczu pobrała do badań 257 prób żywności i przedmiotów użytku. Zakwestionowano
30 prób, co stanowiło 11,7% ogółu pobranych próbek.
Odsetek kwestionowanych prób w latach 2006-2010
14
11,7
12
10,3
10
8
6,5
4,7
4,7
2008
2009
6
4
2
0
2006
2007
2010
W 2010r. najwięcej prób zakwestionowano w takich grupach produktów jak ziarno zbóż
i przetwory zbożowo-mączne (54,5%), warzywa i przetwory (33,3%), grzyby i przetwory (25%),
koncentraty spożywcze (16,7%). W 2010 r. kwestionowano próby ze względu na
zanieczyszczenia
chemiczne,
zmiany
organoleptyczne,
znakowanie,
ale
również
za
występowanie zanieczyszczeń mikrobiologicznych, co nie miało miejsca w 2009 r. W 2010 r.
zakwestionowano także salaterki z melaminy pochodzące z Chin ze względu na przekroczone
limity migracji globalnej i specyficznej. Dokonano w tym przypadku zgłoszenia w systemie
RASFF celem wycofania niebezpiecznego produktu z rynku. Zgłoszenia w systemie RASFF
dokonano również w przypadku prób ryżu zakwestionowanych ze względu na zmieniony smak
i zapach. Ryż został wycofany z obrotu.
Odsetek zdyskwalifikowanych prób w badanych grupach produktów przedstawia poniższy
wykres.
24
Odsetek kwestionowanych prób w podanych grupach żywności i przedmiotów użytku
w 2010 r.
Przedmioty przeznaczone do kontaktu z żywnościa
Mleko i przetwory mleczne
16,7
4,3
Owoce
10,5
Tłuszcze roślinne
11,1
Wyroby cukiernicze i ciastkarskie
Drób, podroby i produkty drobiarskie
12,5
14,3
Koncentraty spożywcze
16,7
25
Grzyby
33,3
Warzywa
54,5
Ziarno zbóż i przetwory zbożowo-mączne
Przyczyny kwestionowania badanych prób to:
 zmieniony zapach i smak (ryż)
 przekroczenie dopuszczalnego limitu kwasu benzoesowego (kapusta kwaszona)
 obecność bakterii Campylobacter jejuni (mięso drobiowe)
 obecność bakterii Salmonella (wyroby ciastkarskie)
 przekroczenie limitu migracji globalnej i specyficznej (salaterki z melaminy)
 obecność bakterii Enterobakteriacae (lody)
 obecność gronkowców koagulazododatnich (ser)
 nieprawidłowe znakowanie
Największy odsetek prób zakwestionowano za niezgodne z przepisami znakowanie. Przyczyny
dyskwalifikacji znakowania to:
 brak w wykazie składników substancji konserwujących - kwasu sorbowego, kwasu
benzoesowego, dwutlenku siarki
 brak informacji o szkodliwym wpływie na aktywność i skupienie uwagi u dzieci
 niepełna informacja o wartości odżywczej
W 2010 r. nieprawidłowe znakowanie stanowiło 26,7% prób kwestionowanych. W stosunku do
roku 2009 w zakresie znakowania zarejestrowano znaczną poprawę.
25
Sytuację dotyczącą kwestionowania produktów za nieprawidłowe znakowanie przedstawia
poniższy wykres.
Odsetek zakwestionowanych za znakowanie
zdyskwalifikowanych w latach 2006-2010.
prób
w
stosunku
do
ogółu
prób
85
90
80
70
60
50
48,3
38,5
40
26,7
26,1
30
20
10
0
2006
2007
2008
2009
2010
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łowiczu pełni również rolę Granicznego
Punktu Kontroli Sanitarnej i nadzoruje Skład Celny firmy Partners w Łowiczu, do którego
przywożone są importowane z Turcji orzechy laskowe dla firmy Ferrero.
W ramach granicznej kontroli w 2010r. dokonano oceny 316 partii orzechów laskowych
łuskanych, importowanych z Turcji. Łącznie ocenie podlegało 5049 ton orzechów. Oprócz
kontroli dokumentacji, kontroli identyfikacyjnych i ocen cech organoleptycznych przywożonych
orzechów, pobrano również 30 prób do badań w kierunku oznaczania aflatoksyn oraz 30 prób
orzechów w kierunku zanieczyszczeń szkodnikami. W wyniku badań zdyskwalifikowano 1 partię
orzechów za przekroczony dopuszczalny limit aflatoksyny B1 i sumy aflatoksyn B1,B2,G1,G2,
co w konsekwencji spowodowało zatrzymanie tej partii orzechów i zwrot do miejsca
pochodzenia w Turcji. W związku z powyższym wydano 2 decyzje administracyjne: zakazująca
wprowadzania orzechów do obrotu krajowego i zezwalającą na ich wywóz do Turcji.
OCENA BEZPIECZEŃSTWA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH KRAJOWYCH
W roku 2010 przeprowadzono badania laboratoryjne krajowych środków spożywczych
produkowanych w nadzorowanych zakładach oraz znajdujących się w obrocie w obiektach
zlokalizowanych na terenie powiatu:

ogółem zbadano 230 próbek, z czego zdyskwalifikowano 29 próbek, tj. 12,6%
(w roku 2009 odsetek próbek zdyskwalifikowanych wyniósł 4,8%)
26

pod względem parametrów mikrobiologicznych zbadano 144 próbek, zdyskwalifikowano
8, tj. 5,6 % (w 2009 r. nie kwestionowano prób za parametry mikrobiologiczne)

pod względem parametrów chemicznych zbadano 74, zdyskwalifikowano 1 próbkę
z uwagi na przekroczenie dopuszczalnego poziomu kwasu sorbowego tj. 1,4% (w 2009 r.
odsetek próbek zdyskwalifikowanych za parametry chemiczne wyniósł 2,5 %)
Oceniono 162 próbki środków spożywczych krajowych pod względem znakowania.
Aktualnym przepisom dotyczącym znakowania środków spożywczych nie odpowiadało 8 próbek
tj. 4,9 % (w 2009 r. odsetek próbek zdyskwalifikowanych wyniósł 6,5%).
OCENA BEZPIECZEŃSTWA ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH Z IMPORTU
W 2010 r. zbadano ogółem 76 próbek środków spożywczych z importu, z czego
zdyskwalifikowano 1 próbkę, tj. 1,3% (w roku 2009 odsetek próbek zdyskwalifikowanych
wyniósł 5,6%).

pod względem parametrów mikrobiologicznych zbadano 8 próbek
(W latach 2010 i 2009 nie kwestionowano prób za parametry mikrobiologiczne)

pod względem parametrów chemicznych zbadano 37, zdyskwalifikowano 1 próbkę,
tj. 2,7% - z uwagi na przekroczony poziom sumy aflatoksyn B1,B2,G1,G2 i aflatoksyny B1
(w 2009 r. odsetek próbek zdyskwalifikowanych za parametry chemiczne wyniósł 9,1%)
Oceniono 15 próbek środków spożywczych importowanych pod względem znakowania.
W latach 2009 i 2010 nie kwestionowano próbek z importu za znakowanie.
Grupy produktów krajowych środków spożywczych według % próbek kwestionowanych
oraz główne przyczyny zakwestionowania - 2010 rok
Lp
Sym.
Rodzaje próbek
wg
Mz 48
Mikrobiologicznie
Ogółem
zbad.
zakw.
%
zakw.
19
12
63,2
zbad.
zakw.
%
zakw.
2
-
-
Główne przyczyny
zakwestionowania
Ziarno zbóż i
1.
05
przetwory
zbożowo-mączne
2.
10
Warzywa
10
4
40
2
-
-
3.
12
Grzyby
4
1
25
-
-
-
27
Organoleptyka-nieswoisty zapach i
smak
Znakowanie-brak w wykazie
składników substancji
konserwujących-kwasu
sorbowego, kwasu benzoesowego
Przekroczenie dopuszczalnego
limitu kwasu benzoesowego
Znakowanie-brak w wykazie
składników substancji
konserwującej SO2
4.
19
6
1
16,7
-
-
-
Brak informacji o szkodliwym
wpływie na aktywność i skupienie
uwagi u dzieci, niepełna
informacja o wartości odżywczej
6
1
16,7
6
1
16,7
Obecność bakterii Campylobacter
jejuni
12
2
16,7
3
-
-
Znakowanie-brak w wykazie
składników substancji
konserwującej SO2
40
5
12,5
38
5
13,2
Obecność bakterii Salmonella
9
1
11,1
5
-
-
Niepełna informacja o wartości
odżywczej
Koncentraty
spożywcze
Drób, podroby i
5.
2
produkty
drobiarskie, jaja i
ich przetwory
6.
11
Owoce
Wyroby
7.
6
cukiernicze i
ciastkarskie
8.
9.
17
4
Tłuszcze roślinne
Mleko i przetwory
mleczne
47
2
4,3
45
2
4,4
Obecność bakterii
Enterobakteriacae – lody
Obecność gronkowców
koagulazododatnich - ser
SEKCJA HIGIENY ŚRODOWISKA
HIGIENA KOMUNALNA
Na terenie powiatu łowickiego w 2010 r. nadzorem Sekcji Higieny Środowiska
w zakresie Higieny Komunalnej Powiatowej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Łowiczu
objętych było 220 obiektów. W 2010 r. przeprowadzono 410 kontroli sanitarnych. Łącznie
skontrolowano 193 obiekty (tabela poniżej).
Grupa obiektów
Ustęp publiczny
Basen kąpielowy
Hotele
Inne obiekty, w których świadczone są usługi hotelarskie
Zakłady fryzjerskie
Inne zakłady, w których świadczone są łącznie więcej niż jedna z
usług: fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu
Zakłady odnowy biologicznej
Zakłady kosmetyczne
Dworce autobusowe
Dworce i stacje kolejowe
28
Liczba obiektów
skontrolowanych
3
1
8
3
27
6
2
9
1
1
Cmentarze
Zakłady pogrzebowe
Inne obiekty użyteczności publicznej
ZOZ niepubliczne
Wodociągi
Transport osobowy
15
2
20
25
45
25
Ogółem skontrolowano
193
1. Ocena sanitarna obiektów zaopatrzenia ludności w wodę
Wiodącym zagadnieniem Sekcji Higieny Środowiska w zakresie Higieny Komunalnej
jest monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Celem prowadzenia
monitoringu jest ocena oraz poprawa jakości wody w nadzorowanych wodociągach.
W ramach sprawowanego bieżącego nadzoru sanitarnego kontrolowany jest i egzekwowany
właściwy skład bakteriologiczny i fizykochemiczny wody oraz stan sanitarno – techniczny
urządzeń wodociągowych.
Teren powiatu łowickiego zamieszkuje 81500 osób, z tego 81330 osób korzysta
z wody z wodociągów. Łączna długość sieci wodociągowej wynosi 1075,26 km.
We wszystkich gminach powiatu oraz w Łowiczu woda czerpana jest z 4 podstawowych
poziomów
wodonośnych:
czwartorzędowego,
trzeciorzędowego,
jurajskiego
oraz
dolnokredowego. Liczba ujęć wód podziemnych, na których oparte są wodociągi wynosi 91.
Wody te nie należą do I klasy jakości wód podziemnych a co za tym idzie wymagają uzdatniania.
Wszystkie stacje uzdatniania wody z terenu powiatu posiadają urządzenia uzdatniające –
odżelaziacze.
PSSE w Łowiczu obejmuje nadzorem 10 wodociągów o wydajności poniżej 100 m3/d,
32 wodociągi o wydajności od 100 do 1000 m3/d oraz 3 wodociągi w Łowiczu
o wydajności od 1000 - 10.000 m3/d.
W 2010 roku ogółem wydano 84 decyzje dotyczące przydatności lub warunkowej
przydatności wody do spożycia i 9 decyzji dotyczących poprawy jakości wody oraz poprawy
stanu technicznego urządzeń do zaopatrywania ludności w wodę.
Jakość
wody
we
wszystkich
nadzorowanych
wodociągach
pod
względem
bakteriologicznym odpowiada wymaganiom wody do spożycia, natomiast jakość wody pod
względem fizykochemicznym odbiega od wymagań w 3 wodociągach tj. Niedźwiadzie,
Bocheniu, Łowiczu, gdzie występują przekroczenia zawartości żelaza, manganu oraz mętności.
29
Prowadzone jest postępowanie administracyjne dotyczące poprawy jakości wody pod względem
fizykochemicznym w w/w wodociągach. Ponadto prowadzono postępowanie administracyjne na
poprawę stanu sanitarno – technicznego stacji uzdatniania wody w Płaskocinie i Sobocie.
W Sobocie uzyskano poprawę jakości wody, a także wykonano remont budynku hydroforni.
W stosunku do wodociągu w Płaskocinie nadal toczy się postępowanie administracyjne na
poprawę stanu technicznego budynku stacji uzdatniania wody.
Odnośnie wodociągu miejskiego w Łowiczu prowadzone jest postępowanie administracyjne od
2006r. na zapewnienie odpowiedniej jakości wody odpowiadającej wymaganiom Rozporządzenia
Ministra Zdrowia z dnia 19.11.2002 r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (D. U. z 2002r. Nr. 203 poz. 1718 z późn. zm.) ze względu
na
przekroczenie
mętności,
żelaza,
manganu
z
W ramach prowadzonej modernizacji wodociągu
terminem
wykonania
31.12.2011r.
włączono do eksploatacji studnię
dolnokredową Nr 1, wykonano renowację drugiej studni dolnokredowej, zainstalowano
8 odżelaziaczy i włączono do eksploatacji. Do końca czerwca 2011 r. planowane jest włączenie
do eksploatacji drugiej studni dolnokredowej i pozostałych odżelaziaczy. Z chwilą
zainstalowania 8 odżelaziaczy jakość wody w Łowiczu uległa znacznej poprawie.
We wszystkich nadzorowanych wodociągach w ramach prowadzonego monitoringu jakości
wody wykonywane były oznaczenia zawartości w wodzie 24 parametrów. W wodociągach
raportowanych do Unii Europejskiej tj. w wodociągu publicznym w Łowiczu oraz
3 wodociągach, które eksportują swoje produkty wykonywane są oznaczenia aż 43 parametrów,
między innymi: rozpuszczalników organicznych, sumy pestycydów, sumy WWA, benzo(a)piren
i jego pochodnych. Przeprowadzone badania laboratoryjne w/w parametrów nie wykazały
przekroczeń wartości normatywnych.
2. Ocena sanitarna obiektów użyteczności publicznej
Poza obiektami związanymi z zaopatrzeniem w wodę w 2010 r. skontrolowanych zostało
147 innych obiektów użyteczności publicznej. Ocena stanu sanitarnego w obiektach przedstawia
się następująco:
Ustępy publiczne
Na terenie powiatu nadzorem sanitarnym objęte są 3 ogólnodostępne ustępy publiczne.
Są to obiekty skanalizowane, utrzymywane czysto i w dobrym stanie sanitarno – technicznym.
30
Basen kąpielowy
Na terenie powiatu łowickiego znajduje się jeden kryty basen kąpielowy, który jest objęty
stałym
nadzorem.
Próbki
wody
z
basenu
do
badań
bakteriologicznych
pobierane
są z częstotliwością co 2 tygodnie. W 2010 r. pobrano 23 próby wody z basenu do badań
laboratoryjnych. Wydano 2 decyzje dotyczące jakości wody: 1 decyzję wyłączającą basen
z eksploatacji z terminem natychmiastowym w związku z przekroczeniem zawartości bakterii
koagulazododatnich. Ponownie pobrane próbki badań nie wykazały przekroczeń zawartości w/w
bakterii, w związku z tym wydano drugą decyzję zezwalającą na otwarcie basenu. Na skutek
prowadzonego postępowania administracyjnego uzyskano poprawę jakości wody, a tym samym
wyeliminowano zagrożenie dla zdrowia osób kąpiących się.
Baza hotelowa
Na terenie nadzorowanym przez PSSE w Łowiczu jest 11 obiektów posiadających bazę
noclegową. W skład bazy noclegowej wchodzi 8 hoteli oraz 3 obiekty o niższym standardzie
bazy
noclegowej
tj.
Usługi
Krótkotrwałego
Zakwaterowania
w
Łowiczu,
Pl. Przyrynek 11, Agroturystyka w Nieborowie oraz Ośrodek Szkoleniowo – Wycieczkowy „Pod
Sosną”
w
Nieborowie.
Przeprowadzone
kontrole
sanitarne
nie
wykazały
uchybień
w zakresie stanu sanitarno – porządkowego w żadnym z obiektów. Pokoje hotelowe utrzymane
czysto z wyposażeniem w dobrym stanie technicznym. Łazienki oraz toalety spełniają wymogi
reżimu sanitarnego.
Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej
Czynności kontrolne nie wykazały uchybień w zakresie stanu sanitarno – higienicznego
zatem nie zachodziła potrzeba prowadzenia postępowania administracyjnego. W obiektach
prowadzone są: prawidłowe mycie oraz dezynfekcja narzędzi i urządzeń, prawidłowa gospodarka
ściekowa oraz gospodarka odpadami. Stosowane kosmetyki są oznakowane i odpowiednio
przechowywane.
Dworce PKS, PKP
Stan sanitarno – porządkowy pomieszczeń dworców PKS oraz PKP oceniono jako dobry.
Nie zachodziła potrzeba prowadzenia postępowania administracyjnego.
Cmentarze
Stan sanitarno – porządkowy wszystkich skontrolowanych cmentarzy nie budził
zastrzeżeń. Tereny cmentarzy są ogrodzone, z wyznaczonymi alejkami, kontenery na odpady nie
przepełnione.
31
Zakłady pogrzebowe
W ewidencji PSSE w Łowiczu znajdują się 2 zakłady pogrzebowe. Przeprowadzone
kontrole stanu sanitarno – porządkowego skontrolowanych zakładów nie wykazały uchybień.
Samochody do przewozu zwłok spełniają warunki wymagane dla pojazdów tego typu.
Inne obiekty
W skład innych obiektów wchodzą: stacje paliw, obiekty sportowe, tabor, parki, obiekty
rekreacyjne,
zakłady
terapii
zajęciowej,
Zakład
Karny.
We
wszystkich
obiektach
z wyjątkiem Zakładu Karnego nie stwierdzono uchybień w odniesieniu do stanu sanitarno –
higienicznego.
Na skutek prowadzonego postępowania administracyjnego w Zakładzie Karnym w Łowiczu
(decyzja wydana w 2006 r.) prowadzony jest remont cel w pawilonach dla skazanych
wg ustalonego harmonogramu na poszczególne lata. Całkowite zakończenie remontu wszystkich
cel przewidziane jest na 2011 r. Na skutek prowadzonego postępowania administracyjnego
w ubiegłych latach zostały wyremontowane wszystkie łaźnie w pawilonach dla skazanych.
W 2010 r. wyremontowano 30 cel, na dzień 31.12.2010 r. ogółem wyremontowano 90 cel.
Zakończenie remontu pozostałych 21 cel planowane jest na 2011 r.
W 2010 r. skontrolowano 26 ogólnodostępnych piaskownic zlokalizowanych na osiedlach
mieszkaniowych
w
Łowiczu
oraz
pobrano
5
próbek
piasku.
Próbki
pobrano
z piaskownic na terenie Przedszkola nr 2 i 5 w Łowiczu oraz z piaskownicy na Osiedlu
Dąbrowskiego w Łowiczu i piaskownicy przy ul. Ciemniej w Łowiczu. Przeprowadzone badanie
w/w próbkek piasku wykazało, że badane próbki odpowiadały normom (nie zawierały bakterii
oraz jaj pasożytów jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp.).
W okresie letnim w powiecie łowickim organizowane były imprezy masowe między
innymi: Biesiada Łowicka, Pasiak Łowicki, Dni Łowicza, mecze piłki nożnej, Księżackie Jadło,
Noc Świętojańska. Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Łowiczu opiniuje
zabezpieczenie imprez masowych pod względem sanitarnym. W roku 2010 wydano 14 opinii
dotyczących w/w imprez masowych.
W związku z prowadzonymi ekshumacjami zwłok na terenie powiatu łowickiego wydano
6 decyzji oraz 1 postanowienie w związku z przywozem zwłok z zagranicy.
W mieście w Łowiczu znajduje się 1 miejska oczyszczalnia ścieków. Natomiast na
terenach wiejskich tylko 3 gminy: Łyszkowice, Domaniewice oraz Kiernozia, posiadają
oczyszczalnie ścieków komunalnych.
32
Ponadto istniejące oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu łowickiego to oczyszczalnie
ścieków przemysłowych (zakładowe) oraz niewielkie oczyszczalnie ścieków obsługujących
pojedyncze obiekty – szkoły, placówki kulturalne itp. W związku z powyższym istnieje potrzeba
podjęcia w pozostałych gminach radykalnych działań mających na celu wybudowanie nowych
oczyszczalni ścieków.
HIGIENA PRACY
W ewidencji Sekcji Higieny Środowiska w zakresie Higieny Pracy w 2010 roku
na nadzorowanym terenie powiatu łowickiego znajdowały się 404 zakłady pracy.
Najliczniejszą grupę stanowiły zakłady zaliczane do następujących rodzajów jednostek
klasyfikacyjnych wg Polskiej Klasyfikacji Działalności:
Lp.
1.
Grupa obiektów wg PKD (2007)
01. Uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, łowiectwo,
włączając działalność usługową
Liczba obiektów
-
21
2. 10. Produkcja artykułów spożywczych
-
43
3. 14. Produkcja odzieży
-
49
4.
23. Produkcja wyrobów z pozostałych mineralnych surowców
niemetalicznych
-
19
5.
25. Produkcja metalowych wyrobów gotowych, z
wyłączeniem maszyn i urządzeń
-
12
6.
45. Handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi,
naprawa pojazdów samochodowych
-
23
7.
46. Handel hurtowy z wyłączeniem handlu pojazdami
samochodowymi
-
28
8.
47. Handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego
pojazdami samochodowymi
-
67
-
24
9. 49. Transport lądowy oraz transport rurociągowy
33
Biorąc pod uwagę liczbę zatrudnionych pracowników ewidencja zakładów przedstawia
się następująco:
1. Zakłady zatrudniające do 5 pracowników
– 193
2. Zakłady zatrudniające od 6 do 20 pracowników
– 137
3. Zakłady zatrudniające od 21 do 50 pracowników
– 43
4. Zakłady zatrudniające od 51 do 100 pracowników
– 21
5. Zakłady zatrudniające od 101 do 250 pracowników
6. Zakłady zatrudniające powyżej 251 pracowników
–6
–4
Kształtowanie się zatrudnienia w latach 2005 – 2010 przedstawiono poniżej:
Zatrudnienie pracowników w latach 2005 - 2010
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Liczba pracowników
250
200
150
100
50
0
do 5
6-20
21-50
51-100
101-250
pow. 251
przedział zatrudnienia w zakładzie
W 2010 roku skontrolowano 107 zakładów pracy przeprowadzając przy tym 133 kontroli
sanitarnych. Szczegółową liczba kontroli w rozbiciu na poszczególne zagadnienia tematyczne
została przedstawione poniżej, i tak:

nadzór sanitarny nad substancjami i preparatami chemicznymi - pod tym względem
przeprowadzono 3 kontrole, które nie wykazały brak uchybień w tym zakresie.
Na nadzorowanym terenie powiatu łowickiego nie odnotowano dotychczas podmiotów,
które zajmowałyby się produkcją bądź importem chemikaliów. Natomiast liczba
wprowadzających do obrotu substancje w postaci własnej lub jako składniki w preparatach
według ewidencji obiektów wynosi 26, przy czym zarejestrowano 1 „dalszego
użytkownika” oraz 25 dystrybutorów substancji i preparatów chemicznych;

występowania prekursorów narkotyków kategorii II i III wykorzystywanych do nielegalnej
produkcji narkotyków i substancji psychotropowych – przeprowadzono 3 kontrole, które
wykazały prawidłowość i legalność stosowania tych substancji z obowiązującym prawem.
34
Należy zaznaczyć, że na terenie powiatu łowickiego nie stwierdzono dotychczas
podmiotów produkujących lub importujących te substancje. Natomiast nadzorem objęto
5 podmiotów stosujących prekursory narkotykowe;

przeprowadzono także 41 kontroli z zakresu występowania zagrożeń biologicznych
w miejscu pracy, z których wynika, że nie wszyscy pracodawcy dokonali oceny ryzyka
zawodowego związanego z narażeniem pracowników na czynniki biologiczne. W związku
z powyższym wydano 2 decyzje nakazujące pracodawcom udokumentowanie ryzyka
zawodowego związanego z występowaniem szkodliwości biologicznych w podmiotach
sklasyfikowanych wg PKD jako 35 i 91.
W ramach nadzoru nad produktami biobójczymi i substancjami czynnymi, które nie mogą
wchodzić w skład produktów biobójczych po 20. 08. 2009 r. – przeprowadzono 6 kontroli
podczas, których nie stwierdzono uchybień w tym zakresie.
Przeprowadzono także kontrolę dotyczącą warunków pracy podczas zabezpieczania
i usuwania wyrobów zawierających azbest. Ewidencją został objęty 1 zakład, który posiada
niezbędne zezwolenia, decyzję oraz zatwierdzony program gospodarowania odpadami
niebezpiecznymi. Kontrola nie wykazała uchybień w powyższym zakresie.
Wykonano także 25 kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego
wykonujących prace związane z narażeniem na hałas i drgania mechaniczne. Podczas
prowadzonych kontroli stwierdzono, że 6 zakładów pracy nie posiada aktualnych wyników badań
w zakresie pomiarów hałasu i drgań mechanicznych.
W
4
zakładach
pracy
stwierdzono
przekroczenie
progów
działania
hałasu
w odniesieniu do 8 – godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy.
Na uwagę zasługuję fakt podjęcia przez 1 zakład działań zmniejszających ryzyko
zawodowe w przypadku przekroczeń wartości progów działania. Polegały one na sukcesywnej
wymianie parku maszynowego o cechach najmniejszej emisji hałasu, wyboru środków
odpowiednich do rodzaju i czasu trwania hałasu, odpowiednim przechowywaniu i konserwacja
ochronników słuchu. Podmiot wprowadził również zmiany organizacyjne polegające na
skrócenie czasu narażenia pracowników na hałas poprzez rotacje pracowników na stanowisku
gdzie stwierdzono przekroczenie NDN hałasu.
35
Przekroczenia normatywów higienicznych NDN i NDS czynników szkodliwych
stwierdzono w 4 zakładach pracy, przy czym w 1 zakładzie odnotowano równoczesne
przekroczenie NDS pyłów i NDN hałasu.
Analizując wyniki pomiarów środowiskowych należy stwierdzić, że w dalszym ciągu
szczególnym zagrożeniem występującym na stanowiskach pracy w nadzorowanych zakładach
jest występowanie nadmiernego hałasu przekraczającego dopuszczalne normy. Stwierdzono,
że w przekroczeniach NDN hałasu zatrudnionych jest 185 osób. Pracownicy pracujący
w przekroczeniach NDN hałasu stosują indywidualne, atestowane ochronniki słuchu oraz
są poddawani audiometrycznym badaniom słuchu we wszystkich zakładach gdzie przekroczenia
te występowały. W 2010 roku statystyka przekroczeń normatywów higienicznych wzbogaciła się
o 36 osób zatrudnionych w przekroczeniach NDS pyłów.
Podsumowując powyższe, w 2010 roku ogólna liczba pracowników zatrudnionych
w przekroczeniach NDN i NDS wynosiła 209 osób.
W 2010 roku wydano 2 decyzję dotyczące obniżenia poziomu hałasu do obowiązujących
norm oraz średniego stężenia ważonego dla 8-godzinnej zmiany roboczej dla pyłu całkowitego,
co najmniej do obowiązującej wartości dopuszczalnej NDS. W związku z wydanymi decyzjami
pracodawcy do chwili obecnej przedłożyli PPIS w Łowiczu aktualne orzeczenia lekarskie wraz
z audiometrycznymi badaniami słuchu pracowników zatrudnionych w przekroczeniach o braku
przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowiskach, gdzie są zatrudnieni.
Na skutek wydanych w latach 2006 – 2009 decyzji dotyczących obniżenia NDS/NDN
czynników szkodliwych poprawiono warunki pracy 151 pracownikom w zakładach według PKD:
10; 13; 25; 46. Poprawa ta polegała między innymi na:

wyposażeniu pracowników w indywidualne ochronniki słuchu, których skuteczność została
potwierdzona pomiarami;

ocenie ryzyka zawodowego pracowników pracujących w narażeniu na hałas oraz
opracowaniu i wdrożeniu programu działań organizacyjno-technicznych zmierzających do
ograniczenia hałasu na stanowiskach pracy;

wyposażeniu pracowników w odzież specjalnego przeznaczenia, tj. kombinezony i hełmy
izolujące pracownika od jego środowiska pracy.
36
Przekroczenia normatywów higienicznych na stanowiskach pracy w latach 2005 – 2010
zobrazowano na poniższym wykresie.
Liczba pracowników zatrudnionych w przekroczeniach NDN/NDS
w latach 2005 - 2010
liczba osób pracujących w
przekroczeniu
250
200
2005
2006
150
2007
2008
100
2009
2010
50
0
czynniki fizyczne
czynniki chemiczne
pyły
ogółem
Liczbę pracowników, którym poprawiono warunki pracy w zakresie przekroczeń
normatywów higienicznych przedstawiono na wykresie:
Liczba pracowników, którym poprawiono warunki pracy wskutek
działań podejmowanych przez PPIS w Łowiczu
liczba osób pracujących w
przekroczeniu
160
140
120
100
80
60
40
20
0
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Zwrócić uwagę należy także na to, że nie wszyscy pracodawcy posiadają aktualne badania
i pomiary czynników szkodliwych i uciążliwych na stanowiskach pracy w zakładach. W celu
poprawy tej sytuacji wydano 26 decyzji dotyczących przeprowadzenia badań środowiska pracy.
37
Poniższy wykres przedstawia postępowanie administracyjne i egzekucyjne dotyczące
warunków higieniczno-sanitarnych.
Decyzje wydane przez PPIS w Łowiczu w latach 2005 - 2010
40
35
liczba decyzji
30
2005
2006
2007
2008
2009
2010
25
20
15
10
5
0
decyzje ogółem
w tym brak pomiarów
środowiskowych
w tym czynniki
biologiczne
w tym obniżających
NDS/NDN
tematyka decyzji
W obszarze chorób zawodowych w 2010 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
w Łowiczu wydał 1 decyzje stwierdzającą chorobę zawodową – alergiczne kontaktowe zapalenie
skóry.
Sytuację dotyczącą występowania chorób zawodowych w powiecie łowickim przedstawiono
poniżej.
Decyzje wydane przez PPIS w Łowiczu w sprawie chorób zawodowych
w latach 2005 - 2010
6
2005
2006
2007
2008
2009
2010
liczba decyzji
5
4
3
2
1
0
pozytywne
negatywne
ogółem
decyzje
Stan
sanitarno-higieniczny
pomieszczeń
produkcyjnych
i
zaplecza
socjalnego
w zakładach pracy nie budził zastrzeżeń. Hale produkcyjne, pomieszczenia pracy
i zaplecze socjalne były w większości przypadków utrzymane w należytym porządku.
38
Właściciele skontrolowanych firm posiadali pełną dokumentację dotyczącą wymienionych
powyżej aspektów kontroli, a w zakładach tych nie stwierdzono rażących zaniedbań. Dlatego, też
stosowne jest stwierdzenie, że pod względem bezpieczeństwa higieniczno-sanitarnego
pracownicy skontrolowanych zakładów pracy z terenu powiatu łowickiego mają zapewnione
bezpieczne warunki pracy w pełnym zakresie wymienionych na wstępie zagadnień.
HIGIENA DZIECI I MŁODZIEŻY
W roku 2010 pod nadzorem higieny dzieci i młodzieży było 87 placówek stałych i sezonowych,
tj:
- 83 stałe, w których przebywało 12110 dzieci i młodzieży
- 3 sezonowe, gdzie wypoczywało 193 uczestników wypoczynku letniego i zimowego.
1. Żłobek
W ewidencji widnieje 1 żłobek, w którym opiekę zapewniono dla 26 dzieci. Żłobek funkcjonuje
w wydzielonej części budynku przedszkola dla dzieci od 16 miesięcy do 3 lat. Administratorem
budynku i terenu wokół (w tym placu zabaw) jest przyległe przedszkole. Dzieci korzystają ze
stolików i krzeseł, które posiadają certyfikaty i są dostosowane do ich wzrostu. Zabawki czyste,
nieuszkodzone, spełniały wymagania bezpieczeństwa. Stan sanitarno-higieniczny żłobka był
dobry.
2. Przedszkola
Skontrolowane zostały 23 przedszkola (w tym 3 przedszkola w zespołach), w których opiekę
i wychowanie zapewniono dla 1535 dzieci. W roku 2010 zostały otwarte 2 nowe przedszkola
w obiektach istniejących (adaptacja pomieszczeń) tj. Punkt Przedszkolny w Chąśnie oraz
Przedszkole Niepubliczne Diecezji Łowickiej im. Bł. Bolesławy Lament w Łowiczu. Stan
wyposażenia przedszkoli w nowe meble z certyfikatem w ocenianych zakresach (w tym
w zespołach) przedstawia tabelka poniżej:
Liczba placówek mebli z certyfikatami wynosi
Liczba placówek
skontrolowanych w
2010r
23
Meble nie
posiadające
certyfikatów
4
do 25%
do 50%
2
2
39
powyżej 50 %
3
100%
12
Meble z certyfikatem w 100% posiadało 12 przedszkoli co stanowi 52%, natomiast meble bez
certyfikatów były w 4 przedszkolach (17%). Oceny dostosowania mebli (stoliki, krzesła)
do zasad ergonomii dokonano w 4 placówkach w 10-u oddziałach. Z niedostosowanych mebli do
wzrostu korzystało 12-u przedszkolaków w 3-ch oddziałach.
W nadzorowanych piaskownicach przedszkolnych został wymieniony piasek oraz stwierdzono
utrzymanie w czystości i porządku przyległych terenów. Do sanitarnej oceny w kierunku
zanieczyszczenia mikrobiologicznego i parazytologicznego pobrano próbki piasku z piaskownicy
Przedszkola Nr 5 i Nr 2 w Łowiczu. Przeprowadzone badania wykazały, że badane parametry
w/g wytycznych do oceny gleby spełniają wymagania.
W roku 2010 zostały wydane 2-e decyzje administracyjne dotyczące złego stanu sanitarnego
pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Poprawie w w/w zakresie uległ stan sanitarny
w Oddziałach Przedszkolnych w Bednarach (wyegzekwowana 1 decyzja z 2010 r.) oraz
w Przedszkolu w Nieborowie (funkcjonuje w zespole) - wyegzekwowana decyzja z 2009 r.
Największe pozytywne zmiany dotyczyły Przedszkola w Łyszkowicach, ponieważ zostało
przeniesione z obiektu, w którym funkcjonowało w adaptowanych pomieszczeniach do nowo
oddanego obiektu przedszkolnego. Przedszkole zostało wyposażone w nowy sprzęt, meble,
urządzenia. Ponadto w w/w przedszkolu został oddany do użytku nowy blok żywieniowy, gdzie
zapewnia się prowadzenie i przygotowywanie żywienia w pomieszczeniach o wysokim
standardzie higienicznym. Nie został jeszcze urządzony i wyposażony plac zabaw, co zostało
przełożone (ze względów finansowych) na lata przyszłe. Stan sanitarny nadzorowanych
przedszkoli był dobry.
3. Szkoły
Na terenie powiatu łowickiego funkcjonowały 53 różnego typu szkoły: w tym 9 zespołów
ogólnokształcących i ponadpodstawowych, w których mieściło się 20 zróżnicowanych placówek
nauczania (7 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 3 przedszkola, 1 technikum oraz 3 szkoły
policealne).
3.1 Decyzje
Razem wydano 6 decyzji administracyjnych w tym 1 decyzja zmieniająca termin wykonania.
Decyzje dotyczyły poprawy warunków do utrzymania higieny osobistej uczniów tj. zapewnienia
ciepłej wody bieżącej i/lub poprawy stanu technicznego i sanitarnego w pomieszczeniach
higieniczno-sanitarnych oraz poprawy stanu sanitarnego w salach lekcyjnych. W roku 2010
40
wyegzekwowano 7 decyzji w tym 4 z lat ubiegłych. Nie zostały jeszcze wykonane 3 decyzje:
w tym 2 dotyczyły stanu pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, tj. w przypadku Szkoły
Podstawowej Nr 4 w Łowiczu braku ciepłej wody oraz 1 decyzja dotyczyła złego stanu
sanitarnego podłóg w szkole Podstawowej w Niedźwiadzie.
Wydane decyzje oraz zalecenia pokontrolne sprawiły, że obecnie tylko w 2 szkołach
podstawowych
brak
jest
ciepłej
wody
bieżącej
w
pomieszczeniach
sanitarnych,
tj.: Sz. P. Nr 4 w Łowiczu – cały rok i Sz.P. w Dąbkowicach – poza sezonem grzewczym.
3.2 Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego
W roku 2010 poprawie uległa infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego
w Szkole Podstawowej Nr 1 w Łowiczu, gdzie oddano do użytku zmodernizowane boisko
wielofunkcyjne (do siatkówki, kosza oraz tenisa).
Brak warunków do prowadzenia zajęć wf występuje w 6-u szkołach podstawowych oraz
w 1-m zespole. W szkołach tych zajęcia wf prowadzone były na korytarzach oraz w przypadku
Sz.P. w Dzierzgówku i Sz.P w Bielawach część zajęć prowadzona była w salach gimnastycznych
przyległych gimnazjów.
3.3 Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnych oraz meble szkolne
Wyposażenie placówek w meble (stoliki, krzesła) certyfikowane oraz dostosowanie stanowisk
pracy do wzrostu dzieci i uczniów wraz z higienicznym rozkładem zajęć lekcyjnych wpływa na
zdrowie i prawidłowy rozwój młodego pokolenia. Wykonane oceny dostosowania mebli
szkolnych (bez przedszkoli) do wzrostu uczniów oraz rozkłady zajęć lekcyjnych w roku 2010
przedstawia tabela poniżej:
Dostosowanie mebli szkolnych do wzrostu uczniów
Oceny dostosowania mebli
dokonano
Higieniczna ocena rozkładów zajęć lekcyjnych
Nieprawidłowości stwierdzono
Ilość
placówek
Ilość
oddziałów
Ilość
stanowisk
Ilość
placówek
6
29
439
4
Ilość
Ilość
oddziałów stanowisk
9
40
Oceny rozkładów zajęć
dokonano
Nieprawidłowości stwierdzono
Ilość
placówek
Ilość oddziałów
Ilość placówek
Ilość
oddziałów
23
191
0
0
Nieprawidłowości stwierdzone w przypadku ocenianych mebli dotyczą 40-u nieodpowiednich
stanowisk, co stanowi 9% ocenianych mebli.
41
W roku 2010 meble z certyfikatami w ocenianych zakresach przedstawia tabela poniżej:
Liczba placówek mebli z certyfikatami wynosi
Liczba placówek
skontrolowanych w
2010r
Meble nie
posiadające
certyfikatów
do 25%
do 50%
powyżej 50 %
100%
53
12
4
7
13
17
Meble z certyfikatem w 100% posiadało 17 szkół, co stanowi 32%, natomiast meble bez certyfikatów były
w 12 szkołach ( 23%).
3.4 Dożywianie na poziomie szkół podstawowych i gimnazjalnych prowadzone było
w 30 szkołach. W roku 2010 zwiększyła się liczba placówek wydających obiady jednodaniowe,
które dostarczał catering oraz 35 placówek (66%) podawało napoje (głównie mleko w kartonach
i/lub herbatę).
Porównanie prowadzonego dożywiania do roku 2009 przedstawia tabela poniżej:
2009
55
2010
53
Organizowanie
śniadań
Wydawanie ciepłych posiłków
szkoły wydające
posiłki
jednodaniowe
szkoły wydające
pełne obiady
Ilość
szkół
5
9%
Ilość
szkół
22
40%
10
18%
15
27%
9%
25
47%
9
17%
35
66%
%
Ilość
szkół
%
5
Ilość
szkół
Podawanie
napoju
%
Rok
Ogólna
liczba
szkół do
poziomu
ponad
gimnazjum
%
3.5 Opieka medyczna sprawowana była przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej poza
terenem wszystkich placówek. Tylko 2 szkoły posiadają gabinety profilaktyki zdrowotnej
i
pomocy
przedlekarskiej
bez
zastrzeżeń
oraz
3-y
szkoły
posiadają
gabinety
2
z nieprawidłowościami (1 o powierzchni <12m oraz 2 bez ciepłej wody). W porównaniu do roku
2009 profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami nie uległa zmianie i w dalszym ciągu jest
niewystarczająca, szczególnie jeśli chodzi o opiekę medyczną na terenach placówek.
42
Do najważniejszych czynników, jakie mają wpływ na w/w sytuację w tym zakresie należą:
-
całkowite wyprowadzenie opieki medycznej ze szkół w latach wcześniejszych oraz brak
gabinetów profilaktyki zdrowotnej ( brak pomieszczeń szczególnie w szkołach miejskich, które
mogą być adaptowane do tych celów)
-
brak zainteresowania NZOZ do zawierania umów z NFZ o świadczeniu profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad uczniami na terenie placówek szczególnie w szkołach wiejskich, gdzie
występują warunki do utworzenia gabinetów –kłopoty związane z zatrudnieniem pielęgniarek
(dodatkowe etaty, rozproszenie szkół, dojazdy itp.)
3.6 Substancje i preparaty chemiczne
Ilość oraz % posiadanych substancji i preparatów chemicznych w tym przeterminowanych
w kolejnych dwóch latach przedstawia tabela poniżej:
Rok
Liczba placówek
posiadających substancje i
preparaty chemiczne
Ilość posiadanych przez placówki substancji i preparatów
chemicznych niebezpiecznych
Ogółem (kg )
2009
14
71
2010
13
54
W tym przeterminowanych
[kg]
[%]
7
10
5
10
W porównaniu do roku 2009 przeterminowane chemikalia stanowiły tyle samo tj. 10%.
Przeterminowane substancje i preparaty chemiczne to w większości takie, które utraciły termin
ważności.
4. Centra szkolenia zawodowego.
W skład centrów wchodzą 2 szkoły niepaństwowe funkcjonujące w systemie zaocznym,
w których prowadzone były 4 szkoły (w roku szkolnym2009/2010 centra prowadziły 8 szkół).
Ilość szkół prowadzonych jak i liczba słuchaczy objętych praktyczną nauką zawodu corocznie
ulega zmniejszeniu. Centra prowadziły naukę w salach wykładowych, lekcyjnych oraz
w pracowniach komputerowych szkół, które były wynajmowane (nie ma pracowni
warsztatowych).
43
5. Placówki z pobytem całodobowym: domy studenckie, bursy i internaty.
Nadzorem objęte były 2 domy studenckie, w których zamieszkiwało tylko 6-u studentów oraz
1 internat i 2 bursy, w których łącznie zamieszkiwało 185 wychowanków. Liczba mieszkańcówponiżej limitu miejsc. Stan sanitarny nadzorowanych placówek nie budził zastrzeżeń.
6. Szkoła wyższa
W ewidencji widnieje 1 szkoła wyższa niepaństwowa. Uczelnia bez pracowni laboratoryjnych
o profilu humanistyczno-pedagogicznym. Obecnie na potrzeby uczelni wykorzystywane
są 2 obiekty. Liczba studentów corocznie ulega zmniejszeniu, co przedstawia tabela poniżej:
Liczba studentów
Rok
W tym
Ogółem
2008
1200
stacjonarnych
100
zaocznych
1100
2009
1018
59
959
2010
925
18
907
Stan sanitarny szkoły wyższej nie budził zastrzeżeń.
7. Placówki wypoczynku dzieci i młodzieży.
W roku 2010 funkcjonowały 4 placówki w miejscu zamieszkania w formie półkolonii
(2 wypoczynek zimowy oraz 2 wypoczynek letni). Z wypoczynku organizowanego w formie
półkolonii korzystały przede wszystkim dzieci z rodzin dotkniętych patologią społeczną oraz
z rodzin żyjących w trudnych warunkach materialnych. Programy realizowane na półkoloniach
zawierały: zajęcia sportowo-rekreacyjne (gry i zabawy ruchowe oraz integracyjne), zajęcia
psychoedukacyjne, prozdrowotne, ekologiczne i kulturalno-oświatowe. Podczas prowadzonych
kontroli promowano zdrowy styl życia ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania
zakażeniom wywołanym przez bakterie zwane meningokokami oraz grypy sezonowej
i wywołanej wirusem A(H1N1). Stan sanitarny nadzorowanych placówek wypoczynku nie budził
zastrzeżeń. Nie odnotowano sytuacji niepożądanych typu: zachorowania, urazy, wypadki.
8. Wnioski.
Stan sanitarny nadzorowanych placówek nauczania i wychowania był dobry.
Wyegzekwowane zalecenia i decyzje sprawiły, że na koniec roku 2010 brak było ciepłej wody
44
bieżącej tylko w 2-ch szkołach podstawowych oraz zapewniono lepsze warunki pobytu dla dzieci
i uczniów wykonując remonty pomieszczeń sanitariatów w 6-ciu placówkach.
Prowadzone działania w ramach nadzoru ukierunkowane były na eliminowanie
nieprawidłowości i zagrożeń związanych z możliwością rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych
oraz groźnych wirusów jak np. A(H1N1).
OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA
Działania Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Powiatowej Stacji SanitarnoEpidemiologicznej w Łowiczu były skierowane na popularyzację zasad zdrowego stylu życia
oraz na motywowanie ludzi do dobrowolnych zachowań sprzyjających zdrowiu. Były również
odzwierciedleniem zagadnień ujętych w Narodowym Programie Zdrowia i aktualnej sytuacji
epidemiologicznej występującej na terenie powiatu.
W 2010 roku szeroko zakrojone działania skierowane zostały głównie na promowanie
zdrowego stylu życia, aktywności fizycznej i racjonalnego odżywiania, profilaktykę chorób
zakaźnych oraz popularyzację Hasła Roku 2010 „Człowiek i miasto”.
Powyższe zadania były prowadzone na terenie powiatu łowickiego poprzez realizację
interwencji programowych i interwencji nieprogramowych ( akcji i kampanii prozdrowotnych) .
1.
Program edukacyjny „Trzymaj Formę!” (rok szkolny 2009/2010)
Program „Trzymaj Formę współorganizowany był przez Główny Inspektorat Sanitarny
i Stowarzyszenie „Polska Federacja Producentów żywności” .w ramach strategii WHO
dotyczącej diety, aktywności fizycznej i zdrowia. Celem programu „Trzymaj Formę” była
edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej
poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety.
Zasięg programu:
W powiecie łowickim programem objęto 16 (94%) szkół gimnazjalnych – 2 326 uczniów
i 7 szkoły podstawowe (17,5%) – 352 uczniów klas V i VI.
Zasadnicze działania :

Szkolenie dla 20 osób w dniu 5 lutego 2010 roku dla szkolnych koordynatorów programu.

Dwa wykłady dla 20 osób na temat „Racjonalnego odżywiania. Anoreksja, bulimia
i kompulsywne objadanie się” podczas szkolenia dla koordynatorów programu.
45

Dziesięć pogadanek dla 700 uczniów w (Gimnazjum w Popowie, Błędowie, w Kompinie,
ZSP NR 2 RCKU w Łowiczu, Szkole Podstawowej w Bocheniu) i 1 pogadanka dla 125
rodziców (Gimnazjum w Popowie) na temat racjonalnego odżywiania i chorób
dietozależnych.

pokaz zdrowej żywności dla 150 osób podczas konferencji prozdrowotnej .

Trzy imprezy dla ok. 1000 osób - podsumowanie programu Trzymaj Formę
w 3 placówkach, tj. Gimnazjum w Zdunach, Zespól Szkół w Kocierzewie Płd i Szkoła
Podstawowa w Nowych Zdunach.

10 informacji na stronie internetowej PSSE W Łowiczu

23 wizytacje programu – (na 23 zaplanowanych).
Wnioski:
Program „Trzymaj Formę” realizowany był metodą projektu. Opracowane w szkołach projekty
promowały aktywny styl życia i uczyły racjonalnego sposobu odżywiania.
Według oceny szkolnych koordynatorów założone cele do programu zostały osiągnięte.
Znacznie wzrósł wśród uczniów poziom wiedzy na temat aktywności fizycznej i racjonalnego
odżywiania, wzmocniono motywację do odpowiedzialności za stan swojego zdrowia. Coroczna
realizacja programu wprowadza trwałe zmiany w sposobie odżywiania i zwiększa aktywność
fizyczną młodzieży. Podkreślano zaangażowanie rodziców w realizację programu.
Realizacja programu „Trzymaj Formę” w powiecie łowickim:
Podsumowanie programu
Szkoła Podstawowa w Nowych Zdunach
w Gimnazjum w Nowych Zdunach
46
Zespół Szkół Publicznych
w Kocierzewie Południowym
2.
Kocierzew Południowy
Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu.
Ograniczenie palenia tytoniu w Polsce stało się w ostatnich latach jednym z głównych zadań
w zakresie poprawy i umocnienia zdrowia Polaków.
Celem głównym Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w 2010 roku
było zmniejszenie rozmiaru nikotynizmu wśród dzieci i młodzieży szkolnej oraz podniesienie
świadomości dorosłych palaczy na temat skutków zdrowotnych wynikających z czynnego
i biernego palenia tytoniu.
W ramach programu obchodzono Światowy Dzień bez Tytoniu – 31 maja 2010 roku pod hasłem
„Ostrzeżenia Zdrowotne” i 18 listopada 2010 roku „Światowy Dzień Rzucania Palenia.
W ramach programu realizowany był również Przedszkolny Program Edukacji Antytytoniowej
„Czyste Powietrze Wokół Nas”. Program „Nie pal przy mnie proszę” i Program „Znajdź
właściwe rozwiązanie”
Program „Czyste Powietrze Wokół Nas” stanowił pierwszy etap nabywania wiedzy na tematy
szkodliwości dymu tytoniowego. Uczył sposobów radzenia sobie w sytuacjach, w których
dziecko narażone było na przebywanie w środowisku osób palących. Celem programu było
zwiększenie świadomości rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym
tytoniowy i zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy
przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub, gdy dorośli palą przy nich.
Zasięg programu:
W programie uczestniczyło 15 przedszkoli - 465, dzieci.
Zasadnicze działania:

Szkolenie dla 17 osób – w dniu 29 stycznia 2010 roku w sali konferencyjnej PSSE Łowicz
inaugurując kolejną edycję program „Czyste powietrze wokół nas”.
47

Narada dla 16 osób w dniu 11 czerwca 2010 roku w Przedszkolu Nr 5 w Łowiczu
dotycząca podsumowania programu.

Dwie pogadanki dla 170 dzieci na temat zdrowego stylu życia bez dymu tytoniowego
- w Przedszkolu w Bełchowie w dniu 14 kwietnia 2010 roku dla 80 dzieci
- w Przedszkolu Nr 1 w Łowiczu 20 kwietnia 2010 roku dla 90 dzieci.

Dwie wystawy dla 46 osób tematycznych plakatów do programu w PSSE i w Przedszkolu
Nr 5 w Łowiczu

5 informacji na stronie internetowej PSSE W Łowiczu

15 Wizytacji – (na zaplanowanych 15), co stanowi 100% nadzorowanych placówek
realizujących program
Wnioski:
Według oceny koordynatorów założone cele do programu zostały osiągnięte.
Znacznie wzrósł wśród dzieci i młodzieży poziom wiedzy na temat zdrowego stylu życia –
wolnego od nikotyny, wzmocniono motywację do odpowiedzialności za stan swojego zdrowia.
Podkreślano znaczne zaangażowanie rodziców w realizację programu.
Podsumowanie II edycji programu „Czyste powietrze wokół nas” w Przedszkolu Nr 5 w Łowiczu
Wręczenie podziękowań dla koordynatorów
Występy dzieci-Przedszkole Nr 5 w Łowiczu
Program „Nie pal przy mnie proszę” pilotażowo realizowany w Szkole Podstawowej Nr 4
w Łowiczu w jednej klasie przez 28 uczniów
Program „Znajdź właściwe rozwiązanie” pilotażowo w roku szkolnym 2009/2010 realizowany
w Gimnazjum w Starym Waliszewie.
Oba programy antytytoniowe uzyskały dobrą opinię zarówno wśród realizatorów jak
i uczestników programu. Szkoły wyraziły chęć kontynuowania tych programu w roku szkolnym
2010/2011.
48
3.
Profilaktyka HIV/AIDS.
W ramach programu Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łowiczu prowadziła
systematyczne działania edukacyjne adresowane do młodzieży i innych grup odbiorców,
poradnictwo metodyczne oraz rozdawnictwo ulotek. W ramach programu realizowano również
działania dotyczące Ogólnopolskiej kampanii społecznej „Wiedza ratuje życie”. Kampania była
kluczowym elementem działań profilaktycznych w Polsce i miała na celu ograniczenie zasięgu
epidemii HIV/AIDS. Kampania adresowana była do osób młodych i miała na celu wzrost wiedzy
na temat HIV/AIDS oraz zmniejszenie liczby nowych zakażeń HIV.
Zasadnicze działania:

Konkurs plastyczny dotyczącą HIV/AIDS pod hasłem „Uzależnienia a HIV/AIDS”
ogłoszony w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii w Kiernozi . W konkursie wzięło udział
15 uczniów.. Podsumowanie konkursu i wręczenie nagród w dniu 16 grudnia 2010 roku.

Impreza dla 60 osób w dniu 16 grudnia 2010 roku w Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii
w Kiernozi, podsumowanie konkursu i wręczenie nagród w konkursie pod hasłem
„Uzależnienia a HIV/AIDS”

Tematyczne komunikaty opracowano i przekazano do mediów lokalnych na temat kampanii
HIV/AIDS.

Wystawki – 2 w PSSE Łowicz ( w miesiącach październik – grudzień 2010)

Internet – 2 informacje z realizujących program na stronę PSSE Łowicz
Zasięg programu:
55 uczniów Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii, co stanowi 28% uczniów specjalnych
ośrodków w powiecie łowickim.
MOS w Kiernozi
MOS w Kiernozi
49
4.
Wojewódzki Program Profilaktyki Zdrowotnej „Zadbaj o swoje płuca” (rok szkolny
2009/2010).
Głównym celem programu było pogłębianie wiedzy o zdrowiu, kształtowanie umiejętności
dbania o swoje zdrowie i poznanie zagrożeń wpływających na powstawanie chorób układu
oddechowego.
Adresatami programu byli uczniowie klas I –VI szkół podstawowych, ich rodzice i nauczyciele.
Zasadnicze działania:

Szkolenie dla 5 osób – w dniu 22 stycznia 2010 roku w sali konferencyjnej PSSE Łowicz
dla
szkolnych
koordynatorów
programu
profilaktyki
zdrowotnej
„Zadbaj
o swoje płuca” - pilotaż.

Konkurs dla szkół realizujących program. W konkursie wzięło udział 19 uczniów z 3 szkół.

Narada dotycząca podsumowania pilotażowej edycji programu w dniu 18 czerwca 2010
roku (4 osoby).

Wystawa dla ok. 100 osób w PSSE Łowicz w terminie styczeń – czerwiec 2010 r.

4 informacje na stronę internetową PSSE Łowicz z realizacji programu.

Artykuł w Nowym Łowiczaninie „Konkurs Zadbaj o swoje płuca”–13 maja 2010 r.

5 wizytacji - 100% nadzorowanych szkół realizujących program.
Zasięg programu:
Program realizowany był w 5 szkołach podstawowych (12,5 %) przez 402 uczniów.
Wnioski:
Według oceny szkolnych koordynatorów założone cele do programu zostały osiągnięte.
Znacznie wzrósł wśród dzieci i ich rodziców poziom wiedzy na temat chorób układu
oddechowego i ich profilaktyki.
Podkreślano znaczne zaangażowanie rodziców w realizację programu.
Dodatkowo w placówkach organizowano apele przygotowane przez uczniów realizujących
program, konkursy wiedzy, pogadanki i warsztaty dla rodziców z udziałem lekarzy pediatrów,
wystawki prac.
5. Wojewódzka Kampania profilaktyczna „DZIEŃ DLA ZDROWIA ”
Celem kampanii „Dzień dla zdrowia” była aktywizacja środowisk wiejskich i władz
samorządowych w działaniach na rzecz umocnienia zdrowia i propagowania zachowań
50
prozdrowotnych. Kampania skierowana była do mieszkańców obszarów wiejskich województwa
łódzkiego, w szczególności Kół Gospodyń Wiejskich, Ochotniczych Straży Pożarnych,
Ośrodków Doradztwa Rolniczego i wszystkich zainteresowanych własnym zdrowiem.
W powiecie łowickim kampania realizowana była w 2010 roku w gminie Chąśno, przy
współpracy z Urzędem Gminy w Chąśnie, NZOZ w Chąśnie, Gminnej Bibliotece Publicznej
w Chąśnie i placówkami oświaty i wychowania na terenie gminy.
Zasadnicze działania:

Trzy konkursy dla 335 uczniów ogłoszony przez Urząd Gminy w Chąśnie i PSSE Łowicz
w placówkach oświaty na terenie gminy Chąśno. Podsumowanie konkursu podczas imprezy
w dniu 22.10.2010r. .
-
konkurs plastyczny „Moja rodzina dba o zdrowie” - dla 90 uczniów klas IV-VI Szkoły
Podstawowej w Mastkach i Szkoły Podstawowej w Błędowie.
-
konkurs na piosenkę o zdrowiu - Festiwal dla 135 uczniów klas „0” – III szkół
podstawowych
-
konkurs na najsmaczniejszą i najzdrowszą potrawę dla 110 uczniów gimnazjum
w Błędowie.

Trzy narady dla 21 osób w dniach: 30 sierpnia, 7 września i 12 października 2010 roku
w Urzędzie Gminy w Chąśnie.

Impreza dla 150 osób w dniu 22 października 2010 roku Gminnej Bibliotece Publicznej
w Chąśnie.

Wykład dla ok. 60 osób na temat profilaktyki chorób nowotworowych.
Pokaz dla ok. 60 osób. Pokaz I pomocy zorganizowany przez – OSP w Chąśnie

Badania profilaktyczne :
-
badania mammograficzne – 24 osoby (za badania zapłacił Urząd Gminy w Chąśnie”
-
badanie poziomu cukru we krwi – 97 osób
-
badanie poziomu cholesterolu we krwi – 75 osób
-
badanie ciśnienia krwi – 97 osób.
-
obliczanie wskaźnika masy ciała BMI ok. 25 osobom
-
porady dietetyczne – ok. 15 osobom.

Wystawa dla 150 osób plakatów dotyczących kampanii i prac konkursowych.

Media:
- „Wiele badań można będzie zrobić w bibliotece” - Nowy Łowiczanin 14 października
2010 r.
51
- „150 osób skorzystało z Dnia dla zdrowia” – Nowy Łowiczanin 4 listopada 2010 roku.
Zasięg programu:
150 osób, co stanowi 4,7% mieszkańców gminy (3 201liczba mieszkańców gminy Chąśno)
Liczba jednostek oraz stosunek procentowy: 1 gmina, co stanowi 10% jednostek samorządowych
w powiecie łowickim.
Zdjęcia z imprezy DZIEŃ DLA ZDROWIA w Chąśnie..
Światowy Dzień Zdrowia – Hasło roku 2010 „Człowiek i miasto”
Ideą tego przedsięwzięcia było zwrócenie uwagi na ważne, ale i zaniedbane problemy zdrowia
publicznego, poprzez popularyzację tematyki związanej z hasłem ogłoszonym przez WHO na rok
kalendarzowy 2010 -„Człowiek i miasto”.
Cele:
•
Promowanie działań w obszarze zwalczania czynników ryzyka najbardziej związanych
z urbanizacją.
•
Pokazanie, że samorządy winny podejmować działania dla zdrowia w miastach.
52
Zasadnicze działania:

Wykład dla 46 osób na temat Światowego Dnia Zdrowia – Hasło Roku 20 podczas
szkolenia dla pielęgniarek ds. szczepień i położnych w dniu 26 marca 2010 roku, w sali
konferencyjnej Hotelu ECO w Łowiczu

Konkurs plastyczny na plakat pod hasłem „Miasto i człowiek” nawiązujący do tematyki
Hasła Roku i promujący Ziemię Łowicką dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Liczba
uczestników – 6. Konkurs zorganizowano wspólnie z Centrum Kultury, Turystyki
i Promocji Ziemi Łowickiej.

Konferencja prozdrowotna pod hasłem „Człowiek i miasto” zorganizowana dla 100 osób:
Dyrektorów szkół, nauczycieli, pielęgniarek w dniu 27 października 2010 roku.
Europejski Tydzień Szczepień Ochronnych 2010 ( 24 kwietnia – 1 maja 2010 r.).
Celem akcji było propagowanie szczepień jako najskuteczniejszej formy zapobiegania chorobom,
podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie korzyści jakie przynoszą szczepienia oraz
edukacja wybranych grup społecznych. Działania w 2010 roku adresowane była do pielęgniarek
d/s szczepień ochronnych, położnych i pielęgniarek higieny szkolnej.
Zasadnicze działania:

Szkolenie na temat; „Kalendarz szczepień i profilaktyka chorób poprzez szczepienia
obowiązkowe i zalecane” dla 46 osób pielęgniarek i położnych zatrudnionych w NZOZ
i ZOZ na terenie powiatu łowickiego w dniu 26 marca 2010 roku.

Informacja na stronie internetowej PSSE w Łowiczu: „Europejski Tydzień Szczepień”
Liczba adresatów: 46 pielęgniarek (co stanowi ok.37% zatrudnionych pielęgniarek)
Liczba jednostek oraz stosunek procentowy; 20 placówek służby zdrowia (co stanowi 77%
nadzorowanych placówek służby zdrowia).
Szkolenie dla pielęgniarek i położnych
53
Bezpieczne wakacje – LATO 2010
Głównym odbiorcą działań jakie podejmowano w akcji LATO 2010 były dzieci przebywające
na zorganizowanym wypoczynku w Łowiczu.
Zasadnicze działania:

Dwie pogadanki dla 55 dzieci ze świetlicy przy parafii świętego Ducha i na półkoloniach
w Łowiczu na temat Zdrowy i bezpieczny wypoczynek.

Konkurs pod hasłem „ZDROWE I BEZPIECZNE WAKACJE” dla 55 osób. 3 prace
nagrodzono.

Impreza dla 20osób w dniu 30 sierpnia 2010 roku. Podczas imprezy dokonano
podsumowania konkursu plastycznego „ZDROWE I BEZPIECZNE WAKACJE” oraz
wręczono nagrody i upominki.

2 informacje na stronę internetową PSSE Łowicz - Zdrowe i bezpieczne wakacje
Akcja dopalacze
Celem akcji była edukacja na temat dopalaczy ich szkodliwego działania na zdrowie oraz
promocja zdrowego stylu życia.
Grupa docelowa: Dyrektorzy szkół, nauczyciele, młodzież, pielęgniarki.
Zasadnicze działania:

Dwa wykłady dla 100 osób w dniu 27 października 2010 roku podczas konferencji
prozdrowotnej dla dyrektorów placówek oświaty, nauczycieli, pielęgniarek higieny
szkolnej:
- „Dopalacze = wypalacze” – Anna Dałek pracownik SHŻZ i PU PSSE w Łowiczu
54
- „Jak rozpoznać, czy dziecko sięga po dopalacze. Jak rozmawiać z dzieckiem na temat
dopalaczy i innych uzależnień” – Beata Woźniak psycholog, pedagog szkolny.

Przeprowadzono pogadankę na temat „Dopalacze = wypalacze” dla 55 uczniów
Młodzieżowego Ośrodka Socjoterapii w Kiernozi w dniu 8 grudnia 2010 roku

Przekazano do wszystkich placówek oświaty prezentację „DOPALACZE przygotowaną
przez pracowników PSSE w Łowiczu.
MOS w Kiernozi
Wykłady na temat dopalaczy podczas konferencji
prozdrowotnej
Inne przedsięwzięcia
W dniu 27 października 2010 roku PSSE Łowicz była współorganizatorem VIII Konferencji
prozdrowotnej. Konferencja przebiegała pod hasłem „CZŁOWIEK I MIASTO”. Konferencja
organizowana była przez PCK, Urzędu Miejskiego i PSSE Łowicz. Konferencja organizowana
była dla Dyrektorów szkół, Kierowników internatów, szkolnych organizatorów oświaty
zdrowotnej, opiekunów szkolnych kół PCK, pielęgniarek higieny szkolnej, pielęgniarek
organizatorów oświaty zdrowotnej.
W Konferencji uczestniczyło ogółem 100 osób.
W programie konferencji znalazły się tematy :

Hasło Roku 2010 „Człowiek i miasto” PPIS – Zofia Rżewska .

Zdrowie publiczne mieszkańców Łowicza Burmistrz miasta Łowicza.

Aktywność fizyczna mieszkańców Łowicza Dyrektor OSiR-u

Zagrożenia XXI wieku – „Dopalacze”

Występy uczniów ze szkoły w Błędowie
55

Podsumowanie konkursów i akcji prozdrowotnych
– przedstawiciele PCK i PSSE w Łowiczu

Pokaz zdrowej żywności – ZSP Nr 3 w Łowiczu
Zdjęcia z Konferencji prozdrowotnej „CZŁOWIEK I MIASTO”
Konferencja cieszyła się dużą popularnością i była bardzo dobrze oceniane przez uczestników.
Dodatkowo była okazją do spotkania i wymiany doświadczeń organizatorów oświaty zdrowotnej.
ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY
Działalność Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego wpływa na prawidłową lokalizację obiektów
z punktu widzenia sanitarnego, a tym samym ma bezpośrednie przełożenie na ochronę zdrowia
ludzi. Wpływa na właściwe rozwiązania pod względem sanitarnym projektowanych inwestycji.
Spełnianie wymogów sanitarnych i zdrowotnych w rozwiązaniach projektowych różnego typu
obiektów sprawia, że zagrożenia dla zdrowia ludzi są wyeliminowane w maksymalnym stopniu.
56
W ramach Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w 2010r dokonano uzgodnień:
1.
Projektów dokumentów wraz z prognozą oddziaływania na środowisko – 22.
2.
Opinii
co
do
potrzeby
przeprowadzenia
oceny
oddziaływania
przedsięwzięcia
na środowisko / wydanie opinii w sprawie zakresu raportu – 32.
3.
Wydanie opinii przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach – 13.
4.
Wydanie opinii przed wydaniem postanowienia przez RDOŚ w sprawie uzgodnień
warunków realizacji przedsięwzięcia – 1.
5.
Uzgodnień dokumentacji projektowej - 99 .
6.
Przeprowadzono ogółem 69 kontrole i wizje lokalne.
7.
Uczestniczono
w
dopuszczeniu
do
użytkowania
(art.56
prawa
budowlanego)
12 obiektów budowlanych.
Do większych obiektów dopuszczanych do użytkowania można zaliczyć:

Budynek pawilonu handlowego stacji paliw w Łowiczu przy ul. Napoleońskiej 5,

Myjnia samochodowa w Łowiczu przy ul. Bolimowskiej 75,

Galeria z kawiarnią do obsługi ruchu turystycznego w Łowiczu, ul. Zamkowa 1,

Dom weselny „Senator” w Łowiczu, ul. Fabryczna 5,

Budowa oczyszczalni ścieków komunalnych w miejscowości Kiernozia,

Budynek usługowo – handlowy w Bielawach, ul. Żabia 4,

Budynek biurowo – magazynowy zakładu dziewiarskiego w Łowiczu, ul. Piekarska 12,

Budynek wielorodzinny oraz wielorodzinny z lokalami biurowymi w Łowiczu,
ul. Grunwaldzka 1/3,

Budynek Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego w Łowiczu – rozbudowa
o internat z zapleczem żywieniowym i salę gimnastyczną,

Hale magazynowe firmy Fabryka Maszyn Budowlanych i Drogowych XCMGE Europa
Sp. z o.o. w Kompinie, gm. Nieborów.
We wszystkich obiektach były należycie przestrzegane normy higieniczno-sanitarne.
Nadzór Zapobiegawczy współpracował z Wydziałem Architektoniczno Budowlanym i Ochroną
Środowiska Starostwa Powiatowego, Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego,
Inspekcją Weterynaryjną oraz Urzędem Miasta i Urzędami Gmin.
57
AKCJE SPECJALNE
1.
Akcja powodziowa
W związku z sytuacją powodziową w Polsce oraz wystąpieniem licznych podtopień
na terenie powiatu łowickiego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łowiczu mając
na uwadze zdrowie i bezpieczeństwo ludności zalecił podjęcie działań doraźnych oraz
profilaktycznych w celu usunięcia lub zminimalizowania skutków powodzi.
Ponieważ woda mogła roznieść i osadzić na terenach podtopionych zarazki zakaźnych
schorzeń przewodu pokarmowego: duru brzusznego, czerwonki, salmonellozy, wirusowego
zapalenia wątroby i innych chorób biegunkowych przewodu pokarmowego, rozpoczęto akcję
profilaktyczną mającą na celu pomoc i uświadomienie osób z podtopionych terenów.
Na stronie internetowej PSSE w Łowiczu umieszczono wszystkie niezbędne informacje dla
powodzian dotyczące:

przydatności wody do spożycia;

procedury zapobiegania chorobom zakaźnym;

dostępności żywności dla powodzian;

postępowania sanitarnego z pomieszczeniami i przedmiotami użytku po powodzi.
PPIS w Łowiczu polecił zakładom opieki zdrowotnej rozpoczęcie szczepień ochronnych
przeciw tężcowi u osób biorących udział w zwalczaniu skutków powodzi.
W związku z powyższym, zaszczepiono 437 osób, a w tym głównie strażaków, którzy brali
czynny udział w niesieniu pomocy powodzianom.
PPIS w Łowiczu nawiązał ścisłą współpracę z Powiatowym Centrum Zarządzania
Kryzysowego w Łowiczu w zakresie przepływu informacji dotyczących aktualnej sytuacji
powodziowej na terenie powiatu łowickiego. Na podstawie uzyskanych informacji oraz kontroli
wykonywanych przez pracowników PSSE w terenie prowadzono monitoring aktualnej sytuacji
powodziowej.
Ponadto
przekazywano
Państwowemu
Wojewódzkiemu
Inspektorowi
Sanitarnemu w Łodzi regularne meldunki o bieżącej sytuacji na terenie powiatu.
W celu zapewnienia wszystkim mieszkańcom powiatu łowickiego wody bezpiecznej dla
zdrowia prowadzono wzmożony nadzór nad jakością wody w wodociągach oraz pobierano
próbki do badań mikrobiologicznych i fizykochemicznych. Dodatkowo poinformowano władze
samorządowe o konieczności prowadzenia nadzoru technicznego nad wodociągami oraz
właściwą jakością wody do spożycia. PPIS w Łowiczu skierował prośbę do samorządowców
58
o przekazywanie informacji dotyczących wystąpienia sytuacji mogących powodować
pogorszenie jakości wody, a w szczególności o przypadkach zalania studni i ujęć wodą
powodziową oraz występowania awarii sieci wodociągowych.
W ramach czynności zabezpieczających jakość wody przeznaczonej do picia,
przeprowadzono dodatkową kontrolę sanitarną wodociągu w Łowiczu. Skontrolowano stację
uzdatniania wody i strefę ochrony sanitarnej wraz ze studniami oraz pobrano próbki wody do
badań laboratoryjnych.
W przypadkach, gdy studnia była wyłącznym źródłem zasilania w wodę przeznaczoną do
spożycia dla ludzi i w wyniku sytuacji zagrożenia powodziowego została podtopiona lub zalana,
PPIS
w
Łowiczu
zarządził
wykonanie
bezpłatnych,
jednorazowych
badań
jakości
mikrobiologicznej wody ze studni po jej oczyszczeniu i dezynfekcji.
W celu zapewnienia jak najlepszych warunków sanitarno-higienicznych dla osób
z terenów podtopionych w siedzibie PSSE w Łowiczu dostępne były bezpłatne środki
dezynfekcyjne zamówione z Centralnej Bazy Rezerw Przeciwepidemicznych. W sumie wydano
35 kg chloraminy, głównie do dezynfekcji studni przydomowych oraz zalanych piwnic,
jednocześnie przekazując instrukcje dotyczące ich czyszczenia.
Prowadzono
również
ewidencję
zalanych
indywidualnych
ujęć
wody
(studni
przydomowych).
W konsekwencji podjętych działań przebadano 3 studnie przydomowe oraz wydano
3 decyzje dotyczące poprawy jakości wody do spożycia.
Ponadto, przez całą dobę pod numerem telefonu alarmowego 604 691 091 pracownicy
PSSE w Łowiczu, służyli pomocą i udzielali porad w zakresie zachowania właściwego stanu
sanitarno-higienicznego miejsc zagrożonych powodzią.
Dobra współpraca PPIS w Łowiczu z lokalnymi władzami samorządowymi, miejskimi,
Strażą Pożarną i Policją oraz podjęcie szybkich i zdecydowanych działań ze strony wszystkich
służb państwowych sprawiły, że skutki powodzi i lokalnych podtopień nie stanowiły znaczącego
problemu dla mieszkańców powiatu łowickiego. Przede wszystkim utrzymano i zabezpieczono
jakość zdrowotną wody przeznaczonej do picia oraz właściwe warunki sanitarne wszystkich
podtopionych i zalanych obiektów. Zasadne jest więc stwierdzenie, że Inspekcja Sanitarna
w Łowiczu to instytucja, która poprzez prowadzenie swojej działalności stawia na prewencję
i eliminację zagrożeń zdrowotnych u źródła ich powstawania.
59
2.
Produkty kolekcjonerskie – „dopalacze”
Z informacji zebranych przez PPIS w Łowiczu wynika, że na terenie powiatu łowickiego
przed 2 października 2010 r. funkcjonowały 3 sklepy zajmujące się sprzedażą tzw. „dopalaczy”.
Sklepy te miały swe siedziby na terenie miasta Łowicza, przy czym 2 z nich zlokalizowane były
na ul. Browarnej oraz 1 na ul. Krakowskiej. Inspektor Sanitarny nie miał w tym okresie narzędzi
prawnych, które pozwalałyby na nadzór tego typu substancji. Poza tym „dopalacze” traktowane
były jako produkty kolekcjonerskie – nie do spożycia przez ludzi, a więc nie można było ich
zaklasyfikować do chociażby jednej z grup tematycznych i zadań określonych w ustawie
o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która określa jej kompetencje.
Nadmienić należy, że żaden z właścicieli sklepów z tzw. „dopalaczami” nie wystąpił
z wnioskiem do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łowiczu o wydanie opinii
sanitarnej, która stwierdzałaby spełnienie wymagań higienicznych i zdrowotnych zmiany
sposobu użytkowania obiektów budowlanych, w których był prowadzony handel „dopalaczami”.
Poza tym, Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana do realizacji zadań z zakresu
zdrowia publicznego w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem
szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób
zakaźnych i zawodowych. Zatem jak wynika z powyższego inspektor sanitarny nie posiadał
w swoich kompetencjach prawa do udzielania zezwoleń na prowadzenie działalności
gospodarczej podmiotów zajmujących się m.in. handlem i obrotem produktami kolekcjonerskimi.
Na uwagę zasługuje również to, że w czasie funkcjonowania sklepów zajmujących się
sprzedażą „dopalaczy” prowadzących swą działalność na terenie powiatu łowickiego nie
odnotowano żadnych przypadków zatruć i zgonów ludzi po domniemanym spożyciu tych
produktów. Tak więc zważając na charakter i klasyfikację „dopalaczy” jako produktów
kolekcjonerskich – nie do spożycia przez ludzi nie zaistniały wtedy przesłanki do podjęcia
działań ze strony Inspektora Sanitarnego w Łowiczu ze względu na ochronę życia i zdrowia
ludzkiego.
W dniu 02.10.2010 r. Główny Inspektor Sanitarny wydał decyzję, znak: GIS-BI-073239/RS/10 wycofującą z obrotu na terenie całego kraju wyrób o nazwie „TAJFUN” określony
jako przeznaczony do celów kolekcjonerskich oraz wszystkie podobne wyroby, mogące mieć
wpływ na bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi.
60
Nakazał również zaprzestania działalności obiektów służących produkcji, obrotowi
hurtowemu lub detalicznemu wyżej wymienionych wyrobów. Decyzji nadano rygor
natychmiastowej wykonalności.
Zgodnie z otrzymaną instrukcją nr GIS-BI-073-239/RSZ/10 wszyscy Państwowi Powiatowi
Inspektorzy Sanitarni zobowiązani zostali do egzekwowania wykonania cytowanej na wstępie
decyzji.
Działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Łowiczu rozpoczęto
wspólnie z funkcjonariuszami Komendy Powiatowej Policji, którzy zadbali o zapewnienie
bezpieczeństwa podczas prowadzonych działań.
Przedstawiciele PPIS w Łowiczu przeprowadzili 3 kontrole obiektów, które posiadały
w sprzedaży tzw. „dopalacze”, były to wspomniane na wstępie 3 łowickie sklepy: ART
COMPANY i „BETTER TIMES” przy ul. Browarnej 10 i 10a w Łowiczu, oraz
„KOLEKCJONERZY” przy ul. Krakowskiej 8.
W trakcie przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono w obrocie wyrobu o nazwie
„TAJFUN”. W obiektach kontrolowanych zabezpieczono wszystkie podobne wyroby mogące
mieć wpływ na bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi w ilości 6709 szt. Produkty te
występowały pod postacią pigułek, proszku i ziół oraz kadzidełek i melas.
Podczas wykonywania czynności kontrolnych pracownicy PSSE w Łowiczu zaplombowali,
okleili i opieczętowali gabloty wystawowe oraz szafy, w których składowane były powyższe
produkty. Pobrano również próbki tzw. „dopalaczy” do badań laboratoryjnych w ilości 38 szt.
W konsekwencji zamknięto wszystkie 3 sklepy poprzez oklejenie i opieczętowanie drzwi
wejściowych.
Kolejnym etapem było podjęcie działań przez PPIS w Łowiczu zmierzających do odebrania
od przedsiębiorcy wyrobów określonych jako przeznaczone do celów kolekcjonerskich oraz
wszystkich podobnych wyrobów mogących mieć wpływ na bezpośrednie zagrożenie życia lub
zdrowia ludzi, tzw. „dopalaczy” do czasu przeprowadzenia badań laboratoryjnych. W związku
z tym PPIS w Łowiczu wydał 3 decyzje opatrzone klauzulą natychmiastowej wykonalności,
które
nakazywały
natychmiastowe
udostępnienie
pomieszczeń
sklepów
w
obecności
upoważnionego pracownika PSSE w Łowiczu i przejęcie tych produktów.
Wykonanie
z
„dopalaczami”
decyzji
rozciągnęło
uchylali
się
od
się
w
czasie
wykonania
ponieważ
obowiązków
właściciele
w
nich
sklepów
zawartych,
ale w konsekwencji PPIS w Łowiczu współpracując z Policją wyegzekwował treść wydanych
nakazów. Przedstawiciele PPIS w Łowiczu odebrali w sumie 6634 szt „dopalaczy”, które zostały
61
zabezpieczone w worki foliowe, zaplombowane i przewiezione do udostępnionych dzięki
uprzejmości Policji magazynów w Łodzi.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łowiczu mając na uwadze rangę sprawy
zaangażował do realizacji tego zadania 11 pracowników, którzy w okresie od 02.10.2010 r.
do 31.12.2010 r. przeprowadzili w sumie 53 kontrole sprawdzające skuteczność wykonania
wydanych decyzji.
Podsumowując powyższe, zasadne jest stwierdzenie, że poprzez działania PPIS
w
Łowiczu
podmioty,
które
prowadziły
dotychczasową
swą
działalność
związaną
z wprowadzaniem do obrotu „dopalaczy” – środków zastępczych, korzystając przy tym z luk
prawnych, zostały zlikwidowane i na chwilę obecną w świetle obowiązującego prawa nie
stwierdzono oficjalnej sprzedaży tych specyfików.
PODSUMOWANIE OCENY STANU SANITARNO –
EPIDEMIOLOGICZNEGO POWIATU ŁOWICKIEGO.
Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna realizuje zadania zgodnie z wdrożonym
systemem jakości w zakresie:
- zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego,
- zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami
środowiska,
- realizacji programów edukacyjnych i akcji oświatowo – zdrowotnych.
Stan sanitarno – higieniczny obiektów nadzorowanych przez poszczególne komórki
organizacyjne PSSE w Łowiczu ma istotny wpływ na ogólną ocenę stanu sanitarnego powiatu.
Na terenie powiatu łowickiego jest na bieżąco monitorowana sytuacja epidemiologiczna chorób
zakaźnych. PSSE prowadzi zgodnie z obowiązującymi przepisami rejestr zachorowań, zgonów
i zakażeń na choroby zakaźne. Zgłaszanie zachorowań / podejrzeń zachorowań na choroby
zakaźne pozwala na śledzenie sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowanie działań
przeciwepidemicznych i zapobiegawczych celem unieszkodliwienia źródła zakażenia, przecięcia
dróg szerzenia oraz uodpornienia osób wrażliwych na zakażenie. W wyniku prowadzonych
działań sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych w 2010 r. była stabilna,
obserwuje się również systematyczną poprawę stanu technicznego zakładów opieki zdrowotnej
funkcjonujących na terenie powiatu łowickiego.
62
Szczepienia ochronne realizowane są prawidłowo zgodnie z obowiązującym kalendarzem
szczepień, a odsetek dzieci zaszczepionych jest bardzo wysoki. Podejmowane działania
promocyjne w zakresie szczepień ochronnych przyczyniły się do wzrostu zainteresowania
ludności szczepieniami zalecanymi .
W związku z wprowadzeniem przed kilku laty nowoczesnego prawa żywnościowego,
w efekcie systematycznego nadzoru nad jego stosowaniem przez przedsiębiorców, notuje się
stałą poprawę stanu sanitarnego obiektów żywieniowo-żywnościowych.
Obserwuje się także coraz większą świadomość zdrowotną przedsiębiorców i wzrost
odpowiedzialności za produkowaną i wprowadzaną do obrotu żywność.
W roku 2010 nie zanotowano żadnego zbiorowego zatrucia, co świadczy o stabilnym stanie
sanitarnym zakładów.
Działalność higieny żywności PSSE w Łowiczu w zakresie nadzoru zapobiegawczego
przyczynia się z roku na rok do powstawania obiektów o wysokim standardzie higienicznym.
Kontynuowany jest wzmożony nadzór nad wdrażaniem w zakładach Dobrej Praktyki
Higienicznej i Produkcyjnej, a także systemu HACCP, co bezpośrednio przekłada się na większy
poziom bezpieczeństwa żywności.
W ramach systemu RASFF sprawdzano i wycofywano z obrotu żywność i przedmioty
użytku, przyczyniając się do zwiększenia bezpieczeństwa rynku żywnościowego w powiecie
łowickim. PSSE w Łowiczu prowadząc nadzór nad towarami importowanymi nie dopuściła na
rynek krajowy zanieczyszczonej aflatoksynami dwudziestotonowej partii orzechów z Turcji.
Wszystkie działania prowadzone w ramach zapobiegawczego, bieżącego i granicznego nadzoru
poprzez zapewnienie bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności
pozwalają na osiąganie coraz wyższego poziomu ochrony naszego zdrowia.
W celu zapewnienia mieszkańcom powiatu właściwej jakości wody przeznaczonej
do spożycia prowadzony jest monitoring jakości wody, dokonywane są systematycznie kontrole
wodociągów oraz pobierane próby wody do badań chemicznych i bakteriologicznych. W 2010 r.
dokonano oznaczeń 43 parametrów w próbkach wody z wodociągów raportowanych do Unii
Europejskiej.
Między
innymi
były
dokonywane
oznaczenia:
benzenu,
sumy
WWA
(węglowodanów aromatycznych), benzopirenu i jego pochodnych – są to substancje
o udowodnionym działaniu rakotwórczym. W żadnym z wodociągów powiatu łowickiego nie
stwierdzono ww. substancji.
63
W zakresie zadań wykonywanych przez pracowników higieny pracy stan sanitarny
powiatu należy uznać za stabilny zarówno ze strony zapewnienia bezpiecznych i zdrowych
warunków pracy, a także pełnej kontroli nad występowaniem szkodliwości zawodowych.
Wszystkie działania kontrolne podejmowane przez pracowników higieny pracy były
wykonywane w sposób kompetentny i nie ograniczały się tylko do czynności kontrolnych
wynikających z założonego na 2010 r. planu zasadniczych przedsięwzięć. Podczas kontroli
podejmowano również tematy typowo prozdrowotne. Dużą uwagę poświęcono problemowi
rozwiązywania palenia tytoniu w zakładach pracy, co spotkało się z dużym zainteresowaniem ze
strony pracodawców i właścicieli kontrolowanych firm. Pracownicy higieny pracy służyli
również swoją wiedzą w zakresie rozwiązywania istotnego problemu ograniczania hałasu na
stanowiskach pracy. Dzięki temu obserwujemy znaczy spadek liczby pracowników narażonych
na działanie hałasu powyżej NDN w zakładach pracy, a tym samym ilość stwierdzanych chorób
zawodowych w zakresie ubytku słuchu. Poprzez działania pracowników higieny pracy wzrasta
świadomość pracodawców w zakresie realizacji wymogów określonych normami prawnymi w
odniesieniu do zagadnień związanych z zagrożeniami chemicznymi, fizycznymi, biologicznymi
czy też bezpieczeństwa i higieny pracy. Poparciem powyższego jest fakt stwierdzania podczas
kontroli sanitarnych mniejszej ilości uchybień sanitarnych. Zasadne jest więc stwierdzenie, że
obszar higieny pracy poprzez prowadzenie swojej działalności nadzorowej, stawia również na
prewencję i eliminację zagrożeń zdrowotnych u źródła ich powstawania, przez co ma duży
wpływ na znaczną poprawę bezpieczeństwa i stanu sanitarnego powiatu łowickiego.
Środowisko szkoły wpływa na stan zdrowia ucznia. Zapewnienie właściwych warunków
sanitarno-higienicznych,
higienicznych
procesów
nauczania,
warunków
do
rozwijania
aktywności fizycznej i rekreacji, profilaktycznej opieki zdrowotnej wraz z edukacją zdrowotną
wpływa na poprawę zdrowia młodego pokolenia kształtując prawidłowe zachowania.
Zapewnienie warunków o wysokim standardzie higienicznym tj.:
-
właściwego stanu sanitarnego oraz wyposażenie w certyfikowane meble, sprzęt
i urządzenia do utrzymania aktywności fizycznej i rekreacji,
-
higienicznego procesu nauczania, opieki i wychowania,
-
unikania używek (dopalaczy i narkotyków, wyrobów tytoniowych, napojów alkoholowych
i energetyzujących) oraz szkodliwych produktów żywnościowych takich jak: słodycze,
chipsy, fast-foody (hot-dog, hamburgery, frytki, zapiekanki, pizza) itp.
wpływa na poprawę zdrowia młodego pokolenia kształtując prawidłowe nawyki i zachowania.
64
W zakresie działalności oświatowo-zdrowotnej i promocji zdrowia współpracowano
z Zarządem Rejonowym PCK Łowicz, WODN w Skierniewicach i Urzędem Miejskim
w Łowiczu, Centrum Kultury i Promocji Ziemi Łowickiej, dodatkowo rozpoczęto współpracę
z Urzędami Gmin i instytucjami z terenu powiatu łowickiego (Kołami Gospodyń Wiejskich,
Ochotniczą Strażą Pożarną, Gminnymi Ośrodkami Pomocy Społecznej)
W efekcie prowadzonej działalności oświatowo – zdrowotnej wyrabiane są nawyki
higienicznego stylu życia ludności powiatu zarówno dzieci jak i dorosłych.
Należy podkreślić duży wkład pracy nauczycieli – szkolnych koordynatorów programów,
Dyrektorów szkół, Dyrektorów przedszkoli, pielęgniarek higieny szkolnej w szerzenie oświaty
zdrowotnej i promocji zdrowia w swoich placówkach.
W szkołach organizowane były imprezy prozdrowotne, które na trwałe wpisały się w kalendarz
wydarzeń szkolnych.
Realizacja przez PSSE w Łowiczu bieżącego i zapobiegawczego nadzoru zgodnie
z wprowadzonym systemem jakości pozwala na pozytywną ocenę stanu sanitarnego obiektów.
Bezpieczna sytuacja epidemiologiczna w 2010 roku będąca wykładnikiem całej działalności
PSSE w Łowiczu wpływa pozytywnie na zdrowie i życie mieszkańców.
65