Dziecko w rodzinie alkoholowej w wybranych miastach

Kamil Kola ski, Bogumi a Basiów
Uniwersytet Zielonogórski
Wydzia Nauk Pedagogicznych i Spo ecznych
Pedagogika I PED (1w)
Dziecko w rodzinie alkoholowej w wybranych miastach województwa lubuskiego
RAPORT
Zielona Góra
Grudzie 2007
1
SPIS TRE
CI
Temat: Dziecko w rodzinie alkoholowej w wybranych miastach województwa
Strona 1
lubuskiego
Spis tre ci
Strona 2
I. Temat i cel badania
Strona 3
II. Problematyka badawcza
Strona 3
III. Narz dzie badawcze
Strona 3-4
IV. Technika badawcza
Strona 4
V. Badana populacja i dobór próby
Strona 4-5
VI. Termin i miejsce badania
Strona 5
VII. Rezultaty badania
Strona 5
VII. 1. Wyst powanie problemów alkoholowych w rodzinie
Strona 5
VII. 2. Wyst powanie problemów alkoholowych w miastach województwa lubuskiego
Strona 6
VII. 3. Wyst powanie problemów alkoholowych a zatrudnienie rodziców
VII. 4. Wyst powanie problemów alkoholowych
Strona 6-8
Strona 8
a wybrane cechy rodziny
VII. 4. 1. Osoby sprawuj ce opiek nad dzieckiem
Strona 8-9
VII. 4. 2. Liczebno
Strona 10
rodziny
VII. 5. Sytuacja spo eczno – psychologiczna dziecka
Strona 11-12
w rodzinie z problemem alkoholowym
VIII. Wnioski
IX. Spis rysunków i tabel
Strona 12-13
Strona 14
2
I. Temat i cel badania
Alkoholizm jest jednym z najpowa niejszych problemów spo ecznych w Polsce. Jego skutki
odczuwalne s niemal we wszystkich dziedzinach ycia. Ze szczególn si
oddzia uje on na ycie rodziny,
staj c si bezpo redni i po redni przyczyn wielu zaburze i patologii. Skutki nadmiernego spo ywania
alkoholu przez rodziców dotykaj przede wszystkim dzieci. Wychowuj c si w dysfunkcjonalnym rodowisku
rodziny alkoholowej cz sto bywaj one ofiarami przemocy fizycznej i psychicznej, odczuwaj l ki i frustracje,
z którymi nie potrafi sobie poradzi . Dzieci takie rzadko szukaj pomocy, ukrywaj c sw sytuacj w poczuciu
wstydu i bezradno ci.
Pierwszym krokiem uczynionym w kierunku zorganizowania dla nich profesjonalnej pomocy winno
by przede wszystkim rzetelne zdiagnozowanie problemu. Diagnozie takiej s
tematem uczyniono sytuacj
mia o badanie, którego
dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym. G ównym jego celem by o
ustalenie liczby dzieci wychowuj cych si w rodzinach alkoholowych w Zielonej Górze, jak i kilkunastu
miastach w województwie lubuskim oraz zidentyfikowanie problemów najcz ciej towarzysz cych zjawisku
spo ywania alkoholu przez rodziców.
II. Problematyka badawcza
Problematyka badawcza koncentrowa a si wokó zagadnie
dotycz cych spo ywania alkoholu w
rodzinie oraz konsekwencji, które w zwi zku z tym faktem odczuwa dziecko. W szczególno ci chodzi o o
udzielenie odpowiedzi na nast puj ce pytania badawcze:
1. Czy w rodzinie wyst puje problem alkoholowy?
2. Je li w rodzinie wyst puje problem alkoholowy to jak przybiera on form (od sporadycznego nadu ywania
do uzale nienia)?
3. W którym z badanych miast problemy alkoholowe w rodzinach s najbardziej nasilone?
4. Jakiego rodzaju konsekwencje spo ywania alkoholu w rodzinie odczuwa wychowuj ce si w niej dziecko?
5. Czy w zwi zku ze spo ywaniem alkoholu w rodzinie wyst puje przemoc?
6. W jakich rodowiskach rodzinnych najcz ciej wyst puje problem alkoholowy (cechy spo eczno demograficzne)?
III. Narz dzie badawcze
W badaniu pos
ono si kwestionariuszem ankiety, opracowanym w oparciu o standardowy test
przesiewowy dla dzieci wychowuj cych si w rodzinach alkoholowych CAST.1 Sk ada si on z inwentarza 30
pyta , które mierz dzieci ce do wiadczenia i postrzeganie zwi zane z zachowaniami pij cych rodziców.
1
Children of Alcoholics Screening Test
3
Wyposa ony jest w atwy do zastosowania klucz, pozwalaj cy na szybk i klarown interpretacj uzyskanych w
badaniu rezultatów. Test CAST umo liwia wyró nienie trzech typów (kategorii) rodzin:
1.
Po pierwsze - rodzin bez problemów alkoholowych (kat. I);
2.
Po drugie - rodzin, w których alkohol jest nadu ywany przez rodziców
(kat. II);
3.
Po trzecie - rodzin, w których wyst puje uzale nienie rodziców dziecka od alkoholu (kat. III).
Test CAST, ze wzgl du na charakter pyta , wymagaj cych od osoby go wype niaj cej ka dorazowo
samodzielnej odpowiedzi pisemnej, stosowany by mo e u dzieci, które w odpowiednim stopniu posiad y ju
znajomo
pisania i czytania ze zrozumieniem, a wi c nie m odszych ni 9 lat. Test wzbogacono dodatkowo o
tzw. metryczk , czyli pytania dotycz ce danych spo eczno demograficznych (p
, wiek, liczebno
rodziny,
zatrudnienie rodziców), które pozwoli y na statystyczn analiz uzyskanych informacji.
IV. Technika badawcza
Badanie zrealizowano technik ankiety audytoryjnej. Za jej zastosowaniem przemówi y nast puj ce
wzgl dy:
1. Po pierwsze - ankiet
audytoryjn mo na w stosunkowo krótkim czasie przebada du
liczb osób.
2. Po drugie - ankieta audytoryjna gwarantuje zwrot wszystkich rozdanych kwestionariuszy.
3. Po trzecie
- technika ta nie wymaga bezpo redniego kontaktu badacza z respondentem, co podnosi poziom
poczucia anonimowo ci, tak bardzo wymagany przy badaniu kr puj cych i wstydliwych w spo ecznym
odczuciu problemów.
V. Badana populacja i dobór próby
Populacj stanowili uczniowie klas gimnazjalnych w Zielonej Górze oraz Lubsku. Badanie mia o
charakter reprezentatywny. Zosta o przeprowadzone na próbie 632 uczniów, w ród których dziewczynki
stanowi y 52% respondentów, ch opcy - 48%.
Przebadaniu uczniowie pochodzili z 25 miast i wsi województwa Lubuskiego:
1.
Bia ków
2.
Brody
3.
Budziechów
4.
Che m arski
5.
Chocicz
6.
Czerwie sk
7.
browa
8.
Górzyn
4
9.
Gubin
10. Jasie
11. Ko
uchów
12. Krosno Odrza
skie
13. Lubsko
14. Nowa Rola
15. Nowa Sól
16. Nowogród Bobrza
17.
ski
oty
18. Przylep
19. Stara Woda
20.
widnica
21. Wilkanów
22. Zawada
23. Zieleniec
24. Zielona Góra
25.
ary
VI. Termin i miejsce badania
Badanie przeprowadzono w Lubsku i Zielonej Górze w okresie pomi dzy 18.11.2007r ,a 10.12.2007r
VII. Rezultaty badania
VII. 1. Wyst powanie problemów alkoholowych w rodzinie.
Badanie wykaza o, e 71% uczniów wzrasta w rodzinach wolnych od problemów alkoholowych, ale
dla 29% dzieci ucz cych si
w szko ach gimnazjalnych na terenie lubuskiego problemy te s
sta ym
sk adnikiem spo ecznej rzeczywisto ci. W rodzinach II kategorii , czyli tych, w których alkohol jest
nadu ywany wychowuje si
obecnie 14% respondentów. Natomiast liczba rodzin zakwalifikowanych do
kategorii III wynosi15%. (rys. 1.)
5
ród o: opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
VII.2. Wyst powanie problemów alkoholowych w miastach województwa lubuskiego
Po przeprowadzeniu badania zaobserwowano zró nicowanie nasilenia problemów alkoholowych
w poszczególnych miastach województwa lubuskiego. Szczegó owe dane dotycz ce rozmiarów wyst powania
problemów alkoholowych w rodzinach badanych uczniów w poszczególnych miastach przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Wyst powanie problemów alkoholowych
w rodzinach uczniów szkól gimnazjalnych w Lubsku i Zielonej Górze
Miasto/Wie
nadu ywanie
uzale nienie
kat II
kat III
2007
2007
N= 632
%
%
Che m arski
20,5
27,3
Bia ków
22
23,3
Stara Woda
17,8
26,7
Jasie
17,9
23,9
Zieleniec
19
19
Nowa Rola
22
14,6
Zawada
12,8
23,1
browa
22,5
12,5
oty
12,9
17,7
Brody
14,3
15,5
Ko uchów
11
18,8
Budziechów
10
19
Górzyn
10,5
15,8
Przylep
20,8
4,2
Chocicz
10,5
14,5
Gubin
9,1
13,6
Czerwie sk
16,3
6,1
Lubsko
14,8
7,4
Nowogród Bobrza ski
15,4
5,1
Krosno Odrza skie
15,4
3,8
ary
4,8
14,3
Nowa Sól
7,5
11
widnica
11,1
7,4
Zielona Góra
4
13
Wilkanów
16,7
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
Razem
II i III
2004
%
47,8
45,3
44,5
41,8
38
36,6
35,9
35
30,6
29,8
29,8
29
26,3
25
25
22,7
22,4
22,2
20,5
19,2
19,1
18,5
18,5
17
16,7
VII. 3. Wyst powanie problemów alkoholowych a zatrudnienie rodziców.
Problem posiadania pracy, a tym samym sta ego ród a dochodów w przypadku osób wychowuj cych
dzieci nale y rozpatrywa
jako podstawowy warunek pozwalaj cy na zaspokojenie materialnych potrzeb
rodziny. Niezale nie od wielko ci, sta y dochód porz dkuje ycie, pozwalaj c na stworzenie przynajmniej
podstawowego poczucia bezpiecze stwa ekonomicznego. Brak pracy natomiast sprawia,
przypadkach w rodzinie pojawia si niepewno
e w wielu
i frustracja. Kiedy na problem braku pracy nak adaj si inne
6
trudno ci i zaburzenia funkcjonalne, np. nadu ywanie lub uzale nienie od alkoholu, sytuacja rodziny staje si
wr cz dramatyczna.
Sytuacj
dziecka wychowuj cego si
kontek cie posiadania b
w rodzinie z problemem alkoholowym przeanalizowano w
nie posiadania pracy przez rodziców. (por. rys.2)
Rysunek 2.
Zatrudnienie rodziców
a wyst powanie problemów alkoholowych w rodzinie
70%
65%
62%
kat I
60%
50%
kat II
kat III
48%
40%
23% 23% 25%
30%
17%
20%
9% 7%
10%
8%
10%
3%
0%
oboje pracuj
pracuje ojciec
pracuje matka
oboje nie pracuj
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
Z przeprowadzonych analiz wynika,
e wraz ze zwi kszaj
si
cz stotliwo ci wyst powania
problemów alkoholowych w rodzinach spada odsetek pracuj cych rodziców. Podczas gdy w 65% rodzin, w
których nie wyst puje problem alkoholowy oboje rodziców pracuje zawodowo, o tyle odsetek ten spada w
rodzinach zakwalifikowanych do II kategorii do 62%, za w rodzinach, w których problemy alkoholowe
przybieraj najsilniejsz form (kat. III) - wynosi on tylko 47%.
Co trzecie badane dziecko wychowuje si w rodzinie, w której pracuje zawodowo tylko jedna osoba
doros a. Najwi cej przypadków, kiedy utrzymanie ca ej rodziny spoczywa na barkach jednego z rodziców
zanotowano w odniesieniu do III kategorii. Wyniki bada wskazuj , e dwukrotnie cz ciej takimi osobami
bywaj kobiety.
W przypadku rodzin, w których i matka, i ojciec nie posiadaj pracy najwy szy odsetek zanotowano
równie w obr bie kategorii III. Sytuacja taka zdarza si w co dziesi tej rodzinie, gdzie wyst puje uzale nienie
od alkoholu, czyli trzy razy cz ciej ni ma to miejsce w ród rodzin wolnych od problemów alkoholowych. W
rodzinach, gdzie alkohol jest nadu ywany (kat. II), problem braku pracy dotyczy 8% przypadków.
Reasumuj c, mo na stwierdzi , e wyst powanie problemów alkoholowych cz sto idzie w parze ze
zjawiskiem braku pracy. Podzia rodzin na kategorie w obr bie grup wyró nionych ze wzgl du na zmienn ,
jak by o posiadanie pracy przez rodziców przedstawia tab. 2.
Tabela 2. Wyst powanie problemów alkoholowych w rodzinie a zatrudnienie rodziców
N= 632
kategoria rodziny
7
sytuacja zawodowa rodziców
I
II
%
%
oboje pracuj
70,7
15,8
pracuje ojciec
66,8
15,4
pracuje matka
60
10
oboje nie pracuj
43
23
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
W odniesieniu do ca ej badanej populacji odnotowano ró nice w zakresie zatrudnienia
III
%
13,5
17,8
30
34
rodziców w
poszczególnych miastach i wsiach województwa lubuskiego. Prezentuje je tabela 3.
Tabela 3. Zatrudnienie rodziców w poszczególnych miastach i wsiach województwa lubuskiego.
Miasto/Wie
N= 632
sytuacja zawodowa rodziców
pracuje tylko
pracuje tylko
ojciec
matka
%
%
%
Chocicz
51,6
28,1
7,8
Lubsko
55,6
29,6
3,7
Jasie
46,3
27,8
14,8
Bia ków
59,1
27,3
4,5
Brody
62,7
21,7
7,2
Nowogród Bobrza ski
78,4
13,5
Czerwie sk
51,1
30,6
12,2
Zielona Góra
63,5
19,2
11,5
Górzyn
50
22,2
22,2
Zawada
52,8
33,3
8,3
Wilkanów
42,9
33,3
19
Gubin
69
21,4
4,8
Stara Woda
64,5
19,4
12,9
Nowa Rola
60
30
7,5
Nowa Sól
69,4
15,3
12,9
Che m arski
53,5
41,9
2,3
Budziechów
62,6
22,2
13,1
oty
71,4
17,9
8,9
widnica
57,7
30,8
11,5
Ko uchów
82,9
2,5
14,6
browa
70
22,5
7,5
ary
78,9
15,8
5,3
Zieleniec
73,7
15,8
10,5
Przylep
50
30
20
Krosno Odrza skie
75
25
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
oboje pracuj
oboje nie pracuj
%
12,5
11,1
11,1
9,1
8,4
8,1
6,1
5,8
5,6
5,6
4,8
4,8
3,2
2,5
2,4
2,3
2,1
1,8
-
VII. 4. Wyst powanie problemów alkoholowych a cechy rodziny
VII. 4.1. Osoby sprawuj ce opiek nad dzie mi
ród badanej populacji znakomita wi kszo
(85,5%) dzieci wychowuje si w rodzinach pe nych, to
znaczy z obojgiem rodziców. Co dziewi te dziecko wychowywane jest tylko przez matk , ojcowie zajmuj si
samodzielnie dzie mi w 1,6% przypadków. Dla bardzo nielicznej grupy dzieci opiekunami s inne ni rodzice
osoby, najcz ciej dziadkowie (0,7)%. (por rys.3)
8
Rysunek 3. Osoby wychowujace dziecko
a wyst powanie problemów alkoholowych w rodzinie
90%
80%
89%
86%
I kat.
II.kat.
III. kat
77%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
20%
9,50%
9,30%
10%
1,70%
2,40%
3%
2,10%
0%
ojciec i matka
matka
ojciec
inne osoby
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
Z analizy materia u badawczego wynika, e rodziny alkoholowe rozpadaj si cz ciej, ni ma to
miejsce w obr bie rodzin zakwalifikowanych do kat. I. Je li ju dochodzi do rozpadu rodziny alkoholowej
dziecko pozostaje najcz ciej pod opiek
rodzica niepij cego. Cech
charakterystyczn
dla rodzin
alkoholowych jest i to, e dwukrotnie cz ciej dochodzi do rozbicia dopiero wtedy, gdy problemy alkoholowe
osi gaj najwi ksze nasilenie, ni we wcze niejszych etapach. Alkoholizm, jak wiele innych chorób, rozwija si
powoli, czasem ca ymi latami. W tym okresie rodzina przechodzi przez kolejne jego fazy, „dojrzewaj c” do
decyzji o rozstaniu, najcz ciej dopiero wtedy, gdy nie jest w stanie d
ej wytrzyma
pi trz cych si
problemów i cierpie . Je li osoba uzale niona, pozostaj c w rodzinie nie podejmie leczenia, to
najprawdopodobniej pozostali jej cz onkowie z czasem zaadaptuj si do patologicznej sytuacji, wytwarzaj c
wewn trzne mechanizmy pozwalaj ce rodzinie trwa . Takie trwanie w systemie rodziny alkoholowej jest dla
wychowuj cych si w niej dzieci niejednokrotnie dalece bardziej traumatycznym do wiadczeniem ni rozstanie
z pij cym rodzicem. Przede wszystkim dlatego, e w rodzinie alkoholowej prawid owy rozwój psycho spo eczny dziecka jest nie tylko utrudniony, ale czasami, w skrajnych przypadkach, nawet niemo liwy. Podzia
rodzin na kategorie w obr bie grup wyró nionych ze wzgl du na to, kto sprawuje opiek nad dzie mi, czyli czy
rodzina jest pe na, czy niepe na, prezentuje tabela 4.
Tabela 4. Wyst powanie problemów alkoholowych a liczba osób sprawuj cych opiek nad dzieckiem w
rodzinie
N= 632
kategoria rodziny
Osoby sprawuj ce opiek nad dzieckiem
I
II
III
%
%
%
rodzina pe na (matka + ojciec)
69
15,7
15,3
rodzina niepe na (matka)
58
12,6
29,4
rodzina niepe na (ojciec)
42
23
35
9
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
VII. 4. 2. Liczebno
rodziny
Pod wzgl dem liczebno ci w ród rodzin z problemami alkoholowymi daje si zauwa
tendencja do
posiadania przez nie wi kszej liczby dzieci, ni ma to miejsce w ród rodzin zaliczanych do kategorii I. rednia
liczba dzieci w rodzinie z problemem alkoholowym wynosi 2,49; czyli nieco wi cej ni
ma to miejsce
w przypadku rodzin zaliczanych do kategorii I. (2,24). Jednak dla wszystkich kategorii rodzin mediana wynosi
2, co oznacza, e po owa rodzin posiada dwoje dzieci. (por. rys. 4)
Liczebno
50%
Rysunek 4.
rodziny a wyst powanie problemów
alkoholowych
46%
48%
45%
40%
40%
35%
27% 28%
30%
25%
22%
22%
17%
20%
15%
13%
12%
15%
10%
10%
5%
0%
1 dziecko
2 dzieci
I kat.
3 dzieci
II kat.
4 i w i cej dzieci
III kat.
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
Podzia rodzin na kategorie w obr bie grup wyró nionych ze wzgl du na liczb posiadanych dzieci przedstawia
tabela 5.
Tabela 5. Wyst powanie problemów alkoholowych a liczba dzieci w rodzinie
N= 632
kategoria rodziny
liczba dzieci w rodzinie
I
II
%
%
jedno dziecko
74,3
9
dwoje dzieci
68
16,6
troje dzieci
62,3
17,7
III
%
16,7
15,4
20
10
czworo dzieci lub
61
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
19
20
11
VII.5. Sytuacja spo eczno psychologiczna dziecka w rodzinie z problemem
alkoholowym
Jako sytuacj spo eczno psychologiczn
nale y zespó prze
, do wiadcze , zachowa
dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym rozumie
i stanów emocjonalnych, jakich doznaje ono w zwi zku z
nadu ywaniem lub uzale nieniem rodziców od alkoholu. Analizie tak rozumianej sytuacji pos
y
odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu ankiety. (por. tabela 6)
Tabela 6. Liczba odpowiedzi twierdz cych na pytania kwestionariuszowe udzielonych
przez dzieci wychowuj ce si w rodzinach z problemem alkoholowym (II i III kat.).
Pytania kwestionariuszowe:
Czy kiedykolwiek chcia (a ), aby Twój rodzic/rodzice przesta /li pi alkohol?
Czy martwi (a ) si o zdrowie którego z rodziców z powodu picia przez niego
alkoholu?
Czy kiedykolwiek pomy la (a ), e które z Twoich rodziców ma k opoty z
powodu picia alkoholu?
Czy chcia (a ) kiedykolwiek, eby Twój dom by podobny do domów Twoich
kolegów, których rodzice nie pij alkoholu?
Czy kiedykolwiek mia (a ) ochot schowa lub wyla alkohol nale cy do mamy
lub taty?
Czy kiedykolwiek czu (a ) si ura ony(a) tym, e Twój rodzic pije alkohol?
Czy prosi
) kiedykolwiek którego z Twoich rodziców, aby przesta pi
alkohol?
Czy Twój rodzic kiedykolwiek uderzy Ci albo krzycza na Ciebie lub kogo z
Twojej rodziny kiedy by pijany?
Czy ba (a ) si , e Twoi rodzice rozwiod si z powodu picia alkoholu?
Czy zdarzy o Ci si broni kogo z Twojej rodziny przed rodzicem, który by pijany?
Czy zdarzy o Ci si , e który z Twoich rodziców sk ada Ci obietnice, których
potem nie dotrzymywa z powodu picia alkoholu?
Czy zdarzy o Ci si pomy le , e Twój tata jest alkoholikiem?
Czy Twoi rodzice kiedykolwiek szarpali si ze sob , gdy jedno z nich by o pijane?
Czy czu (a ) si kiedykolwiek chory(a), p aka (a ) lub mia (a ) md ci, bo
martwi si piciem Twojego rodzica/ rodziców?
Czy kiedykolwiek nie mog (a ) zasn , poniewa tata lub mama pili alkohol?
Czy kiedykolwiek czu (a ) si samotny(a), ba (a ) si , by (as) zdenerwowany
lub by o Ci le, bo rodzic nie przestawa pi alkoholu?
Czy cz sto my lisz o upijaniu si taty lub mamy i o k opotach, które przez to
powstaj ?
Czy kiedykolwiek mia (a ) ochot porozmawia z kim , kto móg by zrozumie
i pomóc rozwi za problemy alkoholowe w Twojej rodzinie?
Czy kiedykolwiek bra (a ) udzia w sprzeczce lub w szarpaninie pomi dzy
rodzicami, z których jedno by o pijane?
Czy kiedykolwiek pomy la (a ), e pij cy alkohol rodzic nie kocha Ci naprawd ?
Czy kiedykolwiek czu (a ) si odpowiedzialny lub winny za to, e który z Twoich
rodziców pije alkohol?
Czy kiedykolwiek czu (a ), e z Twojego powodu rodzic napi si alkoholu?
Czy kiedykolwiek unika (a ) spotka z kolegami i kole ankami, poniewa
wstydzi (a ) si swojego pij cego rodzica/ rodziców?
kategoria rodziny
razem
II
III
II i III
%
%
%
61,7 87,6
74,4
58,3 61,1
59
20,2
60
50
25,1
65,9
46
24,4
56,8
41
16,7
16,1
55,1
53,5
37,5
35
13,1
50,3
32,5
10,7
7,7
8,9
49,7
45,9
48,6
31
29
29
11,9
43,8
28
8,9
4,2
43,5
44,9
27
25
8,3
3,6
37,8
38,4
24
22
4,2
35,7
21
3,6
37,3
21
1,8
37
20
6
6,5
28,1
18,4
17,4
13
6,5
1,2
18,4
20,5
13
11
12
Czy kiedykolwiek k óci
(a ) si lub szarpa
(a ) z pijanym rodzicem?
Czy kiedykolwiek powiedzia (a ) mamie lub tacie, e uciekniesz z domu je li nie
przestan pi alkoholu?
Czy kiedykolwiek nie wróci (a ) do domu, eby nie widzie pij cego rodzica/
rodziców?
Czy kiedykolwiek kto pot pia Ci lub dokucza Ci, z tego powodu, e Twój rodzic
pije alkohol?
Czy musia (a ) wykonywa jakie domowe obowi zki za swojego rodzica, bo by
on pijany?
Czy zdarzy o Ci si pomy le , e Twoja mama jest alkoholiczk ?
Czy zdarzy o si , e bi (a ) si z bratem lub siostr dlatego, e rodzice pij
alkohol?
ród o - opracowanie w asne na podstawie wyników przeprowadzonych bada
3
17,4
10,5
0
19,4
10
3
16,2
10
1,2
16,8
9
4,2
28,1
8
3,6
0
10,8
9,7
7
5
Z przeprowadzonych analiz wynika niezbicie, e negatywne do wiadczenia, b
ce udzia em dzieci
znacznie cz ciej i z wi kszym nasileniem dotycz rodzin zakwalifikowanych do kat. III, czyli takich, gdzie
jedno lub oboje z rodziców jest uzale nione od alkoholu. Uwag zwraca tak e i to, i na wszystkie pytania testu
CAST respondenci udzielili odpowiedzi pozytywnych, oczywi cie w mniejszej lub wi kszej liczbie. Oznacza to,
e w rodzinach alkoholowych wyst puje ogromne zró nicowanie w zakresie sposobów funkcjonowania i
odczuwania przez dzieci stresów wynikaj cych z faktu nadmiernego lub na ogowego korzystania przez
doros ych z alkoholu. W ród wszystkich odpowiedzi na pytania kwestionariusza uwag badacza skupiaj te,
które dotycz szczególnie trudnych dla dziecka sytuacji. Do takich zaliczy trzeba przede wszystkim zjawisko
przemocy, zarówno tej, której dziecko bywa ofiar , ale i tej, której jest wiadkiem. Bezpo redniej przemocy ze
strony pijanego rodzica do wiadczy o, lub by o jej wiadkiem co trzecie dziecko yj ce w rodzinie alkoholowej.
27% widzia o szarpi cych si ze sob rodziców. Nieco wi cej, bo 29% bra o czynny udzia w obronie kogo
spo ród rodziny.
Wobec powy szych danych nie dziwi fakt, e w ród najcz ciej deklarowanych przez dzieci odczu
maj cych zwi zek z sytuacj domow w rodzinach z problemami alkoholowymi dominowa y l k, niepewno ,
obawa o zdrowie rodziców, poczucie krzywdy, urazy, l k o przysz
rodziny.
VIII. Wnioski
Zaprezentowane
wy ej
wyniki
przeprowadzonego badania
upowa niaj
do sformu owania
nast puj cych wniosków:
1. Problem alkoholowy wyst
2. W
puj cy w rodzinie dotyczy 29% badanej populacji.
poszczególnych rejonach województwa lubuskiego problemy alkoholowe w rodzinach
wyst puj w
ró nym nasileniu. Najtrudniejsz sytuacj pod tym wzgl dem odnotowano w:
Che m arski(II + III kat = 47,8%);
Bia ków (II + III kat = 45,3%);
Stara Woda (II + III kat. = 44,5%);
Jasie (II + III kat = 41,8%)
13
3. Zjawisko
bezrobocia i zwi kszona liczebno
rodziny dotycz cz ciej rodzin alkoholowych, ni rodzin
zdrowych. Najbardziej s one nasilone w ród rodzin zaliczanych do kat. III, czyli takich, w których
wyst puje uzale nienie od alkoholu.
4. Co trzecie dziecko
yj ce w rodzinie alkoholowej do wiadczy o przemocy ze strony pijanego rodzica, wi cej
ni co czwarte by o wiadkiem przemocy domowej.
5. Najcz
trwa
6.
ciej do wiadczane przez dzieci w rodzinie alkoholowej prze ycia to: l k o zdrowie rodzica, obawa o
i przysz
rodziny, dolegliwo ci psychosomatyczne itd.
ycie dziecka w rodzinie alkoholowej to do wiadczenie na tyle traumatyczne, i pozostawi mo e w jego
psychice trwa e lady. Dorastaj cy cz owiek jest zbyt s aby, by samodzielnie upora si z emocjami,
poczuciem l ku, winy, krzywdy. Pozostawiony bez pomocy - wniesie ten baga w swoje przysz e ycie. Ze
wzgl du na rozmiar problemu konieczne wydaje si systematyczne wspomaganie dzieci, których rodzice
nadu ywaj lub s uzale nieni od alkoholu w tym jak e trudnym i bolesnym okresie dorastania.
14
SPIS RYSUNKÓW
1. RYS. 1. Wyst
powanie problemów alkoholowych w rodzinach uczniów
2. RYS.2. Zatrudnienie rodziców a wyst
3. RYS. 3. Osoby wychowuj
4.
RYS. 4. Liczebno
s.5
powanie problemów alkoholowych w rodzinie s.7
ce dziecko a wyst powanie problemów alkoholowych w rodzinie s.9
rodziny a wyst powanie problemów alkoholowych s.10
SPIS TABEL
1. TAB. 1. Wyst
powanie problemów alkoholowych w rodzinach uczniów szkó gimnazjalnych w Lubsku i
Zielonej Górze s.6
2. TAB. 2. Wyst
powanie problemów alkoholowych w rodzinie a zatrudnienie rodziców s.7
3. TAB. 3. Zatrudnienie rodziców w poszczególnych miastach i wsiach województwa lubuskiego
4. TAB. 4. Wyst
s.8
powanie problemów alkoholowych w rodzinie a liczba osób sprawuj cych opiek nad
dzieckiem s.9
5. TAB. 5. Wyst
powanie problemów alkoholowych a liczba dzieci w rodzinie s.10
6. TAB. 6. Liczba odpowiedzi twierdz
cych na pytania kwestionariuszowe
udzielonych przez dzieci wychowuj ce si w rodzinach z problemem alkoholowym (II i III kat.) s.11/12
15