USTALANIE WZORÓW I NAZW SOLI

USTALANIE WZORÓW
I
NAZW SOLI
Spis treści
Pojęcia podstawowe
Wzór ogólny soli
Znane kwasy, wartościowość reszt,
nazewnictwo pochodzących od nich soli
Wartościowość znanych metali
Ustalanie wzorów sumarycznych
Przykład I
Przykład II
Ustalanie nazw soli
Przykład I
Przykład II
Ustalanie wzorów strukturalnych
Przykład I
Przykład II
Określanie liczby atomów
poszczególnych pierwiastków w cząsteczce soli
Przykłady
Podstawowe pojęcia
Definicja soli
Jest to związek chemiczny, którego cząsteczka zbudowana jest z
kationu (kationów) metalu i anionu (anionów) reszty kwasowej.
Wzór sumaryczny
Umowny zapis, który określa tylko rodzaj i liczbę atomów
wchodzących w skład cząsteczki.
Wzór strukturalny (kreskowy)
Wzór uwzględniający rodzaj, liczbę atomów oraz wiązania
między nimi.
Indeks stechiometryczny
Liczba atomów danego pierwiastka w cząsteczce
Wartościowość
Określa liczbę wiązań chemicznych, jaką tworzy atom
danego pierwiastka (grupa funkcyjna) z atomami innych
pierwiastków (grupami funkcyjnymi) tworząc cząsteczkę
danego związku
Pojęcie wartościowości dotyczy atomów związanych
w cząsteczkach.
W stanie niezwiązanym wartościowość wynosi „0”
A
B
n
m
M – oznacza
n – oznacza ilość atomów
symbol metalu
metalu
R – oznacza wzór
reszty kwasowej
w cząsteczce
m– oznacza ilość reszt w
cząsteczce
A – wartościowość metalu w tym związku
B - wartościowość reszty kwasowej
W cząsteczce soli
Iloczyn wartościowości metalu ( A) i ilości atomów
tego metalu (n) równy jest wartościowości reszty
kwasowej (B) i jej ilości (m)
Axn=Bxm
UWAGA
Nie zapisuje się indeksów stechiometrycznych
( tzw małych współczynników), jeśli ich wartość wynosi 1
Nazwa kwasu
Wzór
Wartościowość
niemetalu
Wzór
reszty
kwasowej
Wartościowość
reszty
Nazwa soli
Kwas
chlorowodorowy
HCl
I
Cl
I
chlorek
Kwas
bromowodorowy
HBr
I
Br
I
bromek
Kwas
siarkowodorowy
H2S
II
S
II
siarczek
Kwas
azotowy
(III)
HNO2
III
NO2
I
azotan
(III)
Kwas
azotowy
( V)
HNO3
V
NO3
I
azotan
(V)
Nazwa
kwasu
Kwas
węglowy
Wzór
H2CO3
Wartościowość
niemetalu
IV
Wzór
reszty
kwasowej
CO3
Wartościowość
Nazwa soli
reszty
II
węglan
(IV)
Kwas
siarkowy
(IV)
H2SO3
IV
SO3
II
siarczan
(IV)
Kwas
siarkowy
(VI)
H2SO4
VI
SO4
II
siarczan
(VI)
Kwas
fosforowy H3PO4
(V)
V
PO4
III
fosforan
(V)
Reszta kwasowa ma wartościowość równą ilości atomów
wodoru w cząsteczce kwasu
Wartościowość wybranych metali
Kroki, jakie należy podjąć, aby ustalić wzór sumaryczny
1)
2)
3)
Ustalamy jakiego kwasu jest to sól – R
Ustalamy jakiego metalu jest to sól – Me
Wstępnie zapisujemy symbol metalu i wzór reszty kwasowej
MeR
4)
5)
6)
7)
Ustalamy wartościowość metalu - A
Ustalamy wartościowość reszty kwasowej – B
Dobieramy indeksy stechiometryczne - n, m
Sprawdzamy czy iloczyn wartościowości metalu i indeksu
przy nim jest równy wartościowości reszty i indeksu przy niej
Axn=Bxm
8)
Cieszymy się z poprawnie wykonanego zadania 
Pamiętaj !
• Przy ilości n, m = „1” nie wpisujemy indeksu
• Resztę kwasową R traktujemy jako całość, więc jej
ilość w cząsteczce zapisujemy stosując nawias
okrągły (R)
• Przy dobieraniu współczynników (indeksów
stechiometrycznych) stosujemy zasadę najmniejszej
wspólnej wielokrotności
Przykład I
•
•
•
•
•
•
•
•
Chlorek żelaza (III)
Jest to sól kwasu chlorowodorowego (solnego) HCl
Żelaza trójwartościowego Fe
FeCl
Wartościowość Fe w tym związku wynosi III (A)
Wartościowość reszty kwasowej ( Cl ) wynosi I (B)
n x A = m x B ; n x 3 = m x 1 FeCl3
Sprawdzamy: 1 x 3 = 3 x 1
Przykład II
•
•
•
•
•
Siarczan (VI) miedzi (II)
Jest to sól kwasu siarkowego (VI) H2SO4
Miedzi dwuwartościowej Cu
CuSO4
Wartościowość reszty kwasowej (SO4) wynosi
II
• Wartościowość Cu w tym związku wynosi II
• n x 2 = m x 2; CuSO4
• 1x2=1x2
Fe2(SO4)3
Jest to sól kwasu siarkowego (VI) ( H2SO4), czyli
siarczan (VI)
Jest to sól żelaza trójwartościowego Fe (III)
Nazwa siarczan (VI) żelaza (III)
Al(NO2)3
Jest to sól kwasu azotowego (III), czyli azotan (III)
Jest to sól glinu
Nazwa azotan (III) glinu
Wzory strukturalne (kreskowe) soli
Uwagi wstępne:
- Atom danego pierwiastka tworzy z innymi ilość
wiązań równą jego wartościowości, czyli ilość wiązań
( kresek we wzorze) odchodzących od symbolu
atomu pierwiastka musi być równa jego
wartościowości
- Układ atomów reszty kwasowej jest taki jak w
kwasie
Proponowany algorytm postępowania
1. Piszemy wzór sumaryczny MenRm
2. Piszemy wzór sumaryczny kwasu od którego pochodzi dana sól HBR
3. Piszemy wzór kreskowy kwasu i zaznaczmy resztę kwasową
4. Z lewej strony w kolumnie piszemy symbole metalu w ilości n (symbol
oznacza 1 atom)
5. Z prawej strony w kolumnie wzory reszt w ilości m
6. Łączymy za pomocą kresek pamiętając o wartościowości
7. Sprawdzamy: czy:
- od symbolu metalu odchodzi ilość kresek równa jego
wartościowości
- od każdej reszty kwasowej odchodzi ilość kresek równa
wartościowości reszty
- ilość symboli atomów i ilość wzorów reszt jest równa
indeksom stechiometrycznym we wzorze sumarycznym
Przykład I
Piszemy wzór sumaryczny MenRm
Ca(NO3)2
Piszemy wzór sumaryczny kwasu od którego pochodzi dana sól
H BR
HNO3
Piszemy wzór kreskowy kwasu i zaznaczmy resztę kwasową
• symbole metalu w ilości n (symbol oznacza 1 atom) Ca
• Z prawej strony w kolumnie wzory reszt (w ilości m)
Ca
• Łączymy za pomocą kresek
pamiętając o wartościowości
• Sprawdzamy
Przykład II
Piszemy wzór sumaryczny MenRm
Węglan glinu Al2 (CO3)3
Piszemy wzór sumaryczny kwasu od którego pochodzi dana sól
HBR
H2CO3
Piszemy wzór kreskowy kwasu i zaznaczmy resztę kwasową
Z lewej strony w kolumnie piszemy symbole metalu w ilości n (symbol
oznacza 1 atom)
Z prawej strony w kolumnie wzory reszt w ilości m
Al
Al
Łączymy za pomocą kresek pamiętając o wartościowości
Sprawdzamy
Ustalanie ilości poszczególnych atomów
w cząsteczce soli
Men(R)m
Ilość atomów metalu wynosi n (równa jest indeksowi
stechiometrycznemu przy symbolu metalu
Ilość m to ilość reszt w cząsteczce
Liczbę atomów poszczególnych pierwiastków znajdujących się w
resztach kwasowych R obliczamy mnożąc indeks stechiometryczny
stojący przy symbolu danego niemetalu w reszcie przez indeks
wskazujący na ilość reszt w cząsteczce soli
Men(NxOy)m
N – symbol niemetalu w reszcie kwasowej
O – symbol tlenu w reszcie kwasowej
x – ilość atomów danego niemetalu w
reszcie kwasowej
y – ilość atomów tlenu w reszcie kwasowej
m – ilość reszt kwasowych w cząsteczce soli
Ilość atomów Me = n
Ilość atomów N = x m
Ilość atomów O = y m
Przykłady
 Al2(SO4)3
 Ilość atomów glinu w jednej cząsteczce - 2
 Ilość atomów siarki w jednej cząsteczce - 1 x 3 = 3
 Ilość atomów tlenu w jednej cząsteczce - 4 x 3 = 12
Mg(NO3)2
Ilość atomów magnezu w jednej cząsteczce – 1
Ilość atomów azotu w jednej cząsteczce – 1 x 2 = 2
Ilość atomów tlenu w jednej cząsteczce – 3 x 2 = 6