Bereavement Booklet final - NHS Greater Glasgow and Clyde

Informacje i wsparcie dla
rodzin i przyjaciół
Kiedy nasi bliscy odchodzą
Bereavement — Polish
Przydatne dane kontaktowe
Spis treści
Wprowadzenie
Informacja
•
Kapelan szpitalny
•
Akt zgonu i zaświadczenie o kremacji
•
Sekcja zwłok
•
Odbiór prywatnych pieniędzy i przedmiotów należących do
pacjentów
•
Zgłoszenie zgonu
•
Informacje wymagane przez Urząd Stanu Cywilnego
•
Jakie dokumenty są wymagane?
•
Wypisy z aktu zgonu
•
Organizacja pogrzebu
•
Płatność za pogrzeb
•
Doradztwo finansowe
•
Kontakt z innymi organizacjami
Wsparcie
•
Na początku
•
Nagła śmierć
•
Pożegnanie
•
Żal po stracie jest normalny
•
Ból
•
Dzieci i młodzież również przeżywają żałobę
•
Krok po kroku
•
Życie nie jest już takie samo
Wprowadzenie
Śmierć członka rodziny lub przyjaciela to trudne i pełne zmartwień
doświadczenie. Być może po raz pierwszy są Państwo
odpowiedzialni za organizację pogrzebu i nie wiedzą, od czego
zacząć.
W niniejszej broszurze zawarto informacje na temat przygotowań do
pogrzebu i możliwości uzyskania wsparcia oraz dane kontaktowe.
Mamy nadzieję, że broszura pomoże Państwu wywiązać się ze
wszystkich obowiązków.
Informacja
W przypadku śmierci kogoś bliskiego wiele osób nie wie, z kim i kiedy
się skontaktować. Są trzy sprawy, które należy załatwić bezpośrednio:
• uzyskać akt zgonu;
• zgłosić zgon w ciągu 8 dni;
• skontaktować się z zakładem pogrzebowym i ustalić szczegóły
dotyczące pogrzebu.
Kapelan szpitalny
W szpitalach NHS można uzyskać wsparcie ze strony kapelanów, bez
względu na wyznanie czy przekonania. Kapelan zapewni wsparcie w
czasie żałoby, wysłucha Państwa wątpliwości i trosk i udzieli porad
dotyczących pogrzebu.
Kapelani mogą również udzielić informacji na temat różnych wspólnot
wyznaniowych i pomóc z nimi się skontaktować.
Akt zgonu i zaświadczenie o kremacji
Jeśli śmierć nastąpiła w domu, mogą Państwo odebrać akt zgonu i
zaświadczenie o kremacji z gabinetu lekarza rodzinnego
opiekującego się zmarłym. Najlepiej wcześniej zadzwonić do gabinetu
i upewnić się, że dokumenty zostały już przygotowane.
Jeśli śmierć miała miejsce w szpitalu, będą Państwo mieli kontakt ze
starszą pielęgniarką oddziałową lub pielęgniarką nadzorującą dany
oddział. To ona wykona czynności niezbędne do wydania przez
lekarza aktu zgonu. Akt ten jest wydawany bezpłatnie.
Jeśli z przyczyn religijnych wydanie aktu zgonu musi być
przyspieszone, należy powiadomić o tym personel oddziału.
Jeśli poproszono Państwa o odebranie aktu zgonu następnego dnia,
najlepiej zadzwonić na oddział ok. godziny 11:00, aby upewnić się, że
dokument został przygotowany – dzięki temu nie będą Państwo tracić
czasu, czekając na oddziale (jeśli zgon jest badany przez koronera,
procedura wydania aktu zgonu może się różnić).
Jeśli zdecydowali się Państwo na kremację, należy o tym
poinformować starszą pielęgniarkę oddziałową, pielęgniarkę
nadzorującą dany oddział lub lekarza. Pomoże to uniknąć opóźnień
związanych z koniecznością przygotowania dokumentów przez dwóch
lekarzy.
Aby zgłosić zgon, nie trzeba posiadać zaświadczenia o kremacji.
Kierownik zakładu pogrzebowego odbierze to zaświadczenie w
Państwa imieniu.
Zaświadczenie o braku chorób zakaźnych — Jeśli zmarły ma
zostać repatriowany poza Zjednoczone Królestwo, kierownik zakładu
pogrzebowego będzie potrzebował zaświadczenia lekarskiego
potwierdzającego brak chorób zakaźnych u zmarłego. Wydanie
takiego zaświadczenia może się wiązać z niewielką opłatą.
Wszelkie problemy i wątpliwości związane z wydaniem tego
zaświadczenia wyjaśni kierownik zakładu pogrzebowego.
Sekcja zwłok
W przypadku nagłej i niespodziewanej śmierci lekarz rodzinny lub
lekarz pracujący w szpitalu może nie mieć uprawnień do wydania aktu
zgonu. W takim przypadku zawiadamiane jest biuro koronera. W
przypadku niektórych rodzajów zgonu (np. wypadków przy pracy,
samobójstw itp.) jest to wymóg prawny. Koroner podejmuje następnie
decyzję, czy konieczne jest wykonanie sekcji zwłok. Jest to tzw.
sekcja zwłok na wniosek koronera. Sekcja zwłok zostanie
przeprowadzona tak szybko, jak to możliwe.
Po sekcji patolog wypełni akt zgonu. Należy pamiętać, że jest to
powszechnie stosowana procedura, która w żadnym wypadku nie
sugeruje, że śmierć mogła mieć podłoże kryminalne.
Jeśli śmierć została zgłoszona do Biura Koronera, oficjalne
zaświadczenie o kremacji nie jest wymagane. Koroner wystawi
formularz E1.
W innych sytuacjach mogą Państwo zostać poproszeni o wydanie
pisemnej, świadomej zgody na wykonanie „szpitalnej” sekcji zwłok.
Mają Państwo prawo wiedzieć, jakie są przyczyny wykonania sekcji, i
mogą odmówić wydania zgody. Główne powody wykonywania sekcji
zwłok to:
• badanie natury choroby w przypadkach, w których nie została
ona jeszcze ustalona;
• podanie dodatkowych informacji na temat przyczyny śmierci;
• wykrycie komplikacji lub działań niepożądanych terapii i leków;
• diagnozowanie schorzeń, które mogą dotyczyć również innych
członków rodziny.
Odbiór prywatnych pieniędzy i przedmiotów należących
do pacjentów
Prywatne pieniądze i przedmioty należące do pacjentów, oprócz
pieniędzy, mogą obejmować odzież, cenne przedmioty itp.
Mogą Państwo odebrać z oddziału odzież w dowolnym dogodnym dla
Państwa momencie. Jeśli to możliwe, należy mieć ze sobą
odpowiednią walizkę.
Personel oddziału poinformuje Państwa także o ewentualnych
przedmiotach lub pieniądzach, które zostały przekazane do depozytu.
Przedmioty i pieniądze należące do zmarłego mogą odebrać z kasy
szpitala lub biura spraw pacjentów wyłącznie najbliżsi krewni. Jeśli
najbliżsi krewni nie mogą odebrać prywatnych przedmiotów lub
pieniędzy, należy skontaktować się z pracownikiem kasy. Dostarczy
on formularz, który powinien zostać wypełniony przez najbliższych
krewnych i odesłany do kasy lub biura spraw pacjentów. Przedmioty
lub prywatne pieniądze zostaną w takim przypadku odesłane
najbliższym krewnym listem poleconym.
Personel oddziału poda Państwu numer telefonu kasy szpitala lub
biura spraw pacjentów. Biura te są nieczynne w weekendy i we
wszystkie święta państwowe.
Zgłoszenie zgonu
Zgodnie z prawem w Szkocji wszystkie zgony muszą być zgłoszone
do Rejestru urodzeń, małżeństw i zgonów Urzędu Stanu Cywilnego w
ciągu 8 dni. Od stycznia 2007 roku prawo zezwala na zgłoszenie
zgonu w dowolnym rejonie rejestracyjnym w Szkocji. Adres można
znaleźć w książce telefonicznej pod hasłem „Rejestr urodzeń,
małżeństw i zgonów” („Registrar of Births, Marriages and Deaths”)
oraz na ostatniej stronie tej broszury.
Zgony nie muszą zgłaszać najbliżsi krewni; może to zrobić inny
członek rodziny lub przyjaciel. Wyjątkiem są tu osoby poniżej 16. roku
życia.
Uwaga: Urzędy Stanu Cywilnego są nieczynne w święta państwowe i
zazwyczaj również w weekendy. Przed udaniem się do urzędu należy
sprawdzić godziny otwarcia.
Informacje wymagane przez Urząd Stanu Cywilnego
Osoba zgłaszająca zgon jest zobowiązana do dostarczenia
następujących informacji na temat zmarłego:
• pełne imię i nazwisko, adres, zawód, data i miejsce urodzenia;
• poprzednie imiona i nazwiska, pod którymi zmarły występował;
• dane dotyczące wdowy, wdowca lub pozostałego przy życiu
partnera cywilnego, jeśli dotyczy (w tym imię i nazwisko, data
urodzenia, adres);
• jeśli zmarły pozostawił wdowę, wdowca lub partnera cywilnego,
należy podać dane współmałżonka lub partnera cywilnego;
• jeśli zmarły był rozwiedziony, uzyskał unieważnienie lub rozwiązał
związek partnerski, należy podać dane byłego współmałżonka lub
partnera cywilnego;
• pełne imię i nazwisko oraz zawód ojca zmarłego;
• pełne imię i nazwisko, nazwisko panieńskie i zawód matki
zmarłego;
• imię i nazwisko oraz adres lekarza rodzinnego zmarłego.
Jakie dokumenty są wymagane?
•
•
•
Akt zgonu (formularz 11).
Akt urodzenia (dostarczenie wskazane, ale nie wymagane).
Akt ślubu lub zaświadczenie o zawarciu związku partnerskiego
(jeśli dotyczy).
• Karta ubezpieczenia zdrowotnego NHS (jeśli to możliwe).
Po otrzymaniu wszystkich niezbędnych informacji, które muszą się
znaleźć w rejestrze, urzędnik wyda zaświadczenie — formularz 14.
Należy go dostarczyć kierownikowi zakładu pogrzebowego, który
przekaże go obsłudze cmentarza lub krematorium.
Podczas gdy pochówek może mieć miejsce przed zgłoszeniem zgonu,
uzyskanie formularza musi poprzedzać wykonanie kremacji.
Otrzymają Państwo również zielone zaświadczenie (334 S1). Może
ono być wykorzystywane w kontaktach z Ministerstwem Pracy i
Zabezpieczenia Społecznego (w przypadku ubiegania się o
świadczenia socjalne).
Wypisy z aktu zgonu
Wypisy z aktu zgonu mogą być wymagane przez zakłady
ubezpieczeń, banki i prawników lub podczas starania się o
świadczenia. Fotokopie nie są akceptowane jako dokumenty prawne.
Dodatkowe egzemplarze można uzyskać w urzędzie podczas
zgłaszania zgonu; wiąże się z tym opłata, którą należy uregulować w
momencie starania się o wypisy. Należy zastanowić się, ilu
egzemplarzy będą Państwo potrzebować. Należy przy tym pamiętać,
że jeśli w przyszłości będą potrzebne dodatkowe egzemplarze aktu
zgonu, z ich wydaniem może się wiązać dodatkowy koszt.
Więcej informacji można znaleźć na stronie www.gro-scotland.gov.uk
Organizacja pogrzebu
Przed skontaktowaniem się z zakładem pogrzebowym należy
rozważyć następujące kwestie:
• Czy zmarły zostawił instrukcje dotyczące rodzaju pogrzebu,
jakiego sobie życzył? Czy wolałby pochówek czy kremację?
• W jaki sposób można spersonalizować pogrzeb bliskiej osoby?
Należy przy tym pamiętać, że nie zawsze musi to oznaczać wybór
bardziej kosztownej opcji pogrzebu.
Kierownik zakładu pogrzebowego
Kierownik zakładu pogrzebowego będzie wymagał podania
następujących informacji:
• szczegóły dotyczące zgonu;
• miejsce zgonu;
• akt zgonu;
• informacji dotyczących opłaconego z góry pogrzebu lub
specjalnych życzeń zmarłego;
Kierownik zakładu pogrzebowego omówi następnie z Państwem
następujące kwestie:
• Czy chcieliby Państwo, żeby ceremonię poprowadziła konkretna
osoba? Jeśli nie, pracownicy zakładu pomogą Państwu wybrać
taką osobę. Jeśli mają Państwo własne preferencje, kierownik
zakładu może poprosić o dane kontaktowe wybranej osoby, aby
sprawdzić jej dostępność w dniu uroczystości.
• Odpowiedni termin ceremonii.
Jeśli będą Państwo sobie tego życzyć, kierownik zakładu
pogrzebowego zajmie się również:
• przygotowaniem nekrologu do publikacji w prasie, do Państwa
akceptacji;
• przygotowaniem wieńców i kwiatów, jeśli dotyczy.
Należy pamiętać, że kierownik zakładu pogrzebowego na ogół
pobiera opłatę za ostatnie dwie usługi w momencie dokonywania
formalności dotyczących pogrzebu.
Płatność za pogrzeb
Po wybraniu przez Państwa rodzaju pogrzebu kierownik zakładu
pogrzebowego dostarczy informacji na temat kosztów i usług oraz
przedstawi pisemną ofertę cenową. W większości przypadków
kierownik zakładu pogrzebowego będzie wymagał wpłacenia zaliczki
przed rozpoczęciem przygotowań do pogrzebu. Jeśli czują się
Państwo na siłach, najlepiej porównać ceny i usługi oferowane przez
kilka zakładów.
Koszty pogrzebu mogą być pokrywane na różne sposoby; obejmują
one dokonanie płatności przy użyciu funduszy z:
• majątku zmarłego;
• programu pogrzebowego lub opłaconego z góry planu
pogrzebowego;
• polisy ubezpieczenia na życie lub programu emerytalnego.
W wielu przypadkach rachunki zmarłego w banku lub budowlanej
kasie oszczędnościowej zostaną zamrożone do czasu wyjaśnienia
niektórych kwestii prawnych, chyba że są to konta wspólne. Instytucje
te mogą uwolnić część środków, ale nie mają takiego obowiązku.
Jak zapłacić za pogrzeb
Nie należy podpisywać żadnych dokumentów, zanim będą Państwo w
stanie opłacić koszty pogrzebu. Jeśli nie mogą Państwo w pełni
pokryć tych kosztów, proszę omówić tę kwestię z kierownikiem
zakładu pogrzebowego. Być może będzie on mógł zaproponować
pogrzeb w niższej cenie.
Po spełnieniu kilku warunków mogą Państwo mieć prawo do zasiłku
pogrzebowego wypłacanego z Funduszu Socjalnego (formularz
SF200), który pokryje część kosztów pogrzebu. Prawo do tego zasiłku
mają osoby, które już otrzymują świadczenia. Kierownik zakładu
pogrzebowego poinformuje Państwa o obecnych warunkach
ubiegania się o to świadczenie. Wniosek można składać w terminie 3
miesięcy po dacie zgonu.
Jeśli nie dysponują Państwo żadnymi środkami na pogrzeb, koszt
pogrzebu pokryją lokalne władze. Należy się z nimi skontaktować
przed dokonaniem jakichkolwiek formalności. Kierownik zakładu
pogrzebowego pomoże Państwu to uczynić.
Doradztwo finansowe
Świadczenia, o jakie można się ubiegać
Jeśli zmarły był Państwa współmałżonkiem lub partnerem cywilnym,
mogą Państwo skorzystać z jednego lub kilku z poniższych świadczeń
dostępnych w Zjednoczonym Królestwie:
•
•
•
Świadczenie pogrzebowe – świadczenie jednorazowe,
nieopodatkowane.
Zasiłek pogrzebowy – cotygodniowe świadczenie, które może
być wypłacane przez okres do 52 tygodni.
Zasiłek dla owdowiałego rodzica – cotygodniowy zasiłek dla
osób z dziećmi.
Mają Państwo prawo do tych świadczeń, jeśli współmałżonek lub
partner cywilny opłacał składki na ubezpieczenie społeczne (NI).
Składki opłacane przez Państwa nie dają prawa do tych świadczeń.
Mimo to uzyskanie świadczeń może okazać się możliwe, jeśli
Państwa współmałżonek lub partner cywilny zmarł na skutek wypadku
przy pracy lub na skutek określonej choroby zawodowej, nawet jeśli
nie opłacał on wszystkich składek na NI.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie
www.dwp.gov.uk.
Kontakt z innymi organizacjami
Kiedy przyjdzie na to odpowiedni moment, mogą Państwo
wykorzystać poniższą prostą listę kontrolną. Zawarto w niej niektóre
instytucje i organizacje, które muszą lub mogą Państwo poinformować
o śmierci bliskiej osoby.
Mogą Państwo oznaczyć niektóre wiersze tabeli, zakreślając pola
ostatniej kolumny.
Gdzie uzyskać wsparcie
Money Advice Scotland oferuje darmowe i poufne usługi doradcze
dotyczące szerokiego zakresu kwestii finansowych, takich jak długi,
zarządzanie środkami pieniężnymi, świadczenia, kwestie
mieszkaniowe i lokalne doradztwo prawne.
Jeśli chcieliby Państwo uzyskać pomoc dotyczącą kwestii
finansowych, należy skontaktować się z Money Advice Scotland pod
numerem telefonu 0141 572 0237 lub odwiedzając stronę
www.moneyadvicescotland.org.uk, gdzie można dowiedzieć się, w
jakiej lokalizacji znajduje się najbliższa placówka tej organizacji.
Jeśli korzystają Państwo z usług rodzinnego prawnika, zaleca się
skorzystanie z jego porad.
Ubezpieczenie
Jeśli zmarły miał ubezpieczenie na życie, należy jak najszybciej
zawiadomić o zgonie zakład ubezpieczeń.
Zostaną Państwo poproszeni o przedstawienie polisy i wypisu z
rejestru. Fotokopie tych dokumentów nie będą akceptowane przez
zakłady ubezpieczeń.
Poinformować
Bank, budowlana
kasa
oszczędnościowa,
zakład
ubezpieczeń
Radca prawny
Właściciel
nieruchomości lub
dostawca usług
mieszkaniowych
Dostawcy wody,
gazu i energii
elektrycznej
Dostawca usług
telefonicznych
Praca,
emerytura,
świadczenia
Ministerstwo
Pracy i
Zabezpieczenia
Społecznego
Powód kontaktu
Oznaczenie
Dotyczy osób, które mieszkały w
wynajmowanych nieruchomościach
Powód kontaktu
Należy wypełnić formularz 334 S1
wydany przez urzędnika
prowadzącego rejestr i złożyć go
pod odpowiednim adresem
Oznaczenie
podanym przez urzędnika razem z
odcinkami od emerytury, księgą
zamówień, poleceniami wypłaty lub
czekami dla bezrobotnych
wydanymi przez Ministerstwo Pracy
i Zabezpieczenia Społecznego
czenie
Opieka domowa
Gospodarstwo
domowe i
rachunki
Urząd pocztowy
Pracodawca lub
związek
zawodowy
Przedsiębiorstwo
lub osoba
zapewniająca
świadczenia
emerytalne
Wykaz zgonów
Usługi medyczne Powód kontaktu
Lekarz rodzinny,
szpital lub klinika
zmarłego
Stomatolog
zmarłego
Lekarstwa
Inne służby
ochrony zdrowia i
opieki społecznej
Optyk
Władze lokalne
Zapewnienie, aby na adres
zmarłego nie była wysyłana
korespondencja i zawiadomienia o
wizytach
Zapewnienie, aby na adres
zmarłego nie była wysyłana
korespondencja i zawiadomienia o
wizytach
Lekarstwa powinno się zwrócić
aptekarzowi środowiskowemu,
który bezpiecznie je zutylizuje
Pomoc w zwróceniu
niepotrzebnego już sprzętu lub
rezygnacja z usług, np. zwrot
wózka inwalidzkiego
Zapewnienie, aby na adres
zmarłego nie była wysyłana
korespondencja i zawiadomienia o
wizytach
Powód kontaktu
Oznaczenie
Spółdzielnia
mieszkaniowa
Powód kontaktu
Biblioteki
Zwrot wypożyczonych książek,
zwrot kart; wypisanie zmarłego
Zwrot kart członkowskich i wniosek
o ewentualne należne zwroty
finansowe
Powód kontaktu
Transport i
podróżowanie
Agencja
Oznaczenie
Zapewnienie, aby poczta
zaadresowana do zmarłego była
przekierowywana do osoby
odpowiadającej za jego majątek
Aby zapobiec przesyłaniu na adres
zmarłego niechcianej
korespondencji i reklam, należy
zadzwonić pod numer 01732
460000 lub wejść na stronę
www.bereavementregister.org.uk
Jeśli zmarły mieszkał w
nieruchomości należącej do
spółdzielni
Usługi
edukacyjne
Placówka, do
której uczęszczają
dzieci lub
młodzież
Rzeczy osobiste
Kluby i
stowarzyszenia
Ozna-
Rezygnacja z usług opieki
domowej, z których korzystał
zmarły
Powód kontaktu
Poinformowanie placówki o śmierci
bliskiej dziecku osoby, tak aby
możliwe było udzielenie
koniecznego wsparcia
Powód kontaktu
Zwrot prawa jazdy pod adresem
Oznaczenie
Oznaczenie
Oznaczenie
Licencjonowania
Kierowców i
Pojazdów (DVLA)
Znaczek
umożliwiający
parkowanie w
miejscach dla
osób
niepełnosprawnyc
h
Bilet okresowy
Przedsiębiorstwa
transportu
autobusowego i
kolejowego
Agencja
paszportowa
DVLA Longview Road, Swansea
SA6 7JL wraz z dokumentami
rejestracyjnymi pojazdów będących
własnością zmarłego
Znaczek należy zwrócić do
oddziału pomocy społecznej, który
go wydał
Sposób, w jaki wyrażamy żal z powodu czyjegoś odejścia, będzie
zależał od rodzaju relacji, jaką mieliśmy z tą osobą, a także od
naszych uczuć w stosunku do niej oraz sposobu, w jaki odeszła.
Czasem czyjaś śmierć przywodzi nam również na myśl inne straty,
jakie nas dotknęły.
Nagła śmierć
Zwrot biletów okresowych i
wniosek o ewentualne należne
zwroty finansowe
Anulowanie biletów autobusowych
lub innych biletów podróżnych
Zwrot paszportu z odciętym
prawym rogiem
Wsparcie
Śmierć bliskiej osoby może być ogromnym szokiem, przez który
zaczynamy patrzeć na życie z innej perspektywy. Uczucia, jakich
Państwo doświadczają po odejściu bliskiej osoby, mogą być
trudne do wyrażenia. Być może pomogą w tym Państwu porady
zawarte poniżej.
Na początku...
Kiedy śmierć nadchodzi nagle i niespodziewanie lub po długiej
chorobie, najbliższe zmarłemu osoby czują się wstrząśnięte. Mogą
Państwo odczuwać otępienie, niedowierzanie, smutek lub mieć
wrażenie, że żyją we śnie. To normalne uczucia.
Nic nie jest w stanie nas przygotować na wiadomość o nagłej śmierci
osoby, którą kochaliśmy i na której nam zależało. Ludzie reagują na
taką wiadomość w odmienny sposób, nawet w obrębie jednej rodziny:
nie ma dobrych czy złych reakcji. Najważniejsze, aby nikt nie czuł się
pozbawiony wsparcia. Pomocy można szukać u bliskiej rodziny lub
przyjaciół lub we wspólnocie religijnej. Być może łatwiej będzie
porozmawiać z kimś spoza grona rodziny i przyjaciół – kilka sugestii
można znaleźć na końcu tej broszury.
Jeśli nie mieli Państwo okazji pożegnać się ze zmarłym, dobrym
pomysłem jest spisanie w formie listu wszystkiego tego, co chcieliby
Państwo powiedzieć ukochanej osobie. Może to pomóc uporać się z
uczuciami, jakie wzbudziła ta nagła strata.
Proszę pamiętać: nie muszą Państwo radzić sobie z tym ciężarem
samodzielnie.
Pożegnanie...
Odszedł ktoś, z kim dzielili Państwo podróż życia. Pożegnania są
zawsze trudne, dlatego warto znaleźć odpowiedni sposób, aby to
uczynić. Niektórym osobom pomaga spędzenie kilku minut przy ciele
zmarłej ukochanej osoby, po uzgodnieniu tego z personelem
szpitalnej kostnicy lub kierownikiem zakładu pogrzebowego. Pogrzeb
to istotny moment, w którym można wspomnieć zmarłą osobę i
pożegnać się z nią, chociaż może się okazać, że z ceremonii niewiele
się pamięta. W pożegnaniu mogą również pomóc inne rytuały lub
czynności, np. odwiedzanie miejsc, które były ważne lub wyjątkowe
dla ukochanej osoby.
poprzez udzielenie szczerych odpowiedzi na ich pytania i sprawienie,
aby nie czuły się wykluczone (zob. przydatne dane kontaktowe).
Żal po stracie jest normalny...
Krok po kroku...
Najsilniejszym uczuciem, jakiego doświadczą Państwo w okresie
żałoby, będzie zapewne smutek. Czasem mogą Państwo być na
granicy łez lub po prostu nagle się rozpłakać. Mogą Państwo również
odczuwać gniew lub poczucie winy. Nie należy się martwić, jeśli są
Państwo w złym humorze — to normalna reakcja.
Istotne jest, aby w okresie żałoby żyć w normalnym tempie, starać się
odpocząć i dobrze się odżywiać. To nie jest odpowiedni czas na
podejmowanie ważnych decyzji — mogą one poczekać na późniejszy
moment, kiedy zdążą Państwo zgromadzić więcej energii.
Mogą Państwo odczuwać silne zmęczenie, ale jednocześnie nie być
w stanie zasnąć. Może również występować brak apetytu czy
trudności z koncentracją — wszystkie te objawy są jak najbardziej na
miejscu.
Dobrze jest skorzystać z pomocy osoby, z którą można się podzielić
refleksjami i uczuciami, np. bliskiego przyjaciela lub członka rodziny.
Ból...
Wspomnienia i pamiątki po zmarłym mogą nieść pocieszenie, ale
również ból. Jeśli zmarły mieszkał razem z Państwem, dom będzie się
wydawał odmieniony i mogą mieć Państwo wrażenie, że zmarły nadal
w nim przebywa. Mimo że może to być trudne, dobrze jest rozmawiać
o ukochanym zmarłym. Chociaż może się pojawić dążenie do
unikania bólu, należy pamiętać, że jest on naturalną częścią okresu
żałoby.
Dzieci i młodzież również przeżywają żałobę...
Dzieci i nastolatki mają po śmierci bliskiej osoby specyficzne
potrzeby. Należy z nimi rozmawiać i spytać, czy chciałyby
uczestniczyć w pogrzebie. Być może nie wiedzą one jeszcze, co
dzieje się w czasie pogrzebu. Być może po raz pierwszy
doświadczają takiej straty. Powinno się powiedzieć, że płacz jest na
miejscu, zarówno u nich, jak i osób dorosłych. Można im pomóc
Przydatne wsparcie w okresie żałoby często pochodzi osób spoza
rodziny. Osoba, która prowadziła ceremonię pogrzebową lub
opiekowała się zmarłym, może Państwu pomóc lub przynajmniej
wskazać odpowiedni kierunek. W broszurze znajdą Państwo listę
organizacji, które mogą udzielić takiej pomocy.
Życie nie jest już takie samo...
Życie już nigdy nie będzie takie samo. Chociaż trudno w to uwierzyć,
przyjdzie czas, kiedy będziecie Państwo mogli znowu spokojnie zająć
się codziennymi czynnościami, z jakich składa się życie.
Żałoba to proces uczenia się, jak żyć nowym życiem.
Co potem...
Okres żałoby może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Jeśli czują
Państwo, że nie radzą sobie z żalem po utracie ukochanej osoby,
istnieje kilka sposobów uzyskania wsparcia. Przede wszystkim
powinni Państwo skontaktować się z lekarzem rodzinnym lub
pielęgniarką. Będą oni mogli porozmawiać na temat Państwa
indywidualnych potrzeb, zapewnić odpowiednie wsparcie lub
skierować do osoby, która może takiego wsparcia udzielić.
• ćwiczenia fizyczne i prawidłowe odżywianie
• badanie stanu zdrowia
• czytanie i bycie na bieżąco
• poszukiwanie pomocy, jeśli to konieczne
• patrzenie na „skarby” – fotografie, prezenty o szczególnym
znaczeniu, pudełko z pamiątkami itp.
• opowiadanie historii
(za Mater Health Services Brisbane ltd)
Przydatne dane kontaktowe
Kilka istotnych elementów.
Proszę poświęcić trochę czasu na...
• podejmowanie decyzji
• zaakceptowanie straty
• dzielenie się
• wiarę
• przebaczenie
• zadowolenie z samego/samej siebie
• spotkania z dotychczasowymi i nowymi przyjaciółmi
• śmiech
• dawanie
• refleksje, wspomnienia, żałobę i modlitwę
„Co robić po śmierci bliskiej osoby w Szkocji”
Dodatkowe, dogłębne informacje można znaleźć w broszurze „Co
robić po śmierci bliskiej osoby w Szkocji. Praktyczne porady na czas
żałoby” („What to do after a death in Scotland…..practical advice for
times of bereavement”). Egzemplarze tej broszury są dostępne w
Szkockim Ministerstwie Sprawiedliwości, pod numerem telefonu 0131
244 3581, lub w Citizens Advice Direct, pod numerem 0844 848 9600.
Breathing Space
Telefon: 0800 838 587
www.breathingspace.com
Childhood Bereavement Network
Childhood Bereavement Network (CBN) to krajowe wielozawodowe
zrzeszenie organizacji i osób indywidualnych pracujących z dziećmi i
młodymi ludźmi będącymi w żałobie. Obejmuje wszystkie
najważniejsze organizacje świadczące usługi opiekuńcze w
Zjednoczonym Królestwie i otrzymuje od nich wsparcie.
Telefon: 020 7843 6309
www.childhoodbereavementnetwork.org.uk
Choose Life
Kampania prowadzona przez Choose Life ma na celu
podnoszenie świadomości i zrozumienia problemu samobójstw w
społeczeństwie, a szczególnie zachęcanie osób z grup ryzyka do
wczesnego poszukiwania pomocy.
Telefon: 0141 354 2900
www.chooselife.net
Citizens Advice Direct
Citizens Advice oferuje wszystkim osobom darmowe, niezależne,
poufne i bezstronne usługi doradcze dotyczące ich praw i
obowiązków.
Telefon: 0844 848 9600
www.citizensadvicedirect.orgu.uk
Compassionate Friends (dla rodziców w żałobie)
Linia pomocy: 0845 123 2304
www.tcf.org.uk
E-mail: [email protected]
Cruse Bereavement Care
Ogólnokrajowa organizacja doradczo-wolontariacka, która oferuje
wsparcie osobom w żałobie.
Krajowy numer telefonu: 0845 600 2227
www.crusescotland.org.uk
Petal (Osoby dotknięte traumą i stratą – People Experiencing
Trauma and Loss)
Oferuje praktyczne wsparcie osobom dotkniętym przez zabójstwo lub
samobójstwo.
Telefon: 01698 324502
www.petalsupport.com
Samaritans
Wsparcie dla osób w kryzysowych sytuacjach.
Linia pomocy: 08457 909090 (24 godziny na dobę, codziennie)
www.samaritans.co.uk
Scottish Cot Death Trust
Scottish Cot Death Trust to jedyna szkocka organizacja charytatywna
zajmująca się przyczynami śmierci łóżeczkowej, wspierająca rodziny
dotknięte tą tragedią i prowadząca działania edukacyjne na ten temat
skierowane zarówno do ogółu społeczeństwa, jak i osób zawodowo
związanych ze służbą zdrowia.
Telefon: 0141 357 3946
www.sidscotland.org.uk
Senior Scotland
Szkocka linia pomocy dla osób starszych (Scottish Helpline for Older
People – SHOP) oferuje niezależną poufną informacyjną usługę
telefoniczną skierowaną do osób powyżej 50. roku życia
mieszkających w Szkocji oraz osób z nimi związanych, np. rodzin i
opiekunów.
Telefon: 0845 1259732
www.seniorscotland
SOBS (Survivors of Bereavement by Suicide)
Wsparcie i doradztwo dla osób dotkniętych utratą bliskiej osoby z
powodu samobójstwa.
Linia pomocy: 0844 561 6855
www.uk-sobs.org.uk
Stillbirth and Neonatal Death Charity (SANDS)
SANDS to organizacja oferująca wsparcie dla osób, których dziecko
umarło w czasie ciąży lub po urodzeniu.
Telefon: 020 7436 5881 (krajowa linia pomocy)
www.uk-sands.org
Winston’s Wish
Organizacja charytatywna na rzecz dzieci w żałobie — najdłużej
działająca i największa organizacja tego typu w Zjednoczonym
Królestwie, oferująca najszerszą gamę usług. Udostępnia krajową
linię pomocy, wyspecjalizowane grupy terapeutyczne dla osób, które
straciły bliską osobę na skutek samobójstwa lub morderstwa,
interaktywną stronę internetową, zasoby, doradztwo, szkolenia i
badania naukowe.
Telefon: 08452 030405 (w języku angielskim)
www.winstonswish.org.uk
Yorkhill Family Bereavement Service
Organizacja Yorkhill Family Bereavement działa przy Royal Hospital
for Sick Children i oferuje wiele rodzajów wsparcia dla osób
dotkniętych śmiercią dziecka oraz osieroconych dzieci, a także
wsparcie i szkolenia dla pracowników w ramach Women and
Children’s Directorate.
Telefon: 0141 201 9257
Email: [email protected]
National Association of Funeral Directors (NAFD)
Oficjalna niezależna organizacja reprezentująca przedsiębiorców
pogrzebowych z całego kraju, oferująca doradztwo i prawo do
odszkodowania klientom niezadowolonym z usług pogrzebowych.
Telefon: 0845 230 1343
Faks: 0121 711 1351
www.nafd.org.uk/funeral-advice/contact-the-nafd/contact-usform.aspx
E-mail: [email protected] lub formularz kontaktowy
Lista Urzędów Stanu Cywilnego
Clydebank, Urząd Miasta, Roseberry Place, Clydebank, G81 1TG
Telefon:
01389 738770
Dumbarto, Urząd Gminy, College Street, Dumbarton,
G82 1NR
Telefon:
01389 738350
Dunoon Registration Office, Urząd Miasta, Hill Street,
Dunoon, PA23, 7AP
Telefon: 01369 707130
East Kilbride, biuro w Civic Centre, Andrew Street,
East Kilbride, G74 1AB
Telefon:
01355 806432
Giffnock, Urząd Miasta, Eastwood Park, Roukenglen Road, Giffnock,
G46 6UG
Telefon:
0141 577 3121
Glasgow 1 Martha Street, Glasgow, G1 1JJ
Telefon:
0141 287 7677
Uwaga: Urzędy Stanu Cywilnego są nieczynne w święta państwowe i
zazwyczaj również w weekendy. Przed udaniem się do urzędu należy
sprawdzić godziny otwarcia.
Greenock 40 West Stewart St., Greenock, PA15 1YA
Uwaga: W tym urzędzie należy wcześniej umówić się na spotkanie.
Telefon:
0147 571 4250 lub 0147 578 6850
Alexandria 77 Bank Street, Alexandria, G83 OLE
Telefon:
01389 608980
Helensburgh, Scotcourt House, 45 West Princes Street,
Helensburgh, G84 8BP
Telefon:
01436 658822
Barrhead, Urząd Miasta, 13 Lowndes Street, Barrhead, G78 2QX
Telefon:
0141 577 3551
Bearsden, Urząd Miasta, 38 Roman Road, Bearsden
Telefon:
0141 942 2352
Bishopbriggs The Triangle, Kirkintilloch Road,
Bishopbriggs, G64 2TR
Telefon:
0141 578 8557
Inverclyde 40 West Stewart Street, Greenock, PA15 1YA
Telefon:
0147 571 4250 lub 0147 578 6850
Kirkintilloch and Lennoxtown, Urząd Miasta,
21 South Bank Road, Kirkintilloch, G66 1NH
Telefon:
0141 578 8020
Johnstone 16-18 McDowall Street, Johnstone, PA5 8QL
Telefon:
01505 320012 lub 331771
New Kilpatrick, Urząd Rejestracyjny, 38 Roman Road
Bearsden, G61 2SH
Telefon: 0141 578 8669
Paisley, biuro w budynkach gminy, 1 Cotton Street,
Paisley, PA1 1HY
Telefon.
0141-840 3388
Renfrew, Urząd Miasta, 14 Renfrew Street, Renfrew, PA4 8RN
Telefon:
0141 886 3589
Rutherglen 139 Main Street, Rutherglen, G73 2JJ
Telefon:
0141 613 5731
Poniższy link prowadzi do strony Ogólnego rejestru dla Szkocji, gdzie
znajdą Państwo szczegółowe informacje na temat wszystkich innych
Urzędów Stanu Cywilnego w Szkocji: http://www.gro-scotland.gov.uk/
Podziękowania
Niniejsza broszura została przygotowana przez personel i
przedstawicieli publicznych z NHS Greater Glasgow & Clyde.
Dziękujemy organizacjom i osobom indywidualnym, które podzieliły
się z nami bezcennymi uwagami podczas procesu konsultacji.
Uwagi
Mogą Państwo wykorzystać miejsce poniżej do zapisania
ważnych nazwisk i numerów telefonu lub pytań, które chcą
Państwo zadać.
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
Jeśli chcą Państwo otrzymać niniejszy dokument w wersji
wielkodrukowej, napisanej alfabetem Braille’a lub w formacie audio,
prosimy o kontakt: 0141 201 4915
E-mail: [email protected]
Jeśli chcą Państwo otrzymać niniejszy dokument w innej wersji
językowej, prosimy o kontakt:0141 201 4915
E-mail: [email protected]
Ma tha sibh ag iarraidh an fhiosrachaidh seo ann an cànan eile,
cuiribh fios gu: