POWSTANIE KOŚCIOŁA W STOCZKU

POWSTANIE KOŚCIOŁA W STOCZKU
NARRATOR:
Jest koniec XIV a początek XV wieku. Pogranicze Mazowsza i Podlasia. Lasy sosnowe
porastają
wokół
pagórków,
niedaleko
płynie
rzeczka
Ugoszcz.
Pierwotna nazwa miejscowości brzmiała - Miednik. W 1378 roku książę mazowiecki Siemowit
III nadał prawo chełmińskie dla tej wsi, która była wówczas własnością "urodzonego"
Wawrzyńca Pieńka. W pobliżu starej osady w 1482 roku powstała - zdaniem niektórych
- druga o nazwie Stoczek, założona przez miejscowego dziedzica Stanisława Wąsowskiego,
która z czasem wyparła wcześniejszą. Ludność zamieszkująca te tereny zajmowała
się uprawą i pszczelarstwem. Do Stanisława Wąsowskiego należał Stoczek, Drgicz
oraz Zgrzebichy. Współwłaścicielem tych ziem był Stanisław Olędzki. Wasowski jako
pobożny i gorliwy katolik pragnął aby w Stoczku powstał kościół. Ludność w Stoczku swego
plebana miała w Kamieńczyku odległym o 4 mile. Wody Buga i Liwca zalewały drogi wiosną
i zimą i utrudniały podróż do kościoła parafialnego. We wsi Książyzna była tylko kaplica
do której przybywał pleban z Kamieńczyka. Stanisław Wąsowski od 1482 roku zabiegał
o erekcję kościoła w Stoczku u Piotra z Chotkowa Biskupa Płockiego przez 36 lat. W 1515
roku Biskup Erazm Ciołek wydał zezwolenie na budowę kościoła w Stoczku.
SCENA I
(Pole, chłopi pracują w polu, od drogi nadchodzi Pan)
Chłop 1
-Ludzie, paczta Pan jakowyś idzie.
Chłop 2
– Toć to nasz Pan Stanisław, kłaniajta się.
(chłopi i baby kłaniają się Panu w pas)
Stanisław Wąsowski
- Pochwalony dobrzy ludzie.
Chłopi
– Pochwalony Jaśnie Panie.
-Pochwalony.
_pochwalony.
SW
- Z daleka jadę, koło u woza odpadło. Sługi i parobki zakładają a ja do swoich poddanych
zajrzeć chciałem.
Chłop Maciej
– Bogu dziękować za takiego Pana, co do swojego ludu zagląda.
SW
– Jak Macieju żyjecie, niewiasta, dziatwa w zdrowiu?
Chłop Maciej
– Tak Panie. Piątego syna mi powiła, będzie komu w polu robić.
SW
– Oj tak, oj tak.
Chłop Błażej
– A gdzie to Panie bawiliście, że z tak dalekiej podróży wracacie?
SW
– W Kamieńcu byłem, w Kościele, Podziękować Najświętszej Panience za udany rok.
Zabawiłem długo bo Bug wylał i przedrzeć się nijak nie mogłem.
Chłop Błażej
- Panie a jak tam w Kamieńczyku w kościele jest. Ojciec mi mówili, że za młodu, ze 20 wiosen
temu też tam bywał. My ino na Księżynie w kaplicy i to jak pogoda i ksiądz dopisze, z czasu
do Międzylesia albo do Krasnegodworu czy do Kamionolasu przez Zgrzebichy który pójdzie,
ale to daleko.
SW
– Tam w kościele pięknie i organy grają i ksiądz się modli i święte jakby piękniejsze. Trza
Błażeju do Kamieńca, do kościoła powędrować.
Chłop 1
– Jakby my taki kościół mieli ( z rozmarzeniem) Panience Najświętszej swe prośby i dzięki
słać. W wigilije i na Wielką noc na kolana paść.
SW
– Dzieci moje drogie już ponad 30 wiosen zabiegam o Parafię u nas, Dużo bym dał aby
w Stoczku kościół stanąć mógł.
Chłop Maciej
– Panie jesteś naszym dobroczyńcom, naszym ojcem. Pan Bóg, Najświętsza Panienka
pomogą a i my naszych rąk nie będziemy żałować.
SW
- Jeśli i wy jak i ja miłujecie Pana Naszego i macie pragnienie aby Kościół u nas stanął
– pojadę do Płocka, do stóp Ekscelencji biskupa Ciołka padnę i znów prosić będę. Wracajcie
do pracy, sługi już mnie do wozu nawołują. Ostańcie z Bogiem.
Chłopi
– Z Bogiem Panie
- z Bogiem
SCENA II
(Pola, łąki. Pan Stanisław Wąsowski z małżonką Elżbietą przechadza się po swoich włościach)
SW
– Elżbieto już minęła zima a wieści z Płocka jak nie było tak nie ma..
Elżbieta
– Stanisławie, zima była sroga to i wieści nie było jak posłać. Czekasz i prosisz już 36 lat
o kościół w Stoczku. Twe starania nie pójdą na marne. Chłopi też bogobojne, modlić się chcą.
Kiedyś wieści przyjdą dobre. Miej nadzieję.
SW
–Zacną niewiastą jesteś Elżbieto. Zapewnienie swoje i sąsiadów złożyłem o uposażenie dla
parafii i zapewniłem, że w Sadownem i w Stoczku kościół jest potrzebny. Ludzi wiary tu wiele
i chęć modlitwy szczera.
Elżbieta
– Pachołki jakoweś tu lecą.
Pachołki
– Panie, Panie . Posłaniec z listami przybył.
(Stanisław odbiera listy, czyta i radośnie woła)
SW
– Elżbieto. Jest zgoda Ekscelencja Biskup Płocki wyraził zgodę. Miejsce piękne kazał wybrać.
Ma być łąka, woda, miejsce na szkołę , odpowiednie uposażenie dla plebana. Będzie Kościół!
Elżbieta
– Bogu dziękować.
SW
–Uproszę sąsiadów, naszego współwłaściciela Stanisława Olędzkiego i chłopów aby pomogli.
Oni wszyscy pragnienie kościoła w Stoczku mają.
Elżbieta
- Pomogą, wszyscy pomogą.(śmiejąc się życzliwie)
SW
– Wspólnie ze Stanisławem myśleliśmy kościół nad Ugoszczą postawić ale tam mokro.
Pomówię z nim aby kościół stanął na tej górce, na stoku.
Elżbieta
– O tak to piękne miejsce. Stanisław to zacny człowiek , on też głęboko odczuwa brak
kościoła, Zgodzi się na pewno.
SCENA III
(Chłopi Czekaja na przybycie Pana Stanisława rozmawiają)
Chłop Maciej
– Mają kościół w Międzylesie i mają Krasnydwów i Kamionolas
Chłop Błażej
– I Prostynia ma.
Chłop Maciej
- I my mamy. Z drewna , toporem obrabiany, choć jeszcze nie skończony to i tak z 600 ludu
pomieści.
Chłop 1
– Trzy lata my go budowali a dziś nasz Dziedzic ma plebana przywieźć . O, nadchodzi!
SW
– Pochwalony, dobrzy ludzie
Chłopi
– Pochwalony
- Pochwalony
- Pochwalony
SW
– Proście a będzie Wam dane – To święte słowa. I my doczekali. Mamy Kościół, mamy
Parafię.
Chłopi
- Bogu i naszemu Panu dziękować.
- Bogu dziękować.
SW
- Dziś przybędzie archidiakon płocki ks. Mikołaj Wilkanowski który nasz kościół poświęci
i nasz pleban ksiądz Laurenty. On będzie naszym pasterzem i my jako jego owieczki będziem
mu pomagać co sił starczy i na ile zdrowie nam pozwoli. Nasza parafia będzie pw.
Najświętszej Maryi Panny i św. Zygmunta Chodźmy razem, dziś nasze święto, jestem taki
szczęśliwy, że tego dnia dożyłem.
(odchodzą)
NARRATOR:
Akt erekcji kościoła został podpisany przez Biskupa Erazma Ciołka 14 stycznia 1518 roku.
Dnia 2 lipca 1518 roku archidiakon płocki ks. Mikołaj Wilkanowski dokonał poświęcenia
kościoła. Przywiózł również podziękowanie za wytrwałość i szczodrości dla fundatora
kościoła.
Stanisław Wasowski wraz ze swoja małżonką upadł na kolana przed ołtarzem i płacząc
dziękował Bogu za łaskę że dożył tej chwili uroczystej.
Pierwszym proboszczem, którego mianował biskup płocki, został ks. Laurenty (Wawrzyniec).
Organizując życie parafialne wraz z ks. wikariuszem Franciszkiem otworzył on szkołę
- pierwszą w historii Stoczka. Stały rozwój miejscowości zmusił ks. Stanisława Obryckiego,
kolejnego stoczkowskiego proboszcza do rozbudowy kościoła. Wówczas to została
dobudowana zakrystia, a słomiany dach zastąpiono deskami. Konsekracji kościoła
dokonał 20 czerwca 1590 roku ks. Stanisław Brzozowski, biskup tytularny Lacedemonia
(20.05.1585), sufragan płocki .
W czasie "wojny północnej" świątynia w Stoczku została ograbiona i zdemolowana przez
przechodzące wojska. Ks. Franciszek Trzepowski, ówczesny proboszcz , wraz z księdzem
wikariuszem, nie mogąc wywiązać się z nałożonej przez Szwedów kontrybucji, zmuszeni byli
szukać schronienia w lasach miednickich.
Do budowy nowego kościoła zachęcał w 1711 roku ks. Ludwik Bartłomiej Załuski, ale
parafianie nie byli w stanie wypełnić tego zadania - z racji na ubóstwo spowodowane wojną
północną. Dopiero w 1723 roku rozpoczęto budowę nowej świątyni, którą zakończono w
kwietniu 1724 roku, kosztem miejscowego dziedzica Wojciecha Pudłowskiego. Stary kościół
zawalił się tej wiosny w czasie silnej burzy. Nową świątynię pw. św. Stanisława poświęcił
2 maja 1724 roku ks. kan. Jan Wiśniewski, delegat biskupa płockiego. Konsekrował go 2 lipca
1739 roku ks. Marcin Załuski, biskup tytularny Drasus (07.05.1732), sufragan płocki.
Patronami parafii obrano wówczas św. Marię Magdalenę i św. Wawrzyńca. Kolatorami
ówczesnego kościoła byli: syn fundatora - Ignacy Pudłowski i jego żona Franciszka
z Zembruskich . W 1830 roku ks. Jan Kozanka Lipka z Lipek , pochodzący ze stowarzyszenia
księży bartoszków w Węgrowie, dokonał gruntownego remontu świątyni. Kolejna dziedziczka
Stoczka - Elżbieta z Kisielnickich Cichocka, żona Adolfa, w 1838 roku wydzieliła ziemię pod
cmentarz, a w 1860 roku dokonała restauracji drewnianego kościoła.
Ponieważ stary kościół nie nadawał się do dalszego remontu (zamknięty 18 maja 1895),
w dniu 4 marca 1893 roku parafianie uchwalili fundusz na budowę nowej świątyni. Prace
budowlane rozpoczęto 12 czerwca 1895 roku. Kamień węgielny poświęcił 28 lipca 1895 roku
ks. Stanisław Broniszewski, dziekan węgrowski. Świątynia pw. św. Stanisława Biskupa
Męczennika została wzniesiona w latach 1895-1897, staraniem ks. Stefana Obłozy,
proboszcza stoczkowskiego oraz miejscowych ziemian, szlachty i włościan. Projekt kościoła w
stylu neoromańskim wykonał arch. Kazimierz Zajączkowski, główny budowniczy powiatu
węgrowskiego. Jej poświęcenia dokonał 28 sierpnia 1897 roku wspomniany dziekan
węgrowski. Konsekracja odbyła się dwa lata później 27 sierpnia 1899 roku pod
przewodnictwem ks. Franciszka Leliwy Jaczewskiego, biskupa lubelskiego i administratora
apostolskiego diecezji podlaskiej.
I tak mamy piękny kościół w Stoczku. Wszystko
miłości do Boga i ludzi dziedzica Stanisława Wąsowskiego.
to
dzięki
pobożności,