docprzyk¸adowy arkusz egzaminacyjny z wiedzy o spo¸ecze¡stwie
download 
Reklamacja Transkrypt
przyk¸adowy arkusz egzaminacyjny z wiedzy o spo¸ecze¡stwie
Autor: Artur Derdziak PRZYK¸ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z WIEDZY O SPO¸ECZE¡STWIE POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy: 180 minut Instrukcja dla zdajàcego 1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron (zadania 1–21). Ewentualne braki zg∏oÊ przewodniczàcemu zespo∏u nadzorujàcego egzamin. 2. Arkusz zawiera trzy cz´Êci. Cz´Êç pierwsza arkusza polega na rozwiàzywaniu testu, cz´Êç druga wymaga analizy materia∏ów êród∏owych, a trzecia napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów. 3. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym. 4. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie u˝ywaj korektora, a b∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl. 6. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie. ˚yczymy powodzenia! Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego. Za rozwiàzanie wszystkich zadaƒ mo˝na otrzymaç ∏àcznie 50 punktów. 2 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Cz´Êç I Zadania testowe Zadanie 1. (1 pkt) Wybierz stwierdzenie, które odpowiada prawnej ocenie opisanej sytuacji. Kodeks cywilny Art. 82. Niewa˝ne jest oÊwiadczenie woli z∏o˝one przez osob´, która z jakichkolwiek powodów znajdowa∏a si´ w stanie wy∏àczajàcym Êwiadome albo swobodne powzi´cie decyzji i wyra˝enie woli. Dotyczy to w szczególnoÊci choroby psychicznej, niedorozwoju umys∏owego albo innego, chocia˝by nawet przemijajàcego, zaburzenia czynnoÊci psychicznych. Opis sytuacji: Maciek podpisa∏ umow´ kupna-sprzeda˝y swojego domu. Nie pami´ta∏ tego wydarzenia, poniewa˝ mia∏o ono miejsce podczas przyj´cia, na którym spo˝y∏ du˝à iloÊç alkoholu. W zwiàzku z tym postanowi∏ uniewa˝niç umow´, opierajàc si´ na artykule 82 Kodeksu Cywilnego. A) Maciek nie ma ˝adnych podstaw do uniewa˝nienia umowy na podstawie tego artyku∏u, gdy˝ nie jest on w ˝aden sposób zwiàzany z czynnoÊcià prawnà, której dokona∏. B) Maciek nie mo˝e uniewa˝niç umowy na podstawie tego artyku∏u, poniewa˝ nie daje on mo˝liwoÊç uniewa˝nienia umowy podpisanej pod wp∏ywem alkoholu. C) Maciek mo˝e uniewa˝niç umow´ na podstawie tego artyku∏u, gdy˝ zosta∏a ona podpisana pod wp∏ywem alkoholu i w zwiàzku z tym jest niewa˝na. Zadanie 2. (1 pkt) PodkreÊl organizacj´, której cz∏onkiem Polska nigdy nie by∏a. A) Uk∏ad Warszawski B) CEFTA C) NAFTA D) RWPG Zadanie 3. (1 pkt) Uporzàdkuj chronologicznie traktaty zwiàzane z Unià Europejskà. A) traktat paryski B) traktaty rzymskie C) traktat amsterdamski D) traktat z Maastricht Odp.: 1. ...... 2. ...... 3. ...... 4. ...... w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Zadanie 4. (1 pkt) Uzupe∏nij schemat hierarchii aktów prawnych w Polsce. Konstytucja Rozporządzenia dyrektywy i decyzje UE Rozporządzenia z mocą ustawy Rozporządzenia Akty prawa miejscowego Zadanie 5. (1 pkt) PodkreÊl w∏aÊciwà odpowiedê. Wizja w∏asnej osoby jako jednostki odr´bnej i niepowtarzalnej to: A) to˝samoÊç B) mentalnoÊç C) osobowoÊç D) konformizm w w w. o p e r o n . p l 3 4 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Zadanie 6. (1 pkt) Podane ni˝ej zdania zakwalifikuj jako prawdziwe bàdê fa∏szywe. Wpisz obok nich w tabeli liter´ P (prawda) lub F (fa∏sz). a) Pierwszym prezydentem III RP wybranym w powszechnych wyborach by∏ Wojciech Jaruzelski. b) Pierwszym niekomunistycznym premierem w Polsce zosta∏ po obradach Okràg∏ego Sto∏u Jan Olszewski. c) Polska wesz∏a do Paktu Pó∏nocnoatlantyckiego za rzàdów premiera Leszka Millera. d) Sukcesem rzàdu Jerzego Buzka by∏o przyj´cie Polski do Unii Europejskiej. e) Jaros∏aw Kaczyƒski zastàpi∏ na stanowisku premiera Kazimierza Marcinkiewicza. Zadanie 7. (1 pkt) WÊród podanych poni˝ej zapisów konstytucyjnych jeden jest niezgodny z aktualnà Konstytucjà RP. PodkreÊl ten zapis, a nast´pnie wpisz pod spodem jego poprawne brzmienie. A) W∏adza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej nale˝y do Narodu. B) Organy w∏adzy publicznej dzia∏ajà na podstawie i w granicach prawa. C) Rzeczpospolita Polska zapewnia wolnoÊç tworzenia i dzia∏ania partii politycznych. D) Rzeczpospolita Polska jest paƒstwem z∏o˝onym. E) Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizacj´ w∏adzy publicznej. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 8. (1 pkt) Wymieƒ dwa czynniki narodowotwórcze zaliczane do koncepcji antropologicznej. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 5 Zadanie 9. (2 pkt) Jednym ze zjawisk wspó∏czesnego Êwiata jest globalizacja. WyjaÊnij jej pozytywne i negatywne skutki dla gospodarki. a) skutki pozytywne: ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... b) skutki negatywne: ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 10. (1 pkt) WyjaÊnij, na czym polega weto ludowe. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 11. (1 pkt) Podaj trzy instytucje, którym przys∏uguje prawo inicjatywy ustawodawczej w Polsce. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l 6 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Zadanie 12. (2 pkt) Do podanych charakterystyk dopisz odpowiednie poj´cia je okreÊlajàce. Charakterystyka Poj´cie Doktryna i system polityczny obowiàzujàcy w RPA w latach 1948–1991, polegajàcy na segregacji ludzi ze wzgl´du na ras´ i umo˝liwiajàcy sprawowanie w∏adzy tylko przez bia∏ych nad murzyƒskà wi´kszoÊcià. Postawa wrogoÊci i niech´ci wobec ludnoÊci pochodzenia ˝ydowskiego. Postawa wyra˝ajàca si´ niech´cià i wrogoÊcià wobec cudzoziemców i cudzoziemszczyzny, wywo∏ana strachem przed tym, co obce. Postawa zak∏adajàca równouprawnienie i wspó∏prac´ wszystkich narodów, bez podzia∏u na lepszych i gorszych. Dà˝enie do przezwyci´˝enμia odr´bnoÊci mi´dzy narodami i paƒstwami dla osiàgni´cia wspólnych celów, z których najwa˝niejszy jest ∏ad na Êwiecie. Zadanie 13. (2 pkt) Podaj imiona i nazwiska polityków przedstawionych na zdj´ciu oraz nazwy partii, do której nale˝à. w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 7 W kolejnoÊci od lewej: ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 14. (2 pkt) Spo∏eczeƒstwo obywatelskie – cecha paƒstwa demokratycznego w paƒstwach totalitarnych i autorytarnych nie ma warunków do istnienia. Dlatego te˝ w takich paƒstwach dochodzi cz´sto do samoorganizacji spo∏eczeƒstwa obywatelskiego i wystàpieƒ przeciwko re˝imowi. Na mapie zaznaczono dwa kraje, w których dosz∏o do takich wystàpieƒ. Jedno zakoƒczy∏o si´ obaleniem autorytaryzmu, a drugie kl´skà. Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc w odpowiednie miejsce nazw´ paƒstwa, popularnà nazw´ wystàpienia lub jego rok oraz skutek. 2 1 w w w. o p e r o n . p l 8 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Paƒstwo Popularna nazwa lub rok wystàpienia Skutek 1. 2. Zadanie 15. (2 pkt) Zamieszczony poni˝ej wykres dotyczy struktury spo∏eczeƒstwa polskiego wed∏ug wykszta∏cenia. Wykorzystujàc zamieszone w nim dane, wykonaj poni˝sze polecenia. podstawowe nieukoƒczone, bez wykszta∏cenia, nieustalone wy˝sze 5% podstawowe 10% 28% 33% policealne i Êrednie 24% zasadnicze zawodowe 15.1. (1 pkt) Na podstawie wykresu odpowiedz, jaka cz´Êç spo∏eczeƒstwa polskiego nie posiada wykszta∏cenia Êredniego albo si´ do niego nie przyznaje. ...................................................................................................................................................... 15.2. (1 pkt) Na podstawie wykresu wyjaÊnij, jaki jest poziom wykszta∏cenia Polaków. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l 9 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Cz´Êç II Analiza êróde∏ Zadanie 16. (2 pkt) Na podstawie przedstawionych danych wykonaj poni˝sze polecenia. Odsetek ludzi na Êwiecie nieumiejàcych pisaç i czytaç 60 60 30 30 150 0 120 90 60 30 0 30 60 90 120 150 0 30 30 60 60 powy˝ej 30% 0 2000 km 5–30% poni˝ej 5% 16.1. (1 pkt) Podaj kontynent, na którym wyst´puje najwi´kszy odsetek analfabetów. ...................................................................................................................................................... 16.2. (1 pkt) Jednym z krajów kandydujàcych do Unii Europejskiej jest paƒstwo po∏o˝one cz´Êciowo w Europie, a cz´Êciowo w Azji. Bioràc pod uwag´ najbardziej optymistyczne dane, podaj, jaka czeÊç tego spo∏eczeƒstwa nie potrafi pisaç i czytaç. ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l 10 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Zadanie 17. (2 pkt) Przeczytaj artyku∏y Protoko∏u z Kioto i wykonaj poni˝sze polecenia. Protokó∏ z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporzàdzony w Kioto dnia 11 grudnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 17 paêdziernika 2005 r.) Art. 20 1. Ka˝da Strona mo˝e zaproponowaç poprawki do niniejszego protoko∏u. 2. Poprawki do niniejszego protoko∏u sà przyjmowane na sesjach zwyczajnych Konferencji Stron s∏u˝àcej jako spotkanie Stron niniejszego protoko∏u. Tekst proponowanej poprawki do niniejszego protoko∏u jest podawany Stronom do wiadomoÊci przez sekretariat co najmniej na szeÊç miesi´cy przed spotkaniem, na którym zostanie zaproponowane jej przyj´cie. Sekretariat przekazuje tekst proponowanych poprawek równie˝ Stronom i sygnatariuszom Konwencji oraz depozytariuszowi do wiadomoÊci. 3. Strony podejmujà wysi∏ki w celu osiàgni´cia porozumienia w sprawie ka˝dej proponowanej poprawki do niniejszego protoko∏u w drodze konsensusu. Je˝eli wszystkie wysi∏ki w celu osiàgni´cia konsensusu zostanà wyczerpane, a porozumienie nie zostanie osiàgni´te, poprawka jest przyjmowana w g∏osowaniu wi´kszoÊcià trzech czwartych Stron obecnych na spotkaniu i g∏osujàcych. Przyj´ta poprawka jest podawana przez sekretariat do wiadomoÊci depozytariuszowi, który rozsy∏a jà wszystkim Stronom do zatwierdzenia. Art. 22 1. Ka˝da ze Stron dysponuje jednym g∏osem, z wyjàtkiem przewidzianym w poni˝szym ust. 2. 2. Regionalne organizacje integracji gospodarczej w sprawach podlegajàcych ich kompetencji rozporzàdzajà prawem do g∏osowania liczbà g∏osów równà liczbie paƒstw cz∏onkowskich b´dàcych Stronami niniejszego protoko∏u. Organizacja taka nie b´dzie wykorzystywaç swego prawa do g∏osowania, jeÊli którekolwiek z jej paƒstw cz∏onkowskich je wykorzysta, i odwrotnie. [...] Art. 24 [...] 2. Ka˝da regionalna organizacja integracji gospodarczej, która staje si´ Stronà niniejszego protoko∏u, a której ˝adne z paƒstw cz∏onkowskich nie jest Stronà, jest zwiàzana wszystkimi zobowiàzaniami okreÊlonymi w niniejszym protokole. W przypadku takich organizaw w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 11 cji, których jedno lub wi´cej paƒstw cz∏onkowskich jest Stronà niniejszego protoko∏u, organizacja i jej paƒstwa cz∏onkowskie decydujà o podziale obowiàzków zwiàzanych z wype∏nianiem zobowiàzaƒ niniejszego protoko∏u. W takich przypadkach organizacja i jej paƒstwa cz∏onkowskie nie sà upowa˝nione do równoczesnego korzystania z praw niniejszego protoko∏u. 3. W dokumentach ratyfikacji, zatwierdzenia, przyj´cia lub przystàpienia regionalne organizacje integracji gospodarczej deklarujà zakres swych kompetencji odnoÊnie do spraw, których dotyczy niniejszy protokó∏. Organizacje takie informujà równie˝ depozytariusza, który z kolei powiadamia Strony o ka˝dej istotnej zmianie zakresu ich kompetencji. 17.1. (1 pkt) Podaj, jakà liczbà g∏osów, w przypadku g∏osowania nad poprawkami do Protoko∏u z Kioto, dysponowa∏aby Unia Europejska, je˝eli ˝adne z jej cz∏onków nie by∏oby stronà tego protoko∏u. Uzasadnij podanà przez siebie liczb´. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 17.2. (1 pkt) WyjaÊnij, w jakiej sytuacji Polska, b´dàca stronà Protoko∏u z Kioto, podczas g∏osowania poprawek do niego, nie b´dzie mog∏a wykorzystaç swojego prawa do g∏osowania. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l 12 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Zadanie 18. (3 pkt) Odwo∏ujàc si´ do czterech wybranych punktów deklaracji podpisanej 4 wrzeÊnia 2002 roku w Johannesburgu podczas „Szczytu Ziemi”, wymieƒ dzia∏ania, które nale˝y podjàç, aby osiàgnàç zrównowa˝ony rozwój. Deklaracja z Johannesburga w sprawie zrównowa˝onego rozwoju Nasze zobowiàzanie do realizacji zrównowa˝onego rozwoju 17. Uznajàc znaczenie rozwoju ludzkiej solidarnoÊci, usilnie zach´camy do promowania dialogu i wspó∏pracy mi´dzy cywilizacjami i narodami Êwiata, niezale˝nie od rasy, u∏omnoÊci, religii, j´zyka, kultury i tradycji. 18. Witamy z zadowoleniem fakt, i˝ na Szczycie w Johannesburgu skupiono si´ na niepodzielnoÊci godnoÊci cz∏owieka, uwzgl´dniajàc ten problem poprzez podejmowanie decyzji ustanawiajàcych poziomy docelowe, harmonogramy i partnerstwa majàce na celu szybkà popraw´ dost´pu do podstawowych potrzeb, takich jak czysta woda, urzàdzenia sanitarne, dostateczne schronienie, energia, ochrona zdrowia, bezpieczeƒstwo ˝ywnoÊci i ochrona ró˝norodnoÊci biologicznej. JednoczeÊnie b´dziemy wspólnie dzia∏aç, pomagajàc sobie nawzajem w zapewnieniu dost´pu do Êrodków finansowych, korzyÊci z otwarcia rynków, rozwoju potencja∏u wykonawczego, zastosowaniu nowoczesnej technologii do zapewnienia rozwoju, oraz dok∏adajàc staraƒ, aby niedorozwój zniknà∏ na zawsze dzi´ki transferowi technologii, rozwojowi zasobów ludzkich, edukacji i szkoleniom. 19. Potwierdzamy nasze zobowiàzanie do skupienia si´ szczególnie na zas∏ugujàcej na priorytetowe traktowanie walce z ogólnoÊwiatowymi czynnikami stanowiàcymi powa˝ne zagro˝enie dla zrównowa˝onego rozwoju naszych narodów. Do czynników tych nale˝à: chroniczny g∏ód; niedo˝ywienie; okupacja przez obce si∏y; konflikty zbrojne; problemy zwiàzane z narkotykami; zorganizowana przest´pczoÊç; korupcja; kl´ski ˝ywio∏owe; nielegalny handel bronià; przemyt osób; terroryzm; nietolerancja i nawo∏ywanie do nienawiÊci rasowej, etnicznej, religijnej i innego rodzaju; ksenofobia; choroby zakaêne i chroniczne, zw∏aszcza HIV/AIDS, malaria i gruêlica. 20. Zobowiàzujemy si´ uwzgl´dniç prawa i emancypacj´ kobiet oraz równoÊç p∏ci we wszystkich dzia∏aniach mieszczàcych si´ w zakresie Agendy 21, Milenijnych Celów Rozwoju i Planu Implementacyjnego z Johannesburga. 21. Uznajemy, ˝e w rzeczywistoÊci spo∏eczeƒstwo globalne posiada instrumenty i Êrodki, dzi´ki którym mo˝e stawiç czo∏o stojàcym przed ca∏à ludzkoÊcià wyzwaniom zwiàzanym z wykorzenieniem ubóstwa i zrównowa˝onym rozwojem. Wspólnie podejmiemy dodatkowe kroki zapewniajàce wykorzystanie tych dost´pnych Êrodków z korzyÊcià dla ludzkoÊci. 22. W tym zakresie usilnie zach´camy kraje rozwini´te, które dotychczas tego nie uczyni∏y, aby – przyczyniajàc si´ do osiàgni´cia naszych celów i zamierzeƒ rozwojowych – uczyni∏y konkretne wysi∏ki zmierzajàce do udzielenia uzgodnionych na szczeblu mi´dzynarodowym poziomów Oficjalnej Pomocy Rozwojowej. [...] w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 13 26. Uznajemy, i˝ zrównowa˝ony rozwój wymaga d∏ugofalowej perspektywy i szerokiego udzia∏u spo∏ecznego w formu∏owaniu polityki, podejmowaniu decyzji i ich wdra˝aniu na wszystkich szczeblach. Jako partnerzy spo∏eczni b´dziemy w dalszym ciàgu dzia∏aç na rzecz stabilnego partnerstwa ze wszystkimi g∏ównymi grupami, szanujàc niezale˝ne, wa˝ne role, jakie wszystkie one odgrywajà. [...] 28. Uzgadniamy równie˝, ˝e udzielimy pomocy umo˝liwiajàcej wzrost miejsc pracy przynoszàcych dochody, uwzgl´dniajàc postanowienia przyj´tej przez Mi´dzynarodowà Organizacj´ Pracy (MOP) Deklaracji Podstawowych Zasad i Praw w Miejscu Pracy. 29. Zgadzamy si´, ˝e korporacje sektora prywatnego muszà egzekwowaç odpowiedzialne post´powanie firm. Powinny to czyniç w ramach przejrzystego i stabilnego systemu regulacyjnego. 30. Zobowiàzujemy si´ wzmocniç i usprawniç zarzàdzanie na wszystkich szczeblach, aby zapewniç skuteczne wdra˝anie Agendy 21, Milenijnych Celów Rozwojowych i Planu Dzia∏aƒ z Johannesburga. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 19. (1 pkt) Na podstawie fragmentu komunikatu z badaƒ statystycznych z wrzeÊnia 2005 roku „Poczucie zagro˝enia terroryzmem oraz akceptowane dzia∏ania zwi´kszajàce bezpieczeƒstwo obywateli”, przeprowadzonych przez CBOS, wyjaÊnij zwiàzek mi´dzy wiarà obywateli w skutecznoÊç dzia∏aƒ mi´dzynarodowej koalicji w zwalczaniu terroryzmu a obawami przed atakami terrorystycznymi. w w w. o p e r o n . p l 14 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Wskazania respondentów wed∏ug terminów badaƒ Czy, Pana(i) zdaniem, mi´dzynarodowa koalicja b´dzie w stanie zlikwidowaç terroryzm na Êwiecie czy te˝ nie? X 2001 XII 2001 I 2002 VI 2003* XII 2003 IV 2004 VIII 2005 w procentach Zdecydowanie tak 6 7 7 6 3 3 2 Raczej tak 29 30 26 17 12 17 17 35 37 33 23 15 20 19 Raczej nie 38 38 38 42 42 45 40 Zdecydowanie nie 11 11 16 24 29 21 26 49 49 54 66 71 66 66 16 14 13 11 14 14 14 TAK NIE Trudno powiedzieç * W tym badaniu pytanie brzmia∏o: „Po zamachach z 11 wrzeÊnia 2001 roku Stany Zjednoczone wypowiedzia∏y wojn´ terrorystom. Czy, Pana(i) zdaniem, Amerykanie wraz z sojusznikami b´dà w stanie zlikwidowaç terroryzm na Êwiecie czy te˝ nie?” Wskazania respondentów wed∏ug terminów badaƒ Czy osobiÊcie obawia si´ Pan(i) ataków terrorystycznych czy te˝ nie? XI 2001 XII 2001 VI 2002 XII 2003* III 2004 IV 2004 VIII 2005 w procentach Tak, bardzo si´ obawiam 12 11 11 15 29 22 18 Tak, raczej si´ obawiam 27 28 27 37 35 39 38 39 39 38 52 64 61 56 Nie, raczej si´ nie obawiam 38 36 37 30 24 27 29 Nie, w ogóle si´ nie obawiam 22 21 20 10 10 11 13 60 57 57 40 34 38 42 2 4 5 8 2 1 2 OBAWIAM SI¢ NIE OBAWIAM SI¢ Trudno powiedzieç * W grudniu 2003 pytanie brzmia∏o: „Czy obawia si´ Pan(i), ˝e w wyniku ataku terrorystycznego mo˝e ucierpieç Pana(i) najbli˝sza rodzina?” w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 15 ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 20. (2 pkt) Przeczytaj fragment wypowiedzi Kofi Annana i udziel odpowiedzi na poni˝sze pytania. Wypowiedê Kofi Annana wyg∏oszona w trakcie inauguracji Apelu o Pomoc Humanitarnà 2006 w siedzibie g∏ównej ONZ, 30 listopada 2005 r. Zwracam si´ dziÊ do Paƒstwa w imieniu 31 milionów ofiar kl´sk ˝ywio∏owych w 26 krajach na ca∏ym Êwiecie. Ludzie ci potrzebujà natychmiastowej pomocy. Chcia∏bym, by zosta∏a ona udzielona. Apel nawo∏uje do przekazania kwoty 4,7 miliardów dolarów dla tych, którym bezwzgl´dnie potrzebna jest pomoc humanitarna. Dla ludzi, którzy prze˝yli konflikty zbrojne, kl´ski ˝ywio∏owe, a bywa, ˝e obydwa te kataklizmy. Mam na myÊli kobiety i dzieci, których ˝yciu zagra˝ajà konflikty zbrojne w Darfurze i Republice Ârodkowoafrykaƒskiej. Mieszkaƒców wiosek, którzy utracili dach nad g∏owà w wyniku powodzi i huraganów w Gwatemali. LudnoÊç cywilnà wysiedlonà w wyniku niestabilnej sytuacji w Ugandzie, Demokratycznej Republice Konga i Burundii. Rodziny, którym brakuje ˝ywnoÊci w Nigerii, Mali i Burkina Faso. Wszyscy ci ludzie ˝yjà w niewyobra˝alnie trudnych warunkach, cz´sto bez dost´pu do opieki zdrowotnej, czystej wody, ˝ywnoÊci; pozbawieni sà ochrony oraz podstawowych rzeczy niezb´dnych do prze˝ycia. [...] Mijajàcy rok by∏ tragiczny w skutkach dla ofiar kl´sk ˝ywio∏owych. JednoczeÊnie rok ten uwidoczni∏ olbrzymià ch´ç dawania pomocy. Kraje udzielajàce pomocy – i ich obywatele – szczodrze zareagowa∏y na kl´sk´ tsunami w rejonie Oceanu Indyjskiego i huragany na kontynentach amerykaƒskich. Dzisiejszy Apel o Pomoc Humanitarnà to szansa, której nie wolno zmarnowaç. Szansa na okazanie pomocy ludziom, których los cz´sto nie przyciàga uwagi Êwiata, co nie oznacza, ˝e ich cierpienie jest mniejsze. W Êwiecie obfitoÊci nieustanne tragedie tych ludzi odciskajà pi´tno na naszych sumieniach. Wielu z poszkodowanych uwa˝a, ˝e Êwiat o nich zapomnia∏. Niewàtpliwie, ci ludzie padli ofiarà nie tylko tragicznych wydarzeƒ, lecz równie˝ Êwiata, który reaguje na cierpienie wtedy, gdy trafia ono do naszych mieszkaƒ przez ekran telewizora lub gdy wyst´puje w rejonach o znaczeniu strategicznym. Dopiero wówczas si´gamy do naszej kieszeni. Ale przecie˝ staç nas na wi´cej. Dzisiaj powiedzmy tym ludziom, ˝e chocia˝ cz´sto pozostajà niewidoczni, na pewno nie zapomnieliÊmy o nich. Przeka˝my im przes∏anie nadziei. w w w. o p e r o n . p l 16 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony Ich niedola, bez wzgl´du na rejon Êwiata, stanowi zagro˝enie dla ca∏ej ludzkoÊci. Nigdy nie uda nam si´ ca∏kowicie wyeliminowaç cierpienia, jest ono cechà cz∏owieczeƒstwa. Jednak nic nie usprawiedliwia zaniechania stosowania wszelkich dost´pnych nam Êrodków, aby cierpienie to ograniczyç. [...] Ârodki przekazywane zbyt póêno i w niepe∏nej kwocie niepotrzebnie przed∏u˝ajà cierpienia, tak jak to wczeÊniej ujà∏ mówca z Norwegii. Kosztem tej opiesza∏oÊci jest ˝ycie ludzkie. Przy brakach w finansowaniu, organizacje humanitarne nie sà w stanie udzieliç ofiarom pomocy potrzebnej do rozpocz´cia nowego ˝ycia. Apele nieodpowiednio finansowane uzale˝niajà od pomocy, która si∏à rzeczy ma charakter doraêny. Tylko pomoc w szerszym zakresie pozwala na budowanie lepszego ˝ycia. W∏aÊnie dlatego Organizacja Narodów Zjednoczonych zaproponowa∏a powo∏anie Globalnego Funduszu Pomocy Kryzysowej (Global Emergency Fund), wspierajàcego dzia∏ania humanitarne w sytuacjach kryzysowych. W po∏àczeniu z dzisiejszym Apelem Fundusz ten pozwoli nam zdzia∏aç wi´cej i szybciej. Poparcie tych inicjatyw ocali wiele istnieƒ ludzkich. Pozwoli uniknàç kolejnych próÊb o dalsze, wi´ksze Êrodki i w ten sposób zaoszcz´dzi fundusze. To si´ op∏aca. Takie podejÊcie jest moralnie s∏uszne. 20.1. (1 pkt) WyjaÊnij, dlaczego Kofi Annan uwa˝a, ˝e ludzie, dla których apeluje o pomoc, „padli ofiarà Êwiata”. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 20.2. (1 pkt) WyjaÊnij, z jakich powodów ONZ zaproponowa∏o powo∏anie Globalnego Funduszu Pomocy Kryzysowej. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 17 Cz´Êç III Zadanie rozszerzonej wypowiedzi Zadanie 21. (20 pkt) Temat nr 1. Wykorzystujàc teksty êród∏owe i wiedz´ pozaêród∏owà, wyjaÊnij, jakie zagro˝enia dla ludzkoÊci niosà problemy wspó∏czesnego Êwiata i jakie dzia∏ania nale˝y podejmowaç w celu ich przezwyci´˝ania. Swojà wypowiedê oprzyj na czterech zagro˝eniach. (W pracy odwo∏aj si´ do co najmniej dwóch zagro˝eƒ opisanych w tekstach êród∏owych). Temat nr 2. Zwalczaniem problemów wspó∏czesnego Êwiata zajmujà si´ zarówno organizacje mi´dzyrzàdowe, jak i pozarzàdowe. Wykorzystujàc teksty êród∏owe i w∏asnà wiedz´, przedstaw ich dzia∏alnoÊç. W pracy opisz dwie organizacje mi´dzyrzàdowe i dwie organizacje pozarzàdowe. Odwo∏aj si´ do co najmniej dwóch zagro˝eƒ wymienionych w tekstach êród∏owych. Wybieram temat nr ........ ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l 18 Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony 19 ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... w w w. o p e r o n . p l
