geografia

Kryteria oceniania uzupełniającego liceum dla dorosłych z geografii
w roku szkolnym 2011/2012
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:
1. Nie opanował wiedzy i umiejętności w zakresie treści przewidzianych w
programie.
1. Nie potrafi posługiwać i wskazać elementy zawarte na mapie, a także
odpowiedzieć na pytania posługując się jej treścią.
2. Nie podejmuje próby odpowiedzi na pytania w odpowiedziach ustnych i
pisemnych.
3. Nie przejawia podstawy proekologicznej.
Na ocenę dopuszczającą uczeń powinien:
1. Rozumieć polecenia nauczyciela.
1. Zapamiętać wiadomości konieczne do elementarnej orientacji w tekście
2.
3.
4.
5.
danego działu tematycznego i je odtwarzać.
Poprawnie rozpoznawać, nazywać i klasyfikować poznane pojęcia, zjawiska,
procesy, mapy itp.
Wykonywać samodzielnie proste ćwiczenia i polecenia z mapą.
Posiada wiadomości i umiejętności z wymaganego minimum programowego.
Przejawia podstawę i podstawową wiedzę dotyczącą ochrony środowiska
naturalnego.
Na ocenę dostateczną uczeń powinien:
1. Rozumieć polecenia o średnim stopniu trudności, wymagające wykorzystania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
wiedzy i umiejętności przewidzianych przez program.
Zapamiętać podstawowe wiadomości dla danego działu tematycznego i
samodzielnie je prezentować.
Rozumie omawiane zagadnienia.
Dokonać selekcji i porównania poznanych zjawisk.
samodzielnie i poprawnie wykonywać proste ćwiczenia i zadania.
Umieć wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce.
Przejawia podstawy proekologicznej i wykorzystać zdobytą wiedzę na temat
ochrony środowiska w praktyce.
Na ocenę dobrą uczeń powinien:
1. Rozumieć polecenia i instrukcje.
1. Znać omawianą problematykę na poziomie rozszerzonym oraz spróbować
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
logiczny i spójny ją prezentować.
Rozumieć omawiane treści i umieć je wyjaśnić.
Uogólniać i formułować wnioski.
Znać stanowisko w kwestiach spornych i bronić swoich poglądów.
Poprawnie i sprawnie wykonywać ćwiczenia i inne zadania.
Umieć poprawnie wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce.
Posługiwać się terminologią specjalistyczną z przedmiotu.
Posługiwać się terminologią ekologiczną.
Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien:
1. Mieć bogate wiadomości na poziomie treści dopełniających.
1. Wykazywać zainteresowanie przedmiotem oraz literaturą popularnonaukową
2.
3.
4.
5.
dotycząca omawianych treści.
umieć samodzielnie poszukiwać i selekcjonować informacje.
Posiadać umiejętności zastosowania zdobytej wiedzy w nowych sytuacjach
poznawczych, umieć odnajdować związki przyczynowo – skutkowe oraz
dokonywać syntezy i analizy materiału rzeczowego.
Właściwie interpretować nowe sytuacje i zjawiska, w sposób twórczy
rozwiązywać problemy.
Umieć dokonywać oceny otaczającej rzeczywistości społecznej, przyrodniczej,
ekonomiczno – politycznej i ekologicznej.
Na ocenę celującą uczeń powinien:
1. Wykazywać
szczegółowe zainteresowania i wiedzę przedmiotem oraz
literaturą popularnonaukową, problematyką przyrodniczą, społeczną,
ekonomiczno – politycznej oraz problemami świata współczesnego; posiadać
zasób wiedzy i umiejętności znacznie wykraczające poza standardy określone
programem nauczania.
1. Samodzielnie rozwiązywać postawione przed nim zadania, jasno i precyzyjnie
formułować swoje myśli; posługiwać się dojrzałym językiem.
2. Posiadać umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w nowych sytuacja
poznawczych, umieć odnajdować związki przyczynowo – skutkowe oraz
dokonywać syntezy i analizy materiału rzeczowego.
3. Odnaleźć się w sytuacja trudnych albo problemowych, dokonać świadomych i
uargumentowanych wyborów (w tym etycznych).
Realizowany dział programu
Ludność i procesy Wymagania
osadnicze.
wyjściowe
(dopuszczający)
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Ludność i
osadnicze.
procesy Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Realizowany dział programu
Uczeń:
- określa przedmiot badań geografii i jej specyfikę;
- dostrzega i omawia związki między różnymi dziedzinami wiedzy i
specjalizacjami;
- przedstawia w formie schematu podział nauk geografii społeczno –
ekonomicznej.;
- porządkuje informacje i wiedzę;
- porównuje tempo zmian liczby ludności świata jako całości i
poszczególnych jego regionów;
- formułuje wnioski dotyczące zmian liczby ludności;
- dostrzega problemy ekonomiczne, społeczne i ekologiczne wynikającymi z
gwałtownym wzrostem liczby ludności świata;
- wykazuje współzależności między czynnikami przyrodniczymi,
społecznymi i ekonomicznymi a gęstością zaludnienia;
- dostrzega związek między rozwojem społeczno – gospodarczym a
zróżnicowaniem przyrostu naturalnego;
- wyjaśnia przyczyny zróżnicowania wartości przyrostu rzeczywistego w
różnych regionach Polski;
- interpretuje zmiany wskaźników demograficznych różnych regionów świata;
- wyjaśnia wpływ wydarzeń politycznych, gospodarczych, technologicznych
na zmiany wskaźników demograficznych;
- porównuje strukturę wiekową ludności Polski, państw UE oraz innych
państw świata;
- wyjaśnia przyczyny i podaje skutki eksplozji demograficznej ludności
świata;
- wymienia problemy ekonomiczne i społeczne będące rezultatem starzenia
się społeczeństwa polskiego oraz społeczeństw krajów europejskich;
- ocenia różne aspekty polityki demograficznej prowadzonej przez różne kraje
świata;
- proponuje działania prowadzące do rozwiązania problemów wynikających z
gwałtownego wzrost liczby ludności w regionach świata;
- proponuje działania prowadzące do rozwiązania problemów wynikających z
procesu starzenia społeczeństwa na przykładzie krajów europejskich;
- określa fazy rozwoju demograficznego społeczeństw z analizy piramid
wieku, wykresów, struktury wiekowej ludności i innych danych
statystycznych;
- przedstawia podział ruchów ludności na świecie;
- określa kierunki ruchów migracyjnych ludności;
- omawia przyczyny i skutki ruchów migracyjnych ludności;
- oblicza przyrost rzeczywisty i formułuje wnioski;
- przedstawia konsekwencje napływu nielegalnych imigrantów, posługuje się
terminem uchodźca;
- opisuje rolę migracji międzynarodowych w zmianach liczby ludności
kontynentów i państw;
- przedstawia rozmieszczenie i liczebność polonii zagranicznej;
- podaje przykłady państw jednolitych i zróżnicowanych pod względem rasy,
narodowości, języka, wyzwania;
- omawia mniejszości narodowe Polski;
- dostrzega i formuje problemy wynikające ze zróżnicowania
narodowościowego, religijnego i kulturowego ludności;
Proponuje rozwiązani mające na celu zgładzenie danego konfliktu na tle
rasowym, religijnym lub narodowościowym;
- prezentuje informacje dotyczące bogactwa kulturowego różnych regionów
Polski i Europy;
- formuje wnioski na tle zagrożeń, które dotyczą małych społeczności o
odrębnej kulturze;
- określa czynniki lokalizacji osiedli wiejskich w Polsce i na świecie;
- wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i społeczno – ekonomicznych na
lokalizację osiedli wiejskich;
- charakteryzuje typy wsi;
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
Wymagania
wykraczające
(celujący)
Gospodarcza
Wymagania
działalność człowieka, wyjściowe
współczesne tendencje (dopuszczający)
gospodarki światowej.
Gospodarcza
Wymagania
działalność człowieka, wyjściowe
współczesne tendencje (dopuszczający)
gospodarki światowej.
- określa czynniki lokalizacji miast w Polsce i na świecie na przełomie
dziejów;
- określa czynniki lokalizacji swojej miejscowości;
- wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i społeczno – ekonomicznych na
lokalizację wybranych miast w Polsce i Europie;
- porównanie obszarów o gęstej i rozproszonej zabudowie;
- określa funkcje miast;
Rysuje układ przestrzenno – funkcjonalny swojej miejscowości;
- opisuje centralną dziedzinę handlowo – usługową, sferę przemysłową lub
mieszkalną wybranej miejscowości;
- wyznacza kierunki dalszego rozwoju swojej miejscowości;
- porównuje państwa, kontynenty, regiony pod względem przyrostu liczby
ludności;
- ustala czynniki warunkujące gęstość zaludnienia wybranego obszaru;
- rysuje prosty model opisujący współ zależności pomiędzy przyrostem
naturalnym a rzeczywistym;
- wyjaśnia zmiany zachodzące w fazach rozwoju demograficznego;
- porównuje i wyjaśnia przyczyny zróżnicowania wskaźników
demograficznych Polski i wybranych państw świata;
- na podstawie analizy piramidy płci i wieku danego państwa przewiduje
występowanie problemów społeczno – gospodarczych i ekonomicznych;
- proponuje zmiany liczby ludności w różnych regionach świata;
- omawia skutki migracji na przyrost rzeczywisty;
- omawia największe ruchy migracyjne w Polsce i na świecie po II wojnie
światowej;
- omawia konflikty o podłożu rasowym, religijnym i narodowościowym
wybranych regionów świata;
- wskazuje elementy gwary i dialektu w słownictwie ludności różnych
regionów;
- dostrzega potrzebę kształtowania postaw tolerancji wobec innych religii,
kultur narodów;
- formułuje wnioski dotyczące wkładu różnych społeczeństw w dziedzictwo
kulturowe świata;
- porównuje osiedla wiejskie wybranych krajów słabo i wysoko rozwiniętych
gospodarczo;
- wyjaśnia przyczyny koncentracji lub rozproszenia sieci osadniczej w
wybranych regionach Polski i świata;
- porównuje sieci osadnicze krajów słabo i wysoko rozwiniętych gospodarczo;
- hierarchizuje czynniki lokalizacji swojej miejscowości na podstawie
zgromadzonych przez siebie informacji;
- wyjaśnia współ zależność pomiędzy wielkością jednostki osadniczej a
rodzajem i liczbą pełnionych przez nią funkcji;
- porównuje układ przestrzenno – funkcjonalny wybranego przez siebie miasta
do różnych modeli miast;
- wyjaśnia przyczyny koncentracji lub rozproszenia sieci osadniczej w
wybranych regionach Polski i świata;
- formułuje problemy związane z różnymi formami zagospodarowania obszaru
zurbanizowanego;
- proponuje rozwiązania mające na celu rozwiązanie problemów
związanych z dalszym rozwojem wybranej jednostki osadniczej;
- omawia czynniki rozwoju rolnictwa w wybranych regionach świata;
- wyjaśnia współzależności zachodzące pomiędzy koncentracją ludności,
typem gospodarki rolnej a jakością środowiska przyrodniczego;
- przedstawia cechy rolnictwa naturalnego i towarowego;
- dostrzega problemy ekologiczne wiążące się z istnieniem rozwoju rolnictwa;
- przedstawia znaczenie rolnictwa ekologicznego;
- przedstawia zróżnicowanie rolnictwa państw wysoko i słabo rozwiniętych
gospodarczo;
- wymienia główne założenia polityki rolnej Unii Europejskiej;
- formułuje wnioski dotyczące wpływu integracji Polski z Unią Europejską na
gospodarkę rolną kraju;
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Gospodarcza
działalność
człowieka,
współczesne
tendencje
gospodarki
światowej.
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
- wymienia regiony głównych upraw roślinnych świata i Polski;
- przedstawia produkcję zwierzęcą;
- wymienia możliwości gospodarczego wykorzystania mórz;
- mienia głównych producentów żywności;
- wymienia regiony świata charakteryzujące się niedoborami i nadwyżkami
produkcji rolnej;
- wyjaśnia przyczyny i podaje skutki występowania klęsk głodu w wybranych
regionach świata;
- opisuje inicjatywy podejmowane przez społeczność międzynarodową w celu
pomocy ludziom dotkniętym klęską głodu;
- wymienia główne założenia „Zielonej Rewolucji”;
- opisuje pozytywne i negatywne skutki wprowadzenia „Zielonej Rewolucji”
w wybranych regionach świata;
- określa rolę FAO w zwalczaniu głodu na świecie;
- przedstawia formy występowania zasobów naturalnych;
- wyjaśnia wpływ postępu technologicznego na wykorzystanie zasobów
naturalnych;
- wymienia główne czynniki lokalizacji przemysłu;
- przedstawia zagadnienia wpływu różnych czynników przyrodniczych i
pozaprzyrodniczych na lokalizację przemysłu;
- ocenia lokalizację wybranych zakładów przemysłowych Polski;
- wymienia główne czynniki lokalizacji przemysłu;
- przedstawia zagadnienia wpływu różnych czynników przyrodniczych i
pozaprzyrodniczych na lokalizację przemysłu;
- ocenia lokalizację wybranych zakładów przemysłowych Polski;
- omawia warunki powstania podstawowych surowców metalurgicznych,
chemicznych itp.;
- wykazuje się znajomością sposobami pozyskiwania wyrobów hutniczych,
elektromaszynowych, chemicznych;
- porównuje strukturę producenci i konsumenci wyrobów stalowych, miedzi,
cynku aluminium, środków transportu, itp. krajów o różnym stopniu rozwoju
gospodarczego;
- ocenia lokalizację wybranych zakładów przemysłowych Polski;
- opisuje zmiany zachodzące w wybranych okręgach przemysłowych Polski i
Europy;
- porównuje strukturę przemysłu w krajach o różnym stopniu rozwoju
społeczno – gospodarczego;
- przedstawia infrastrukturę usług;
- przedstawia rolę usług w gospodarce wybranych państw świata;
- przedstawia zmiany sektora usługowego;
- omawia przyczyny rosnącej roli usług w zatrudnieniu i tworzeniu produktu
krajowego brutto – w Polsce i wybranych krajach świata;
- wymienia rodzaje usług w swoim regionie;
- opisuje trendy w sektorze usług finansowych w Polsce;
- wymienia zalety i ograniczenia różnych rodzajów transportu;
- analizuje współzależności pomiędzy poziomem rozwoju gospodarczego
kraju a produkcją stali, miedzi, cynku aluminium, środków transportu, maszyn
codziennego użycia i wykorzystywanych w przemyśle;
- zna czynniki lokalizacji przemysłu i wysokiej techniki;
- uzasadnia celowość stosowania różnych rodzajów transportu w zależności od
potrzeb;
- omawia problem wpływu postępu technicznego na rozwój transportu;
- charakteryzuje sieć transporterową własnego regionu i Polski;
- porównuje gęstości sieci transportowej wybranych krajów świata;
- uzasadnia konieczność inwestowania w rozwijanie sieci transportowej we
własnym regionie i w Polsce;
- dostrzega wpływ rozwoju transportu na przekształcenia środowiska;
- różnicuje państwa ze względu na ich strukturę towarową handlu
międzynarodowego;
- wymienia i charakteryzuje główne kierunki handlu światowego;
- wymienia przyczyny zmian w polskim handlu zagranicznym po 1989 roku;
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
Gospodarcza
działalność
człowieka,
współczesne
tendencje
gospodarki
światowej.
Wymagania
wykraczające
(celujący)
Rozwój społeczno Wymagania
- przewiduje zmiany w handlu zagranicznym Polski po stworzeniu Unii
Europejskiej;
- wymienia państwa i obszary o największym udziale w obrotach handlowych
świata;
- ocenia wybrane obszary w Polsce i na świecie pod względem ich
przydatności do produkcji rolniczej;
- analizuje współzależności pomiędzy czynnikami przyrodniczymi i
pozaprzyrodniczymi a typem gospodarki rolnej;
- omawia problem przestrzennego zróżnicowania typów rolnictwa na świecie;
- ocenia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na
występowanie klęsk głodu w wybranych regionach świata;
- wymienia czynniki wpływające na intensywność bądź ekstensywność
produkcji rolnej w wybranych regionach Polski i Europy;
- wyjaśnia przyczyny wysokiej lub niskiej towarowości rolnictwa na
przykładzie Polski i wybranych regionów świata;
-opisuje wpływ różnych typów gospodarki rolnej na środowisko przyrodnicze;
- ocenia skutki polityki Unii Europejskiej;
- porównuje gospodarkę rolną Polski i wybranych państw europejskich;
- analizuje tędzy w produkcji żywności w różnych regionach świata;
- wymienia uwarunkowania naturalne i społeczne rozwoju rybołówstwa;
- ocenia skuteczność długo- i krótkotrwałej pomocy żywnościowej regionom
dotkniętym niedoborem żywności;
- proponuje rozwiązania prowadzące do zaspokajania potrzeb żywieniowych
wszystkich mieszańców Ziemi;
- formułuje problemy dotyczące gospodarowania zasobami naturalnymi na
świecie i w Polsce;
- ocenia politykę gospodarowania zasobami naturalnymi prowadzoną przez
różne państwa;
- klasyfikuje przemysł na podstawie różnych kryteriów;
- przedstawia zagadnienia wpływu rewolucji przemysłowej na kształtowanie
się okręgów przemysłowych;
- formułuje wnioski dotyczące trendów w produkcji i konsumpcji energii na
świecie;
- podaje przykłady zależności pomiędzy zapotrzebowaniem na surowce
energetyczne a polityką światową;
- uzasadnia swoje opinie w kwestii rozwoju energetyki jądrowej;
- formułuje wnioski dotyczące trendów w produkcji i konsumpcji stali, miedzi,
cynku aluminium, środków transportu, maszyn codziennego użycia i
wykorzystywanych w przemyśle na świecie;
- uzasadnia swoje opinie w kwestii rozwoju przemysłu metalurgicznego,
elektromaszynowego chemicznego;
- wykazuje współzależności pomiędzy procesami uprzemysłowienia i
procesami urbanizacyjnymi;
- uzasadnia celowość lokalizacji wybranych zakładów przemysłowych w
Polsce i na świecie;- wskazuje zależności między rozwojem usług a poziomem
rozwoju społeczno – gospodarczego państw;
- ocenia znaczenie usług finansowych w procesie globalizacji;
- analizuje perspektywy rozwoju sektora usług w swojej miejscowości;
- wymienia przyczyny zróżnicowania kosztów transportu;
- uzasadnia lokalizację ważnych węzłów komunikacyjnych;
- interpretuje strukturę przewozów osobowych i towarowych w Polsce i
wybranych krajach świata;
- analizuje sieć transportową wybranego obszaru;
- analizuje przyczyny i skutki istnienia dysproporcji w bilansie handlowym
wybranych obszarów na świecie;
- analizuje strukturę i tendencje handlu międzynarodowego;
- formułuje argumenty uzasadniające tworzenie regionalnych ugrupowań
gospodarczych w celu zwiększenia efektywności gospodarowania;
- dostrzega wpływ międzynarodowych organizacji gospodarczych na kierunki i
wielkość obszarów lądowych;
- definicje poziomu rozwoju społeczno – gospodarczego;
– gospodarczy.
wyjściowe
(dopuszczający)
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
Wymagania
wykraczające
(celujący)
Wybrane
Wymagania
zagadnienia z
wyjściowe
gegrafii politycznej (dopuszczający)
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
Wymagania
wykraczające
(celujący)
Globalne i
regionalne
problemy
środowiskowe i
przykłady
międzynarodowej i
regionalnej
współpracy w ich
rozwiązywaniu.
Wymagania
wyjściowe
(dopuszczający)
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
Wymagania
wykraczające
(celujący)
- wymieni mierniki rozwoju społeczno – gospodarczego;
- rozróżnia kraje świta pod względem poziomu rozwoju społeczno –
gospodarczego;
- określa kierunki rozwoju społeczno – gospodarczego Polski i wybranych
krajów świata;
- klasyfikuje kraje świata ze względu na ich poziom rozwoju społeczno –
gospodarczego;
- analizuje modele przedstawiające stadia rozwoju społeczno – gospodarczego;
- definiuje pojęcie rozwoju zrównoważonego;
- podaje działania w sferze społeczno – gospodarczej zgodne z zasadą rozwoju
zrównoważonego;
- stosuje różne mierniki do oceny poziomu rozwoju społeczno –
gospodarczego państw;
- ocenia przydatność modeli rozwoju w opisywaniu procesów społeczno –
gospodarczych zachodzących we współczesnym świecie;
- podaje przykłady rozwiązań społeczno – gospodarczych ilustrujących zasadę
rozwoju zrównoważonego;
- ocenia decyzje społeczno – gospodarcze podejmowane przez władze różnych
szczebli, pod względem zgodności z zasadą rozwoju zrównoważonego;
- analizuje zmiany na politycznej mapie świata od połowy XX wieku;
- wymienia przykłady państw o różnych ustrojach politycznych;
- dostrzega związki między ustrojem politycznym a rozwojem społeczno –
gospodarczym krajów;
- przedstawia przyczyny konfliktów zbrojnych na świecie i ich skutki;
- ocenia skalę terroryzmu;
- definiuje termin geografia ekonomiczna;
- opisuje ilościowe i przestrzenne zróżnicowanie wyników wyborów w
najbliższym okręgu wyborczym, w Polce i w krajach Unii Europejskiej;
- wymienia przykłady podziałów przestrzennych Polski w różnych sferach
życia społeczno – gospodarczego, np. administracja kościelna, lasów
państwowych, sądów itp.;
- podaje przykłady różnych podziałów administracyjnych krajów i określa ich
wpływ na rozwój społeczno – gospodarczy i funkcjonowanie administracji
państwa;
- dostrzega zmiany preferencji wyborczych;
- wymienia przykłady problemów środowiskowych w skali globalnej i
lokalnej;
- wyjaśnia przyczyny występowania globalnych i regionalnych problemów
środowiskowych;
- analizuje wpływ zmian w środowisku przyrodniczym na warunku życia
człowieka;
- proponuje rozwiązania lokalnych problemów środowiskowych;
- podaje nazwy i przykłady działań międzynarodowych organizacji ochrony i
kształtowania środowiska;
- tworzy proste modele opisujące wybrane problemy środowiskowe;
- wyjaśnia zależności pomiędzy globalnymi a regionalnymi zmianami w
śodowisku przyrodniczym;
- ocenia wpływ globalnych zmian środowiska na warunki życia człowieka;
- uzasadnia potrzebę współpracy międzynarodowej w rozwiązywaniu
globalnych i regionalnych problemów środowiskowych;
- analizuje tekst źródłowy i uzasadnia potrzebę współpracy międzynarodowej
w rozwiązywaniu globalnych i regionalnych problemów środowiskowych;
Potencjał naturalny Wymagania
Polski.
wyjściowe
(dopuszczający)
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Potencjał naturalny Wymagania
Polski.
rozszerzone
(dobry)
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
zna geopolityczne poleżenie Polski i jego konsekwencje;
- zna nazwy państw sąsiadujących z Polską i ich stolice;
- rozumie korzyści i zagrożenia wypływające z położenia geograficznego
Polski;
- zna nazwy województw i kryteria podziału administracyjnego;
- potrafi wskazać województwa na mapie;
- zna główne struktury geologiczne Polski;
- zna rozmieszczenie bogactw mineralnych i potrafi wskazać je na mapie;
- zna nazwy głównych ruchów górotwórczych w wyniku, których powstały
łańcuchy górskie, ich wysokość i najwyższe szczyty;
- zna cechy rzeźby Polski;
- potrafi rozróżnić podstawowe formy rzeźby terenu Polski;
- potrafi wskazać na mapie krajobraz staroglacjalny i młodoglacjany;
- zna cechy klimatu umiarkowanego morskiego i umiarkowanego
kontynentalnego oraz przejściowego;
- zna cechy klimatu Polski;
- rozumie wpływ mas powietrza na przejściowość klimatu Polski;
- rozumie wpływ klimatu na okres wegetacji roślin i stan wód w Polsce;
- zna nazwy głównych rzek w Polsce;
- rozumie przyczyny występowania obszarów deficytu i nadmiaru wody w
Polsce;
- potrafi wskazać na mapie główne rzeki, jeziora, kanały;
- potrafi wyjaśnić przyczyny powodzi w Polsce;
- wymienia cechy charakteryzujące warunki geograficzne Morza Bałtyckiego;
- na podstawie mapy europy omawia położenie Bałtyku, lokalizację cieśnin,
zatok, mierzei i wysp;
- omawia położenie i gospodarcze funkcje Morza Bałtyckiego;
- wymienia przyczyny zanieczyszczeń Bałtyku;
- wskazuje na mapie porty morskie i miejscowości turystyczne;
- wskazuje na konieczność współpracy państw bałtyckich w celu ochrony
środowiska przyrodniczego Bałtyku;
- zna główne typy gleb Polski;
- Potrafi omówić w oparciu o mapę rozmieszczenia gleb w Polsce i określić ich
przydatność w gospodarce kraju umie czytać profile glebowe;
- rozumie znaczenie lasu w przyrodzie, życiu i gospodarce człowieka;
- potrafi pokazać na mapie główne kompleksy leśnie Polski (w tym
Lubelszczyzny);
- wskazuje na mapie regiony geograficzne Polski;
- rozróżnia rodzaje krajobrazów przyrodniczych i przekształconych przez
człowieka;
- potrafi omówić w oparciu o mapę przebieg granic i podaje ich długość;
- zna wielkość powietrzni Polski na tle wielkości sąsiadów i innych państw
Europy;
- potrafi uzasadnić znaczenie podziału administracyjnego dla potrzeb
zarządzania krajem;
- rozumie wpływ budowy geologicznej na ukształtowanie powierzchni i
występowanie bogactw mineralnych;
- zna współczesne procesy kształtujące rzeźbę powierzchni Polski (erozja,
wietrzenie skał, działalność wody, wiatru i człowieka);
- rozumie wpływ lodowca i lądolodu na rzeźbę kraju;
- zna masy powierza wpływające na kształtowanie pogody i klimatu Polski;
- potrafi scharakteryzować klimat Polski;
- potrafi wskazać na mapie obszary o rożnej długości trwania okresu
wegetacyjnego;
- zna cechy sieci rzecznej w Polsce;
- zna nazwy i pochodzenie największych i najgłębszych jezior w Polsce;
- rozumie znaczenie jezior w przyrodzie i gospodarce człowieka;
- rozumie konieczność ochrony wód;
- wyjaśnia na podstawie wykresu rozkład temperatury wód Bałtyku w ciągu
roku;
- omawia zasolenie morza, prądy morskie, zlodzenie;
Wymagania
wykraczające
(celujący)
Potencjał ludności Wymagania
Polski
wyjściowe
(dopuszczający)
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
- wskazuje miejsca występowania różnego typy wybrzeży;
- analizuje mapy rozmieszczenia łowisk na Bałtyku;
- zna gleby bonitacyjne gleb i ich przydatność w rolnictwie;
- zna przyczyny i skutki degradacji gleb;
- zna rodzaje lasów, główne gatunki drzew;
- rozumie konieczność ochrony lasów;
- potrafi określić lesistość kraju na tle lesistości krajów Europy;
- rozumie kryteria podziału Polski na krainy geograficzne;
- wyjaśnia genezę obszarów młodoglacjalnych i staroglacjanych;
- zna liczbę ludności Polski;
- zna terminy: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, struktura
wieku, płci, zawodowa;
- rozpoznaje związki między czynnikami przyrodniczymi i ekonomicznymi na
gęstość zaludnienia;
- określa i wskazuje na mapie obszary koncentracji ludności kraju;
- wyjaśnia wpływ koncentracji ludności na środowisko przyrodnicze;
- stosuje terminy: ludność aktywna, zawodowo, wiek produkcyjny i
poprodukcyjny, wskaźnik bezrobocia, „Polonia”, analizuje i interpretuje
piramidę wieku płci ludności Polski;
- rozumie przyczynę bezrobocia w Polsce;
- wskazuje na mapie centra polonijne w Europie i na świecie;
- stosuje terminy: urbanizacja, wieś, miasto, funkcje miasta, aglomeracja,
ludność rolnicza;
- podaje przykłady funkcji miast;
- zna liczbę ludności miast i wsi i wskaźnik urbanizacji kraju;
- wskazuje na mapie największe aglomeracje i podaje ich nazwy;
- zna problemy życia ludzi w wielkich miastach i na wsi;
- dostrzega wpływ aglomeracji na przekształcenie środowiska przyrodniczego i
podaje przykłady;
- rozumie przyczyny zmian liczby ludności w strukturze ludności Polski;
- kierunki migracji zewnętrznych i wewnętrznych po II wojnie światowej ich
przyczyny i skutki;
- oblicza gęstość zaludnienia kraju;
- omawia skutki społeczne i gospodarcze zmain ludności kraju;
- wyjaśnia związki między gęstością zaludnienia a elementami środowiska
przyrodniczego;
- stosuje terminy: demografia (narodowościowa, zatrudnienia, wykształcenia
ludności, feminizacja);
Potencjał ludności Wymagania
Polski
dopełniające
(bardzo dobry)
Potencjał
gospodarczy
Polski.
Wymagania
wykraczające
(celujący)
Wymagania
wyjściowe
(dopuszczający)
- na wybranych przykładach omawia wpływ koncentracji ludności na zmiany
krajobrazu naturalnego;
- porównuje liczbę ludności Polski w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym
z innymi krajami Europy, wyciąga wnioski;
- wyjaśnia, dlaczego ludność Polski starzeje się;
- podaje przyczyny i skutki bezrobocia w Polsce oraz proponuje sposoby
rozwiązania tego problemu;
- stosuje terminy: aglomeracja, konurbacja;
- porównuje wskaźnik urbanizacji Polski i innych krajów Europy – wyciąga
wnioski;
- ocenia warunki życia ludności wiejskiej w porównaniu z miejską;
- wymienia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa;
- zna główne rośliny uprawne i zwierzęta hodowane w Polsce;
- wskazuje na mapie główne obszary rolnicze;
- wyjaśnia zaznaczenie rolnictwa w gospodarce życiowej;
- określa znaczenie przemysłu spożywczego;
- porównuje korzystając z danych statystycznych wielkość gospodarstw
rolnych w Polsce na tle krajów Europy;
- stosuje terminy: baza surowcowa, przemysł;
- wymienia czynniki lokalizacji przemysłu;
- określa działy główne gałęzie przemysłu;
Wymagania
podstawowe
(dostateczny)
Wymagania
rozszerzone
(dobry)
Potencjał
gospodarczy
Polski.
Wymagania
dopełniające
(bardzo dobry)
Wymagania
wykraczające
(celujący)
- rozumie znaczenie przemysłu w rozwoju społeczno – gospodarczym kraju;
- wskazuje surowce energetyczne i nowe źródła energii cieplnej i elektrycznej;
- dostrzega potrzebę uzupełnienia importem własnej bazy energetycznej;
- stosuje terminy: okręg i ośrodek przemysłowy;
- zna nazwy okręgów przemysłowych i wskazuje je na mapie;
- czytając mapę gospodarczą charakteryzuje wybrane okręgi i ośrodki
przemysłowe;
- zna czynniki lokalizacji usług;
- wymienia rodzaje usług;
- określa rodzaje transportu lądowego;
- wyjaśnia znaczenie transportu lotniczego i łączności w rozwoju społeczno
gospodarczym kraju;
- wskazuje na mapie szlaki kolejowe, drogowe oznaczeniu krajowym i
międzynarodowym oraz główne przejścia graniczne;
- stosuje terminy: turystyka krajowa, turystyka zagraniczna;
- zna regiony turystyczne i wybrane charakteryzuje;
- zna kierunki wyjazdów w celach turystycznych ludności Polski;
- stosuje terminy: obrót towarowy, handel międzynarodowy, import, eksport,
struktura towarowa, bilans handlowy;
- analizuje dane liczbowe, wykresy, określa wielkość i rodzaje eksportu i
importu towarów i usług;
- rozumie konieczność importu towarów i usług dla rozwoju kraju;
- ocenia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa;
- rozumie konieczność racjonalnego gospodarowania ziemią i zmian w
strukturze upraw;
- porównuje wielkość produkcji rolnej Polki z krajami Europy, określa i
formułuje wnioski;
- omawia związki między wielkością produkcji a rynkiem zbytu płodów
rolnych;
- stosuje terminy: zagłębie, złoże mineralne;
- wyjaśnia związek lokalizacji przemysłu z warunkami środowiska
przyrodniczego i potrzebami ludzie;
- rozumie potrzebę restrukturyzacji polskiego przemysłu;
- uzasadnia wpływ budowy geologicznej na występowanie surowców
energetycznych;
- uzasadnia związek między występowaniem okręgów przemysłowych a
rozwojem aglomeracji, a przekształceniem środowiska naturalnego;
- wyjaśnia potrzebę budowy autostrad w Polsce;
- ocenia jakość transportu kolejowego i dróg kołowych polski na tle Europy;
- określa gęstość sieci kolejowej i drogowej Polski na tle krajów UE;
- wyjaśnia przyczyny ujemnego bilansu handlowego Polski;
- stosuje terminy: bilans handlowy, bilans płatniczy, deficyt bilansu
handlowego;
- ocenia strukturę towarową handlu zagranicznego polski na tle krajów UE;
- rozumie potrzebę rozwoju usług turystycznych, stanowiących między innymi
źródło pozyskiwania dochodów;
- analizuje dane statystyczne natężenia ruchu turystyczne go w Polsce na tle
krajów Europy;
- wyjaśnia przyczyny ujemnego bilansu handlowego Polski;