Ćwiczenie 1 - Warszawski Uniwersytet Medyczny

Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
WNOZ - DIETETYKA
ĆWICZENIE 1
PODSTAWOWE METODY STOSOWANE W BAKTERIOLOGII
PODŁOŻA I WARUNKI HODOWLANE
METODY MIKROSKOPOWE
MORFOLOGIA BAKTERII
BAKTERIE GRAM-UJEMNE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Cel badań mikrobiologicznych
Podłoża stosowane do hodowli bakterii
Podstawowe kształty i układy komórek bakteryjnych
Rodzaje mikroskopów i ich zastosowanie
Metody barwienia bakterii
Bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne
Do wykonania:
!!! Zadania 1-4 wykonuje każdy student
1. Opis kolonii bakteryjnej z posiewu powietrza metodą swobodnej sedymentacji na podłożu agar
i agar z krwią (wielkość, kolor, brzegi, wypukłość, połysk, konsystencja)
2. Posiew redukcyjny na podłoże stałe (agar lub agar z krwią) wybranej kolonii lub hodowli
bulionowej
3. Samodzielne przygotowanie i wykonanie preparatu mikroskopowego dowolnie wybranej
kolonii bakteryjnej oraz wybarwienie według metody Grama
4. Mikroskopowanie oraz wykonanie rysunków z gotowych preparatów barwionych metodą
Grama:
- pałeczek Gram-ujemnych (Escherichia coli)
- ziarenkowców Gram-dodatnich (gronkowce)
- ziarenkowców Gram-dodatnich (paciorkowce)
- laseczek (Clostridium perfringens)
- drożdżaków (Candida albicans)
mgr mikrobiologii Joanna Kądzielska
Copyright © 2012/2013 Warszawski Uniwersytet Medyczny/Medical University of Warsaw
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
BAKTERIE GRAM-UJEMNE
ROSNĄCE TLENOWO I/LUB WZGLĘDNIE BEZTLENOWO
PAŁECZKI GRAM-UJEMNE
I.
Enterobacteriaceae (pałeczki jelitowe)
1. Rodzaj: Salmonella
Gatunki: S. enterica, S. bongori
Występuje ponad 2500 serotypów (serowarów), ważniejsze z nich to:
S. Enteritidis, S. Typhimurium, S. Hadar, S. Infantis, S. Virchof, S. Choleraesuis,
S. Typhi, S. Paratyphi
Salmonella enterica serotyp Enteritidis oraz Salmonella enterica serotyp
Typhimurium - powoduje salmonellozy, zakażenia i zatrucia pokarmowe. Są to
serotypy odzwierzęce, np. dla S. enterica serotyp Enteritidis rezerwuarem jest drób,
zwłaszcza kaczki. Choroba dotyczy raczej tylko przewodu pokarmowego (powinowactwo
bakterii do tkanki limfatycznej), niekiedy może ulec uogólnieniu. Bardzo częsta na całym
świecie.
Salmonella enterica serotyp Typhi – pałeczka duru brzusznego. Dur brzuszny jest
chorobą szerząca się drogą pokarmową, ale dotyczącą całego ustroju. Nosicielem
S. enterica serotyp Typhi jest tylko człowiek, do zakażenia wystarczy spożycie ok. 100
bakterii. Salmonella enterica serotyp Paratyphi– pałeczka paraduru – choroba klinicznie
podobna do duru brzusznego.
2. Rodzaj: Shigella
Gatunki: S. dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, S. sonnei
W Polsce, ponad 95% przypadków czerwonki bakteryjnej spowodowanych jest, podobnie
jak w innych krajach Europy oraz w USA przez S. sonnei.
3. Rodzaj: Escherichia
Gatunek: E. coli
Stanowi składnik prawidłowej mikroflory jelita grubego. Występuje u 100% populacji.
Istnieją szczepy o podwyższonej chorobotwórczości lub wręcz chorobotwórcze. Najczęściej
powoduje zakażenia układu moczowego (pęcherza i nerek), są to najczęściej szczepy
uropatogenne (UPEC).
Może powodować
rożnego typu zakażenia w obrębie jamy brzusznej, zapalenie
otrzewnej, po wydostaniu się na zewnątrz jelita. Może to mieć miejsce, np. po operacjach
mgr mikrobiologii Joanna Kądzielska
Copyright © 2012/2013 Warszawski Uniwersytet Medyczny/Medical University of Warsaw
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
brzusznych. E. coli może również powodować zakażenia ran, posocznice, zakażenia
innych układów, w tym układu oddechowego. Mogą zakażać noworodki w trakcie
porodu. Wśród szczepów E. coli wyróżnia się szczepy chorobotwórcze dla przewodu
pokarmowego . Szczepy te powodują biegunki w obrębie różnych części przewodu
pokarmowego: jelito cienkie - ETEC (enterotosynogenne E. coli), EPEC (enteropatogenne
E. coli), EAEC (enteroagregacyjne E. coli), jelito grube -EIEC (enteroinwazyjne E. coli),
EHEC (enterokrwotoczne E. coli)
4. Rodzaj: Klebsiella
Gatunki: K. pneumoniae, K. oxytoca
Inne rodzaje: Enterobacter, Serratia, Citrobacter, Proteus
Różne zakażenia, zakażenia układu moczowego, zakażenia uogólnione, zakażenia ran,
zakażenia w obrębie jamy brzusznej. Mogą wchodzić w skład prawidłowej mikroflory
jelita.
5. Rodzaj: Plesiomonas – zakażenia układu pokarmowego
6. Rodzaj: Yersinia
Gatunki:
Y. pestis – pałeczka dżumy. W Polsce obecnie nie występuje.
Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis powodują choroby
biegunkowe (jersinioza).
Pałeczki niefermentujące
II.
1. Rodzaj: Pseudomonas
Gatunek: P. aeruginosa
Rodzaje:. Stenotrophomonas, Burkholderia, Acinetobacter
Pałeczki niefermentujące występują w środowisku, np. w wodzie, mogą niekiedy
kolonizować ludzi (przewód pokarmowy). Szczególnie chorobotwórcze są dla ludzi z
obniżoną odpornością. Mogą zakażać rany (często pooparzeniowe). P. aeruginosa jest
groźny w zakażeniach oka. Ponadto odgrywa szczególną rolę w zakażeniach u ludzi z
mukowiscydozą.
Pałeczki
charakteryzują
niefermentujące
się
często
dużą
są
przyczyną
opornością
zakażeń
na
szpitalnych,
antybiotyki
przeciwbakteryjne (środki dezynfekcyjne). Łatwo namnażają się
i
inne
ponieważ
czynniki
w środowisku
wilgotnym (krany, umywalki, wazony z kwiatami). Szczególnie niebezpieczne na
oddziałach intensywnej terapii.
mgr mikrobiologii Joanna Kądzielska
Copyright © 2012/2013 Warszawski Uniwersytet Medyczny/Medical University of Warsaw
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
III. Inne pałeczki
1. Rodzaj: Haemophilus
Gatunek:
H. influenzae – zakażenia ucha, zatok, oskrzeli, zapalenie
nagłośni, zapalenie spojówek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
2.
Bordetella pertussis - krztusiec
3.
Brucella bovis – brucelloza – choroba odzwierzęca
4.
Francisella tularensis – tularemia – choroba odzwierzęca
5.
Legionella pneumophila – legionelloza, zapalenie płuc
6.
Aeromonas –zakażenia układu pokarmowego i zakażenia ran
PRZECINKOWCE
1. Rodzaj:
Vibrio
Gatunek:
V. cholerae - cholera
V. parahaemolyticus – zakażenia układu pokarmowego
2. Rodzaj: Campylobacter
Gatunek: C. jejuni – zakażenia układu pokarmowego
3. Rodzaj: Helicobacter
Gatunek:
H. pylori – zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa
żołądka i dwunastnicy dwunastnicy.
KRĘTKI
1. Rodzaj: Treponema
Gatunek:
T. pallidum – krętek blady - kiła
2. Rodzaj: Leptospira
Gatunek: L. interrogans – leptospiroza, choroby odzwierzęca
3. Rodzaj: Borrelia
Gatunki:
B. burgdorferi – borelioza z Lyme. Choroba odzwierzęca przenoszona
przez kleszcze. Rezerwuarem są gryzonie i inne ssaki.
B. recurrentis – dur powrotny. Przenoszona przez wszy ludzkie
mgr mikrobiologii Joanna Kądzielska
Copyright © 2012/2013 Warszawski Uniwersytet Medyczny/Medical University of Warsaw
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE
1.
Rodzaj: Neisseria
Gatunki: N. meningitidis –dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
N. gonorrhoeae – dwoinka rzeżączki
2.
Rodzaj: Branhamella
Gatunek: B. catarrhalis – zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych
ROSNĄCE BEZWZGLĘDNIE BEZTLENOWO
PAŁECZKI GRAM-UJEMNE
Rodzaje:
Bacteroides
Porphyromonas
Prevotella
Fusobacterium
Wszystkie te rodzaje stanowią składnik normalnej mikroflory, ale mogą również
powodować zakażenia, najczęściej o pochodzeniu endogennym.
ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE
Rodzaj: Veillonella
Normalna mikroflora, rzadko udział w zakażeniach mieszanych.
mgr mikrobiologii Joanna Kądzielska
Copyright © 2012/2013 Warszawski Uniwersytet Medyczny/Medical University of Warsaw
Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Copyright © 2012/2013 Warszawski Uniwersytet Medyczny/Medical University of Warsaw