5. Źródła przeobraŜeń środowiska przyrodniczego. 5.1 Przyczyny

Transkrypt

5. Źródła przeobraŜeń środowiska przyrodniczego.
5.1 Przyczyny przekształcenia rzeźby terenu i przypowierzchniowej
warstwy skorupy ziemskiej.
Na obszarze powiatu biłgorajskiego zaznacza się duŜy udział dobrych gleb (gleby
chronione klasy I-IVa stanowią 55,02 % gruntów ornych). Człowiek juŜ kilka tysięcy lat temu
wykorzystywał je rolniczo. Odsłonięte znaczne obszary terenu, o dość urozmaiconej rzeźbie
i podłoŜu zbudowanym z lessów bardzo łatwo podlegały erozji zarówno eolicznej (wietrznej)
jak i wodnej.
Główną przyczyną rozwoju erozji było wytrzebienie lasów i nierozwaŜna uprawa roli.
Orka wzdłuŜstokowa sprzyjała koncentrowaniu spływu powierzchniowego, który powodował
wcinanie się bruzd erozyjnych w powierzchnię terenu, tworzenie debrzy, a następnie
wąwozów, niekiedy łączących się ze sobą w sieci (labirynty).
Innym czynnikiem sprzyjającym tworzeniu się wąwozów był transport. Drogi
gruntowe przebiegające od dna doliny ku wierzchowinie pokonywały stok. Opady deszczu
pogłębiały koleiny, wymywały cząsteczki lessu – tworzył się wąwóz kołowy (głębocznica).
Przy dopływie wód opadowych do wąwozu mogły powstać głębokie i rozległe sieci dolin
erozyjnych, częściowo o naturalnej genezie.
Obecnie większość procesów erozji wąwozowej ustała z powodu porośnięcia dolin
przez roślinność. Uprawa roli na wierzchowinach moŜe powodować rozwój wąwozów. Chcąc
uzyskać jak największy obszar do uprawy, gospodarze pól prowadzą orkę do samej krawędzi
wąwozu, a często takŜe zaorywują „głowy wąwozu”. Prowadzi to do poszerzania
i wydłuŜania wąwozu i przynosi odwrotny do zamierzonego rezultat.
Błędne jest teŜ skierowywanie wód płynących stale do wąwozu. Skała lessowa jest
szybko wymywana, wąwóz się pogłębia i wydłuŜa – działa erozja wsteczna. Materiał szybciej
wynoszony jest z wąwozu, przez co u jego ujścia tworzy się rozległy stoŜek napływowy. Jego
obecność moŜe znacznie utrudniać komunikację (zasypywanie i zalewanie dróg), ale takŜe
zamulanie dolnych odcinków rzek i powodowanie ich częstszych wezbrań (powodzi).
Potrzeba modelowania powierzchni ziemi do celów uŜytkowych i estetycznych
powoduje powstawanie antropogenicznych form rzeźby terenu. Podniesienie poziomu terenu
w celu zmniejszenia spadku budowanej drogi urozmaica lokalną rzeźbę terenu, ale takŜe
wpływa na stosunki wodne. Wybudowanie przeszkody wodnej na rzece w celu zatrzymania
wody do celów hodowlanych, oprócz zmiany krajobrazu (tama, jezioro), zmniejsza erozję
wgłębną w górnej części cieku, a zwiększa ją w dolnej. PoniŜej zbiornika wraz z obniŜeniem
bazy erozyjnej obniŜa się poziom wód gruntowych, wysychają zalewane i podmokłe łąki,
a takŜe studnie i źródła. Łąki i pastwiska powyŜej zbiornika są częściej zalewane i podmokłe
– przez to bardziej niedostępne do uŜytkowania. W ten sposób konsekwencje odczuwa
znacznie większy obszar.
Przeciwdziałanie erozji polega na zalesianiu bocznych odgałęzień wąwozów
głównych. Obszar powyŜej górnych krawędzi wąwozów o szerokości 3 m naleŜy wyłączyć
- 75 -
spod uprawy i zadrzewić - pozwoli to zapobiec penetracji wody płynącej wzdłuŜ bruzd
polnych. Na erozyjne stoki naleŜy wprowadzać uprawy sadownicze, krzewy jagodowe,
rośliny motylkowe i trwałe uŜytki zielone. Wąwozy główne nie powinny być zalesiane.
5.2 Przyczyny degradacji gleb.
Gleby powiatu biłgorajskiego naleŜą do dobrych (w części północnej nawet bardzo
dobrych) gleb uprawnych w Polsce. UŜytkowanie rolnicze przez setki lat znacznie wpłynęło
na ich jakość. Gleby połoŜone na stokach, uŜytkowane jako pola uprawne, podlegają erozji
fluwialnej, szczególnie w okresie wiosennym (roztopy). Erozja wietrzna dotyka duŜych
odsłoniętych połaci ziemi, głównie w obrębie wierzchowin i na stokach. Występują poza
okresem wegetacji roślin (późna jesień – wczesna wiosna), w okresach suszy glebowej
i silnych wiatrów. Nasilają się w okresie prac polowych (orka). Wywiewane są najmniejsze
cząsteczki glebowe (frakcja pylasta i ilasta) a takŜe składniki organiczne. Wpływa to na
znaczne zuboŜenie gleby.
Silna erozja moŜe doprowadzić do całkowitego zaniku profilu glebowego i odsłonięcia
się skały macierzystej.
Gleby mogą podlegać degradacji poprzez składowanie na nich szkodliwych odpadów.
Niezabezpieczone odpady składowane na tzw. „dzikich wysypiskach”, pod wpływem
czynników atmosferycznych rozkładają się i przedostają do gleb. Środki toksyczne mogą
trwale i w znacznym stopniu skazić glebę. Inne substancje wchodząc w reakcje ze
składnikami gleby mogą pozbawiać kompleks sorbcyjny cennych związków.
Ten sam mechanizm dotyczy substancji chemicznych uŜywanych w rolnictwie.
W dalszym ciągu nawozy sztuczne i środki ochrony roślin często uŜytkowane są
nieumiejętnie, bez wcześniejszego przygotowania teoretycznego. Szczególnemu nadzorowi
powinny podlegać nawozy zawierające metale z grupy „cięŜkich”. Nadmierne ich stosowanie
moŜe powodować trudno usuwalne zmiany. Innym bardzo niebezpiecznym
zanieczyszczeniem jest gnojowica.
Tereny przy traktach komunikacyjnych (drogi, koleje) są naraŜone na
zanieczyszczenia metalami cięŜkimi oraz WWA pochodzącymi ze spalania paliw płynnych.
5.3 Przyczyny zmian jakości powietrza atmosferycznego.
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem polegać powinna na zapobieganiu
przekraczania dopuszczalnych stęŜeń substancji zanieczyszczających w powietrzu
i ograniczaniu lub eliminowaniu wprowadzanych do powietrza ilości tych substancji przez
zakłady produkcyjne i usługowe, pojazdy mechaniczne, hałdy, wysypiska i inne źródła
zanieczyszczenia.
Podstawowymi źródłami powstawania substancji zanieczyszczających powietrze, są:
- źródła tzw. „niskiej emisji”,
- transport,
- zakłady przemysłowe i ciepłownie,
- wysypiska, hałdy.
Źródła tzw. „niskiej emisji” to paleniska domowe, kotłownie lokalne, zakłady
rzemieślnicze. Mają one znaczny, jeśli nie największy, udział w zanieczyszczeniu powietrza.
Nasilenie emisji notuje się w okresie zimowym, kiedy gospodarstwa domowe są ogrzewane
węglem kamiennym lub koksem. W paleniskach domowych spalane są równieŜ odpady
drzewne - stwarza to pewne zagroŜenie dla środowiska, szczególnie podczas spalania
odpadów sklejki, laminowanych płyt wiórowych lub innych odpadów drzewnych nasyconych
klejem, lakierem, itp., poniewaŜ towarzyszy temu emisja sadzy oraz nieprzyjemnych
zapachów. W sezonie grzewczym lokalne kotłownie zlokalizowanie w większych
miejscowościach równieŜ emitują więcej zanieczyszczeń do powietrza. Najbardziej
- 76 -
radykalnym sposobem likwidacji niskiej emisji pochodzącej z grzewczych pieców domowych
byłaby likwidacja tych urządzeń i zastąpienie ich innymi systemami ogrzewania mieszkań.
Jednak ze względu na brak środków finansowych naleŜy przypuszczać, Ŝe większość tych
urządzeń będzie uŜytkowana jeszcze przez wiele lat. Rozwiązaniem moŜe być zastępowanie
węgla paliwami mniej szkodliwymi np. olejem lub gazem – najczystszym z paliw
naturalnych, podczas którego spalania nie powstaje SO2, sadza i popiół, a ilość CO2, licząc na
jednostkę uzyskanej energii, jest prawie 2 razy mniejsza w stosunku do węgla. Podobny
problem występuje w kotłowniach na paliwa stałe, w których praktycznie nie mogą być
zainstalowane Ŝadne urządzenia do oczyszczania spalin, a emisja zanieczyszczeń jest
dodatkowo zwiększona przez niefachową obsługę i zły stan techniczny urządzeń.
Najprostszym sposobem zmniejszenia uciąŜliwości tego rodzaju kotłowni, w odniesieniu do
otoczenia jest ich likwidacja i przyłączenie wewnętrznej instalacji c. o. i ciepłej wody
uŜytkowej do systemu ciepłowniczego lub zastąpienie paliwa stałego gazem lub olejem.
Obecnie gaz ziemny jest najlepszym paliwem do spalania w kotłach grzewczych małej
i średniej mocy. Pewnym ograniczeniem zastosowania tego rodzaju paliwa do zasilania
urządzeń grzewczych jest konieczność istnienia infrastruktury technicznej w postaci sieci
gazowniczej. Natomiast nie ma Ŝadnych wymagań w odniesieniu do infrastruktury
technicznej instalacji grzewczej z kotłem olejowym, przy czym spalanie oleju zamiast paliwa
stałego ma takie same zalety, z punktu widzenia eksploatacyjnego, jak spalanie gazu. Przy
obecnej relacji cen nośników energii, ciepło wytwarzane z gazu ziemnego jest najtańsze.
Stały wzrost udziału energii odnawialnej w całym bilansie energetycznym wymuszają
obowiązujące normy prawne. Nowe polskie Prawo Energetyczne nakłada na duŜe zakłady
produkujące energię obowiązek udziału w bilansie rocznym energii pochodzącej ze źródeł
odnawialnych / od 2,5% w roku 2001 do 7,5% w roku 2010 /. Normy Unii Europejskiej są
bardziej ostre i zakładają do 2010 roku udział energii odnawialnej w bilansie energetycznym
do 22 %. Rynek energii odnawialnej dopiero się w Polsce tworzy. Energetycznym surowcem
odnawialnym jest biomasa. Pod tym pojęciem rozumiemy biologiczne / roślinne / surowce,
które nadają się do spalania w kotłach energetycznych. Ze znanych ogólnie surowców
zaliczamy do niej m.in. trociny, słomę, ścięte konary drzew, odpadki drewna tartacznego.
Problem wykorzystania biomasy do celów energetycznych na szeroką skalę wynikał m.in.
z braku rośliny, którą moŜna by było uprawiać na skalę przemysłową, a jednocześnie byłaby
ona "odnawialna" w krótkim, najlepiej rocznym cyklu produkcyjnym. Rośliną, która nadaje
się idealnie do celów energetycznych jest wierzba krzewiasta, która jest rośliną wieloletnią,
rosnąca na prawie kaŜdym gruncie (idealnie nadają się do tego celu grunty orne leŜące
odłogiem z przyczyn ekonomicznych), nie wymaga prawie Ŝadnych zabiegów
agrotechnicznych w trakcie uprawy. Wartość energetyczna uzyskiwana ze spalania biomasy
jest porównywalna z miałem węglowym, co przy jej całkowicie ekologicznych parametrach
procesu spalania oraz moŜliwej przemysłowej odnawialnej produkcji czyni ją paliwem
przyszłości. Produkty do celów energetycznych, tj. zrębki, brykiety i polana uzyskane
z wierzby mogą być spalane w tradycyjnych kotłach miałowych w postaci mieszanek 5 do
20 % wierzby z miałem, powoduje to na natychmiastowe obniŜenie emisji szkodliwych
substancji spalania, bez konieczności wymiany kotła na nowy. Jest szczególnie waŜne dla
kotłowni, które nie są w stanie zmodernizować urządzeń.
Inną rośliną, która moŜe mieć znaczenie jako roślina energetyczna są konopie. Jeszcze
nie tak dawno zajmowały one znaczne areały w powiecie biłgorajskim, obecnie ich uprawa
z powodu braku zbytu została zaniechana. Podstawowym produktem otrzymywanym
z konopi są olej i nasiona. Paliwo uzyskiwane z oleju konopnego ma wartość porównywalną
do pochodzącego z ropy naftowej, a jest paliwem czystym ekologicznie. Dodatkową zaletą
konopi jest fakt, Ŝe dają one dwa razy więcej oleju niŜ rzepak, są łatwe w uprawie i nie
powodują wyjaławiania gleby.
- 77 -
Do nowych, mało uciąŜliwych dla środowiska technologii wytwarzania energii
elektrycznej zalicza się technologie oparte na wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii
zwłaszcza wiatru i wody. Minielektrownia wodna znajduje się w gminie Józefów.
DuŜy wpływ na stan czystości powietrza wywierają zanieczyszczenia pochodzące ze
środków transportu. Ich przyczyną jest zły stan techniczny wielu pojazdów, niska kultura
w ich eksploatacji, a takŜe wzrastające nasilenie ruchu pojazdów w centrum miast,
wynikające z braku obwodnic komunikacyjnych. Dotyczy to głównie miast: Biłgoraj,
Frampol, Tarnogród, Józefów, a takŜe miejscowości leŜących przy głównych szlakach
komunikacyjnych powiatu. NaleŜy liczyć się z dalszym rozwojem komunikacji i dlatego
moŜna oczekiwać nasilenia emisji zanieczyszczeń powietrza pochodzących z tego źródła.
Wraz z szybkim rozwojem komunikacji, wzrasta ilość stacji benzynowych, na których
występuje znaczne podwyŜszenie stęŜenia metali cięŜkich tj. ołowiu, Ŝelaza, miedzi, cynku,
dlatego w tych miejscach powinno się tworzyć naturalne bariery neutralizujące
rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń, czyli zakładać otuliny wokół stacji (zadrzewianie,
Ŝywopłoty).
Przemysł na terenie powiatu biłgorajskiego jest słabo rozwinięty, ale i on ma swój
udział w zanieczyszczeniu powietrza. Dotyczy to szczególnie duŜych kotłowni. Znaczne
moŜliwości zmniejszenia emisji zanieczyszczeń gazowych do atmosfery kryją się w samym
procesie spalania węgla poprzez dobranie odpowiedniej konstrukcji samego paleniska, a takŜe
wzbogacanie węgla w celu wyeliminowania z niego związków nieprzydatnych oraz poprzez
instalowanie urządzeń odsiarczania i odpylania spalin. Powszechnie uŜywanym sposobem,
nie ograniczającym wprawdzie emisji, ale zmniejszającym skutki jej działania, jest
stosowanie do wyrzutu spalin odpowiednio wysokich kominów. Nie rozwiązuje to problemu
emisji, ale powoduje „rozcieńczenie” zanieczyszczeń w duŜo większej objętości powietrza.
Rozwiązanie to wymuszone jest faktem, Ŝe przez wiele lat nie udało się opracować
przystępnej ekonomicznie metody oczyszczania spalin energetycznych. MoŜna przypuszczać,
Ŝe jeszcze przez wiele lat będą funkcjonować elektrownie węglowe, a przy nich wysokie
kominy, jako wyraz koegzystencji energetyki opartej na paliwie stałym i ekologii.
5.4 Przyczyny zmian jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
Przyczyną zanieczyszczeń wód powierzchniowych są ścieki bytowo-gospodarcze,
zanieczyszczenia rolnicze, komunikacyjne, przemysłowe i deszczowe. Głównym źródłem
zanieczyszczeń wody są ścieki bytowo-gospodarcze, które pochodzą z gospodarstw nie
objętych kanalizacją. Ścieki najczęściej są gromadzone w bezodpływowych zbiornikach,
jednakŜe ze względu na to, Ŝe często są one nieszczelne oraz nie do końca rozwiązany jest
problem ich opróŜniania, stanowią one duŜe zagroŜenie dla wód nie tylko powierzchniowych.
Problem jest większy ze względu na częstą zabudowę wsi skoncentrowaną wzdłuŜ rzek.
W obszarach dolin i obniŜeń oraz równin akumulacyjnych, gdzie płytko zalega zwierciadło
wody pierwszego poziomu moŜe dojść do znacznych skaŜeń w przypadku powodzi
(podmycie szamb). Źródłem zanieczyszczeń moŜe być takŜe niewłaściwe magazynowanie
obornika, gnojowicy i gnojówki oraz ich nieodpowiednie wykorzystanie rolnicze.
Zanieczyszczenia rolnicze powstają w wyniku spłukiwania i ługowania gleb uŜytkowanych
rolniczo. W wyniku opadów i roztopów następuje migracja składników nawozowych do wód
powierzchniowych, a w przypadku ługowania równieŜ do wód podziemnych. DuŜym
zagroŜeniem są równieŜ miejsca, gdzie substancje te są przygotowywane do uŜycia, często
bez zachowania podstawowych środków bezpieczeństwa i higieny, wysypują lub wylewają
się na ziemię i w bardzo wysokich stęŜeniach punktowo przenikają do wód podziemnych. Jest
to bardzo groźne w sytuacjach gdzie miejscami takimi są podwórza gospodarstw
zaopatrujących się w wodę z własnych ujęć. Lokalny lej depresyjny powoduje ich spłynięcie
- 78 -
wprost do studni, a następnie z wodą mogą stać się zagroŜeniem dla zdrowia i Ŝycia ludzi
i inwentarza.
W rejonach podatnych na erozję wody zanieczyszczone są cząstkami gleby w postaci
zawiesiny.
Zanieczyszczenia komunikacyjne powstają przy szlakach komunikacyjnych, a ich
wielkość jest związana z oddaleniem drogi od cieku. W czasie opadów i roztopów ścieki
opadowe (spływające z korpusu dróg) migrują do wód podziemnych.
Ścieki deszczowe powstają podczas opadów atmosferycznych i mają duŜy ładunek
zanieczyszczeń, zwłaszcza z terenów zurbanizowanych, zakładów przemysłowych oraz pól
uprawnych – szczególnie wtedy, gdy opad nastąpił niedługo po nawoŜeniu lub spryskiwaniu
środkami ochrony roślin. Jakość tego zanieczyszczenia jest trudna do określenia. Brak
odpowiednich zabezpieczeń powoduje często chwilowe przekroczenie wskaźników czystości
wód.
Wody podziemne występujące w szczelinowych utworach węglanowych, a takŜe piaskach
są słabo izolowane od powierzchni terenu utworami słabo przepuszczalnymi i z tego względu
są bardzo naraŜone na róŜnego rodzaju skaŜenia spowodowane nierozwiązaną gospodarką
ściekami bytowo – sanitarnymi, nieuporządkowaną gospodarką odpadami komunalnymi,
migracją do podłoŜa zanieczyszczeń spowodowanych rolniczym uŜytkowaniem ziemi,
komunikacją drogową, a takŜe oddziaływaniem zanieczyszczonych wód rzek..
Wody podziemne stanowią podstawowe źródło zaopatrzenia ludności w wodę
z wodociągów zbiorowych, grupowych i indywidualnych, dlatego teŜ naleŜy prowadzić
ochronę wód podziemnych. Realizować to moŜna poprzez racjonalny pobór wody oraz
wyznaczanie stref ochrony pośredniej i bezpośredniej. KaŜde ujęcie wodne winno mieć
waŜne pozwolenie wodnoprawne, w którym jest podana jego wydajność eksploatacyjna przy
określonej depresji. Parametry te powinny być bezwzględnie przestrzegane; przekroczenie
poborów wody moŜe się niekorzystnie odbić na jej jakości. Wykaz ujęć wody, na których
bazują wodociągi przedstawiono w Tabeli nr 14.
Tabela nr 14. Wykaz ujęć wody w powiecie Biłgoraj
Gmina
Miejscowość
Aleksandrów
Aleksandrów
Biłgoraj
Biłgoraj (ZEC)
Dyle
Andrzejówka
Majdan Gromadzki
Wola DuŜa (Ambra)
HedwiŜyn (Misa – W)
HedwiŜyn (ZWP)
HedwiŜyn
Dąbrowica
Teodorówka (PDPS)
Okrągłe Korczów
Bidaczów
Sól
Ruda Solska
Smólsko DuŜe
Wólka Biska
Biłgoraj m.
Biłgoraj gm.
Biszcza
- 79 -
Nr na
mapie
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Ilość Zasoby
studni (m3/h)
2
90
10
370
1
1
36
1
36
1
25,5
1
1
1
1
30
2
29
1
1
60
1
22
2
50
1
22,5
1
21
5
115
Strefa
ochronna
ustanowiona
ustanowiona
brak
brak
nie wymaga
ustanowiona
brak
ustanowiona
ustanowiona
brak
ustanowiona
brak
ustanowiona
Gmina
Frampol
Goraj
Józefów
KsięŜpol
Łukowa
Obsza
Potok Górny
Tarnogród
Tereszpol
Turobin
Miejscowość
Radzięcin
Frampol
Pulczynów
Korytków Mały
Gilów
Kondraty
Zastawie
Hosznia Abramowska
Goraj
Albinów DuŜy
Jędrzejówka
Górecko Stare
Szopowe
Górniki
Brzeziny
Majdan Nepryski
Stanisławów
Józefów
Długi Kąt (Tartak)
Długi Kąt (Prefabet)
Hamernia
Markowicze
KsięŜpol (Masarnia)
KsięŜpol
Markowicze (ZCB)
Łukowa
Dobrozy – Olchowiec
Kolonia Malennik
Lipiny Dolne
Naklik
Tarnogród – Płuskie
Tarnogród - RóŜanieckie
RóŜaniec (ZSAgrot.)
Lipowiec
Tereszpol
Tarnawa DuŜa
śabno
Turobin
Tokary
śurawie
Gródki
Nr na
mapie
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
Ilość Zasoby
studni (m3/h)
2
105
2
66
1
15
1
50
1
1
2
1
1
1
1
1
23
1
18
1
5,9
1
15
2
50
1
23,8
1
75
1
1
1
60
1
35
1
2
51
1
6
158
4
220
6
1
84
2
78
2
12
3
34
1
1
1
90
1
42
1
60
1
72,3
2
6,1
2
90
1
20
Strefa
ochronna
brak
brak
brak
brak
brak
nie wymaga
brak
nie wymaga
ustanowiona
nie wymaga
nie wymaga
brak
brak
brak
ustanowiona
brak
ustanowiona
brak
brak
brak
ustanowiona
ustanowiona
brak
ustanowiona
brak
brak
brak
brak
brak
ustanowiona
ustanowiona
nie wymaga
nie wymaga
nie wymaga
5.4.1 Charakterystyka oczyszczalni ścieków.
Aktualnie na terenie powiatu biłgorajskiego funkcjonuje 22 oczyszczalnie ścieków. Są
to głównie oczyszczalnie komunalne, jedynie oczyszczalnia w Biłgoraju (PPKS – nr 2 na
wykazie) oczyszcza ścieki przemysłowe. Szpital w Tarnogrodzie obecnie nie korzysta
- 80 -
z własnej oczyszczalni; jest podłączony do sieci komunalnej. Nieczynna jest równieŜ
oczyszczalnia ZGK w Goraju i przy Prefabecie w Józefowie. Na wykazie umieszczono
równieŜ oczyszczalnie, które są juŜ w budowie i oznaczono sygnaturą planowana
Charakterystykę eksploatowanych oczyszczalni przedstawiono w tabeli nr 15, a ich
lokalizację na załączniku graficznym nr 8.
- 81 -
Tabela nr 15. Charakterystyka oczyszczalni ścieków
Gmina
Nr
na
mapie
Miejscowość
Aleksandrów
1
Sigła
2
Biłgoraj
Gmina
Aleksandrów
PPKS
3
Biłgoraj
PGKiM
4
HedwiŜyn
5
Teodorówka
6
Biszcza
7
Radzięcin
8
Frampol
9
Goraj
10
Goraj
11
12
13
14
Józefów
Józefów
Józefów
Kol. Siedliska
15
Markowicze
16
KsięŜpol
Miasto Biłgoraj
Gmina Biłgoraj
Biszcza
Frampol
Goraj
Józefów
KsięŜpol
UŜytkownik
Zakład WapPiask.
Dom Pomocy
Społecznej
Zakład Gosp.
Komunalnej
Gosp. Mieszk.
Wł. Rol. Sk. P.
GS
Sam. Chłopska
Zakład Gosp.
Komunalnej
Zakład Gosp.
Komunalnej
Nadleśnictwo
ZWiK
Prefabet
ZWiK
Zakł. Ceram.
Budowlanej
Zakład Gosp.
Komunalnej
- 82 -
Typ
oczyszczalni
mechanicznobiologiczna
biologiczna
Przepustowość
(m3/dobę)
Ilość
ścieków
(m3/dobę)
Zrzut
300
114
Szum
15
6000
Próchnica
5476
Czarna Łada
56
ziemia
biologiczna
80
Braszczka
480
Łazowna
biologiczna
50
5
100
60
37,8
Biała Łada
Rakowa
Biała Łada
KOS
100
mikroreaktor
BIO-PAK
mechaniczna
bioblok MU100
70
200
bioblok MU100
140
Tanew
122
Złota Nitka
200
Uwagi
20
Biała Łada
77
Nepryszka
Nepryszka
Kalinka
Kalinka
Obecnie nie
pracuje
nieczynna
Projektowana
Nr
na
mapie
Miejscowość
17
Chmielek
18
Łukowa
19
Łukowa
20
Obsza
21
Zamch
22
Lipiny Dolne
23
Zagródki
UG
24
Tarnogród
Zakład Gosp.
Komunalnej
25
Tarnogród
Szpital
KOS-2
26
RóŜaniec
Zakład Gosp.
Komunalnej
27
Kol. RóŜaniec
Z S Rol.
Tereszpol
28
Zaorenda
Zakład Gosp.
Komunalnej
Turobin
29
Turobin
UG
Gmina
Łukowa
Obsza
Potok Górny
Tarnogród
UŜytkownik
Zakł. Gosp.
Wodnej
Szkoła
Zakł. Gosp.
Wodnej
Zakład Gosp.
Komunalnej
Zakład Gosp.
Komunalnej
Zakład Gosp.
Komunalnej
Typ
oczyszczalni
mechaniczno
biologicznaBIOBLOK
mechaniczno biologiczna
KOS-1
Przepustowość
(m3/dobę)
Ilość
ścieków
(m3/dobę)
230
50
50
15
400
30
50
Nitka
300
350
500
Borowina
Projektowana
Złota Nitka
Obecnie nie
pracuje
Pasternik
Projektowana
Pasternik
365
Kiełbasówka
5
Oprócz w/w obiektów na terenie gminy Biszcza znajduje się 118 oczyszczalni przyzagrodowych
- 83 -
Projektowana
Złota Nitka
100
400
Złota Nitka
Złota Nitka
250
Lemna
Uwagi
Mucha
460
KOS-2
Zrzut
Por
zał. graf. nr 8. Lokalizacja oczyszczalni ścieków
6. Analiza SWOT dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Tabela nr 16. Mocne i słabe strony dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej w
powiecie biłgorajskim oraz szanse i zagroŜenia
MOCNE STRONY
Dobry stan środowiska naturalnego
Gleby
- wysoka wartość agrotechniczna
- niski stopień zanieczyszczeń
antropogenicznych
SZANSE
-
- 84 -
Gleby
produkcja dobrej jakościowo Ŝywności
Ochrona powietrza
- mała emisja zanieczyszczeń
- stosowanie alternatywnych źródeł energii
- gazyfikacja gmin
- zwiększenie produkcji benzyny
bezołowiowej
- perspektywa produkcji biopaliw
- brak duŜego przemysłu i wielkiej energetyki
Hałas
- system prawny
Ochrona powietrza
- dalsza gazyfikacja gmin
- wprowadzanie proekologicznych źródeł
energii
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń poprzez
wprowadzanie nowych metod oczyszczania
Ochrona wód i gospodarka wodna
- nowe prawo wodne
- brak duŜych zakładów przemysłowych
- program małej retencji
- duŜy potencjał firm zajmujących się
budowaniem oczyszczalni ścieków oraz firm
konsultanckich i projektowych
- budowa i modernizacja sieci wodociągowej
- realizacja planowanej budowy sieci
kanalizacyjnej
- budowa i modernizacja oczyszczalni
- podjęcie działań na rzecz eliminacji
zanieczyszczeń z rolnictwa
- usprawnienie zarządzania gospodarką wodną
poprzez tworzenie planów i systemów
przeciwdziałania w sytuacjach podtopieniowych
i powodziowych.
- powiązanie inwestycji hydrotechnicznych
(małej retencji) z działaniami na rzecz ochrony
ekosystemów w dolinach rzecznych
Gospodarka odpadami
- nowoczesny system prawny
- modernizacja obiektów składania odpadów
- opracowany
Kompleksowy
System
Gospodarki Odpadami na obszarze Roztocza
Zachodniego
- selektywna zbiórka odpadów
- edukacja
Gospodarka odpadami
- realizacja systemów nowoczesnej gospodarki
odpadami przy wsparciu środkami UE
- rozwój ekonomicznych instrumentów
w gospodarce odpadami i wspieranie
przedsiębiorstw zajmujących się przetwarzaniem
odpadów
- kontynuacja edukacji ekologicznej
Leśnictwo
- duŜa lesistość (38,69 %)
- sprawna struktura zarządzania lasami
- państwowymi
- program zagospodarowania lasów
niepaństwowych
Ochrona przyrody i róŜnorodności
przyrodniczej
- ekstensywny charakter rolnictwa
- rozbudowany system ochrony przyrody
- przypisy i dyrektywy UE w zakresie ochrony
przyrody
Leśnictwo
- realizacja programu zwiększenia lesistości
obszaru powiatu
- prawidłowa gospodarka lasami
- są odnawialnym surowcem ekologicznym
-
Hałas
działania na rzecz ograniczenia hałasu
dostosowanie do systemu prawnego
Ochrona przyrody i róŜnorodności
przyrodniczej
- powiększenie systemu obszarów
chronionych
- realizacja zadań wynikających z wymogów
UE w zakresie ochrony przyrody
- 85 -
Atrakcyjność przyrodniczo-turystyczna
powiatu
- zachowane w stanie naturalnym duŜe
kompleksy leśne
- liczne pomniki przyrody
- bogata i róŜnorodna flora i fauna
- - liczne zabytki architektoniczne
- mało zanieczyszczone środowisko naturalne
Atrakcyjność przyrodniczo-turystyczna
powiatu
- rozwój turystyki kwalifikowanej
- rozwój bazy turystycznej
- kreowanie mody na alternatywny model
spędzania wolnego czasu (ekologia, naturalne
otoczenie, hippika, turystyka, folklor,
dziedzictwo kulturowe)
Integracja zasad zrównowaŜonego rozwoju
w gospodarce
- zachowanie naturalnych obszarów
- przyrodniczych
- moŜliwość korzystania z systemu
dofinansowania ochrony środowiska
- sprawnie funkcjonujący system administracji
ochrony środowiska
w gospodarce
- wspieranie nowoczesnych technologii
w poszczególnych sektorach
- wdraŜanie systemów informacyjnych
- wdraŜanie lokalnych programów ochrony
środowiska
- sprawna absorpcja środków UE
- rozwój i doskonalenie kadr ochrony
środowiska
SŁABE STRONY
ZAGROśENIA
Ochrona powietrza
- niekorzystna sytuacja w zakresie emisji
gazów
- duŜy udział węgla w strukturze produkcji
energii cieplnej
- zły stan dróg przy wzrastającym natęŜeniu
ruchu komunikacyjnego
- często zły stan techniczny pojazdów
Hałas
- narastający hałas komunikacyjny
- brak obwodnic w miastach
Ochrona powietrza
- wzrost zanieczyszczeń powietrza
- trudności w wypełnianiu przez podmioty
gospodarcze wymogów nowych regulacji
w zakresie ochrony powietrza
- wzrost emisji gazów związany ze wzrostem
przewozów
Hałas
- zaniedbania w zwalczaniu hałasu
komunikacyjnego
- wzrost natęŜeń hałasu i przekroczenie
dopuszczalnego poziomu zanieczyszczeń
akustycznych
- utrzymanie poziomu zanieczyszczenia wód - dysproporcje w rozwoju sieci wodociągowej
powierzchniowych
i kanalizacyjnej powodują wzrost zagroŜenia
- duŜa dysproporcja pomiędzy długością sieci zanieczyszczenia wód;
wodociągowej i kanalizacyjnej
w efekcie skutkować to moŜe brakiem efektów
- mała zdolność retencji
podejmowanych działań na rzecz środowiska
- przestarzałe systemy regulacji stosunków
- w skali gospodarki ponadlokalnej
wodnych
- brak realizacji lub opóźnienie tempa
- słaba integracja zagadnień gospodarki
inwestycji w sektorze gospodarki wodnościekowej, spowodowane trudną sytuacją
wodnej z wymogami ochrony ekosystemów
finansową samorządów i społeczeństwa
- duŜe potrzeby inwestycyjne
uniemoŜliwia dostosowanie gospodarki do
- w dostosowaniu do standardów UE
- 86 -
- niewystarczające środki samorządów dla
realizacji zadań infrastrukturalnych dotyczących
sieci kanalizacyjnych, wodociągowych
i oczyszczalni ścieków
Gospodarka odpadami
- wieloletnie zaniedbania
- niski poziom finansowania sektora
gospodarki odpadami
- opóźnienia w realizacji kluczowych
inwestycji o znaczeniu ponadgminnym
Leśnictwo
- pogorszenie się sytuacji finansowej sektora
leśnictwa powodujące zmniejszenie się działań
wspierających cele środowiskowe
-
standardów UE, a co za tym idzie dalsze
pogłębienie się procesu stagnacyjnego
- nierealizowanie inwestycji gospodarki
wodnej i przeciwpowodziowej powoduje wzrost
zagroŜeń podtopieniowych i powodziowych oraz
degradację ekonomiczną i społeczną
w obszarach zalewanych
Gospodarka odpadami
- zanieczyszczenie powierzchni terenu oraz
wód odpadami
- niesprawne funkcjonowanie mechanizmów
ekonomicznych w gospodarce odpadami
- utrzymanie się tendencji zbyt niskich
nakładów na gospodarkę odpadami
Leśnictwo
- brak środków na realizacje programu
zalesień w lasach niepaństwowych
Turystyka
Turystyka
słaba promocja i poziom usług turystycznych - słaby rozwój turystyki, a tym samym niskie
dochody ludności z tego sektora
w gospodarce
- słabo działające instrumenty wymuszające
inwestycje ekologiczne
w przedsiębiorstwach
- zagroŜenia podtopieniowe i powodziowe
w dolinach rzecznych
- pogorszenie się sytuacji finansowej funduszy
ekologicznych i samorządów, będących
głównymi inwestorami publicznymi w zakresie
ochrony środowiska
- kosztowność działań przy małej
efektywności w zakresie ochrony środowiska
w gospodarce
- marginalizacja obszarów nadrzecznych
niedostatecznie zabezpieczonych
- niska zdolność gmin do absorpcji funduszy
strukturalnych, brak uwzględnienia wymogów
środowiskowych w polityce rozwoju gospodarki
- zbyt małe zasoby kadr zajmujących się
funduszami strukturalnymi
7. Ograniczenia i szanse rozwoju powiatu wynikające ze stanu przeobraŜeń
środowiska łącznie z rankingiem ograniczeń ekologicznych.
Wysoka wartość walorów przyrodniczo-krajobrazowych powiatu, korzystny klimat,
czyste powietrze oraz dobre warunki do produkcji rolnej stanowią bogactwo i szansę rozwoju
powiatu nakładając jednocześnie ograniczenia wynikające z konieczności ich wykorzystania
na zasadach zrównowaŜonego rozwoju.
- 87 -
7.1. Ograniczenia wynikające ze stanu środowiska naturalnego.
Identyfikując ograniczenia wynikające ze stanu i przeobraŜeń środowiska naturalnego
wymienić naleŜy:
- obszary prawnie chronione - w ich obrębie wyklucza się lokalizację wszystkich
inwestycji mogących zakłócić równowagę ekologiczną i zdegradować walory krajobrazowe,
- gleby wysokich klas bonitacyjnych, w stosunku do których istnieje ustawowy zakaz
przeznaczania na cele nierolnicze,
- lasy, w przewadze gleboochronne i wodoochronne, ustawowo chronione,
- obszary lessowe zagroŜone erozją wodną i eoliczną, która prowadzi do degradacji gleb,
w ich obrębie zasady gospodarowania podlegają szczególnym rygorom; w obrębie obszarów
lessowych naraŜonych na erozję eoliczną likwidacja zadrzewień na miedzach
i scalanie gruntów moŜe w duŜym stopniu nasilać rozmiary erozji eolicznej,
- wody powierzchniowe - doliny rzek podlegają ochronie - naleŜy je chronić przed
zabudową oraz tworzeniem nasypów ziemnych w poprzek ich dolin. W obrębie obszarów
o pokrywie lessowej, kaŜda zmiana spływu wód powierzchniowych moŜe zainicjować erozję
powierzchniową i degradację gruntów,
- degradację gleb mogą powodować zanieczyszczenia, których źródłem są składowiska
odpadów, środki chemiczne stosowane w rolnictwie oraz zanieczyszczenia komunikacyjne,
- wody podziemne – obszar powiatu biłgorajskiego leŜy w obrębie trzech zbiorników
wód podziemnych zaliczonych do GZWP (Nr 406, 407 i 428), zasoby wodne tych zbiorników
stanowią podstawowe źródło zaopatrzenia w wodę dla przyszłych pokoleń i podlegają
ochronie. Ich ochrona nakłada obowiązek uregulowania w ich obrębie:
- gospodarki odpadami ,
- gospodarki wodno-ściekowej,
- surowce naturalne – na terenie powiatu udokumentowano złoŜa gazu ziemnego,
kruszywa naturalnego, piasków kwarcowych do produkcji betonów komórkowych i cegły
wapienno-piaskowej, piasków szklarskich, surowców ilastych ceramiki budowlanej i do
produkcji kruszywa lekkiego, kamienia budowlanego i drogowego. Na obecnym rocznym
poziomie wydobycia surowców mineralnych wystarczy na ponad 15 lat eksploatacji (piasek,
gaz ziemny) do ponad 50 lat – inne surowce.
7.2. Szanse rozwoju powiatu biłgorajskiego wynikające ze stanu
i przeobraŜeń środowiska naturalnego.
Unikatowa wartość przyrody oŜywionej i nieoŜywionej powiatu, wysoka ocena
wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, brak duŜego przemysłu, czystość powietrza oraz
korzystny klimat i występowanie wód mineralnych, stanowią szansę rozwoju dla powiatu
biłgorajskiego.
W oparciu o „zasoby” środowiska naturalnego powiatu plany dalszego rozwoju
powiatu winny uwzględniać:
1. rozwój nowoczesnego i wydajnego rolnictwa oraz powiązanego z nim przetwórstwa
rolno-spoŜywczego,
1. szeroko pojętej turystyki,
2. rozwój lecznictwa sanatoryjnego.
ad.1. W koncepcji wielofunkcyjnego rozwoju wsi, zakłada się rozwój produkcji Ŝywności
poprzez rozbudowę obsługi rolnictwa, w tym rynkowej mikrostruktury przemysłowej oraz
rozwoju obsługi ludności. Mikrostruktura gospodarcza winna się rozwijać głównie w działach
przetwórstwa rolno-spoŜywczego (przerób płodów rolnych, przechowalnictwo,
konfekcjonowanie). Intensyfikacja produkcji rolnej odbywać się powinna przez zwiększenie
średniej wielkości gospodarstw, rozwój dotychczasowych oraz nowych kierunków produkcji,
- 88 -
jak i wprowadzenie szeroko pojętego postępu biologicznego do produkcji rolnej i zwierzęcej.
Rozwój nowoczesnego i wydajnego rolnictwa niesie ze sobą zagroŜenia dla środowiska
przyrodniczego. Tworzenie gospodarstw wielkotowarowych pociągać będzie za sobą
konieczność scalenia gruntów, co w konsekwencji prowadzić moŜe do:
- likwidacji miedz i zadrzewień śródpolowych, co moŜe skutkować nasileniem procesów
erozyjnych oraz niekorzystnymi zmianami w krajobrazie,
- zwiększonym zuŜyciem nawozów i środków ochrony (szczególnie w uprawach
sadowniczych), które mogą stanowić zagroŜenie dla wód powierzchniowych
i podziemnych,
- zwiększoną ilością obornika, gnojowicy i gnojówki,
- wprowadzanie upraw monokulturowych nie będzie sprzyjać zachowaniu
bioróŜnorodności,
- rozwój przetwórstwa rolno-spoŜywczego moŜe być potencjalnym źródłem nowych
zanieczyszczeń środowiska.
ad.2. Turystyka powinna być jednym z priorytetów dalszego rozwoju powiatu
biłgorajskiego. O wybitnych walorach przyrodniczych świadczą Parki krajobrazowe,
rezerwaty przyrody oraz pomniki przyrody oŜywionej i nieoŜywionej oraz zabytki kultury
materialnej. Na terenie powiatu znajdują się lasy obfitujące w zwierzynę, grzyby i jagody.
Atrakcją turystyczną są równieŜ zbiorniki wodne (m. innymi zalew rekreacyjny „Bojary”
w Biłgoraju, Józefowie oraz zbiorniki retencyjne i stawy rybne). Atutem dla rozwoju
turystyki jest równieŜ klimat, który cechuje duŜa ilość dni słonecznych jak i długie zaleganie
pokrywy śnieŜnej.
PowyŜsze atuty są podstawą do rozwoju turystyki:
- pobytowej – konieczny rozwój bazy hotelowej, campingowej, pól namiotowych,
schronisk młodzieŜowych, gospodarstw agroturystycznych,
- sobotnio-niedzielnej – jw.,
- kwalifikowanej – jak: piesza, kajakowa, rowerowa, konna, narciarska /śladowa
i zjazdowa/, przyrodnicza i geologiczna (poznanie osobliwości przyrody oŜywionej
i nieoŜywionej), kulturowa.
ad.3. Na terenie powiatu Biłgoraj wytypowano 3 miejscowości, które mają korzystne
warunki klimatyczne i środowiskowe do pełnienia funkcji uzdrowisk. Są to: Wólka Biska
(gmina Biszcza), Osuchy (gmina Łukowa) i Lipowiec (gmina Tereszpol). Prócz bardzo
korzystnego mikroklimatu, atutem są wody mineralne bogate w: jod, brom i magnez
(Biszcza), podobny skład mają wody z rejonu Osuch. Wody tego typu lub zbliŜone znajdują
się w uzdrowiskach: Ciechocinek, Kołobrzeg, Świnoujście, Połczyn, Busko, Rabka, Iwonicz,
Rymanów. Wody te mogą być przydatne do leczenia chorób reumatologicznych,
neurologicznych, ortopedyczno-urazowych, dróg oddechowych, niedokrwienia kończyn
dolnych i nerwic wegetatywnych. Mogą być uŜywane w formie kąpieli, inhalacji bądź płukań.
Wody te mogą być równieŜ uŜywane do rozlewania w butelki po uprzednim rozcieńczeniu
zwykłą wodą.
7.3. Ranking zagroŜeń ekologicznych.
W rankingu zagroŜeń ekologicznych powiatu biłgorajskiego za najwaŜniejsze uznać naleŜy:
- gospodarkę wodno-ściekową,
- gospodarkę odpadami,
- erozję wodną i eoliczną,
- podtopy i niewielkie obszary zagroŜone powodzią,
- zanieczyszczenie powietrza,
- hałas.
- 89 -
ZagroŜenia te w sposób najbardziej dotkliwy oddziałują negatywnie na stan
środowiska, rzutując na stan zanieczyszczenia wód, gleb i degradację powierzchni terenu,
w tym gleb. Ze względu na zaniedbania inwestycyjne skala ich występowania jest
powszechna i za wyjątkiem erozji dotyczy wszystkich gmin powiatu. Paradoksalnie,
zagroŜenia te zaliczyć moŜna do najłatwiejszych do likwidacji; są to zanieczyszczenia
punktowe i łatwe do identyfikacji w środowisku, jedynym problemem jest skala ich
występowania i co za tym idzie konieczność duŜych nakładów finansowych na ich likwidację,
niemniej, stopniowa eliminacja tych zagroŜeń powinna liczyć na poparcie i akceptację
społeczną - skutkować będzie nie tylko w sposób bezpośredni poprawą czystości wód
i powierzchni terenu, ale równieŜ podniesie standard Ŝycia miejscowej społeczności,
zwiększy dochody w rolnictwie oraz podniesie atrakcyjność turystyczną powiatu.
Ogólna koncepcja gospodarki wodno-ściekowej.
Plan gospodarki wodno-ściekowej winien uwzględniać:
- analizę przyrostu ludności w perspektywie 10-15 lat,
- rozwój ruchu turystycznego,
- budowę ujęć wody,
- budowę i rozbudowę sieci wodociągowej,
- budowę i rozbudowę sieci kanalizacyjnej,
- budowę i modernizację oczyszczalni ścieków,
- zbilansowanie zuŜycia wody oraz zdolności przerobowych oczyszczalni.
Celem planu powinno być:
- wyrównanie dysproporcji w długościach sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
- osiągnięcie stanu 100% zwodociągowania powiatu,
- osiągnięcie stanu 40 % skanalizowania powiatu,
- budowę indywidualnych oczyszczalni na terenach zabudowy rozproszonej,
z preferencją dla zespołów gospodarstw ,
- likwidację w 100% zrzutów nieoczyszczonych ścieków z miast i zakładów
przemysłowych,
- dostosowanie gospodarki wodno-ściekowej do obowiązujących i przyszłych
uregulowań prawnych,
- poprawę stanu środowiska, w tym czystości wód powierzchniowych
i podziemnych oraz gleb,
- stworzenie warunków dla rolnictwa ekologicznego, produkcji zdrowej Ŝywności,
inwestycji; głównie zakładów przemysłu rolno-spoŜywczego i przetwórstwa, zakładów
usługowych oraz infrastruktury obsługi ruchu turystycznego.
Gospodarka odpadami
Równolegle z niniejszym Programem Ochrony Środowiska opracowywany jest Plan
Gospodarki Odpadami dla powiatu biłgorajskiego, który wraz z niniejszym opracowaniem ma
stanowić całość. Będzie on kompleksowym opracowaniem dotyczącym selektywnej zbiórki
i zagospodarowania odpadów oraz ich składowania.
Erozja wodna i eoliczna.
Erozją wodną i eoliczną zagroŜone są obszary powierzchniowego zalegania utworów
pylastych – lessów. Procesy erozyjne obejmują powierzchnię terenu prowadząc do zmian
rzeźby (erozja wąwozowa), degradacji gleb oraz dewastacji powierzchni terenu (obrywy,
spełzywanie gruntu). Walka z erozją winna być prowadzona w sposób doraźny, wymuszony
przez zaistniałe szkody, oraz poprzez działania profilaktyczne. Winny one polegać na:
- prowadzeniu agrotechniki przeciwerozyjnej, tj. zadarnień i zalesień stref
krawędziowych i zboczowych wąwozów oraz suchych dolin,
- korekcie struktury uŜytków rolnych,
- rekultywacji i zagospodarowaniu nieuŜytków poerozyjnych,
- 90 -
- wprowadzaniu zalesień na stokach o nachyleniu powyŜej 15o,
- wyłączenie z uŜytkowania rolnego i przeznaczenie pod zalesienie lub trwałe uŜytki
zielone stoków o nachyleniu powyŜej 12o,
- kształtowanie poprzeczno - stokowego układu pół i działek oraz dostosowanie do
rzeźby, lokalizacji dróg rolniczych i ich umocnienie na gruntach o nachyleniu 6 - 12o.
Podtopy
WaŜnym zagroŜeniem, które dotyczy miejscowości połoŜonych w dolinach rzek, są
podtopy. Problem ten szczególnie dotyczy Józefowa. W okresie wiosenno – jesiennym
i w czasie gwałtowniejszych opadów zostają podmyte piwnice. Przyczyną są płytko
występujące wody gruntowe oraz zły stan rowów melioracyjnych – są one często niedroŜne,
zamulone, niekiedy zasypane osadami naniesionymi przez wody powodziowe. Dodatkowym
problemem jest brak kanalizacji sanitarnej i burzowej.
Wskazane jest utrzymywanie w dobrym stanie rowów melioracyjnych oraz
przeprowadzanie okresowej konserwacji celem utrzymania ich droŜności.
Zanieczyszczenie powietrza
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniem ma polegać na zapobieganiu przekraczania
dopuszczalnych stęŜeń substancji zanieczyszczających w powietrzu i ograniczaniu lub
eliminowaniu wprowadzanych do powietrza ilości tych substancji.
Zminimalizowanie zanieczyszczeń związanych z transportem zaleŜy od:
- stworzenia nowoczesnych układów komunikacyjnych z jednoczesną poprawą stanu
istniejących dróg,
- opracowania programu strategicznego sieci dróg,
- odnowy i modernizacji istniejącej sieci drogowej,
- budowy nowych dróg oraz obwodnic,
- budowy zieleni ochronnej.
Zmniejszenie zanieczyszczeń związanych z „niską emisją” wiąŜe się z:
- modernizacją istniejących kotłowni z wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii
oraz budowa małych i średnich systemów ciepłowniczych,
- budową i rozbudową systemu gazociągów zwłaszcza w południowej części powiatu
(na bazie złóŜ leŜących w obrębie powiatu),
- tworzeniem warunków do inwestowania w odnawialne źródła energii,
- inwestycjami w urządzenia słuŜące do ochrony powietrza.
Hałas
Głównym źródłem hałasu jest transport drogowy i kolejowy. Zmniejszenie tego
zanieczyszczenia wiąŜe się z w/w inwestycjami odnośnie ochrony powietrza. Prócz tego
wskazana jest budowa drogowych osłon i ekranów akustycznych.
NaleŜy dąŜyć, aby poziom hałasu nie przekraczał 5O dB w porze nocnej.
8. Zadania powiatu w zakresie ochrony środowiska na następne lata
w perspektywie krótkoterminowej i średnioterminowej.
W opracowanym dla powiatu biłgorajskiego „Zarysie strategii rozwoju” priorytetem jest
podjęcie działań na rzecz rozwoju gospodarczego powiatu poprzez stworzenie warunków do
poprawy infrastruktury technicznej w powiecie (infrastruktura wodno-ściekowa
i komunikacyjna, medialna, budowa i przebudowa sieci dróg, gazyfikacja). Realizacja
wybranego wariantu rozwoju powiatu będzie moŜliwa poprzez osiągnięcie celów
niezbędnych, wśród których istotne znaczenie ma podjecie działań w kierunku rozwoju
infrastruktury słuŜącej ochronie środowiska. Znaczenie infrastruktury w procesie
wielofunkcyjnego rozwoju wynika z faktu, Ŝe stanowi ona podstawę wszelkiej działalności
gospodarczej, warunkując jej zakres, strukturę i przestrzenne rozmieszczenie, w tym
kontekście poziom rozwoju infrastruktury moŜe decydować o atrakcyjności lub
- 91 -
nieatrakcyjności powiatu, gminy, wsi, a więc stanowić o szansach lub barierach ich dalszego
rozwoju.
Celem polityki ekologicznej powinno być podejmowanie działań powstrzymujących
dewaloryzację środowiska i umoŜliwiających ochronę jego wartości w warunkach
gospodarczego wykorzystania. Działania te winny uwzględnić ochronę istniejących walorów
i zasobów środowiska przyrodniczego oraz wzmocnienie procesów ekologicznych,
z zachowaniem bioróŜnorodności gatunków, ekosystemów i krajobrazu. Respektowanie
zasady zrównowaŜonego rozwoju w strategiach i polityce w poszczególnych dziedzinach
gospodarowania jest podstawowym warunkiem skutecznej realizacji polityki ekologicznej.
Postawienie zasad ekologii na równi z celami gospodarczymi i społecznymi właściwymi dla
danego sektora eliminuje bądź minimalizuje to zjawisko.
8.1 Kierunki działań w perspektywie krótkoterminowej na 5 lat.
PoniŜej przedstawiono aktualną sytuację i perspektywiczny rozwój poszczególnych
dziedzin gospodarki:
- gospodarka komunalna
- transport
- rolnictwo
- turystyka i wypoczynek
- leśnictwo
- przemysł
Ich realizacja powinna zapewniać:
- zrównowaŜone wykorzystanie walorów środowiska przy uwzględnieniu jego cech
naturalnych, predyspozycji, walorów oraz odporności środowiska na antropopresję,
- ochronę i racjonalne wykorzystanie gospodarcze zasobów naturalnych,
- zachowanie i pomnaŜanie dziedzictwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych,
- poprawę jakości środowiska,
- wzrost bezpieczeństwa ekologicznego powiatu.
8.1.1 Gospodarka komunalna.
- gospodarka wodno-ściekowa
Stan gospodarki wodno-ściekowej powiatu biłgorajskiego moŜna określić jako
niezadowalający. Wieloletnie zaniedbania inwestycyjne są przyczyną utrzymującego się
zanieczyszczenia wód powierzchniowych i postępującego zanieczyszczenia wód
podziemnych, niskiego standardu Ŝycia ludności oraz obniŜenia atrakcyjności turystycznej
regionu. Istniejąca infrastruktura techniczna (Tabela nr 17) to:
- 1 108,5 km sieci wodociągowej,
- 236,3 km sieci kanalizacyjnej,
- 29 oczyszczalnie ścieków, w tym 2 nieczynne; są to oczyszczalnie komunalne, lokalne
oczyszczalnie przy takich obiektach uŜyteczności publicznej jak; szkoły, zakłady
przemysłowe oraz oczyszczalnie przyzagrodowe (118 w gminie Biszcza).
Bardzo niekorzystna i w wysokim stopniu zagraŜająca środowisku jest dysproporcja
w długościach sieci wodociągowych i kanalizacyjnych - długość sieci kanalizacyjnej to
21,32 % sieci wodociągowej. Sprawia to, Ŝe wzrastające zuŜycie wody i tym samym ścieków
pozostaje w środowisku - głównie w szambach o róŜnym stopniu szczelności, poniewaŜ
stopień skanalizowania i wyposaŜenia we własne urządzenia oczyszczające jednostek
osadniczych jest, w obrębie całego powiatu, niski. Gromadzone w szambach ścieki są
przewoŜone do oczyszczalni komunalnych. Najkorzystniejszy wskaźnik skanalizowania ma
gmina Aleksandrów (98.3%), oraz miasto Biłgoraj (57%) i gminy: Biszcza (50%),Tarnogród
(48%) i Potok Górny (35%). Najgorsza sytuacja jest w gminach: Obsza i Turobin, które
- 92 -
praktycznie wcale nie posiadają kanalizacji. Dobrym rozwiązaniem problemu oczyszczania
ścieków mogą być oczyszczalnie przyzagrodowe. Przykładem jest gmina Biszcza, w której
funkcjonuje 118 indywidualnych oczyszczalni ścieków.
Planowane inwestycje w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na najbliŜsze 5 lat
przedstawia Tabela nr 18 i w perspektywie 8 - letniej Tabela na 19.
- 93 -
Tabela nr 17. Infrastruktura w gminach powiatu biłgorajskiego
Gmina/
Miasto
Powiat
Biłgorajski
Miasto
Biłgoraj
Gmina
miejsko –
wiejska
Frampol
Sieć
wodociągowa
Sieć
kanalizacyjna
Sieć
gazowa
1 108,5 km 236,3 km 341,9 km
przyłącza przyłącza przyłącza
– 20 297
– 5 381
– 6 727
148,1 km
przyłącza
– 3 524
80,0 km
przyłącza
– 1 680
84,4 km 64,9 km
przyłącza przyłącza
– 2 320
– 2 420
1,3 km 12,0 km
–7
– 221
- 94 -
Oczyszczalnie
ścieków
29
2
2
UŜytkowanie gruntów w ha
Powierzchnia ogólna – 167 779
UŜytki rolne razem – 93 505
Grunty orne – 71 448
Sady – 1 262
Łąki – 15 077
Pastwiska – 5 718
Lasy i grunty leśne –64 396
Pozostałe grunty i nieuŜytki – 9 878
Grunty orne - 685
Sady - 38
Łąki - 372
Pastwiska - 47
Lasy i grunty leśne – 191
Pozostałe grunty i nieuŜytki - 752
Sady - 503
Łąki – 715
Pastwiska - 260
Lasy i grunty leśne – 3 478
Pozostałe grunty i nieuŜytki – 573
Usługi
i przemysł
Szkoły
Podstawowe - 81
Podmioty
Gimnazja - 22
Średnie
gospodarcze – 5 946
Sklepy, punkty
ogólnokształcące – 6
sprzedaŜy paliw
Średnie techniczne – 22
i targowiska – 1 354
Zawodowe – 8
Policealne – 5
Podstawowe - 5
Podmioty
Gimnazja -6
gospodarcze – 2 595
Średnie
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 616
Zawodowe – 4
Policealne - 4
Podmioty
gospodarcze – 260
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 74
Podstawowe - 10
Gimnazja – 1
Gmina/
Miasto
Gmina
miejsko –
wiejska
Józefów
Sieć
wodociągowa
54,6 km
przyłącza
– 1983
Sieć
kanalizacyjna
Sieć
gazowa
3,0 km 80,0 km
– 477
– 1 200
Gmina
miejsko –
wiejska
Tarnogród
89,0 km
przyłącza
– 1 392
30,0 km 102,0 km
– 605
– 1300
Gmina
Aleksandrów
36,4 km
przyłącza
– 659
35,8 km
przyłącza
– 636
Gmina
Biłgoraj
107,7 km
przyłącza
– 2 582
6,5 km
przyłącza
– 112
brak
danych
brak
danych
- 95 -
Oczyszczalnie
ścieków
3
4
1
2
Sady - 52
Łąki – 194
Pastwiska - 239
Sady - 99
Łąki – 1 132
Pastwiska - 606
Gmina miejsko – wiejska Józefów
Sady - 7
Łąki – 735
Pastwiska - 277
Sady – 29 Łąki – 2 304
Usługi
i przemysł
Szkoły
Podmioty
gospodarcze – 408
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 93
Podstawowe - 5
Gimnazja - 2
Średnie
Podmioty
gospodarcze – 363
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 81
Podstawowe - 6
Gimnazja – 1
Podmioty
gospodarcze – 112
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 23
Podstawowe - 1
Gimnazja – 1
Podmioty
gospodarcze – 569
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
Podstawowe - 12
Gimnazja – 1
Gmina/
Miasto
Gmina
Biszcza
Gmina
Goraj
Gmina
KsięŜpol
Sieć
wodociągowa
114,0 km
114 km
przyłącza
– 884
49,6 km
przyłącza
– 922
32,6 km
przyłącza
– 539
Sieć
kanalizacyjna
26,0 km
26 km
przyłącza
– 444
2,6 km
przyłącza
– 88
Oczyszczalnie
ścieków
Sieć
gazowa
brak
1
118
oczyszcz.
przyzagr.
brak
1,0 km 20,5 km
–5
– 337
- 96 -
2
2
Pastwiska - 739
Sady - 51
Łąki – 1 131
Pastwiska - 464
Sady - 202
Łąki – 263
Pastwiska - 264
Sady - 40
Łąki – 1 507
Pastwiska – 1 107
Usługi
i przemysł
Szkoły
i targowiska - 77
Podmioty
gospodarcze – 188
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 43
Podstawowe - 3
Gimnazja - 1
Podmioty
gospodarcze – 165
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 39
Podstawowe - 5
Gimnazja – 1
Podmioty
gospodarcze – 359
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 62
Podstawowe - 6
Gimnazja – 2
Gmina/
Miasto
Gmina
Łukowa
Sieć
wodociągowa
35,1 km
przyłącza
– 999
Sieć
kanalizacyjna
3,2 km
przyłącza
– 90
Sieć
gazowa
brak
Gmina
Obsza
40,5 km
przyłącza
– 1 001
0,1 km
przyłącza
– 48
Gmina
Potok
Górny
66,3 km
przyłącza
– 1 249
17,9 km 62,5 km
– 345
– 1249
Gmina
Tereszpol
32,1 km
przyłącza
– 1010
8,5 km
przyłącza
– 234
brak
brak
- 97 -
Oczyszczalnie
ścieków
3
2
2
1
Sady - 38
Łąki – 1 958
Pastwiska - 591
Sady - 28
Łąki – 1 838
Pastwiska - 430
Sady - 24
Łąki – 1 421
Pastwiska - 307
Sady - 24
Usługi
i przemysł
Szkoły
Podmioty
gospodarcze – 178
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 50
Podstawowe - 3
Gimnazja – 1
Podmioty
gospodarcze – 117
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 29
Podstawowe - 5
Gimnazja – 1
Podmioty
gospodarcze – 168
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 29
Podstawowe - 7
Gimnazja – 2
Podmioty
gospodarcze – 158
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
Podstawowe - 3
Gimnazja – 1
Gmina/
Miasto
Gmina
Turobin
Sieć
wodociągowa
123,6 km
przyłącza
– 1 880
Sieć
kanalizacyjna
0,1 km
przyłącza
–3
Sieć
gazowa
brak
danych
Oczyszczalnie
ścieków
Usługi
i przemysł
Łąki – 251
Pastwiska - 136
Sady - 127
Łąki – 1 273
Pastwiska - 250
1
Szkoły
i targowiska - 34
Podmioty
gospodarcze – 306
Sklepy, punkty
sprzedaŜy paliw
i targowiska - 73
Podstawowe - 9
Gimnazja – 1
Średnie
Tabela nr 18. Planowana budowa i rozbudowa infrastruktury powiatu biłgorajskiego w latach 2004 - 2008
Sieć wodociągowa
Gmina
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Sieć kanalizacyjna
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Oczyszczalnie ścieków
do
2008 r
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
Koszt
do
źródło
2008 r
finan.
Aleksandrów
2004
Aleksandrów
- 98 -
100 tys.
środki
własne
Inne
zbiornik małej
retencji
2004
780 tys.
WFOŚ-poŜyczka
środki własne
zbiornik duŜej
Sieć wodociągowa
Gmina
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Sieć kanalizacyjna
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
do
2008 r
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
Koszt
do
źródło
2008 r
finan.
Inne
retencji 70 ha
2005 – 2008
fundusze
strukturalne
Biłgoraj miasto
Biłgoraj gmina
Biszcza
Biłgoraj
4,5 mln
Bojary II etap
ERDF
budowa
6 mln
Batorego II
FOŚ
obiektów
ERDF
Piaski
środki
gospodarki
FOŚ
własne
osadowoLeśnik
środki
Sitarska, Kępy
fundusz
gazowej
własne
dokończenie amortyzacji oczyszcz.
PGK
10 km
Korczów
4,605 mln
Okrągłe
SAPARD
2004-2005
Sól-Dereźnia
4,5mln
2006-2008
ERDF
Wólka BiskaBudziarze
śary
1,546 mln 25 oczyszcz 280 tys.
2003 - 2004
SAPARD przyzagrod.
ERDF
2003-2004
2,23 mln
Goźdź Lipiński oczyszcz.i kanalizacja
2004 – 2006
ERDF
Bukowina – Wola Kulońska oczyszcz.
1,035mln
i kanalizacja
ERDF
2005 - 2007
- 99 -
modernizacja
pompowni
Kotłowni C-1
2 mln
środki
własne
kapitał
prywatny
Budowa
zbiornika
Biszcza – śary
2003 – 2006
12,5 mln
ERDF
Sieć wodociągowa
Gmina
do
2008 r
Frampol
Radzięcin –
Teodorówka
2004-2005
Radzięcin –
Teodorówka
modernizacja
2008 - 2009
Koszt
źródło
finan.
950 tys.
ERDF
Sieć kanalizacyjna
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
do
2008 r
Frampol oczyszcz.i kanalizacja
3, 59mln
ERDF
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
Koszt
do
źródło
2008 r
finan.
Inne
5,155mln
ERDF
2005 - 2006
Goraj
Józefów oczyszcz.i kanalizacja
23,5 mln
2004 - 2007
z tego
5,1 mln
SAPARD
Józefów
KsięŜpol
Łukowa
spięcie
wodociągu pod
Tanwią
45 tys.
środki
własne
KsięŜpol - oczyszczalnia,
KsięŜpol, Borki, Zynie kanalizacja
2004-2005
Płusy - oczyszczalnia
Płusy, Korchów I i II kanalizacja
2005-2006
Przymiarki Górne, Przymiarki Dolne,
Rakówka, Zawadka, Budyń – kanalizacja
2006-2008
5,5 mln
fundusze
Łukowa
2004-2007
unijne
Chmielek
7 mln
2005-2010
fundusze
unijne
- 100 -
Powiększenie
zbiornika
retencyjnego do
3,5 ha
500tys.
6,6 mln
SAPARD
6,5 mln
ERDF
4,5 mln
ERDF
Rakówka
2004
400 tys.
środki
własne
Sieć wodociągowa
Gmina
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Obsza
Koszt
do
źródło
2008 r
finan.
Obsza – oczyszczalnia
Obsza kanalizacja
2004-2006
Zamch - Wola - kanalizacja
2007-2008
do
2008 r
Lipiny Dolne- oczyszczalnia
2004
Lipiny Dolne kanalizacja
2005
Potok Górny kanalizacja
2006
RóŜaniec I - oczyszczalnia
RóŜaniec I kanalizacja
2004 – 2005
RóŜaniec II kanalizacja
2006 - 2007
Potok Górny
Tarnogród
Tereszpol
Zaorenda
2007
Tereszpol
Sieć kanalizacyjna
Tereszpol
Kukiełki
I Szozdy
2008
150 tys.
środki
własne
ERDF
150 tys.
środki
własne
ERDF
Panasówka – przepompownia
Tereszpol –Zygnunty kanalizacja
Tereszpol - Zaorenda kanalizacja
Tereszpol –Kukiełki kanalizacja
Lipowiec kanalizacja
2004 - 2006
- 101 -
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
Koszt
do
źródło
2008 r
finan.
4,3 mln
ERDF
4 mln
SAPARD
3,227 mln
SAPARD
1,423 mln
SAPARD
1,5mln
SAPARD
Lipiny Górne
2003-2005
270tys
Woj.
Fundusz
Ochrony
Środow.
3,5mln
SAPARD
4,4mln
3,7 mln
SAPARD
Tereszpol
20072008
600 tys.
środki
własne
ERDF
Tereszpol
Zaorenda
2005
500 tys.
środki
własne
Inne
Sieć wodociągowa
Gmina
Turobin
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Sieć kanalizacyjna
do
2008 r
Turobin
Przedmieście
łącznie z
kanalizacją
deszczową
2004-2008
- 102 -
Koszt
źródło
finan.
5 mln
środki
własne
do
2008 r
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2008 r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
Koszt
do
źródło
2008 r
finan.
Inne
budowa
wysypiska
z aneksem do
segregacji
2004-2005
poniŜej 1 mln
środki
własne,
fundusze
strukturalne
Woj. Fundusz
Ochrony
Środowiska
Tabela nr 19. Planowana budowa i rozbudowa infrastruktury powiatu biłgorajskiego w latach 2009-2012
Sieć wodociągowa
Gmina
do
2012 r
Koszt
źródło
finan.
Sieć kanalizacyjna
do
2012 r
Koszt
źródło
finan.
do
2012 r
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2012r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
do
2012r
Koszt
źródło finan.
budowa
kotłowni
/biomasa/
3 mln.
środki
własne
ekofundusz
FOŚ
Inne
Aleksandrów
Biłgoraj miasto
4,5 mln
Biłgoraj
ERDF
Os. PolnaFOŚ
Batorego,
środki
własne
Motorowa,
fundusz
Nowakowskiego
Janowska
amortyzacji
PGK
10 km
Dąbrowica
Gromada
2009-2010
4,61 mln
ERDF
Biłgoraj gmina
oczyszczalnia i kanalizacja
Smólsko- Bukowa- Korytków Ciosny
Biszcza
- 103 -
6,15 mln
ERDF
oczyszczalnie
Smólsko
,BukowaKorytków,
Ciosny
2012-2015 -
Sieć wodociągowa
Gmina
Frampol
do
2012 r
Koszt
źródło
finan.
Sieć kanalizacyjna
do
2012 r
Koszt
źródło
finan.
do
2012 r
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2012r
Koszt
źródło
finan.
Kotłownie
(modernizacja)
do
2012r
Koszt
źródło finan.
Inne
rekultywacja
wypełnionych
części
składowiska
odpadów
2010
20 tys.
ERDF
Frampol
3,59 mln
2008 -2009 ERDF
Goraj
Józefów
KsięŜpol
Łukowa
Majdan
Nepryski
Siedliska
2008 - 2012
Długi Kąt
2008 - 2012
20mln
20 mln
Zanie oczyszczalnia
Stary Majdan, Nowy Majdan, Rogale,
Markowicze, Króle, Zanie kanalizacja
2008-2012
Podsośnina – Osuchy oczyszczalnia
i kanalizacja
2010 - 2012
Szostaki – Pisklaki oczyszczalnia
i kanalizacja
2010 - 2012
Obsza
rozbudowa
oczyszczalni
Obsza
- 104 -
6,5 mln
fundusze
struktur.
12 mln
fundusze
unijne
środki
własne
750 tys.
SAPARD
Osuchy
2012
600 tys.
fundusze
unijne
środki
własne
zbiornik
retencyjny
do 2012
500tys
Sieć wodociągowa
Gmina
do
2012 r
Koszt
źródło
finan.
Sieć kanalizacyjna
Koszt
źródło
finan.
do
2012 r
do
2012 r
koszt
źródło
finan.
Sieć gazowa
do
2012r
Koszt
źródło
finan.
2007
2088
2009
300 tys.
300 tys.
300 tys.
Potok Górny
Luchów-oczyszczalnia.
Luchów kanalizacja
2010-2014
10 mln
Tarnogród
Wola
RóŜaniecka2008-2010
5,3 mln
Tereszpol
ERDF
Turobin
CzernięcinRokitówZaławcze
2009-2010
- 105 -
oczyszczalnie
przydomowe
Kol.śabno
Kol. Guzówka
Kol.Czernięcin
2010-2011
Kotłownie
(modernizacja)
do
2012r
Koszt
źródło finan.
Inne
Do roku 2008 planuje się:
- budowę bądź modernizację sieci wodociągowej w gminach: Frampol, Józefów,
KsięŜpol, Tereszpol,
- budowę sieci kanalizacyjnej w Biłgoraju i wszystkich gminach, z wyjątkiem
Aleksandrowa i Goraja,
- budowę oczyszczalni ścieków komunalnych w gminach:
Biszcza
-2
Frampol
-1
Józefów
-1
KsięŜpol
-2
Obsza
-1
Potok Górny - 1
Tarnogród - 1
Tereszpol – przepompownia.
Ponadto w gminie Biszcza planuje się budowę 25 oczyszczalni przyzagrodowych
w miejscowości Budziarze.
W perspektywie 8-lat planowane jest:
- modernizacja sieci wodociągowej w gminie Frampol,
- budowa sieci kanalizacyjnej w Biłgoraju oraz w gminach: Józefów, KsięŜpol, Łukowa,
Tarnogród,
- budowa oczyszczalni ścieków komunalnych w gminach:
KsięŜpol - 1
Łukowa
-2
Tarnogród - 1
Z zestawionych powyŜej danych wynika, Ŝe poprawa gospodarki wodno- ściekowej
będzie odczuwalna, ale w dalszym ciągu niewystarczająca w świetle ustalonych dla
województwa i powiatu priorytetów (przepisy UE wymagają neutralizacji ścieków i odpadów
z gospodarstw rolnych oraz uŜywania do produkcji rolnej wody o określonych parametrach
czystości). Dlatego konieczne jest opracowanie kompleksowego planu gospodarki wodnościekowej dla powiatu biłgorajskiego, który określi potrzeby, zadania i harmonogram
koniecznych działań w tym zakresie. Jego realizacja poprawi równieŜ warunki bytowe
ludności, jakość produktów rolnych oraz stworzy warunki dla inwestycji nie związanych
z rolnictwem i turystyką.
- gospodarka odpadami
Istotna poprawa gospodarki odpadami komunalnymi moŜe zostać osiągnięta poprzez
pełne wykorzystanie przez gminy ustawowych uprawnień określonych w ustawie o odpadach
a zwłaszcza w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ustawa ta daje
władzom gmin moŜliwość kontrolowania sposobu postępowania mieszkańców
z wytworzonymi odpadami komunalnymi i nakładania na nich opłat za niezgodne
z przepisami działania. UmoŜliwia to z jednej strony pozyskanie przez gminę dodatkowych
środków finansowych, które mogą zostać przeznaczone na utrzymanie komunalnych
składowisk, a z drugiej sprawia, Ŝe wywoŜenie śmieci do „lasu” staje się dla mieszkańców
nieopłacalne. Jednocześnie oczekiwać naleŜy wzrostu nacisku mieszkańców na władze gmin
do organizowania i usprawniania systemu zbierania, transportu oraz unieszkodliwiania
odpadów komunalnych.
Biorąc pod uwagę wysokość kosztów i skalę trudności, w tym protesty społeczności
lokalnych, przy pozyskiwaniu gruntów pod nowe składowiska odpadów, zasadnym jest
rozwiązanie gospodarki odpadami w skali całego powiatu, a nie oddzielnie przez
poszczególne gminy. Do tego celu dąŜy Międzygminny Związek „Tanew”. Zgodnie
z opracowanym Programem Ochrony Wód Zlewni Rzeki Tanew, obejmującym równieŜ
- 106 -
gospodarkę odpadami, na terenie powiatu biłgorajskiego przewiduje się unieszkodliwianie
odpadów poprzez składowanie, głównie na istniejących składowiskach w Korczowie (gm.
Biłgoraj) i Podsośninie Łukowskiej (gm. Łukowa), na nowych składowiskach na terenie
gminy Potok Górny i Obsza oraz na zmodernizowanym składowisku w Józefowie.
Na terenie powiatu biłgorajskiego dominującym sposobem zbierania odpadów jest
zbiórka odpadów zmieszanych, które następnie unieszkodliwiane są poprzez składowanie na
składowiskach odpadów komunalnych. Segregacja odpadów odbywa się w niewielkim
zakresie.
Charakterystykę wysypisk w powiecie biłgorajskim przedstawia Tabela nr 20.
Tabela nr 20. Wykaz składowisk odpadów w powiecie biłgorajskim
Nr
na
mapie
1
2
Gmina
Biłgoraj
Biszcza
Frampol
3
4
5
6
7
8
9
Józefów
KsięŜpol
Łukowa
Obsza
Potok Grn
Turobin
Nazwa
przeds.
eksploatac.
Miejscowość
P.G.K.
Sp.z.o.o.
w Biłgoraju
Korczów
Z.G.K.
w Biszczy
Urząd
M.. i Gm.
we
Frampolu
Zakład
Wodociąg i
Kanaliz.w
Józefowie
U.G.
w KsięŜpolu
Zakład
Gospodar-ki
Wodnej
w Łukowej
U.G.
w Obszy
Pojemn Pow. Rok Rok
wysyp. wys. uru- plan.
(m3)
(ha) chom zamk.
Stan form.
prawny
(symbol
decyzji)
410 000
9,7
2012 uregulowany
I
decyzja nr
1985
kwate R-8224/7/93
ra
Biszcza
5 000
1,0
1989 2010
Radzięcin
59 915
1,94 1989 2010
Józefów
46 000
2,1
2001 2010
Króle
25 000
0,8
1988 2010
Pod –
sośnina
28 000
1,2
1999 2014
Wola
Obszańska 35 000
0,5
2001 2023
Z.G.K.
w Potoku
Górnym
Potok
Górny
7 260
0,6
2001 2020
U.G.
w Turobinie
Turobin
40 000
1,0
1980 2002
- 107 -
Uszczelnienie
/drenaŜ
odcieków/
piezometry
(liczba)
jednowarstwowe
utw. gruntu
piezometry – 6
nieuregulo wany
uregulowany
decyzja nr
OŚ.7633/96/
97
jednowarstwowe
utw. gruntu
brak
uregulowany
geomembrana
decyzja nr
drenaŜ, zbiornik
AS.V.7353na odcieki
1-27/2001
piezometry – 2
uregulowany
jednowarstwowe
decyzja nr
utw. gruntu
KNK8381/64/88
uregulowany
geomembrana
decyzja nr drenaŜ, studzienki
UAN.III.735
na odcieki
1-I/128/95
piezometr – 1
uregulowany
decyzja nr
1/22/99
geomembrana
drenaŜ, zbiornik
na odcieki
uregulowany
decyzja nr
AB.V.73531/45/2000
geomembrana
zbiornik na
odcieki
piezometry – 2
nieuregulo wany
brak
Odpady niebezpieczne wytwarzane na terenie powiatu przewiduje się przekazywać
odbiorcom posiadającym niezbędne zezwolenia na ich wykorzystanie lub unieszkodliwianie.
Odpady szpitalne, w tym niebezpieczne, będą spalane w specjalistycznej spalarni na terenie
Szpitala Powiatowego w Biłgoraju. Ponadto na terenie powiatu funkcjonuje instalacja
przekształcająca termicznie odpady niebezpieczne. Jest to kotłownia typu CB-18001
eksploatowana od 2001 r., zainstalowana w firmie P.P.H.U. „ŁATA-SERWIS” S.C.
w Biłgoraju. Nie przewiduje się lokalizowania na terenie powiatu nowych obiektów do
utylizacji odpadów niebezpiecznych lub ich przeróbki w celu dalszego wykorzystania.
Nie wyklucza się jednak instalowania niewielkich kotłowni opalanych przepracowanymi
olejami smarowymi, wyposaŜonych w niezbędne, sprawne urządzenia zabezpieczające
powietrze atmosferyczne przed zanieczyszczeniem.
Odrębnym zagadnieniem jest wykorzystanie odpadów drzewnych, a zwłaszcza trocin.
Biorąc pod uwagę ich ilość, dostępność, cenę innych paliw oraz niską emisję zanieczyszczeń
towarzyszącą spalaniu - istnieją sprzyjające warunki wykorzystania ich do produkcji ciepła.
Obecnie na szeroką skalę wykorzystywane są w ten sposób trociny przez BLACK RED
WHITE w Biłgoraju i Chmielku. Pewna część trocin i innych odpadów drzewnych spalana
jest w nieprzystosowanych do tego celu paleniskach domowych, co stwarza pewne zagroŜenie
dla środowiska, szczególnie podczas spalania odpadów sklejki, laminowanych płyt
wiórowych lub innych odpadów drzewnych nasyconych klejem, lakierem itp. Towarzysząca
temu emisja sadzy oraz nieprzyjemnych zapachów jest przyczyną licznych skarg
mieszkańców. Rozwiązaniem problemu moŜe być instalowanie specjalistycznych kotłów
opalanych odpadami drzewnymi. Wskazane jest brykietowanie trocin – ułatwia to ich
przechowywanie, transport oraz wykorzystanie do celów opałowych, a tym samym
uatrakcyjni wykorzystanie trocin jako paliwa.
8.1.2 Transport.
Powiat Biłgoraj pozostaje poza głównymi szlakami komunikacyjnymi kraju, w tym
poza planowanymi autostradami, drogami ekspresowymi oraz pierwszorzędnymi szlakami
kolejowymi.
Przez obszar powiatu przebiega:
- 10,7 km drogi krajowej
- 208 km dróg wojewódzkich
- 598,4 km dróg powiatowych
- 356,7 km dróg gminnych
Największe znaczenie mają drogi:
krajowa nr 86 – relacji Janów Lubelski – Frampol
wojewódzkie:
nr 835 - relacji Lublin - Biłgoraj – Tarnogród – Przemyśl
nr 853 - relacji Majdan Nowy –Aleksandrów – Tomaszów Lubelski
nr 858 - relacji Ulanów -Biłgoraj - Zwierzyniec
nr 863 - relacji Kopki - Tarnogród - Obsza - Cieszanów
nr 849 - relacji Obsza - Józefów – Krasnobród
System komunikacji uzupełnia układ dróg powiatowych i gminnych. Drogi te często
nie posiadają właściwych parametrów technicznych, często takŜe nie mają uregulowanej
sytuacji prawnej (wywłaszczenie). Drogi zwłaszcza gminne i powiatowe wymagają
przebudowy i modernizacji z uwagi na ich zły stan. Drogi powiatowe to drogi utwardzone
asfaltowe, natomiast drogi gminne często nie są w ogóle utwardzone (występujący Ŝwir
i tłuczeń to tylko poprawa przejezdności). Z uwagi na ograniczone środki finansowe
przeznaczone przez budŜety gmin i posiadane przez Zarząd Dróg Powiatowych na utrzymanie
dróg, dokonuje się modernizacji i napraw poszczególnych odcinków w sposób
- 108 -
powierzchowny, co w efekcie prowadzi do tego, Ŝe po upływie krótkiego czasu odcinki
i miejsca wyremontowane powracają do stanu przedmodernizacyjnego.
Konieczne są duŜe inwestycje w tym zakresie. Niezbędne jest działanie na rzecz
poprawy układów komunikacyjnych. Wykaz inwestycji związanych z budową i modernizacją
dróg gminnych przedstawiono w Tabeli nr 21, a powiatowych w Tabeli nr 22.
Tabela nr 21. Plan rozbudowy i modernizacji dróg gminnych dla powiatu biłgorajskiego
Zadania do 2008 r
Gmina
Zadania do 2012 r
koszt
źródło
finansowana
drogi
koszt
źródło
finansowania
Aleksandrów
budowa i remont
chodnika
Aleksandrów
1 000 m
2004-2008
1mln
środki własne
Aleksandrów IV – Kol.
Margole - 2 km
Aleksandrów IV – Osiedle
Mieszk.-1 km
Aleksandrów II –
Kol. Bukowiec - 2 km
5 mln
SAPARD
ERDF
Biłgoraj miasto
budowa i remont
dróg 10 km
7 mln
środki własne
kontrakt
wojewódzki
Budowa
i remont dróg
8 km
5,5 mln
środki własne
kontrakt
wojewódzki
drogi
Kolonia Sól – 842
m
2004
Korytków DuŜy –
375,75 m
Biłgoraj gmina
2004
Dereźnia Podlesie
– 1 650 m
2005
Podlesie – 474 m
Bukowina Kolonia
– 2 400 m
2003 – 2005
Biszcza II – 600 m
2005
Biszcza
Bukowina
Wschodnia – 2 000
m
2005
Biszcza I – 2 300 m
2004 - 2006
383,866 tys.
SAPARD
324 tys.
ERDF
1,322 mln
ERDF
1,571 mln
ERDF
450 tys.
ERDF
1,4 mln
ERDF
1,53 mln
ERDF
- 109 -
Zadania do 2008 r
Gmina
Frampol
Goraj
drogi
koszt
źródło
finansowana
Smoryń –
Wapniarka – 620 m
2006 – 2007
Frampol ul. Polna –
600 m
2007 – 2008
Frampol ul. Cicha
– 600 m
2007 - 2008
750 tys.
ERDF
400 tys.
ERDF
900 tys.
ERDF
budowa i remont
10 km
3 mln
środki własne
630tys
SAPARD
Górecko Stare –
1,8 km
2004-2008
250tys
SAPARD
Józefów
KsięŜpol
Łukowa
Obsza
Potok Górny
Zadania do 2012 r
Józefów - ul.
Słoneczna – 500 m
2004
Zynie – 600 m
2004
Zynie – most na
rzece Tanew
2010-2012
Łukowa – 2 000 m
2004 - 2008
po 1 km w latach
2006 - 2008
Zagródki 2004
Zagródki - 600 m
2005
Jedlinki – Lipiny
1 500 m
2008
150 tys.
inne fundusze
pomocowe
drogi
koszt
źródło
finansowania
budowa i remont 10 km
3 mln
środki własne
7 mln
fundusze
pomocowe
oraz ERDF
Górniki – Dług Kąt – 1 400
m
2009
2, 01 mln
inne fundusze
pomocowe
Łukowa – 2 500 m
2008 - 2012
1.3 mln
450 tys.
SAPARD
4 mln
fundusze
strukturalne
1,2 mln
800tys. 1 km
868 215,53
SAPARD
49 640,92
SAPARD
- 110 -
Dąbrówka – 1 500m
Potok Grn.-chodnik 1 000m
2009
Lipiny Górne-Lewki1 600 m
Lipiny Dolne-chodnik1500m
2010
Kol. Malennik – 3 000 m
Szyszków – chodnik 1 000 m
Zadania do 2008 r
Gmina
drogi
Wola RóŜaniecka 2004
Tarnogród
Tarnogród - 20052006
Tereszpol Kukiełki
- 2004
Tereszpol
Tereszpol Kukiełki
- 2005
Tereszpol Kukiełki
– 2006
Turobin
Zadania do 2012 r
koszt
źródło
finansowana
drogi
koszt
źródło
finansowania
350tys.
SAPARD
800tys.
SAPARD
400tys.
SAPARD
250tys
SAPARD.
200tys.
SAPARD
250tys.
SAPARD
Bukownica - 2007
Olszanka – 2 800
m
2005 - 2006
Przedmieście –
1800 m
2008
Tabela nr 22. Plan rozbudowy i modernizacji dróg powiatowych dla powiatu
biłgorajskiego
Zadania do 2008 r
Drogi
Koszt; źródło finansowana
Aleksandrów – 1 000 m
493,4 tys.
2004
SAPARD środki własne
Biłgoraj ul. Polna – 1 160 m
600 tys.
2004
ERDF, środki własne
Biłgoraj ul. Batorego – 1 500 m
1 138 tys.
2004
Biłgoraj ul. Narutowicza – 326 m
290 tys.
2004
Biłgoraj – budowa ronda na
skrzyŜowaniu ulic J. Pawła II,
400 tys.
Sikorskiego, Włosiankarskiej
2004
Majdan Nowy – Sól – 1500 m
1 167 tys.
2004
SAPARD środki własne
910 tys.
Biłgoraj ul. Polna c.d.
2005 - 2007
- 111 -
Zadania do 2008 r
Drogi
Koszt; źródło finansowana
Biłgoraj (E część miasta) – 7 000
12 000 tys.
m
2005 - 2007
Zagrody – Dąbrowica – 920 m
800 tys.
2005 - 2007
Podsośnina Łukowska –
2 800 tys.
Tarnogród – 920 m
2005 - 2007
Markowicze – Zanie – Budziarze
2 609 tys.
– 3 187 m
2005 - 2007
Wólka Abramowska – Albinów –
1 500 tys.
3 000 m
Wskazane jest rozszerzenie inwestycji o budowę obwodnic dla miast:
- Biłgoraj – północnej – Lublin – Zamość ~2.6 km – 20 mln zł
zachodniej - Lublin – Rzeszów ~0.8 km – 7 mln zł
- Frampol
- Józefów
- Tarnogród
Zadania te zostały wskazane w „Zarysie strategii ...”.
Istnieją plany podniesienia drogi nr 835 do rangi drogi krajowej. WiąŜe się to z jej
modernizacją i zmianą parametrów technicznych.
Jak wspomniano, obecnie powiat biłgorajski pozostaje poza głównymi szlakami
komunikacyjnymi kraju. Sytuacja moŜe się zmienić z chwilą przystąpienia Polski do Unii
Europejskiej. Powiat biłgorajski został włączony do NUTS III (struktury jednostek
statystycznych UE) i uznany jako obszar przygraniczny. Bliskie sąsiedztwo z Ukrainą stwarza
szansę bezpośredniej współpracy gospodarki powiatu z duŜymi obszarami gospodarki
ukraińskiej. Powstają duŜe moŜliwości czerpania korzyści z obsługi międzynarodowego
transportu samochodowego i kolejowego, a takŜe pośrednictwa i pomocy w wymianie
towarowej Wschód – Zachód.
Na znaczeniu mogą zyskać szlaki komunikacyjne:
trasa Lublin - Biłgoraj - Przeworsk - Przemyśl - przejście graniczne w Medyce,
trasa Nisko - Biłgoraj - Zamość - Hrubieszów - przejście graniczne w Zosinie.
Ruch tranzytowy potęguje ruch drogowy w mieście i powoduje wiele uciąŜliwości jak
hałas czy wzmoŜona emisja spalin. NaleŜy więc odciąŜyć ruch w mieście, tym bardziej, Ŝe
szlaki te przecinają się jako ulice miejskie. W tym celu naleŜy:
- wyprowadzić z miasta tranzytowy ruch towarowy (budowa obwodnic),
- zwiększyć przepustowości dróg.
Nie jest dotychczas naleŜycie wykorzystane połączenie kolejowe Biłgoraja normalnym
i szerokim torem z Ukrainą i z południowo-zachodnią częścią kraju. NaleŜy dąŜyć do
zwiększenia roli transportu kolejowego; moŜliwe jest zaprojektowanie strefy biznesu
w oparciu o LHS, wzorem strategii rozwoju województwa świętokrzyskiego.
8.1.3 Rolnictwo.
Gospodarkę powiatu cechuje wybitnie rolniczy charakter: Z pracy w rolnictwie utrzymuje
się 80% ludności zamieszkałej w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. Liczba gospodarstw
rolnych wynosi ponad 15 tys., zaś średnia powierzchnia 1 gospodarstwa to zaledwie 5,6 ha.
- 112 -
Gospodarstwa cechuje niska dochodowość. W warunkach wolnego rynku surowców
i Ŝywności rolnictwo tego regionu nie ma szans rozwojowych bez istotnych przeobraŜeń
strukturalnych.
W celu racjonalizacji produkcji rolniczej niezbędne są:
- zmiany w strukturze obszarowej gospodarstw rodzinnych,
- zwiększenie poziomu produkcji i rentowności gospodarstw poprzez pogłębienie
specjalizacji i koncentracji produkcji,
- utrzymanie tradycji uprawy tych gatunków, w których gospodarstwa osiągnęły wysoki
poziom specjalizacji,
- rozszerzenie chowu bydła w rejonach o wysokim udziale uŜytków zielonych,
- urynkowienie produkcji rolniczej (system informacji rynkowej, giełdy towarowe),
- wspieranie tworzenia sprawnie funkcjonującej obsługi rolnictwa.
Modelem docelowym będą gospodarstwa rodzinne, które potrafią zabezpieczyć
opłacalność produkcji rolnej. Uzyskanie widocznej poprawy struktury agrarnej uzaleŜnione
jest od tempa przebiegu procesu scalania oraz powiększania obszarowego gospodarstw.
Zakłada się równocześnie dalszą poprawę efektywności produkcji rolnej poprzez:
- zwiększenie udziału postępu biologicznego,
- wzrost wykorzystania podstawowych czynników plonotwórczych,
- dostosowywanie struktury upraw i hodowli do uwarunkowań środowiskowych
i obszaru gospodarstw.
Rozwój terenów wiejskich powinien być oparty na rolnictwie ekologicznym
i produkcji zdrowej Ŝywności oraz uprawie roślin, które mogą być odnawialnym surowcem
energetycznym. Rozwój rolnictwa ekologicznego na stosunkowo duŜym obszarze sprzyja
realizacji długookresowych celów ekologicznych. Gospodarstwa ekologiczne pozwalają na
bardziej efektywne realizowanie celów zrównowaŜonego rozwoju powiatu. NaleŜy
spodziewać się, Ŝe rolnicy i społeczność wiejska włączy się do działań, których celem będzie
ochrona krajobrazów wiejskich. Bogaty płodozmian, odpowiednie działania na rzecz ochrony
i wzbogacenia enklaw naturalnej przyrody, dbałość o właściwe ukształtowanie miedz,
zadrzewień i zakrzewień śródpolnych oraz ochrona istniejącej i rozwój małej retencji
przyczyni się do podniesienia poziomu bioróŜnorodności oraz stabilizacji krajobrazów
rolniczych.
DuŜe szanse rozwoju rolnictwa naleŜy upatrywać w hodowli wierzby krzewiastej,
konopi i rzepaku, które mogą być odnawialnym surowcem energetycznym (rzepak i konopie
mogą być wykorzystywane do produkcji paliwa do silników Diesla, a wierzba w energetyce).
Praktycznie cały obszar pomiędzy Roztoczem, a PłaskowyŜem Tarnogrodzkim
(szczególnie rozległe łąki w dolinie Tanwi) moŜna uznać za tereny predysponowane do
uprawy wierzby krzewiastej. Wierzba krzewiasta rośnie na prawie kaŜdym gruncie, jednak
prawidłową wydajność plantacji od 30 do 40 ton uzyskuje się na gruntach ornych od III do IV
klasy; prawidłowo moŜe wzrastać takŜe na obszarach okresowo zalewanych. Wierzba
krzewiasta uprawiana na specjalistycznych, profesjonalnych plantacjach energetycznych daje
niespotykane przyrosty masy drewna w cyklu rocznym, około 14-krotnie większe niŜ las
rosnący w stanie naturalnym. Roślina plonuje 25-30 lat z jednego nasadzenia.
Dodatkowy zysk dla rolnika to sprzedaŜ sadzonek i moŜliwość zagospodarowania na
plantacji za odpłatnością osadów ściekowych pochodzących z okolicznej oczyszczalni
ścieków. PoniewaŜ wierzba jest rośliną energetyczną nie będą wprowadzane na jej uprawę
limity produkcyjne, moŜna liczyć takŜe na wsparcie UE w programach pomocowych dla
rolnictwa.
Jeszcze nie tak dawno rośliną uprawianą na szeroką skalę były konopie. Obecnie ich
uprawa praktycznie została zaniechana ze względu na brak zbytu. Konopie jednak moŜna
- 113 -
uznać za gatunek o ogromnych potencjalnych moŜliwościach - są wartościową rośliną
włóknistą, celulozową, oleistą i białkową mającą wielostronne moŜliwości zastosowania
i z tego powodu mogą znowu stać się rośliną popularną. Podstawowym produktem
otrzymywanym z konopi jest olej i nasiona. Pozostałe po procesie prasowania ziarna mogą
być wykorzystane bezpośrednio jako wysokowartościowy pokarm dla zwierząt albo poddane
przerobowi na środek spoŜywczy. Z łodyg konopi moŜna otrzymać włókno; poza tym łodygi
konopi dostarczają paździerzy, czyli zdrewniałych odpadków łodyg, które są doskonałym
surowcem dla produkcji papieru, ze względu na ogromną zawartość celulozy. Papier i inne
wyroby produkowane z tej celulozy wyróŜniają się tym, Ŝe są przyjazne dla środowiska
i rozkładają się biologicznie. Ze względu na duŜe zawartości celulozy istnieje moŜliwość
wykorzystania tej rośliny - przy odpowiednich metodach uprawy - jako surowca do produkcji
tektur i płyt paździerzowych. Ilość pozyskanej w ten sposób celulozy jest porównywalna
z rocznym przyrostem obszaru leśnego.
Uprawa konopi moŜe być bardziej opłacalna od uprawy rzepaku, która jest bardziej
pracochłonna, wymaga duŜo środków ochrony roślin i powoduje wyjałowienie gleby. Poza
tym konopie dają dwa razy więcej oleju.
Na terenie powiatu nie powinny powstawać duŜe fermy hodowlane, ze względu na
niewielki procent gospodarstw o duŜym areale. Fermy takie stanowią duŜe zagroŜenie dla
środowiska - związane jest to przede wszystkim ze zwiększoną ilością obornika, gnojowicy
i gnojówki, które niewłaściwie magazynowane bądź nieodpowiednio wykorzystywane
w rolnictwie mogą być źródłem zanieczyszczenia wód. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej
określa warunki, w jakich powinny być hodowane zwierzęta, natomiast przepisy prawne
regulują lokalizację tych obiektów – ich odległości od budynków mieszkalnych, studni,
zbiorników wód stojących i linii wód płynących, a takŜe magazynowania odchodów
zwierzęcych oraz warunki, jakie naleŜy spełniać przy odprowadzaniu ścieków do wód lub
ziemi. W przypadku hodowli zwierząt w liczbie większej niŜ 50 duŜych jednostek
przeliczeniowych (DJP) powinien być wykonany raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na
środowisko, natomiast powyŜej 240 DJP sporządzenie tego raportu jest obowiązkowe.
Na nieczystości ciekłe powinny być budowane zbiorniki bezodpływowe
z nieprzepuszczalnymi ścianami i dnem, szczelnie przykryte, z zamykanym otworem do
usuwania nieczystości i odpowietrzeniem. Zbiorniki nie mogą być stosowane na obszarach
podległych specjalnej ochronie oraz naraŜonych na powodzie lub zalewanie wodami
opadowymi. Nawozy naturalne w postaci stałej powinny być przechowywane
w pomieszczeniach inwentarskich lub na nieprzepuszczalnych płytach zabezpieczonych przed
przenikaniem wycieku do gruntu oraz posiadających instalację odprowadzającą wyciek do
szczelnych zbiorników. Obornik przed uŜyciem jako nawóz musi być przechowywany, przez
co najmniej 6 miesięcy, podobnie jak nawóz w postaci płynnej. NaleŜy unikać zbyt wysokich
dawek nawozów organicznych, a zwłaszcza gnojowicy i gnojówki, które mogą spowodować
skutki ujemne jak stymulowanie rozwoju chwastów potasolubnych, zaskorupienie
powierzchni gleby, obniŜenie zdolności kiełkowania nasion, podnoszenie zawartości potasu
do poziomu zagraŜającego zdrowiu bydła.
Brak jest szczegółowych wytycznych dotyczących emisji amoniaku, siarkowodoru,
bądź dwutlenku węgla z ferm hodowlanych.
8.1.4 Gospodarka leśna.
Lasy pełnią istotną rolę w środowisku przyrodniczym i mają wielkie znaczenie
gospodarcze. Funkcje ekologiczne lasu to retencja i stabilizacja warunków wodnych,
zmniejszenie zagroŜenia powodziowego, łagodzenie okresowych niedoborów wody, regulacja
klimatu oraz redukcja zanieczyszczeń powietrza. Mają równieŜ wpływ na poprawę efektu
cieplarnianego poprzez akumulację węgla atmosferycznego. Lasy mają takŜe duŜe znaczenie
- 114 -
gospodarcze, warunkują rozwój wielu branŜ gospodarki i są odnawialnym surowcem
ekologicznym. WaŜna jest równieŜ funkcja społeczna lasów – zapewniają miejsca pracy
w sektorze leśnym; poza tym stanowią miejsce wypoczynku, turystyki i rekreacji.
Lasy zajmują powierzchnię 64 911 ha, co daje lesistość 38,69 % (w województwie
lubelskim 22,25 %). Lasy będące własnością Skarbu Państwa stanowią 50,4 %. Kompleksy
leśne są nierównomiernie rozmieszczone. Największą lesistość ma gmina Tereszpol,
a najmniejszą gmina Turobin (Tabela nr 4).
Lasy państwowe powiatu biłgorajskiego znajdują się pod zarządem
Nadleśnictwa Biłgoraj, Nadleśnictwa Józefów, Nadleśnictwa Zwierzyniec, Nadleśnictwa
Krasnystaw (~180 ha) i Nadleśnictwa Janów Lubelski (2 ha); Część lasów objęta jest ochroną
ze względu na połoŜenie – są to lasy wodoochronne, gleboochronne oraz lasy chronione ze
względu na ostoje zwierząt. Podstawą do prowadzenia prawidłowej gospodarki w lasach są
plany urządzenia lasów opracowywane co 10 lat.
Lasy nie będące własnością Skarbu Państwa zajmują powierzchnię 30 962 ha
i stanowią 48,3 % lasów powiatu biłgorajskiego. Ilość działek ewidencyjnych wynosi 33 000,
co daje średnią powierzchnię działki 0,94 ha. Są one własnością 16 800 osób.
Nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie będących własnością Skarbu Państwa
wykonuje Starostwo przy pomocy własnych słuŜb ds. leśnictwa. Na terenie powiatu
biłgorajskiego znajduje się 11 obwodów nadzorczych o średniej wielkości 2 815 ha. Dla
lasów nie będących własnością Skarbu Państwa sporządza się uproszczone plany urządzenia
lasów. Plany takie opracowano w całości w 10 gminach i częściowo w 1 gminie na
powierzchni 23 565 ha (76,1%) – gmina Biłgoraj. Uproszczonego planu urządzenia lasów nie
posiadają gminy Turobin i Goraj. Planuje się opracowanie planów w 2 i częściowo
w 1 gminie na powierzchni 7 397 ha. Razem stanowić to będzie 100% urządzonych lasów nie
stanowiących własności Skarbu Państwa. Podział na obwody nadzorcze przedstawiono na
załączniku graficznym nr 9, natomiast wykaz powierzchni leśnych objętych planami
urządzeniowymi przedstawiono na załączniku graficznym nr 10.
- 115 -
Zał. graf. nr 9. Podział na obwody nadzorcze nad lasami
- 116 -
Zał. graf. nr 10. Plany urządzeniowe lasów
Właściwa gospodarka leśna winna mieć na celu:
- wykluczenie przeznaczania gruntów leśnych na cele nieleśne,
- zachowanie i ochronę istniejących powierzchni leśnych,
- pielęgnację upraw i drzewostanów,
- planowe pozyskiwanie drewna,
- zapobieganie szkodom wyrządzonym przez zwierzęta leśne,
- wykonywanie zabiegów ochroniarskich w lasach (w tym preferowanie biologicznych
zasad ochrony lasów),
- zalesianie gleb nieprzydatnych dla rolnictwa,
- tworzenie leśnych rezerwatów i pomników przyrody, uŜytków ekologicznych oraz
kształtowanie droŜności korytarzy ekologicznych przez zalesienia,
- nadawanie proekologicznego charakteru planom urządzenia lasu,
- zachowanie śródleśnych cieków i zbiorników wodnych,
- zachowanie ostoi rzadkich roślin i zwierząt,
- zachowanie w stanie naturalnym śródleśnych nieuŜytków (zabagnień),
- preferowanie zabiegów profilaktycznych oraz biologicznych i mechanicznych dla
utrzymania zdrowia i Ŝywotności ekosystemów leśnych,
- ograniczenie zrębów zupełnych i unikanie prostych linii zrębowych,
- 117 -
- tworzenie na obrzeŜach lasów pasa ochronnego o szerokości 20-30m, złoŜonego
z roślinności zielonej, krzewów i niskich drzew jako strefy ekotonowej na granicy rolnoleśnej.
Zwiększenie lesistości na terenie powiatu realizowane jest poprzez:
- zalesianie gruntów porolnych i nieuŜytków,
- odnawianie i zalesianie halizn, płazowin i zrębów.
Wskazane jest wprowadzanie zalesień na stokach o nachyleniu powyŜej 15o.
Planowane i wykonane zalesienia gruntów porolnych w lasach nie będących własnością
Skarbu Państwa zestawiono w Tabeli nr 23. Zalesienia gruntów porolnych, które
przeprowadzono w latach 2000-2003 – 303,6 ha, były finansowane:
1. ze środków Funduszu Leśnego – na obszarze 160,4 ha;
2. ze środków BudŜetu Państwa i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej – na obszarze 47,1 ha;
3. ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ekwiwalent na
podstawie ustawy z dnia 8 czerwca 2001r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do
zalesienia (Dz.U. z 2001r. Nr.73 poz.764 z póź.zm.) – na obszarze 84,7 ha;
4. kosztem własnym właścicieli – na obszarze 11,4 ha.
Wykonano równieŜ odnowienia powierzchni leśnych (pozrębowe) na następujących
powierzchniach:
- 2000r. – 9,3 ha
- 2001r. – 8,5 ha
- 2002r. – 9,6 ha
- 2003r. – 6.4 ha
- 118 -
Tabela nr 23. Plan i wykonanie na lata 2000-2009 zalesień gruntów porolnych w ha w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa
w Powiecie Biłgorajskim
Gminy
Lata
Razem
Aleksandrów Biłgoraj
Biszcza
Frampol
Goraj
Józefów
KsięŜpol
Łukowa
Obsza
Potok G. Tarnogród Tereszpol
Turobin
Plan Wyk. Plan Wyk. Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk. Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk Plan Wyk. Plan Wyk.
2000
10
5,0
9
8,9
3
-
3
5,8
3
0,5
10
7,5
7
21,6
5
16,0
4
-
7
11,3
3
8,3
3
3,5
2
3,6
69
92,0
2001
9
9,3
3
7,9
14
9,6
13
8,8
6
4,0
12
15,1
20
21,4
8
1,5
-
-
14
12,6
9
12,9
7
11,6
9
10,8
124 125,5
2002
10
4,2
14
9,4
12
0,1
15
8,9
2
-
15
5,9
18
1,0
8
2,4
4
5,0
15
1,5
9
1,5
12
8,9
4
2,9
138
51,7
2003
1
1,2
14
16
1
5,7
13
13,7
1
-
3
2,1
3
4,8
26
4,3
1
5,0
10
5,1
2
5,1
18
8,0
2
0,4
95
72,0
2004
8
10
4
7
4
10
11
7
4
10
8
11
7
101
2005
7
15
3
9
5
11
16
4
3
10
9
19
9
120
2006
4
19
3
11
1
14
11
8
2
13
7
12
9
114
2007
5
10
4
9
1
7
10
9
4
12
7
12
3
93
2008
6
9
2
7
2
13
17
6
2
7
5
12
11
99
2009
7
10
6
4
2
9
9
8
2
11
9
16
7
98
Tabela nr 24. Realizacja planu 10-letniego hodowli lasu (2002-2009)
Odnowienia i zalesienia
otwarte
Nadleśnictwo
Biłgoraj
Józefów
halizny
płazowiny grunty
zręby
nieleśne
zaległe
185,53
53.03
1,96
23,28
nieuŜytki
zręby
bieŜące
i-go
10-lecia
0,00
0,00
732,74
997,60
pielęgnowanie
pod osłoną
dolesie
przy
poprawki
podsadzenia
zrębięi uzupełnia
luk i
niach
nienia
produk- przerz.
częśc.
cyjne
i stopn.
254,39
2,57
9,48
0,00
321,92
0,00
9,88
77,92
- 119 -
wprowadzanie
podszytów
159,97
235,80
Melioracje
gleby
upraw
(CW)
młodników
(CP)
nawoŜenia
agrotechniczne
wodne
1 582,00
1 959,66
1 983,16
1 840,41
829,86
1 384,57
0,00
0,00
1,61
1 665,98
0,00
0,00
Dane odnośnie wykonanych i planowanych zalesień w lasach będących własnością
Skarbu Państwa przedstawia Tabela nr 24. W Nadleśnictwach Janów Lubelski i Krasnystaw
nie planuje się zalesień. W zestawieniu nie ujęto Nadleśnictwa Zwierzyniec, dla którego Plan
Urządzania Lasów jest obecnie w realizacji.
8.1.5 Turystyka.
Powiat biłgorajski jest jednym z atrakcyjniejszych dla turystów regionów
Lubelszczyzny i turystyka powinna być jednym z priorytetów dalszego rozwoju powiatu
biłgorajskiego. O wybitnych walorach przyrodniczych świadczą istniejące parki
krajobrazowe, rezerwaty przyrody oraz pomniki przyrody oŜywionej i nieoŜywionej. Atutem
jest nie tylko środowisko przyrodnicze, ale i charakterystyczna dla tego obszaru architektura
i róŜne formy rękodzieła tradycji ludowych.
Turystyka jest waŜnym, mającym potencjalnie duŜe znaczenie, czynnikiem
aktywizacji gospodarczej powiatu i powinna stać się jedną z najwaŜniejszych dziedzin
gospodarki, istotnym źródłem dochodów społeczności lokalnych. W tym celu naleŜy:
- rozbudować i modernizować istniejącą bazę turystyczną przy zachowaniu naturalnych
walorów środowiska naturalnego,
- wspierać rozwój nowych form turystyki np. gospodarstwa agroturystyczne,
- poprawić infrastrukturę techniczną i społeczną na całym obszarze powiatu ze
szczególnym uwzględnieniem obszarów uznanych za atrakcyjne przyrodniczo.
Największe szanse rozwoju ma obecnie agroturystyka. MoŜe ona stanowić moŜliwość
aktywizacji obszarów wiejskich nie mających szans na rozwój rolnictwa towarowego oraz
przemysłu. Agroturystyka jest formą wypoczynku w gospodarstwach rolnych, gdzie
podstawowe usługi są świadczone w obrębie danego gospodarstwa przez członków rodziny.
Zgodnie z ustawą o turystyce mieszkania agroturystyczne w zagrodzie nie mogą przekroczyć
10 pokoi. NaleŜy dodać, Ŝe agroturystyka jest inwestycją bardziej opłacalną dla gospodarstw
rolnych w dalszej perspektywie, niŜ doraźny zysk ze sprzedaŜy ziemi, dlatego naleŜy dąŜyć
do przekształcenia wsi z rolniczych na rekreacyjno-rolnicze.
Powinna teŜ następować stopniowa waloryzacja terenów, istniejących zbiorników wód
powierzchniowych oraz tworzenie nowych zalewów. Zbiorniki pełniące funkcję retencji
wody powinny stać się jednocześnie bardzo atrakcyjną ofertą rekreacyjną, powodując
zupełnie nowy rozwój ruchu turystycznego i aktywizację gospodarczą połoŜonych w pobliŜu
miejscowości. Przydatność tego terenu do kąpielisk i wędkarstwa podnosi walory
wypoczynkowe obszaru.
W ostatnim okresie notuje się wzrost zainteresowania turystyką aktywną. Rozwijanie
tego kierunku powoduje konieczność:
- tworzenia ciągów pieszo-rowerowych w tym tras wędrówek turystycznych,
- rozszerzania i wzbogacania pod kątem atrakcyjności szlaków turystycznych,
- tworzenia miejsc odpoczynku czy biwakowania.
Na obszarze powiatu biłgorajskiego wyznaczono 9 szlaków turystycznych, które
umoŜliwiają zwiedzanie najbardziej atrakcyjnych terenów (zał. graf. nr 11).
- 120 -
Zał. graf. nr 11. Szlaki turystyczne
Celem pełnego wykorzystania zasobów turystycznych powiatu powinny być podjęte
działania ukierunkowane na poszerzenie walorów i atrakcji turystycznych. Będą się one
koncentrować na:
- zagospodarowaniu szlaków turystycznych dla róŜnych form turystyki krajoznawczej,
- rozwoju markowej turystyki rekreacyjnej, aktywnej i specjalistycznej, obejmującej
m.in. pobyty kolonijne, zielone szkoły, wędrówki piesze, rowerowe, konne, turystykę wodną,
pobyty myśliwskie i wędkarskie,
- rozwijaniu oferty dla turystyki biznesowej.
Koncentracja działań zmierzających do tworzenia wielofunkcyjnych kompleksów
turystycznych winna objąć przede wszystkim istniejące ośrodki ruchu turystycznego (miasta:
Biłgoraj, Józefów, Frampol, i gminy: Biszcza, Józefów, Biłgoraj, Obsza, KsięŜpol).
W celu promocji regionu jako ośrodka o rozwiniętym potencjale turystycznym naleŜy
zintensyfikować działania promocyjno-informacyjne poprzez:
- utworzenie zintegrowanej sieci informacyjnej i rezerwacji turystycznej,
- włączenie regionu w systemy informacyjno-promocyjne krajowe i europejskie,
- organizowanie i udział w krajowych i zagranicznych targach, wystawach i seminariach,
- organizowanie szkoleń i kształcenie personelu do pracy w sektorze turystycznym.
- 121 -
8.1.6 Przemysł.
Typowo rolniczy charakter powiatu sprawia, iŜ przemysł jest tutaj stosunkowo słabo
rozwinięty, na około 6000 zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej ponad 40 %
stanowią: handel, usługi i naprawy. Trzeba jednak zaznaczyć, Ŝe Biłgoraj charakteryzuje się
wysoką skłonnością do tworzenia przedsiębiorczości. Największymi firmami produkcyjnymi
w powiecie są:
- BLACK RED WHITE
- AMBRA S.A.
- Zakłady Dziewiarskie „MEWA” S.A.
- POL-SKONE
- Model-Opakowania
- Mostostal MET
- Zakład Ceramiki Budowlanej „MARKOWICZE” S.A.
- PREFABET - Długi Kąt
Firma Black Red White jest jedną z największych firm meblarskich w Polsce
zatrudniająca ok. 3 tys. osób; posiada liczne zakłady meblarskie w holdingu. Wytwórnia win
gronowych „Ambra” S.A. jest równieŜ jedną z największych w Polsce. DuŜe znaczenie mają
równieŜ Zakłady Ceramiki Budowlanej – Markowicze S.A. Na terenie miasta Biłgoraj
działają wytwórnie wyrobów z włosia i wikliny oraz zakłady sitarskie - podtrzymujące
tradycję wyrobu sit.
Rozwój powiatu powinien być oparty o scenariusz społeczny mający na celu
uaktywnianie ludności oraz lepsze wykorzystanie wszystkich potencjalnych moŜliwości
rozwoju. Dotyczy to zarówno rolnictwa jak i działalności pozarolniczej. NaleŜy dąŜyć do
odpowiedniej infrastruktury społecznej i przesunięcia nadwyŜek siły roboczej z bezpośredniej
pracy w rolnictwie do funkcji obsługi ludności związanej z rolnictwem i działalnością
pozarolniczą.
W zakresie transformacji i modernizacji rolnictwa wskazana jest:
- racjonalizacja potencjału przetwórstwa rolnictwa,
- modernizacja sektora przetwórstwa,
- poprawa marketingu produktów rolnych,
- budowa systemu handlu hurtowego produktami rolno – ogrodniczymi,
- zapewnienie warunków do systematycznego kształcenia, szkoleń i doradztwa rolników
i przedsiębiorstw.
DuŜe moŜliwości rozwoju mogą mieć, nieagresywne dla środowiska, firmy małej
i średniej przedsiębiorczości powiązane z istniejącymi zasobami przyrodniczymi:
- rolniczą przestrzenią produkcyjną,
- złoŜami surowców mineralnych,
- złoŜami wód mineralnych,
- zasobami leśnymi.
Szansę rozwoju moŜe więc mieć:
- przetwórstwo rolno - spoŜywcze,
- przemysł drzewny,
- przemysł materiałów budowlanych,
- przemysł lekki,
- przemysł farmaceutyczny,
- przemysł precyzyjny.
Ich rozwój powinien następować na bazie lokalnej infrastruktury przemysłowej
i transportowej przy wykorzystaniu miejscowej siły roboczej.
- 122 -
NiezaleŜnie od kierunku produkcji zakłady powinny dąŜyć do wprowadzania
nowoczesnych linii technologicznych i dostosowania ich do nowych wymogów, w tym
zmniejszających negatywne oddziaływanie na środowisko. Istotne będzie podejmowanie
przez MŚP dobrowolnych działań na rzecz środowiska oraz upowszechnianie systemów
zarządzania środowiskowego.
W systemach zarządzania waŜnymi elementami są:
- oszczędna gospodarka surowcami,
- stosowanie surowców ekologicznych,
- zmniejszanie energochłonności i wodochłonności,
- obowiązek wprowadzania systemów rejestracji emisji i zuŜywanych surowców,
- efektywne procesy produkcyjne.
Główne zagroŜenia wynikające z rozwoju przemysłu to:
- wzrost emisji zanieczyszczeń do środowiska,
- zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych,
- degradacja powierzchni ziemi.
8.2 Kierunki działań do 2012 roku.
8.2.1 Gospodarka wodno-ściekowa.
- rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowych, ujęć wodnych, stacji uzdatniania
wody w celu dostosowania jakości wody pitnej do standardów unijnych;
- likwidacja nieczynnych ujęć wody;
- budowa i rozbudowa oraz modernizacja sieci kanalizacyjnych oraz systemów
oczyszczania ścieków (budowa gminnych oczyszczalni oraz przydomowych w terenie
rozproszonej zabudowy);
- wprowadzenie w zakładach przemysłowych racjonalnej gospodarki wodno-ściekowej;
- ograniczenie wpływu zanieczyszczeń z rolnictwa na jakość wód;
- ochrona wód przed eutrofizacją;
- utrzymanie droŜności, bieŜąca konserwacja i modernizacja cieków wodnych i rzek;
- odbudowa i utrzymanie właściwego stanu systemów melioracji szczegółowej
i podstawowej;
- realizacja zadań z zakresu małej retencji.
8.2.2 Gospodarka odpadami.
Zasady gospodarki odpadami opracowane zostały w Planie Gospodarki Odpadami dla
Powiatu biłgorajskiego, który zawiera szczegółowe dane dotyczące celów i kierunków
działania. Plan ten przewiduje wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów na terenie całego
powiatu.
8.2.3 Ochrona powierzchni terenu i gleb.
Zadania te powinny polegać na:
- ochronie gleb najwyŜszej jakości (klasy I-IVa) przed wykorzystaniem na cele nierolne,
- wykluczaniu nowej zabudowy na gruntach ornych wyŜszych klas bonitacyjnych,
- utrzymaniu miedz, wysepek leśnych, wzbogacaniu zadrzewień i zakrzewień
śródpolnych,
- obligatoryjne wprowadzenie agrotechniki przeciwerozyjnej na obszarach zagroŜonych
erozją,
- zalesienie stoków o nachyleniu powyŜej 15o,
- przeznaczeniu gleb nieprzydatnych dla rolnictwa (V i VI kl. oraz okresowo
zalewanych) na cele nierolnicze, tj. uŜytki ekologiczne i lasy,
- 123 -
- polepszaniu kultury rolnej oraz lepszym wykorzystaniu nawozów, zmianowaniu
upraw;
- ekologicznym zagospodarowywaniu nieuŜytków i terenów zdegradowanych,
np. przez zalesienie,
- unikaniu rozproszenia zabudowy,
- ochronie i wprowadzaniu roślinności stanowiącej zabudowę biologiczną cieków
wodnych.
8.2.4 Ochrona powietrza atmosferycznego i przed hałasem.
Jej celem winno być zmniejszenie uciąŜliwości hałasu komunikacyjnego i utrzymanie
„czystości” powietrza na obecnym poziomie:
- minimalizacja ruchu tranzytowego w miastach,
- modernizacja dróg powiatowych i gminnych,
- wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
dotyczących ochrony przed hałasem z wyznaczeniem obszarów ograniczonego uŜytkowania
pojazdów przekraczających ustalone normy i poziomy hałasu,
- budowa ścieŜek rowerowych (m.in. w ramach modernizacji dróg),
- wdraŜanie programów ciepłowniczych, energetycznych i gazowych w celu
ograniczenia poziomu niskiej emisji,
- wprowadzanie ekologicznych źródeł energii.
Inwestycje przewidziane w latach 2009 –2012 przedstawiono w Tabeli nr 21.
8.3 Rekultywacja środowiska.
Celem rekultywacji jest przywrócenie pierwotnego stanu i uŜytkowania, co
w przypadku środowiska naturalnego oznacza likwidację negatywnych oddziaływań, głównie
antropogenicznych, na środowisko. Wymiernym efektem podejmowanych działań na rzecz
środowiska naturalnego będzie ilościowa i jakościowa poprawa w takich wskaźnikach jak:
- zanieczyszczenie gleb,
- czystość wód powierzchniowych i podziemnych,
- zanieczyszczenie powietrza,
- natęŜenie hałasu,
- kondycja przyrody oŜywionej.
PowyŜsze cele są i będą realizowane na etapie rozwiązywania gospodarki wodnościekowej, uporządkowania gospodarki odpadami, obniŜania zanieczyszczenia akustycznego
oraz utrzymywania niskiego poziomu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego.
Skuteczność podejmowanych działań na rzecz środowiska określana jest w sposób cykliczny
punktami monitoringu – gleb, wód powierzchniowych i podziemnych, źródeł, czystości
powietrza i hałasu.
Odrębnym zagadnieniem jest rekultywacja obszarów po eksploatacji kopalin oraz
przemysłowych. Z Tabeli nr 1 wynika, Ŝe w granicach powiatu biłgorajskiego jest 1 punkt po
eksploatacji piasku, 3 punkty po eksploatacji kamienia drogowego i budowlanego i 2 punkty
po eksploatacji surowców ilastych ceramiki budowlanej, w których eksploatacja została
zaniechana z róŜnych przyczyn. Dlatego obowiązkiem Starostwa jest podjęcie działań
mających na celu rekultywację obszarów poeksploatacyjnych. Obowiązek rekultywacji ciąŜy
na jednostce, która spowodowała zmianę w środowisku, a na jednostce nadzorującej –
obowiązek jego wyegzekwowania. Jest to o tyle waŜne, Ŝe niezrekultywowane
i niezagospodarowane obszary powodują degradację powierzchni terenu, obniŜenie walorów
krajobrazowych, a wyrobiska stają się potencjalnym miejscem powstawania „dzikich”
składowisk odpadów.
- 124 -
8.4. Zadania w zakresie powiatowego monitoringu środowiska.
Monitoring jakości środowiska prowadzony jest w ramach Państwowego Monitoringu
Środowiska przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie, Wojewódzką
Stację Sanitarno-Epidemiologiczną oraz instytuty naukowo-badawcze (IMiGW, PIG, IUNiG).
Monitoring jakości środowiska tworzą następujące podsystemy: monitoring gleb, monitoring
wód powierzchniowych, monitoring wód podziemnych, monitoring powietrza i monitoring
hałasu. Podsystemy obejmują punkty pomiarowo-kontrolne wchodzące w skład sieci krajowej
i regionalnej.
Ocenę jakości środowiska wykonuje się w oparciu o obowiązujące prawnie standardy
imisyjne dla oceny jakości powietrza atmosferycznego, hałasu i wód powierzchniowych.
Ocena stanu pozostałych komponentów środowiska prowadzona jest w oparciu o wieloletnie
obserwacje oraz wytyczne opracowywane dla potrzeb PMŚ przez Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska.
W obrębie powiatu biłgorajskiego jakość środowiska kontrolowana jest
w następujących punktach pomiarowo-kontrolnych:
monitoring wód powierzchniowych;
- rzeka Biała Łada sieć regionalna - Sól
- rzeka Czarna Łada sieć regionalna - Podlesie
- rzeka Łada
sieć regionalna - Bidaczów
- rzeka Tanew
sieć regionalna - Osuchy
sieć regionalna - Wólka Biska
monitoring wód podziemnych;
sieć krajowa
- Biłgoraj
wody gruntowe sieć krajowa
- HedwiŜyn
monitoring wód podziemnych przy składowiskach odpadów
piezometry
- Korczów
- Potok Górny
- Wola Obszańska
- Józefów
monitoring powietrza
- miasto Biłgoraj
monitoring hałasu
- miasto Biłgoraj
Lokalizację w/w punktów pomiarowo-kontrolnych przedstawia załącznik graficzny 12.
- 125 -
Zał. graf. nr 12. Lokalizacja punktów pomiarowo - kontrolnych monitoringu
8.5. Ochrona obiektów i obszarów przyrodniczych.
Ochrona obiektów i obszarów przyrodniczych realizowana jest w granicach obszarów
prawnie chronionych, a w odniesieniu do obiektów chronionych - na podstawie przepisów
szczególnych. Na pozostałym obszarze wzmacnianie i wzbogacanie systemu przyrodniczego
polegać winno na:
- ochronie i wprowadzaniu roślinności stanowiącej zabudowę biologiczną cieków
wodnych,
- właściwym kształtowaniu granic polno-leśnych (zalesianie terenów o spadkach > 15o
i nieuŜytków),
- podnoszeniu odporności ekosystemów leśnych z uwzględnieniem wymogów
obowiązujących w lasach ochronnych,
- 126 -
- zwiększaniu udziału przyrodniczych stref granicznych (ekotonów) przez tworzenie
50 m stref wyłączonych z zabudowy mieszkaniowej od linii brzegowej lasów oraz eliminacja
obiektów uciąŜliwych dla środowiska leśnego w strefie 200 m od linii brzegowej lasu,
- utrzymywanie i wprowadzanie zadrzewień i zakrzewień śródpolnych.
Ochrona obiektów i obszarów przyrodniczych realizowana jest i będzie w ramach
istniejących i projektowanych systemów przyrodniczych:
- ECONET-EUROPA i ECONET-PL,
- Programu CORINE biotopes,
- Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000,
- Transgranicznych Obszarów Chronionych – TOCH-ów,
- Rezerwatu Biosfery ROZTOCZE.
8.6 Zadania w zakresie edukacji ekologicznej.
Narodowy Program Edukacji Ekologicznej (Agenda 21) wyróŜnia 3 sfery edukacji
ekologicznej:
- edukację formalną,
- ekologiczną świadomość społeczną,
- szkolenia.
Edukacja formalna to zorganizowany system kształcenia sformułowany w aktach
prawnych. W Polsce system edukacji formalnej obejmuje system oświaty i szkolnictwa
wyŜszego.
Ekologiczna świadomość społeczna obejmuje stan wiedzy, poglądów i wyobraŜeń
ludzi o środowisku przyrodniczym, jego zasobach oraz zagroŜeniach wynikających
z działalności człowieka. Jest to takŜe stan wiedzy o sposobach uŜytkowania i ochrony
środowiska. Świadomość ekologiczną kształtuje edukacja formalna, instytucje państwowe,
organizacje społeczne i media. Szkolenia – to zinstytucjonalizowane formy przekazywania
wiedzy i umiejętności dla określonej grupy zawodowej lub społecznej. Mają one słuŜyć
podnoszeniu kwalifikacji niezbędnych zarówno w Ŝyciu zawodowym, działalności społecznej
jak i dla potrzeb indywidualnych. Szkolenia powinny przyczyniać się do doskonalenia
efektywności procesu dydaktycznego w szkołach, zwiększać trafność decyzji w zarządzaniu
środowiskiem, podnosić stopień profesjonalizmu w działaniach organizacji społecznych,
mediów, oraz pozytywnie wpływać na świadomość ekologiczną społeczeństwa.
WdraŜanie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej powinno umoŜliwić
pełniejszą integrację w/w sfer oraz zwiększyć efektywność edukacji dla zrównowaŜonego
rozwoju.
Celem pełniejszej integracji sfer naleŜy:
- wzmocnić sferę edukacji formalnej (system oświaty i szkolnictwa wyŜszego), poprzez
angaŜowanie społeczeństwa w akcje i kampanie związane z ochroną środowiska
i rozwojem zrównowaŜonym,
- podjąć działania skierowane na wzrost świadomości ekologicznej.
Środki wzmacniające efekty ekologiczne.
Do środków wzmacniających efekty ekologiczne naleŜą róŜnorakie działania,
zorganizowane i spontaniczne, jak równieŜ udział w wydarzeniach kulturalnych, które
inspirują edukację środowiskową. Największe znaczenie mają działania dydaktycznowychowawcze prowadzone w terenie, zwłaszcza w obiektach szczególnie cennych
przyrodniczo lub na terenach, gdzie środowisko naturalne zostało zdegradowane działalnością
człowieka.
Podstawowe znaczenie dla osiągnięcia celów edukacji ekologicznej mają materiały
programowe, strategie i regulacje.
NaleŜą do nich:
- 127 -
- dokumenty państwowe (ustawy, rozporządzenia, decyzje),
- teksty konwencji i innych zobowiązań międzynarodowych,
- polityki resortowe (np. polityka ekologiczna państwa),
- programy polityczne i społeczne partii i koalicji politycznych, umowy społeczne,
- prawa samorządowe,
- przepisy i regulaminy,
- orędzia i memoranda.
Środkami wzmacniającymi efekty edukacji ekologicznej są:
- normy środowiskowe,
- atesty ekologiczne,
- certyfikaty (np. MAS, ISO),
- kary i opłaty.
Ochrona środowiska moŜe być popularyzowana w kampaniach edukacyjnoekologicznych, które propagują: ścieŜki rowerowe, oszczędzanie wody i energii, recykling
odpadów.
Wymiar edukacyjny mają równieŜ: akcje, święta, festiwale, manifestacje, aukcje,
festyny, happeningi, pokazy, zloty, imprezy uliczne. Dla osiągnięcia lepszych efektów
organizować moŜna konkursy, olimpiady, targi, wystawy. Działania te mogą być prowadzone
między innymi przez muzea, kluby, domy kultury i ośrodki regionalne.
Edukacja ekologiczna prowadzona jest równieŜ w związku z powstawaniem coraz
liczniejszej grupy gospodarstw ekologicznych. W edukacji ekologicznej bardzo waŜną rolę
spełniają równieŜ: media, reklama, spotkania towarzyskie oraz dostęp do instytucji kultury
(teatr, film, literatura, muzyka, itp.).
Świadomość ekologiczną podnoszą takŜe wycieczki, turystyka kwalifikowana, sieć
schronisk turystycznych, ścieŜki dydaktyczne i przyrodnicze oraz samo otoczenie miejsca
pracy i zamieszkania.
NajwaŜniejsze zadania na najbliŜsze 3 lata i w perspektywie 10-lat.
W sferze edukacji:
- wykształcenie w społeczeństwie nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia
odpowiedzialności za stan i ochronę środowiska poprzez:
- prowadzenie organizacji szkolnych i konkursów o tematyce ekologicznej,
- ekologizację obiektów dydaktycznych i otoczenia szkół,
- organizację wyjazdów dzieci i młodzieŜy do tzw. „zielonych szkół”.
W sferze świadomości:
- prowadzenie akcji promocyjnych dotyczących racjonalnej gospodarki odpadami,
oszczędności energii, ochrony róŜnorodności biologicznej,
- udział w ogólnopolskich imprezach masowych, np. Światowego Dnia Ziemi,
Międzynarodowego Dnia Ochrony Przyrody,
- udział w imprezach profilowanych, np. Targach Ochrony Środowiska POLEKO,
festiwalach filmów przyrodniczych, konkursach fotografii przyrodniczej, wystawach,
plenerach i studiach plastycznych o tematyce ekologicznej,
- media, programy telewizyjne i radiowe dotyczące zrównowaŜonego rozwoju, reklama
ekologiczna.
W sferze szkolenia:
- edukacja ekologiczna w szkolnictwie, w tym kształcenie i doskonalenie nauczycieli,
- edukacja dorosłych,
- kształcenie i doskonalenie kadr samorządowych,
- szkolenie słuŜb informacyjnych urzędów wojewódzkich i samorządowych,
- szkolenia ukierunkowane na wdraŜanie zasad zrównowaŜonego rozwoju na terenach
wiejskich,
- 128 -
- szkolenie średniego stopnia zarządzania wybranych grup zawodowych (leśników,
straŜy rybackiej).
8.7 Dostosowanie poziomu emisji do środowiska i stanu środowiska
przyrodniczego powiatu do wymogów Unii Europejskiej.
II Polityka Ekologiczna Państwa ustaliła waŜniejsze limity krajowe, załoŜone do
osiągnięcia najpóźniej do 2010 roku – mają one za zadanie dostosowanie poszczególnych
wskaźników do wymogów UE.
Obejmują one następujące załoŜenia:
- zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu z 1990 r.
(w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle),
- ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 roku w taki
sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na
jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
- ograniczenie zuŜycia energii o 50 % w stosunku do 1990 roku i 25 % w stosunku do
2000 r. (równieŜ w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
- dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990 r.,
- odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
- pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
- zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w
stosunku do stanu z 1990 roku, z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – równieŜ o 30 %,
- ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %,
niemetalowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku do stanu
z 1990 r,
- do końca 2005 roku wycofać z uŜytkowania etylinę i przejść wyłącznie na stosowanie
benzyny bezołowiowej.
W trakcie dalszych prac nad polityką ekologiczną państwa limity te mogą ulegać
zmianom i korektom.
W Programie Ochrony Środowiska dla woj. lubelskiego w sposób przybliŜony do
krajowego określono wskaźniki limitów, zamieszczając je w opisach poszczególnych
sektorów gospodarki jako planowane do uzyskania efekty.
Dla powiatu biłgorajskiego proponuje się przyjęcie podobnych wskaźników w tym
zakresie, skorygowanych w związku z dostosowaniem do specyfiki powiatu.
1. w zakresie gospodarki odpadami:
- objęcie wszystkich mieszkańców powiatu zorganizowaną selektywną zbiórką
odpadów,
- uzyskanie co najmniej 37,4 % odzysku surowców, z dostarczanych do wysypiska
odpadów,
- w przypadku odpadów opakowaniowych osiągnięcie następujących wskaźników
odzysku:
1) opakowania z papieru i tektury – 48,0 %,
2) opakowania ze szkła – 40 %,
3) opakowania z tworzyw sztucznych – 25 %,
4) opakowania metalowe – 40 %,
5) opakowania wielomateriałowe – 25 %,
6) opakowania z materiałów naturalnych (drewno) – 10 %,
- 129 -
7) dla odpadów wielkogabarytowych odzysk na poziomie – 33,6 %,
8) odpadów niebezpiecznych z grupy komunalnych – 29 %.
2. w zakresie gospodarki wodno-ściekowej:
- zwiększenie wskaźnika zwodociągowania gmin wiejskich do 100 %,
- pełna likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
- na poziomie gmin wiejskich zakłada się, Ŝe ścieki nieoczyszczone będą stanowiły nie
więcej niŜ 50 % ogólnej ilości ścieków odpadowych.
3. w zakresie powietrza atmosferycznego:
- utrzymanie aktualnego stanu jakości powietrza (klasa A).
4. w zakresie hałasu:
- utrzymanie poziomu hałasu na poziomie równowaŜnym nie przekraczającym
w porze nocnej 50 dB.
- 130 -
9. Piśmiennictwo
1. Dylewski R. (red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Goraj. Kierunki. Lublin 2001.
2. Giecko G., Lesiuk A. – Przegląd ekologiczny składowiska odpadów komunalnych w
m. Korczów. Lublin 2002.
3. Głowacka K.. – „Kropla” Magazyn Ekologiczny nr 1/2003
4. Grabias R. (red.) – Miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy
Biłgoraj, w skali 1 : 10 000. Biłgoraj 1992.
5. Grodzka – Kurylak M. – Instrukcja eksploatacji. Składowisko odpadów komunalnych
z sektorem grzebowiskowym 2002.
6. Grodzka – Kurylak M. - Program ochrony środowiska dla gminy Turobin. Urząd
gminy Turobin Zamość 2003 r.
7. Grodzka – Kurylak M. – Przegląd ekologiczny. Składowisko odpadów komunalnych.
Zamość 2002.
8. Instrukcja eksploatacji składowiska odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne w
miejscowości Korczów k/Biłgoraja. Biłgoraj 2002.
9. Instrukcja eksploatacji składowiska odpadów komunalnych w miejscowości
Podsośnina Łukowska. Lublin 2002.
10. Janiołkowska J. (red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Biszcza. Lublin 2002.
11. Janiołkowska J. (red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Łukowa. Lublin 2002.
12. Józefów, Studium Cz. II. Kierunki zagospodarowania przestrzennego.
13. KałuŜa Z., Szpakowski J. – Kompleksowa ocena oddziaływania na środowisko
oczyszczalni ścieków systemu Lemna „Obsza”. Gmina Obsza, woj. lubelskie na etapie
uzgodnienia projektu budowlanego. Rzeszów 2000.
14. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. Monitor Polski nr 11. 28.02.2003.
15. Kuśmierz K. (red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Turobin. Uwarunkowania rozwoju. Zamość 1999.
16. Kuśmierz K. (red.) – Studium warunków i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Turobin. Diagnoza. Zamość 1999.
17. Łacek. E. – Strategia Rozwoju Gminy Goraj 2002 – 2012. Goraj 2002.
18. Łoś. E. - Program Ochrony Środowiska dla Gminy Tereszpol. Zamość 2003.
19. Łoś E., Mielniczuk W. – Program monitoringu środowiska. Składowisko odpadów
komunalnych. Zamość 2001.
20. Michalczuk W. – Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy
Józefów. Zamość 2003.
21. Mielniczuk W. – Projekt rekultywacji. Gminne składowisko odpadów. Zamość 2001.
22. Obsza – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gminy. Kierunki i polityka zagospodarowania przestrzennego.
23. Oleszczak S. (red.) – Raport o stanie miasta Biłgoraj (1998 – 2002). Biłgoraj 2002.
24. Piotrowska H. (red.) – ZałoŜenia do programu gospodarki odpadami w mieście
i gminie Biłgoraj (wraz z gminami sąsiadującymi) Warszawa 1999 r.
25. Ponikowski H. (red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Biłgoraj. Biłgoraj 1999.
26. Program gospodarki odpadami dla miasta i gminy Józefów
27. Rabiega A. (red.) – Gmina i miasto Józefów. Część I. Uwarunkowania rozwoju.
Tomaszów Lubelski 2002.
- 131 -
28. Rabiega A., Rajski T.(red.) – Gmina Aleksandrów część II. Kierunki
zagospodarowania przestrzennego. Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego. Tomaszów Lubelski 2001 – 2002.
29. Rabiega A., Rajski T.(red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Aleksandrów. Zamość 1999 – 2000.
30. Rajski T., Rabiega A. (red.) – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta i gminy Frampol. Diagnoza. Zamość 1998.
przestrzennego miasta i gminy Frampol. Uwarunkowania rozwoju . Zamość 1998.
przestrzennego miasta i gminy Frampol. Kierunki zagospodarowania
przestrzennego.Zamość 1998.
33. Smuszkiewicz A. – Projekt strefy ochronnej dla komunalnego ujęcia wody w Goraju
Lublin 2000 r.
34. Smuszkiewicz A. (red.) – Instrukcja eksploatacji składowiska odpadów komunalnych
w miejscowości Biszcza II Lublin 2002 r.
35. Smuszkiewicz A. (red.) – Przegląd ekologiczny składowiska odpadów komunalnych
w m. Króle Lublin 2002 r.
36. Szyszkowski P. (red.) – Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego.
Zarząd Woj. Lubelskiego.2003.
37. Urząd miasta i gminy we Frampolu – Strategia rozwoju miasta i gminy Frampol na
lata 2000 –2010. Frampol 1999.
38. Wniosek o zatwierdzenie instrukcji eksploatacji składowiska odpadów innych niŜ
niebezpieczne i obojętne w miejscowości Korczów k/Biłgoraja. Biłgoraj 2002.
39. Zarys Strategii Rozwoju powiatu Biłgorajskiego na lata 2000 – 2006. 1999.
40. Zarząd Gminy Goraj – Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy Goraj. Uwarunkowania. Lublin 2001.
41. Zarząd gminy w Łukowej przy współudziale Centrum Integracji Obszarów Wiejskich
z Unią Europejską w Lublinie – Strategia rozwoju gminy Łukowa. Lublin 2000.
42. śelazny L. (red.) Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2002 roku,
BMŚ. Lublin 2003.
10. Załączniki
Załącznik mapowy: Program Ochrony Środowiska, skala 1 : 50 000.
- 132 -

5. Źródła przeobraŜeń środowiska przyrodniczego. 5.1 Przyczyny

Transkrypt

Podobne dokumenty

Uzupełnienie wniosku dodatek mieszkaniowy

POŻAR W LICEUM ONZ

Młodzieżowy Dom Kultury - Forum Organizacji Pozarządowych Powiatu

Strategia promocji - Fundacja Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej

Lokal handlowy o pow. 96,2 m2 w korzystnej lokalizacji

CZŁOWIEK—NAJLEPSZA INWESTYCJA

Oferta inwestycyjna: Obiekt komercyjny na działce o pow. 38 arów

Pobierz ofertę w formacie PDF