odmiany i zalecenia
Transkrypt
odmiany i zalecenia
G A Z E T A I N T E R A K T Y W N A N U M ER 24 / 2016 KUKURYDZA – ODMIANY I ZALECENIA 26 KREDYT, LEASING, POŻYCZKA? 24 NIEDOBORY WITAMINOWE W STADACH DROBIU MIĘSNEGO 20 POLSKI ROLNIK W CZOŁÓWCE EUROPEJSKIEJ STATYSTYKI! 22 PRZYSZŁOŚĆ KRUS PEWNA, WZROSNĄ EMERYTURY DLA ROLNIKÓW SPIS TREŚCI TEMAT NUMERU MARTA NOWAK-WOŹNICA REDAKTOR PROWADZĄCA Szanowni Państwo, Jeszcze do niedawna wspieraniem rozwoju na wsi zajmowały się głównie banki spółdzielcze. Rośnie im obecnie mocna konkurencja. Na str. 26 przedstawiamy propozycje innych banków i ich specjalistyczne produkty finansowe adresowane wyłącznie do rolników. Zima to czas myślenia o przyszłym sezonie. Czym zasilić glebę, jakie odmiany wysiać? Wszystko, co należy wiedzieć przed zasianiem kukurydzy opisaliśmy na str. 4. Od nowego roku szykują się duże zmiany w KRUS. M.in.: od marca nastąpi waloryzacja emerytur, dzieci rolników zostaną objęte ubezpieczeniem od nieszczęśliwych wypadków. Na co jeszcze mogą liczyć rolnicy? Zapraszam na 22 stronę naszego pisma. 4 KUKURYDZA – PODSTAWOWE ZASADY AGROTECHNIKI, NAWOŻENIE I ZWALCZANIE CHWASTÓW SPIS TREŚCI 12 KUKURYDZA – POLECANE ODMIANY 20 POLSKI ROLNIK W CZOŁÓWCE EUROPEJSKIEJ STATYSTYKI! 22 PRZYSZŁOŚĆ KRUS PEWNA, WZROSNĄ EMERYTURY DLA ROLNIKÓW 24 NIEDOBORY WITAMINOWE W STADACH DROBIU MIĘSNEGO 26 KREDYT, LEASING, POŻYCZKA – JAK FINANSUJEMY INWESTYCJE W GOSPODARSTWIE? 30 JESIENNA OCHRONA I REGULACJA RZEPAKU PRZYJEMNEJ LEKTURY G A Z E T A I N T E R A K T Y W N A NUMER 24 ZESPÓŁ REDAKCYJNY AGRONEWS.COM.PL Redakcja: Gazeta AgroNews ul. Wiśniowa 40B, l.16, 02-520 Warszawa tel. 22 646 81 45-46 e-mail: [email protected] PROJEKT GRAFICZNY, DTP: Design Partners (www.designpartners.pl) ZDJĘCIA: www.dreamstime.com, www.sxc.hu 3 PRODUKCJA ROŚLINNA KUKURYDZA – PODSTAWOWE ZASADY AGROTECHNIKI, NAWOŻENIE I ZWALCZANIE CHWASTÓW Wysokie plony kukurydzy zarówno w uprawie na ziarno jak i na kiszonkę z całych roślin są możliwe do osiągnięcia w warunkach optymalnej uprawy, zbilansowanego nawożenia, doboru właściwej odmiany, siewu w terminie agrotechnicznym oraz skutecznej ochrony przed chwastami. U biegły sezon potwierdził jak ważne są również warunki pogodowe – opady i ich rozkład w okresie wegetacji, a także temperatury powietrza. W tradycyjnej uprawie gleby należy wykonać orkę jesienią. Także w przypadku stosowania obornika należy zastosować go jesienią, gdyż zastosowany wiosną wymaga do mineralizacji wody, która jest niezbędna dla wschodów i rozwoju kukurydzy. Bronowanie pola 4 NUMER 24 PRODUKCJA ROŚLINNA wiosną przerywa parowanie wody z gleby. Jest to zabieg, który powinien być wykonany możliwie jak najwcześniej. Siew kukurydzy powinien być wykonany w starannie uprawioną glebę, bez grud i brył, gdyż utrudniają one wschody roślin, powodują ich nierównomierność. Ponadto brak jest penetracji doglebowych herbicydów do nasion chwastów. Obecnie coraz powszechniej stosowane są uproszczone, bezorkowe uprawy gleby pod siew kukurydzy. Może to być siew bezpośredni w ściernisko, lub w naszych warunkach częściej stosowany siew w pas gleby uprawionej pod rzędy kukurydzy, podczas gdy międzyrzędzia pozostają nieuprawnione z pozostałościami resztek pożniwnych i pełnią funkcję mulczu (tzw. striptill, czyli uprawa pasowa). Jest to tzw. uprawa konserwująca, która ma na celu zatrzymanie 5 PRODUKCJA ROŚLINNA wody i zapewnienie rozwoju organizmom glebowym (bakterie, dżdżownice i inne). Uprawa gleby powinna być na głębokość siewu (5-6cm na glebach cięższych i 6-8cm na glebach lżejszych), aby nasiona były ułożone na twardym, podsiąkającym podłożu. Prędkość siewu większa niż 6-7km ma negatywny wpływ na plonowanie, gdyż nasiona są rozmieszczone w nierównych odległościach w rzędach. Siew należy wykonać w terminie optymalnym, gdy gleba jest odpowiednio nagrzana (nie mniej niż 8C na głębokości siewu). Wskaźnikami fenologicznymi terminu siewu jest kwitnienie mniszka lekarskiego, porzeczki, tarniny i czeremchy. Na przeważającym obszarze kraju jest to III dekada kwietnia, ale w rejonach Polski Południowo Zachodniej i częściowo Zachodniej jest to II dekada kwietnia. W rejonach północnych, szczególnie w Polsce Północno-Wschodniej termin siewu przypada na przełomie III dekady kwietnia i I dekady maja. Ważny jest dobór odmiany o odpowiedniej wczesności do rejonu uprawy, a także obsada roślin na hektar (około 80 tysięcy na ziarno i około 100 tysięcy na kiszonkę). Odmiany średniopóźne, FAO 260-290 są przydatne wyłącznie do stref najcieplejszych Polski Południowo-Zachodniej i Polski PołudniowoWschodniej (poza Roztoczem), a odmiany wczesne i średniowczesne, FAO do 210220 na ziarno i 230-240 na kiszonkę, do rejonów Polski Północnej. Odmiany średniowczesne i średniopóźne, FAO 230260, wykazują przydatność do uprawy w rejonie środkowym. W Krajowym Rejestrze jest obecnie zarejestrowanych prawie 180 odmian kukurydzy, w tym 27 najnowszych odmian, które zarejestrowano w lutym 2016 roku. Na polskim rynku jest dostępnych co najmniej drugie tyle odmian zarejestrowanych w innych krajach UE, z tzw. katalogu europejskiego (CCA). Nawożenie Kukurydza w uprawie na ziarno i na kiszonkę wytwarza bardzo wysokie plony i należy do roślin o wyjątkowo wysokich wymaganiach pokarmowych. Koszty 6 NUMER 24 Siew kukurydzy powinien być wykonany w starannie uprawioną glebę, bez grud i brył, gdyż utrudniają one wschody roślin, powodują ich nierównomierność. nawożenia stanowią od 25-30% całkowitych kosztów produkcji kukurydzy. Do określenia dawek nawozów konieczna jest znajomość zasobności gleb. Bardzo ważnym czynnikiem jest określenie oczekiwanych plonów ziarna, lub suchej masy kiszonki. Do wytworzenia 1 tony ziarna kukurydzy z odpowiednią ilością słomy lub 2 ton suchej masy kiszonki potrzebne jest około: 23 kg N, 11 kg P2O5, 28 kg K2O, 6 kg MgO, 4 kg SO3. Zapewnienie potrzeb pokarmowych kukurydzy, przy plonie ziarna 8 ton z hektara, lub plonie kiszonki 16 ton suchej masy z hektara, wymaga dostarczenia do gleby na 1 hektar pierwiastków w ilości: 185 kg N, 85 kg P2O5, 225 kg K2O i 55 kg MgO. W zależności od zasobności gleby w wymienione składniki pokarmowe (średnia lub wysoka), dokonuje się odpowiedniej korekty nawożenia. Dalsza korekta jest możliwa w przypadku stosowania nawozów organicznych, co jest zwykle praktykowane przy produkcji kukurydzy na kiszonkę, powiązanej z chowem bydła mlecznego lub mięsnego, a niekiedy również przy produkcji kukurydzy na ziarno. Wówczas nawożenie mineralne ma charakter uzupełniający i może być zredukowane. Obornik bydlęcy zawiera dużo potasu, a obornik od trzody chlewnej dużo fosforu. Słoma kukurydziana pozostała po zbiorach kukurydzy na ziarno ma około 40% wartości nawozowej obornika i zawiera duże ilości potasu. Nawozy organiczne są bogate również w mikroskładniki. Azot stosuje się najczęściej jednorazowo, przedsiewnie w formie nawozów wolnodziałających – mocznika czy siarczanu amonu. Azot pobierany jest przez kukurydzę przez cały okres wegetacji, przy czym najintensywniej w okresie od początku kwitnienia do dojrzałości mlecznej. Nawożenie nawozami azotowymi powinno być zastosowane na 10 dni przed siewem, gdyż azot zastosowany bezpośrednio przed siewem może działać toksycznie na kiełkujące nasiona kukurydzy. Stosowanie azotu pogłównie, w formie saletry amonowej lub saletry wapniowej powinno być wykonane w fazie 5-7 liści kukurydzy, aby nawozy nie gromadziły się w „lejkach” roślin, gdyż może nastąpić poparzenie roślin. Do nawożenia PRODUKCJA ROŚLINNA pogłównego można zastosować RSM, jeśli są dostępne urządzenia do rzędowego rozlewania tego nawozu. Fosfor i potas w formie superfosfatu i soli potasowej można stosować jesienią przed orką zimową. W nowoczesnej technologii uprawy kukurydzy, gdy potas jest stosowany jesienią, fosfor wysiewa się „pod korzeń”, równocześnie z siewem nasion. Można wówczas dawkę obniżyć o 1/3 w stosunku do tradycyjnej formy wysiewu. Stosuje się najczęściej fosforan amonu, amofoski, nitrofoski. W przypadku wysiewu fosforu i potasu stosuje się nawozy wieloskładnikowe. Bardzo dobre proporcje składników dla kukurydzy mają: polifoska „6” – NPK 6-20-30 lub YaraMila corn – NPK 7-2028, lub inne nawozy o podobnym składzie. Warto zapoznać się z ofertami różnych firm nawozowych, gdyż dysponują one nawozami wieloskładnikowymi, o nowoczesnych formulacjach, lub nawozami startowymi dla kukurydzy i oferują kompleksowe programy nawożenia kukurydzy. Nawozy wieloskładnikowe są również przeznaczone do przedsiewnego (1-2 tygodni przed siewem), Poza fosforem i potasem zapewniają one dostępność łatwo przyswajalnego azotu, w początkowym okresie wegetacji, w ilościach niezbędnych do budowy części nadziemnej rośliny i systemu korzeniowego. W okresie chłodów wiosennych uwidacznia się na roślinach brak fosforu. Pomimo obecności fosforu w glebie nie jest on pobierany przez korzenie roślin, ze względu na zbyt niskie temperatury. „Głód fosforowy” roślin likwiduje się poprzez stosowanie nawozów dolistnych, które zawierają fosfor, oraz inne makroskładniki i mikroskładniki. Dostępna jest bogata oferta specjalistycznych nawozów dolistnych do kukurydzy, o zróżnicowanym składzie. Likwidują one niedobory konkretnych makro i mikroskładników. Uzupełniające nawożenie nawozami dolistnymi powinno być stałym elementem technologii uprawy kukurydzy, gdyż wpływają one nie tylko na kondycję roślin, ale także istotnie zwiększają plony ziarna i kiszonki. Spośród mikroskładników największe znaczenie dla kukurydzy mają cynk i bor, a na glebach zasadowych mangan. Brak cynku objawia się zmniejszeniem wzrostu roślin i występowaniem białych lub białożółtych pasków po obu stronach żyłki liścia, tzw. chlorozy cynkowej. Kukurydza jest bardzo wrażliwa na brak cynku. Cynk jest bardzo często deficytowym pierwiastkiem. Gleby w Polsce są również mało zasobne w bor. Brak boru negatywnie wpływa na proces wytwarzania organów generatywnych. Kwitnienie kukurydzy jest zaburzone, co odbija się na zawiązywaniu ziarniaków w kolbach. Na niektórych typach gleb może występować niedobór miedzi (Cu) – gleby torfowe, a także żelaza (Fe) lub siarki (SO3). Wapń (Ca) jest pierwiastkiem, który reguluje odczyn gleby. Najwłaściwszy dla uprawy kukurydzy jest obojętny odczyn gleby. Kukurydza jest jednak tolerancyjna w stosunku do odczynu gleby, w zakresie pH 5,5-7,5. Na glebach kwaśnych o pH poniżej 5 następuje spadek plonów. Do prawidłowego pobieranie makroskładników i większości mikroskładników konieczny jest obojętny odczyn gleby. Zwalczanie chwastów Wybór terminu stosowania herbicydów jest podyktowany względami organizacyjnymi, ekonomicznymi, a przede wszystkim względami środowiskowymi. Wyróżnia się dwie główne grupy herbicydów: do stosowania doglebowego (przed wschodami roślin) oraz wcześnie powschodowego i do stosowania nalistnego (po pełnych wschodach roślin). Uprawy kukurydzy powinny pozostawać wolne od chwastów już od momentu siewu. Wczesna regulacja zachwaszczenia to podstawa ochrony potencjału plonowania kukurydzy, co wykazały badania własne, wykonane w IHAR-PIB w Radzikowie. W badaniach tych porównano wpływ ochrony z zastosowaniem herbicydu doglebowego i herbicydu powschodowego (nalistnego) na plon ziarna i inne ważne cechy agrotechniczne 10. odmian kukurydzy. W korzystnych warunkach aplikacji herbicydu doglebowego, przy dobrym uwilgotnieniu gleby, uzyskano średni plon ziarna (10,2 t/ha), o około 1 tonę wyższy, oraz wyższą masę tysiąca ziaren, wyższą masę hektolitra i wyższą masę ziaren z kolby, w porównaniu do odchwaszczania powschodowego. 7 PRODUKCJA ROŚLINNA Herbicydy doglebowe należy stosować w warunkach dobrego uwilgotnienia gleby, co umożliwia ich przeniknięcie do gleby. Bardzo ważna jest staranna uprawa gleby, gdyż w grudach znajdują się nasiona chwastów, które nie są zwalczane przez herbicydy, a w okresie dalszej wegetacji, pod wpływem wilgoci, są uwalniane i powodują zachwaszczenie. Herbicydy doglebowe działają na chwasty kiełkujące w glebie, a także na wykiełkowane chwasty. W warunkach suszy skuteczność ich działania jest ograniczona. W warunkach intensywnych opadów mogą być one wymyte zbyt głęboko, co ogranicza ich działanie, lub też może nastąpić zbyt duża koncentracja substancji aktywnej w rejonie korzeni kiełkujących nasion, co powoduje uszkodzenie kiełkujących roślin kukurydzy. W przypadku braku możliwości ich zastosowania (susza glebowa) lub braku skuteczności, zawsze istnieje możliwość zastosowania zabiegu nalistnego. Herbicydy doglebowe są stosowane do 3 dni po siewie, lub bezpośrednio po wschodach kukurydzy, najczęściej od l. lub 2., a w niektórych przypadkach do 3-4 liścia. Przed wschodami kukurydzy można zastosować szereg herbicydów (Roundup i inne) zawierające substancję aktywną glifosat. Są to herbicydy zarejestrowane specjalnie do kukurydzy lub do stosowania w roślinach rolniczych. Herbicydy te niszczą wykiełkowane chwasty, jednak należy zachować ostrożność, aby nie uszkodzić kiełkujących roślin kukurydzy. Obecnie do stosowania doglebowego i wcześnie po wschodach kukurydzy pozostaje kilka substancji aktywnych, a ich liczba może jeszcze ulec zmniejszeniu. Szereg substancji aktywnych herbicydów doglebowych znajduje się na unijnej liście do wycofania: linuron, S-metolachlor, terbutyloazyna, pendimetalina, dimetenamid-P, a także glifosat. Wadą herbicydów doglebowych jest brak skuteczności w zwalczaniu chwastów jednoliściennych wieloletnich (perz) i dwuliściennych wieloletnich (powój, ostrożeń polny, mniszek lekarski). 8 NUMER 24 W nowoczesnej technologii uprawy kukurydzy, gdy potas jest stosowany jesienią, fosfor wysiewa się „pod korzeń”, równocześnie z siewem nasion. Herbicydy nalistne Paleta herbicydów do stosowania powschodowego (nalistnego) jest bardzo duża, obejmuje ponad 20 substancji aktywnych, które są stosowane pojedynczo lub po dwie, trzy w formie mieszanek fabrycznych lub mieszanek zbiornikowych. Substancje aktywne uzupełniają się w spektrum zwalczanych chwastów. Ich skuteczność, w zwalczaniu wielu gatunków odpornych chwastów, ulega kumulacji. Większość herbicydów nalistnych posiada substancje aktywne z grupy sulfonylomoczników (nikosulfuron, rimsulfuron, tifensulfuron metylowy, foramsulfuron, jodosulfuron metylosodowy, tritosulfuron, prosulfuron). Wśród nich są również herbicydy które zawierają substancje aktywne z grupy regulatorów wzrostu (dikamba, 2,4D). Przy stosowaniu poszczególnych substancji aktywnych z tej grupy, lub ich mieszanek, należy bezwzględnie przestrzegać fazy rozwojowej kukurydzy (do 5-6 liści kukurydzy). W przypadku herbicydów zawierających substancje aktywne z grupy regulatorów wzrostu, ale także sulfonylomocznikowych, ich stosowanie w fazach późniejszych niż zalecane, powoduje różne deformacje roślin kukurydzy, które na ogół są przejściowe i nie wpływają na wielkość plonu. Skuteczność działania herbicydów nalistnych spada, gdy chwasty są w zbyt zawansowanej fazie. Fazy rozwojowe kukurydzy są często określane według skali BBCH. Według tej skali, „10” oznacza powstawanie z koleoptyla pierwszego liści. 11 Do 19 to oznaczenia kolejno faz od 1 do 9 liścia. Herbicydy mają różny sposób działania; w większości systemiczny. Wnikają do roślin chwastów i powodują ich zamieranie. Wnikają również do roślin kukurydzy, gdzie ulegają dezaktywacji. Część herbicydów PRODUKCJA ROŚLINNA do zwalczania chwastów w kukurydzy wykazuje działanie kontaktowe. Herbicydy mają różne formulacje: WG i SG – granulki do rozpuszczania w wodzie, SC, SE, SL – koncentraty i zawiesiny do rozprowadzenia w wodzie. Nowoczesna formulacją OD oznacza zawiesinę olejową, która jest rodzajem adiuwanta (wspomagacza). Szereg herbicydów o formulacji WG i SG, (ale nie tylko), wymaga zastosowania adiuwanta, którego nazwa i stężenie są podane w etykiecie rejestrowej herbicydu. Dawki herbicydów są uzależnione od formulacji, rodzaju gleby (piaszczyste, ciężkie), od gatunku i fazy rozwojowej chwastów. W integrowanej ochronie roślin zaleca się stosowanie dawek herbicydów i innych pestycydów, w dolnej dawce wymienionej w etykiecie rejestrowej. Nie zawsze jest możliwe spełnienie tego wymagania, gdyż może to spowodować brak skuteczności danego herbicydu. Dotyczy to głównie zwalczania perzu i innych chwastów wieloletnich, gdzie muszą być zastosowane górne dawki zapisane w etykiecie rejestrowej. Należy przestrzegać rotacji 9 PRODUKCJA ROŚLINNA stosowanych herbicydów ze względu na uodpornianie się chwastów. Szczególnie jest to ważne, gdy kukurydza jest uprawiana w monokulturze. W Polsce w monokulturze jest około 20% upraw kukurydzy. W przypadku niektórych herbicydów jest zalecane ich stosowanie w dawkach dzielonych, w odstępie 7-10 dni. Stosowanie herbicydów nalistnych daje możliwość doboru substancji aktywnych i ich dawek do poszczególnych gatunków chwatów 10 NUMER 24 i natężenia zachwaszczenia. Jest również możliwość stosowania łącznego herbicydów w postaci tzw. mieszanek zbiornikowych. Zalecenia dotyczące sporządzania takich mieszanek, do zwalczania chwastów w kukurydzy, są zamieszczone w aktualnych Programach Ochrony Roślin Rolniczych. Przed doborem odpowiedniego herbicydu lub ich mieszanek (fabrycznych i zbiornikowych) należy się zapoznać z etykietami rejestrowymi PRODUKCJA ROŚLINNA poszczególnych środków, dostępnymi na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Instytutu Ochrony Roślin. Należy stosować herbicydy (dawki i mieszanki), zgodnie z ich rejestracją oraz przestrzegać warunków ich stosowania (temperatury powietrza i warunki wilgotnościowe i inne), zasad bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska. Należy prowadzić szczegółowe zapisy dotyczące stosowanych środków – nazwy, dawki, terminy, oraz nazwisko i uprawnienia operatora i dane dotyczące opryskiwacza, zwłaszcza terminu jego dopuszczenia do oprysków. DR INŻ. ROMAN WARZECHA INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN -PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY RADZIKÓW 11 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 24 KUKURYDZA – POLECANE ODMIANY Powierzchnia upraw y kukur ydz y na świecie systemat ycznie rośnie. W Polsce zajmuje się nią ok. 20 0 t ys. gospodarst w na łącznej powierzchni ok. 670 ha. U prawiana jest w dwóch zasadniczych kierunkach użytkowania: na kiszonkę z całych roślin oraz na ziarno. Opłacalność produkcji tej uprawy uzależniona jest od wielu czynników. Oprócz odpowiednich zabiegów agrotechnicznych oraz niezależnych od nas warunków klimatycznych bardzo ważnym jest prawidłowy dobór odmiany. 12 Razem z wiodącymi firmami nasiennymi przygotowaliśmy propozycje najlepszych na nadchodzący sezon odmian kukurydzy: KWS Polska Sp. z o.o. AMBROSINI (KR 2010) – „Mistrz gleb mozaikowatych” - uniwersalny mieszaniec trójliniowy, wczesny (FAO 220). W PDOiR plon suchego ziarna wyniósł: 2014 r. – 114,6 dt/ha, a w 2013 r. – 104,8 dt/ha. Niska wilgotność ziarna (28% w 2014 r. i 25,5% w 2013 r.) pozwala uzyskać wysoki dochód brutto ze sprzedaży ziarna. W badaniach PRODUKCJA ROŚLINNA na kiszonkę niezawodnie plonuje od kilku lat ( 56,1% udziału kolb i średni plon ogólny SM 20,5 t/ha w dośw. PDO COBORU 2011-2014). Polecana na każde stanowisko, bardzo dobrze toleruje gleby słabsze i mozaikowate. KWINTUS (KR 2016) – „Zaskakuje stabilnym i wysokim plonem ziarna w grupie wczesnej”od trzech sezonów jedna z najwyżej plonujących na suche ziarno odmian o FAO Z220/K220. Najwyższy plon suchego ziarna w grupie wczesnej w doświadczeniach rejestracyjnych COBORU w latach 20142015 – dała najwyższy plon suchego ziarna w grupie wczesnej: 95 dt/ha (14% wilgotności) i o wilgotności ziarna podczas zbioru – 23,9%. W roku 2016 w doświadczeniach porejestrowych była odmianą wzorcową w grupie wczesnej na ziarno i dała plon 126,4 dt/ha suchego ziarna i wilgotności podczas zbioru 23,9%. Przydatna do uprawy na ziarno w całej Polsce. Sprawdzona na okresowo suchych stanowiskach w Polsce. RICARDINIO (KR 2010) – „Rekordowe plony ziarna i najwyższa koncentracja energii w kiszonce” - mieszaniec pojedynczy, średnio wczesny (FAO 230). Najwyższe oceny pod względem zawartości skrobi w kiszonce w badaniach niemieckich. Rośliny średnio wysokie w typie stay green. Nadaje się dobrze do produkcji wysokojakościowej kiszonki dla najbardziej wydajnych grup zwierząt. W PDOiR plon ziarna wyniósł: 2014 r. – 118,7 dt/ha (przy wilgotności 26,8%), a w 2013 r. – 104,5 t/ha (25,1%). Bardzo sprawnie oddaje wodę z ziarna i ma doskonałą omłacalność. Wykorzystuje potencjał produkcyjny gleb urodzajnych. AGRO POLIS (KR 2016) – „Motor do produkcji mleka” – nowa odmiana na ziarno i wysokoenergetyczną kiszonkę z grupy średnio-wczesnej FAO Z230/K240. W doświadczeniach rejestracyjnych COBORU w latach 2014-2015 – dał 192,4 dt/ha plonu SM całych roślin i plonie kolb 105 dt/ha, a w porejestrowych PDO COBORU w 2016 – 220 dt/ha SM całych roślin i 56% udziału kolb w plonie. Polecana na średniej jakości gleby, gdzie bije rekordy plonów ziarna – potwierdzone w praktycznych doświadczeniach łanowych KWS w całej Polsce w 2016 roku. WALTERINIO KWS (KR 2016) – „Nowy rekordzista plonu ogólnego i kolb w COBORU wśród wszystkich grup wczesności na kiszonkę” - nr 1 w Polsce w plonie suchej masy całych roślin (23,4 t/ha) w badaniach porejestrowych COBORU 2016 i udziale SM kolb ponad 55%. Potężne i bardzo wysokie rośliny, bogato ulistnione, z dobrze wypełnionymi i długimi kolbami. Bardzo wysoko plonuje zbierany na ziarno. Ziarno flint-dent bogate w skrobię by-pass. Rośliny długo zielone, również w suchych latach o bardzo silnym stay green. Najwyżej plonująca na kiszonkę i biogaz odmiana hodowli KWS w Polsce w trzech ostatnich trudnych sezonach na wszystkich stanowiskach. MAISADOUR Mas 15.T – nowy wczesny mieszaniec o FAO 230. Odmiana wyróżnia się regularnymi, dobrze zaziarnonymi kolbami. Ziarno typu flindent, szybko oddaje wodę i zapewnia najlepszy stosunek plonu do wczesności. Dodatkowo Ma s15.T charakteryzuje się wysoką tolerancję na suszę. Odmiana koniecznie do wysiania na polach produkcyjnych. Mas 24.C to mieszaniec ziarnowy średnio wczesny o FAO 250. Cechuje się oryginalną genetyką, ziarno typu flint-dent-dent. Rośliny mają dobry wigor początkowy i mocne łodygi. Kolby są pękate, mają do 20 rzędów, są dobrze zaziarnione nawet w trudnych warunkach. Szczególnie polecana do uprawy w centralnej i południowej Polsce. Portfolio Maïsadour od zeszłego roku wzbogaciło się o odmianę Mas 26.B o FAO 240-250. Odmiana ta charakteryzuje się dobrym wigorem początkowym, a w sezonie 2015 wykazała się dużą odpornością na suche warunki. W tym sezonie potwierdziła dobrą wartość żywieniową, wysoką strawność i szybkie wypełnianie silosu. Jej wysoki stay green zapewnia przedłużony zbiór na kiszonkę. Odmiana DYNAMITE o FAO 250 to już pewniak dla wielu hodowców mleka. Dynamite zarejestrowany jest w Polsce w 2013 r.i co roku potwierdza swój wysoki potencjał. Doskonale sprawdza się w każdym sezonie, nawet w suchym 2015 roku odmiana zajęła 13 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 24 pierwsze miejsce w plonie suchej masy w doświadczeniach porejestrowych w Polsce. Dynamite zapewnia wysoki plon i energetyczną paszę dzięki wysokiemu udziałowi kolb w suchej masie. Odmiana ta dostosowuje się do wszystkich warunków glebowych. Dynamite to bombowa kiszonka, rozsadza silos. Procam Polska KANONIER FAO Z240 K240 - Wytoczył najcięższe działo • Bombowy plon ziarna • Szybki wigor siewek • Idealny na ziarno i CCM Mieszaniec z polskiej hodowli zarejestrowany w 2015 w kierunku użytkowania szczególnie na ziarno i CCM. Wyniki doświadczeń z Niemiec, Francji i krajów Beneluksu wskazują na jego bardzo dobre parametry, także w użytkowaniu na kiszonkę. W doświadczeniach rejestrowych w latach 2012-2013 odmiana uzyskała wynik 104% wzorca plonu ziarna, co było najwyższą oceną wśród badanych odmian w klasie wczesności FAO 240. - mieszaniec trójliniowy (TC), - ziarno typu semi flint, - bardzo dobry wczesny wigor (w badaniach rejestrowych COBORU uzyskała bliską ideału najwyższą ze wszystkich badanych odmian ocenę wczesnego wigoru 8,7 w skali 9), - rośliny bardzo dobrze ulistnione, - wskazuje niską podatność na porażenie przez omacnicę prosowiankę, - wysoka tolerancja na grzyby fuzaryjne, - toleruje uprawę na słabszych stanowiskach glebowych. SY AMBITIUS FAO Z240 K250 - Wszystko dobrze się składa • Rasowe ziarno typu dent • Genialne oddawanie wody • Bardzo stabilne plonowanie Nowa odmiana zarejestrowana w Austrii w 2013. Charakteryzuje się przede wszystkim typowym ziarnem typu dent, co daje przewagę w procesie oddawania wody. Należy do grupy odmian z pogranicza średnio wczesnych i średnio późnych o wysokim potencjale plonowania. Wyróżnia się stabilnym plonowaniem w latach i wysoką odpornością 14 PRODUKCJA ROŚLINNA na fuzarium kolb. Przydatna do uprawy na ziarno i kiszonkę na stanowiskach mocniejszych i normalnych, ale nie mokrych. Wysoka adaptacja do różnych warunków uprawy. -m ieszaniec pojedynczy (SC), - z iarno typu dent, - r ewelacyjne oddawanie wody z ziarna po uzyskaniu dojrzałości technologicznej, - b ardzo dobra omłacalność, - n iska podatność na fuzariozy kolb i łodyg, - n ajniższa w grupie skłonność do wylegania łodygowego, - na gleby mocniejsze i normalne, ale nie mokre. LINDSEY FAO Z250 K260 - Wszyscy jej pragną • P rzeogromny potencjał plonowania na ziarno •W zorzec COBORU w grupie odmian średnio późnych •N iezawodny w uprawie Odmiana będąca wzorcem w doświadczeniach COBORU w grupie odmian średnio późnych. Została zarejestrowana w 2012 roku jako czołowa odmiana ziarnowa. Ze względu na doskonałe cechy ziarna, jest bardzo pożądana przez przemysł młynarski do produkcji grysu. Niewątpliwą siłą tej odmiany jest niespotykany potencjał plonowania na ziarno, z dobrym indeksem oddawania wody. Dodatkowymi plusami są takie cechy agronomiczne jak niska skłonność do wylegania oraz doskonała zdrowotność liści. -m ieszaniec pojedynczy (SC), - r asowy mieszaniec ziarnowy, -w zorzec w doświadczeniach urzędowych, - bardzo dobry wigor w początkach wiosennej wegetacji, - s ilny stay green, - k olby typu flex o ziarnie typu flint. MORISAT FAO Z250 K260 - Zdrowie to podstawa • B ardzo wysoki plon ziarna • B ardzo zdrowa roślina •N iska podatność na fuzariozy Jedna z najwyżej notowanych odmian w Europie pod kątem zdrowotności roślin. Potwierdza tę cechę szczególnie na stanowiskach zagrożonych przez fusarium, gdzie liczy się wysoka jakość zbieranego plonu. Wysoki plon ziarna, ale też suchej masy z ha, predysponuje tę odmianę do wykorzystania w obydwu kierunkach użytkowania. W uprawie na ziarno gwarantuje wysoką jakość zebranego plonu dzięki bardzo dobrym cechom omłotowym. Mimo przynależności do grupy odmian średnio późnych, udaje się również na chłodniejszych stanowiskach. - mieszaniec pojedynczy (SC), - ziarno wolne od mykotoksyn, - dynamiczny rozwój początkowy, - niska podatność na fuzariozy kolb, - wysoka i potwierdzona w praktyce stabilność plonowania, - ziarno o dobrych parametrach w kierunku przerobu na grys, - wysoki plon ogólny suchej masy, - wysoka koncentracja energii w zakiszanym materiale Syngenta Polska Odmiany na ziarno: SY Karthoun to odmiana przeznaczona na ziarno, ale również dobrze sprawdza się na kiszonkę. Jej cechą rozpoznawczą jest nisko osadzona kolba oraz wysoki plon ziarna zdecydowanie powyżej średniej w grupie - przy jednoczesnym dobrym oddawaniu wody. Typ: mieszaniec pojedynczy Kierunek użytkowania: ziarno, kiszonka MTZ: 296 • wysoki wczesny wigor roślin • wysokie rośliny z nisko osadzoną kolbą • wysoki plon ziarna - powyżej średniej w grupie • dobrze oddaje wodę • możliwość podwójnego użytkowania: • na ziarno i na kiszonkę SY Telias to „strzał w dziesiątkę” w ziarnie. Jest to odmiana o niezwykle wysokim potencjale plonowania na ziarno. Na najlepszych stanowiskach może być wysiana w niższej obsadzie (kolba typu flex). Charakteryzuje się wyjątkowo dużą i dobrze zaziarnioną kolbą. Typ: mieszaniec pojedynczy Kierunek użytkowania: ziarno • niezwykle wysoki potencjał plonowania na ziarno (grupa średnio wczesna) • dobra wymłacalność ziarna • na zasobnych stanowiskach dobrze reaguje na obniżoną obsadę roślin • wysoka zdrowotność roślin • wyjątkowo duża kolba, dobrze zaziarniona 15 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 24 Odmiany na kiszonkę: SY Welas to najwyższe plony w kiszonce, których nie są w stanie zachwiać nawet trudne i stresowe warunki. Stabilność plonowania jest więc ważną cechą tej odmiany. Dzięki dużym zdolnościom adaptacyjnym zalecana jest do uprawy na wszystkich stanowiskach, nawet tych słabszych. Typ: mieszaniec pojedynczy Kierunek użytkowania: kiszonka, ziarno MTZ: 290 • wysoki plon zielonej i suchej masy nawet w trudnych warunkach glebowych i klimatycznych • duże zdolności adaptacyjne do zmiennych warunków klimatu • stabilność w plonowaniu na przestrzeni lat • plon i zawartość suchej masy zdecydowanie powyżej średniej • duże, silnie ulistnione rośliny z mocnym „stay green” • duży udział kolb w plonie i bardzo dobry plon ziarna SY Altitude to odmiana z grupy POWERCELL o wysokiej strawności ścian komórkowych oraz wysokiej zawartości energii. Bujne, mocno ulistnione i zdrowe rośliny dają wysoki plon masy zielonej. Dzięki cechom POWERCELL odmiana długo zachowuje przydatność do zbioru na kiszonkę. Typ: mieszaniec pojedynczy Kierunek użytkowania: kiszonka, biogaz • odmiana z grupy Powercell o wysokiej strawności i zawartości energii • wysokie, silne, mocno ulistnione rośliny • wysoka zdrowotność roślin • mocny „stay green” • możliwość uprawy na biogaz SY Campona – odmiana mleczna. • wysoki plon suchej masy • duży wigor młodych roślin • dobrze ulistnione, wysokie rośliny (290 cm) o wyjątkowej zdrowotności • wysoka strawność włókna • wysoki uzysk biogazu 16 PRODUKCJA ROŚLINNA Pioneer i firmy Pioneer w Polsce. Rekomendowane odmiany kiszonkowe: • P olecany do uprawy rejonach cieplejszych, na dobrych i ciepłych glebach, w odpowiedniej obsadzie. P7902 - Mieszaniec na kiszonkę FAO 250 •m ieszaniec wysoko plonujący w uprawie na kiszonkę • ś redniowczesny o bardzo wysokim potencjale • b ardzo dobry wzrost początkowy • wysoka tolerancja na chłody, i głownię guzowatą • r ośliny wysokie, o mocnych łodygach, wysoka zawartość skrobi • łodygi i liście bardzo zdrowe, •w ysoka strawność ogólna • zalecana obsada roślin przy zbiorze w szt./ha: kiszonka: 70 – 75 – 95 *Produkt z Katalogu Wspólnotowego CCA 2013, w doświadczeniach firmy Pioneer w Polsce. • P olecany do uprawy w całej Polsce, na dobrych glebach, także wilgotnych i chłodnych w odpowiedniej obsadzie. Nadaje się do wcześniejszych siewów. P9027 - Mieszaniec typu dent na ziarno i kiszonkę FAO 260 • mieszaniec o doskonałej kombinacji wysokich plonów i szybkiego dojrzewania oraz bardzo wysokiej zawartości skrobi • ś rednio późny o bardzo wysokim potencjale plonowania na ziarno • k olby nisko osadzone, szybko dojrzewają • b ardzo dobry wzrost początkowy • rośliny średnio wysokie, o mocnych łodygach, • s tabilny mieszaniec na ziarno i kiszonkę jak PR39F58 • z iarno doskonale się suszy • z iarno wcześnie odkłada skrobię a rośliny długo zostają zielone, szerszy zakres terminu zbioru na kiszonkę o doskonałych parametrach jakościowych • zalecana obsada roślin przy zbiorze w szt./ha: ziarno: 75 – 85 kiszonka: 75 – 85 – 90 *Produkt zarejestrowany w Polsce 2014. W doświadczeniach porejestrowych COBORU Rekomendowane odmiany ziarnowe: P9074 FAO 270 Z/K D/SC Nowy perspektywiczny mieszaniec typu dent na ziarno. •m ieszaniec o doskonałej kombinacji wysokich plonów i szybkiego dojrzewania oraz bardzo wysokiej zawartości skrobi • ś rednio późny o bardzo wysokim potencjale plonowania na ziarno • k olby średniowysoko osadzone, szybko dojrzewają • d obry wzrost początkowy • r ośliny średnio wysokie, o mocnych łodygach, odpornych na wyleganie • s tabilny mieszaniec na ziarno podobnie jak PR38N86, na kiszonkę jak PR38A79 • z iarno szybko oddaje wodę i doskonale się suszy • zalecana obsada roślin przy zbiorze w szt./ha: ziarno: 80 – 85 kiszonka: 75 – 85 – 90 *Produkt z Katalogu Wspólnotowego CCA 2014, w doświadczeniach firmy Pioneer w Polsce. • P olecany do uprawy rejonach cieplejszych, na dobrych i ciepłych glebach, w odpowiedniej obsadzie. P8816 FAO 260/270 Z/K D/SC Mieszaniec o ziarnie dent na ziarno i kiszonkę. •m ieszaniec o doskonałych właściwościach agronomicznych w uprawie na ziarno i kiszonkę • p lonuje wysoko i stabilnie na ziarno • ś redniopóźny o bardzo wysokim potencjale plonowania na ziarno • r ośliny o bardzo wysokiej strawności • dobry wzrost początkowy, wymaga ciepłej gleby 17 PRODUKCJA ROŚLINNA • kiszonka o wysokiej zawartości skrobi • rośliny średniowysokie, o mocnych łodygach, z nisko osadzoną kolbą • ziarno doskonale oddaje wodę • zalecana obsada roślin przy zbiorze w szt./ha: ziarno: 75 – 80 – 85 kiszonka: 80 – 85 - 90 * Produkt z Katalogu Wspólnotowego CCA 2014, w doświadczeniach firmy Pioneer w Polsce. • P olecany do uprawy rejonach średniopóźnych, na dobrych i ciepłych glebach, także ciężkich, w odpowiedniej obsadzie. Przy częstych brakach opadów zaleca się redukcję obsady na ha. Limagrain LG 30.179 To jedna z najwcześniejszych odmian w portfolio. Odmiana jest obecnie po drugim roku badań rejestrowych na ziarno. Ze względu na swoją wczesność oraz bardzo wysokie plonowanie odmiana rekomendowana jest do uprawy we wszystkich rejonach uprawy na ziarno a w szczególności w Północnej Polsce. FAO: 210 Typ odmiany: mieszaniec pojedynczy Typ ziarna: flint/dent Rejestracja: UE 2014 Stanowisko: odmiana w trakcie rejestracji w Polsce i EU Norma wysiewu: dobre stanowisko: 80000 85000, słabsze stanowisko: 70000 - 75000 • B ardzo duży potencjał plonowania na ziarno w grupie odmian wczesnych • Niskie koszty suszenia - wysoki plon ekonomiczny • B ardzo dobra odporność na wyleganie • Po zbiorze ziarna możliwość siewu zbóż ozimych. LG 31.233 FAO: 240 Typ odmiany: mieszaniec trójliniowy Typ ziarna: flint/dent Rejestracja: UE 2016 Stanowisko: stabilna w różnych warunkach glebowych Norma wysiewu: dobre stanowisko: 90000 95000, słabsze stanowisko: 80000 – 85000 18 NUMER 24 • Odmiana uniwersalna - rewelacyjny potencjał plonowania na kiszonkę i na ziarno • Bardzo wysoka strawność włókna • Odmiana polecana dla gospodarstw o wysokich wydajnościach produkcji mleka ZOEY – to nowość odmianowa w grupie odmian średnio-wczesnych sprawdzona i testowana na dwa kierunki użytkowania: ziarno i kiszonkę. Odmiana sprawdzona na słabszych stanowiskach glebowych. FAO: 240 - 250 Typ odmiany: mieszaniec pojedynczy Typ ziarna: flint/dent Rejestracja: UE 2014 Stanowisko: od słabszych stanowisk w dobrej kulturze Norma wysiewu: dobre stanowisko: 80000 85000, słabsze stanowisko: 70000 - 75000 • Wysoki potencja plonowania na ziarno i kiszonkę • Odmiana rekomendowana do uprawy na terenie całego kraju • Bardzo dobry efekt STAY GREEN • Wysoka odporność na wyleganie roślin IGP Polska CODIGIP W dwuleciu urzędowych, rejestrowych badań 2014–2015 prowadzonych przez COBORU w Polsce odmiana CODIGP okazała się bezkonkurencyjna pod względem plonu ziarna. Została zarejestrowana w Polsce przez COBORU wiosną roku 2016. Należy zwrócić uwagę, że proces rejestracji odmiany CODIGIP przebiegał w latach skrajnie niekorzystnych dla uprawy kukurydzy w Polsce, co znakomicie potwierdza jej przydatność dla uprawy w trudnych warunkach siedliskowych. Wysokość roślin: 294 cm Wysokość os. kolb: 138 cm Ilość rzędów/kolba: 16 Ilość ziaren/rząd: 32–36 Ziarno typu pośredniego zbliżone do flint. VICTORES Charakteryzuje się bardzo dynamicznym rozwojem we wczesnej fazie wzrostu oraz jest przydatny do uprawy na wszystkich stanowiskach, także tych zimnych i suchych. Krótki okres wegetacji pozwala na wczesny PRODUKCJA ROŚLINNA zbiór lub wysiew w późnych terminach. Zapewnia również niskie koszty suszenia. W urzędowych badaniach rozpoznawczych PZPK 2015 VITORES uzyskał wynik plonu ziarna do 107,9 dt/ ha przy wilgotności aż o 7% niższej od wzorca. Wysokość roślin: 270 cm Wysokość os. kolb: 139 cm Ilość rzędów/kolba: 12–14 Ilość ziaren/rząd: 28–32 Ziarno typu flint, idealne na grys. CODIVIEW To najnowszy mieszaniec pojedynczy (SC), zarejestrowany w 2015 r. w Holandii, kraju słynącym z najwyższej wydajności w produkcji mleka. CODIVIEW znajduje się również na liście odmian rekomendowanych dla uprawy na kiszonkę w Anglii w 2015 r. Te wspaniałe sukcesy w badaniach urzędowych potwierdzają znakomitą wydajność odmiany CODIVIEW oraz jej adaptację do zróżnicowanych warunków siedliskowych w uprawie na kiszonkę. Wysokość roślin: 244 cm Wysokość os. kolb: 97 cm Ilość rzędów/kolba: 14–16 Ilość ziaren/rząd: 30–32 Ziarno typu pośredniego zbliżone do flint. na ziarno (bardzo wczesny zbiór), jak i na kiszonkę. Typ ziarna flint-dent/flint. Wigor roślin w początkowych fazach średni. Rośliny dość wysokie o małej podatności na wyleganie. Dobra zdrowotność roślin. Wyraźny efekt „stay green”, a ziarno szybko dosycha. Odmianę cechuje mała podatność na fuzariozę łodyg oraz średnia na fuzariozę kolb. Delphine (ES) – 230-240. To odmiana trójliniowa (TC) przeznaczona do użytkowania na ziarno i kiszonkę. Typ ziarna flint-dent/ flint. Odmiana o bardzo wysokim plonie ziarna i kiszonki, którą cechuje szybki rozwój początkowy (dobry wczesny wigor). Ponadto jest to odmiana wysoka, długo zielona – „stay green”, o wysokim plonie zielonej masy i udziale kolb w zakiszanej masie. Delphine może być wykorzystywana do produkcji na biogaz i bioetanol. Odmiana ta jest mało podatna na wyleganie; mało podatna na patogeny, takie jak Helminthosporium sp., Fusarium sp. Sumi Agro Poland Codibag (CS) – FAO 240. Odmiana trójliniowa (TC) przeznaczona do uprawy na ziarno i kiszonkę. Typ ziarna flint-dent. Rośliny są wysokie, bogato ulistnione. Odmianę cechuje wysoki potencjał plonowania kiszonki i doskonała jakość kiszonki i jej bardzo dobra strawność (dobrze wypełniona kolba). Codibag to odmiana typu „stay green”, cechująca się szybkim początkowym wzrostem i niską podatnością na omacnicę prosowiankę. Eurytmi (CS) – FAO 210-220. To odmiana trójliniowa, wczesna przeznaczona do uprawy na kiszonkę i ziarno. Ziarno typu flint-dent. Dobry wigor początkowy i wysoka zdrowotność roślin. Rośliny średnio wysokie mało podatne na wyleganie. Odmiana o doskonałych parametrach kiszonkarskich pod względem uzyskiwanego plonu świeżej i suchej masy. Wysoki udział ziarna oraz wysoka koncentracja skrobi w kiszonce w połączeniu z bardzo dobrą strawnością zapewniają bardzo dobrą jakość żywieniową. Odporność na głownie guzowatą kukurydzy duża. Odmiana mało podatna na patogeny, takie jak Helminthosporium sp., Fusarium sp. Makila (ES) – FAO 240. Odmiana pojedyncza przeznaczona do uprawy na ziarno. Typ ziarna flint. Odmiana należy do najnowszej generacji mieszańców. Rośliny średniej wysokości o małej podatności na wyleganie. Wigor w początkowej fazie wegetacji dobry. Cechuje ją wysoki potencjał plonowania na ziarno i regularność plonowania oraz dobry „stay green”. Ponadto Makila wykazuje doskonałą zdrowotność roślin i fitosanitarność ziarna – jest mało podatna na patogeny, takie jak Helminthosporium sp., Fusarium sp. W zróżnicowanych pogodowo latach wykazuje dużą stabilność plonowania. Doskonale nadaje się ba CCM i do przerobu na bioetanol. Zizou (ES) – FAO 220. To odmiana trójliniowa (TC) przeznaczona do użytkowana zarówno OPRAC. MARTA NOWAK-WOŹNICA 19 PRODUKCJA ROŚLINNA Identyfikacja odpadów niebezpiecznych w gospodarstwie rolnym Każdego roku do rąk dystrybutorów środków ochrony roślin trafia ogółem prawie 2000 ton pustych opakowań. Liczba ta przybliża nieco skalę wielkości produkowanych przez gospodarstwa odpadów niebezpiecznych, a ich lista jest jeszcze długa. Znajdują się na niej między innymi przepracowane oleje, smary, filtry z maszyn rolniczych, popłuczyny rolnicze oraz zużyte akumulatory, świetlówki, czy baterie. Katalog ze szczegółową klasyfikacją odpadów określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 roku. Poszczególne przepisy prawne wskazują też sposób postępowania w przypadku przechowania i utylizacji konkretnej grupy odpadów, dlatego tak ważna jest ich identyfikacja w gospodarstwie rolnym. Pozwala ona usystematyzować generowane odpady i wypracować odpowiedni system zarządzania nimi. Jak postępować z odpadami niebezpiecznymi? Zgodnie z Ustawą o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z dnia 1 stycznia 2014 r., puste i czyste pojemniki po środkach ochrony roślin należy zwrócić ich dystrybutorowi. O tym, w jaki sposób je myć, przypominają cykliczne kampanie edukacyjne organizowane przez Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin, zrzeszające producentów tych środków. Instrukcję mycia zawierają też etykiety zakupionych preparatów. Niemniej jednak przypominamy, że pojemniki należy trzykrotnie przepłukać wodą, a powstały w efekcie roztwór preparatu ponownie użyć do oprysku na uprzednio aplikowaną powierzchnię. Cieczy tej nie wylewamy Obowiązkiem rolnika do czasu ich przekazania jest właściwe przechowywanie odpadów oraz, podobnie jak w przypadku pustych opakowań po środkach ochrony roślin, ich ewidencjonowanie. do kratek ściekowych i nie rozprowadzamy jej w miejscach przypadkowych, a puste pojemniki przechowujemy w specjalnie przygotowanym do tego miejscu. Pamiętajmy o tym, że to substancje toksyczne, które nieodpowiednio użyte powodują skażenie środowiska naturalnego, a w następstwie, poważny uszczerbek na zdrowiu człowieka. Inną grupą odpadów niebezpiecznych, które produkują gospodarstwa rolne są przepracowane oleje i smary. Podlegają one utylizacji lub recyklingowi w celu dalszego zagospodarowania. Oba te procesy muszą jednak przebiegać w sposób kontrolowany, czyli taki, który nie zagraża człowiekowi i naturze. Dlatego odpady te odbierają wyspecjalizowane firmy. Obowiązkiem rolnika do czasu ich przekazania jest właściwe przechowywanie odpadów oraz, podobnie jak w przypadku pustych opakowań po środkach ochrony roślin, ich ewidencjonowanie. Zużyte oleje należy magazynować w dobrze zaizolowanych zbiornikach. Ważne też jest opracowanie procedur postępowania w przypadku niekontrolowanych wycieków z uwagi na toksyczność związków chemicznych wchodzących w skład odpadów olejowych. Listę odpadów niebezpiecznych uzupełniają zużyte akumulatory kwasowo-ołowiowe oraz baterie i świetlówki. One również są odbierane przez uprawnione do tego firmy. Pamiętajmy, że odpady te zawierają metale ciężkie między innymi takie, jak rtęć, ołów czy kadm. Łatwo przenikają one do środowiska naturalnego i stanowią ogromne zagrożenie dla życia ludzi i zwierząt. Identyfikując zagrożenia ze strony odpadów niebezpiecznych, zastanówmy się też, jakie rozwiązania możemy wprowadzić we własnym gospodarstwie rolnym, by w trosce o planetę i siebie samych, sukcesywnie generować ich coraz mniej. WIĘCEJ INFORMACJI: ROLNICTWOZROWNOWAZONE.PL POLSKIE STOWARZYSZENIE ROLNICTWA ZRÓWNOWAŻONEGO „ASAP”. 21 EKOMONIA NUMER 24 PRZYSZŁOŚĆ KRUS PEWNA, WZROSNĄ EMERYTURY DLA ROLNIKÓW KRUS nie zostanie zlikwidowany, a od marca najniższa emerytura rolnicza będzie wynosić 1000 zł – zapewniał wiceminister rolnictwa Rafał Romanowski na konferencji prasowej podsumowującej rok pracy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W iceminister Romanowski powiedział, że nie ma planów włączenia rolników do powszechnego systemu ubezpieczeń. – Dla polskich rolników nadal będzie istniał odrębny system ubezpieczenia społecznego. Nie ma powodów, aby włączać te działania do powszechnego systemu. Rolnikom polskim należy się odrębne zabezpieczenie społeczne – mówił Romanowski. Ważną zmianą w systemie ubezpieczenia rolników jest waloryzacja emerytury. Od marca 2017 roku wszystkie najniższe świadczenia zostaną podwyższone do kwoty 1000 zł (do tej pory było to 882 zł). Aktualnie KRUS wypłaca ok. 1,2 mln świadczeń emerytalno-rentowych, w tym ok. 400 tys. są to świadczenia poniżej 1000 zł - poinformował prezes KRUS Adam Sekściński. I dodał, że na podwyższeniu emerytury skorzysta ok. 400 tys. (34 proc.) emerytów 22 EKOMONIA i rencistów, w tym 200 tys. (17 proc.) emerytów pobierających emerytury za przekazane gospodarstwa rolne Państwu lub następcy. – Pozostali świadczeniobiorcy otrzymają gwarantowaną podwyżkę na poziomie co najmniej 10 zł – wyjaśniał prezes. W tym roku nastąpiły również zmiany dotyczące wysokości zasiłku macierzyńskiego. Został on upodobniony do świadczenia rodzicielskiego w systemie powszechnym i wynosi 1000 zł na dziecko. Zasiłek ten przysługuje przez 12 miesięcy. Do tej pory KRUS w 2016 roku wypłaciła na ten cel 115 mln zł. Kolejną ważną zmianą jest objęcie dzieci rolników dodatkowym ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków. – Z myślą o zdrowiu i bezpieczeństwie Fundusz Składkowy zawarł umowę grupowego ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków. Polisą, która jest ważna od 14 października br. do 13 października 2017 r., zostało objęte pół miliona dzieci do lat 16, których przynajmniej jeden z rodziców jest ubezpieczony w KRUS – poinformował Sekściński. Dzieci te są zwolnione z dodatkowych opłat na ubezpieczenie od NNW , realizowane np. przez szkoły. Dla wielu rolników istotną zmianą jest także stworzenie możliwości większego zarobkowania poza rolnictwem. Od 1 stycznia 2017 r. rolnik, pracując na umowę zlecenie lub umowę agencyjną, będzie mógł zarobić do 2000 zł. – Zwiększy to szanse na podjęcie dodatkowej pracy poza rolnictwem osobom ubezpieczonym w Kasie - powiedział prezes. W tym roku w KRUS tego rodzaju umowy wykonywało około 8 tys. osób. Jedną z najważniejszych kwestii dotyczących ubezpieczenia rolników jest zmiana wieku emerytalnego. – Sejm 16 listopada br. uchwalił zmianę ustawy i obniżył powszechny wiek emerytalny (do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) zarówno w systemie powszechnym, jak i rolniczym. W ten sposób powrócono do zasad obowiązujących w tym zakresie przed 1 stycznia 2013 r. – podkreślił wiceminister. Wśród celów KRUS na następny rok wiceminister wymienił działania dotyczące polityki senioralnej. KRUS chce m.in. wprowadzić program dziennej rehabilitacji rolników. – Od następnego roku rozpoczynamy realizację programów pilotażowych dotyczących usług opiekuńczych dla osób starszych oraz usług rehabilitacyjnych skierowanych do osób ubezpieczonych w KRUS - poinformował Romanowski. Ubezpieczeniu społecznemu w KRUS podlega ponad 1,3 mln osób, z czego prawie milion to płatnicy składek. Emerytury z KRUS wynoszą średnio ok. 47 procent emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. KAMILA SZAŁAJ 23 PRODUKCJA ZWIERZĘCA NUMER 24 NIEDOBORY WITAMINOWE W STADACH DROBIU MIĘSNEGO Niedobory w stadach drobiu mięsnego można zauważyć nie tylko w gospodarstwach przygotowujących pasze we własnym zakresie, ale także w stadach wielkotowarowych, gdzie stosowane są zazwyczaj mieszanki pełnoporcjowe. P 24 roblemy niedoborów nie dotyczą wyłącznie podstawowych składników pokarmowych, ale również, witamin oraz makro- i mikroelementów. W takich warunkach wchłanianie i wykorzystywanie składników pokarmowych przez organizm jest często mniejsze, co może prowadzić do sytuacji niedoborowych. Zbilansowane mieszanki pełnoporcjowe, mają zaspokajać zarówno potrzeby bytowe, jak i produkcyjne poszczególnych gatunków ptaków użytkowych. Jednak w warunkach chowu intensywnego drób utrzymywany w dużym zagęszczeniu narażony jest na działanie szeregu czynników stresotwórczych zaburzających równowagę wewnątrz organizmu (homeostazę). Problemy zdrowotne i produkcyjne, takie jak: spadek odporności, zaburzenia układu kostnego oraz nerwowego mogą wynikać z niewystarczającego poziomu szeregu witamin w dawce. Na przykład witamina A odpowiada za wspomaganie układu odpornościowego, nerwowego oraz prawidłowe funkcjonowanie skóry i błon śluzowych. Warto także zwrócić uwagę, że nie tylko jakość ściółki, ale także prawidłowa suplementacja mają wpływ na częstotliwość występowania stanów zapalnych podeszw. Odpowiedni poziom witaminy A i biotyny zmniejsza ryzyko wystąpienia FPD. PRODUKCJA ZWIERZĘCA Na poprawę wskaźników produkcyjnych oraz jakość mięsa (poprzez zmniejszone otłuszczenie oraz zredukowany udział cholesterolu) ma wpływ odpowiedni poziom L-karnityny oraz witaminy C, która dodatkowo łagodzi skutki stresu. Niedobory witamin z grupy B skutkują spadkiem apetytu, zahamowaniem wzrostu oraz porażeniem mięśni nóg, skrzydeł i szyi. U kurcząt brojlerów (5-6 tydzień) słabe wykorzystanie paszy, słabe opierzenie, niedokrwistość oraz zwiększona śmiertelność może być spowodowana niedoborami witaminy B12. W przypadku stanów chorobowych, w trakcie których pobranie paszy spada, słabego wchłaniania witamin czy też niedoborów w paszy skuteczną metodą uzupełnienia może być suplementacja witaminowa w wodzie do picia. Na przykład w koncentracie witaminowym Betavit – zastosowano połączenie aż 11 witamin (A, D3, C, E, witamin z grupy B oraz L-karnityny) zapewniając w ten sposób możliwość szybkiego uzupełnienia ewentualnych niedoborów. Dodatkowo odpowiedni poziom witaminy A, B2 oraz biotyny wpływa na ograniczenie rozwoju stanów zapalnych podeszw. W produkcie zastosowano połączenie witaminy C z E, co skutkuje lepszym wykorzystaniem paszy, a tym samym wyższymi parametrami produkcyjnymi. Warto zaznaczyć, że nośnik preparatu jest bezpieczny dla linii pojenia, nie pozostawia zbędnego biofilmu, a także nie pogarsza smakowitości pobieranej wody, dowiodły tego testy przeprowadzone na fermach doświadczalnych. RED. Problemy zdrowotne i produkcyjne, takie jak: spadek odporności, zaburzenia układu kostnego oraz nerwowego mogą wynikać z niewystarczającego poziomu szeregu witamin w dawce. 25 EKONOMIA NUMER 24 KREDYT, LEASING, POŻYCZKA – JAK FINANSUJEMY INWESTYCJE W GOSPODARSTWIE? W rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich szczególne miejsce przypada działalności sektora finansowego. 26 EKONOMIA J eszcze do niedawna wspieraniem rozwoju na wsi zajmowały się głównie banki spółdzielcze. Rośnie im obecnie mocna konkurencja. Tak jak one otworzyły się na klientów spoza rolnictwa, tak inne banki coraz lepiej radzą sobie z pozyskiwaniem klientów osiągających dochody z rolnictwa i wszelkich branż okołorolniczych.Coraz więcej banków ma w swojej ofercie specjalistyczne produkty finansowe adresowane wyłącznie do rolników. Ze względu na rosnące potrzeby inwestycyjne i coraz większą świadomość rynku, rolnicy coraz częściej szukają takich produktów finansowych, które pozwolą na inwestowanie w gospodarstwa zgodnie z najnowszymi trendami rynkowymi. Statystki pokazują, że z roku na rok wzrasta popularność zewnętrznego finansowania w postaci pożyczek rolniczych, leasingu czy też finansowania fabrycznego. Rolnicy najchętniej finansują zakup maszyn i urządzeń rolniczych głównie dzięki pożyczce, a od września tego roku ponownie grunty rolne. Obserwujemy także, że rolnicy coraz częściej inwestują w dobra takie jak samochody osobowe, dostawcze i ciężarowe. Z badań wynika, że rolnicy finansując zakupy z zewnętrznych źródeł przeznaczają je na maszyny i urządzenia (17 proc.), zakup nawozów i materiałów siewnych (12 proc.) oraz na grunty rolne (5 proc.). BZ WBK Leasing jest jednym z liderów finansowania rolnictwa w Polsce wśród polskich firm leasingowych. W ciągu ostatnich trzech kwartałów 2016 roku dzięki ofercie pożyczki rolniczej spółka pośredniczyła w zakupie środków trwałych w segmencie agro o wartości (netto) ponad 340 mln zł, co stanowiło prawie 90% udziału w finansowaniu tego segmentu. W przypadku umów leasingu dane wyglądają nieco inaczej – łącznie trzy kwartały br. dały wynik ponad 47 mln zł z udziałem nieco ponad 10%. Co istotne w odpowiedzi na ten trend jakim jest coraz większa rola programów finansowania fabrycznego, konsekwentnie od 2015 roku BankBZ WBK Leasing wprowadza nowe produkty przygotowane na potrzeby sektora agro. Ogólnopolskie programy Rolnicy najchętniej finansują zakup maszyn i urządzeń rolniczych głównie dzięki pożyczce, a od września tego roku ponownie grunty rolne. powstały we współpracy z producentami ciągników, maszyn i urządzeń niezbędnych w każdym gospodarstwie rolnym. Możemy tutaj wymienić programy takie jak: MetalFach, Metal-Technik, Zasław, AKPIL, EXPOM, KRUKOWIAK, BAUER. Naszym flagowym programem finansowania ciągników jest KUBOTA FINANCE, który cieszy się dużym zainteresowaniem klientów. Każdy z tych programów został przygotowany w oparciu o doświadczenie naszych partnerów i potrzeby klientów. Poza ofertą promocyjną klienci mogą skorzystać z pożyczki standardowej, w której udział własny, okres finansowania oraz sposób spłaty rat może być dostosowany do specyfiki danego gospodarstwa i indywidualnych potrzeb rolnika. Zarówno przy ofercie promocyjnej, jak i standardowej wymagania dokumentowe są takie same, ograniczone do minimum. W ramach procedury uproszczonej, gdy mowa o maszynie gotowej do odbioru, wymagane są jedynie podstawowe dokumenty gospodarstwa, oświadczenia o skali prowadzonej działalności oraz uzyskiwanych dochodach. Bank Pekao SA w roku 2014 uruchomił projekt dedykowany rolnikom, odpowiadając na potrzeby rynku rolno – spożywczego. Jak podają przedstawiciele banku od 2014 roku zauważamy systematyczny wzrost w sprzedaży produktów i usług dedykowanych dla tego sektora. Jak informuje Beata Górecka, Dyrektor ds. Agro, Bank Pekao SA, rolnicy najczęściej korzystają z kredytów obrotowych i inwestycyjnych. Wśród przesłanek korzystania z kredytów obrotowych można wymienić potrzebę utrzymania płynności gospodarstwa, szczególnie w okresach wzmożonych zakupów środków do produkcji rolnej, czy ograniczenie wpływu wahań sezonowych na prowadzoną działalność gospodarczą, co umożliwia intensyfikację produkcji i wzrost dochodów. Rolnicy często również wybierają kredyty inwestycyjne, które przeznaczają na modernizację gospodarstwa, wprowadzeniu nowej technologii, zwiększeniu obszaru użytków 27 PRODUKCJA ROŚLINNA rolnych, zwiększeniu skali produkcji, odtworzeniu zużytych zasobów produkcyjnych czy dostosowaniu produkcji do standardów UE. Bank Pekao S.A. udostępnił dostosowany do potrzeb rolników produkt - Pożyczkę Ekspresową Agro. Pożyczka przeznaczona jest na dowolny cel związany z działalnością rolniczą i cieszy się dużym zainteresowaniem. Ponadto w ofercie Banku Pekao S.A. znajduje się szeroka paleta kart kredytowych, w tym 28 NUMER 24 karta Agrar powiązana z dedykowanym rolnikom programem rabatowym. Bank BGŻ BNP PARIBAS zapewnia kompleksową ofertę finansową dla rolnictwa. Jak wynika z danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Bank BGŻ BNP Paribas udzielił w ubiegłym roku najwięcej kredytów preferencyjnych dla rolników zarówno pod PRODUKCJA ROŚLINNA względem liczby, jak i ich wartości. W przypadku kredytów preferencyjnych, liczba umów w porównaniu do analogicznego okresu w ubiegłym roku, jest dwukrotnie wyższa i jest to spowodowane popularnością klęskowych kredytów obrotowych. Kwoty kredytów są bardzo podobne – podsumowuje rok Maciej Piskorski - dyrektor Departamentu Produktów Agro w Banku BGŻ BNP Paribas. Jak podkreślają rolnicy, najważniejszym aspektem jest dostępność doradców finansowych, tak by doradca do nich dojechał i przedstawił kompleksową ofertę finansowania, która będzie dostosowana do profilu ich działalności. Istotne są także uproszczone procedury, które przekładają się na szybkość działania. Rolnicy zwracają również uwagę na przejrzystość i bezpieczeństwo zapisów umów. OPRAC. MARTA NOWAK-WOŹNICA 29 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 24 JESIENNA OCHRONA I REGULACJA RZEPAKU W zaleceniach dotyczących ochrony rzepaku przed sprawcami chorób w okresie jesiennym i wczesnowiosennym zarejestrowana jest liczna grupa fungicydów, których substancja czynna należy do grupy chemicznej triazole. 30 PRODUKCJA ROŚLINNA T ymi substancjami mogą być np. tebukonazol, metkonazol, difenkonazol, paklobutrazol i protiokonazol. Zdecydowana większość fungicydów zalecanych do stosowania w rzepaku w okresie jesiennym czy wczesnowiosennym ma w swoim składzie tebukonazol lub są mieszaninami innych substancji czynnych z tebukonazolem. W doborze środków jest też fungicyd, który oprócz substancji grzybobójczej, posiada w swym składzie substancję o właściwościach typowego regulatora wzrostu, czyli chlorek mepikwatu. Duża dostępność środków z grupy chemicznej triazoli, w ochronie rzepaku, wynika z dwóch powodów. Zabieg wykonany przy użyciu fungicydów zawierających te s.cz. ogranicza szkodliwe grzyby, a jednocześnie niektóre z tych substancji mogą wpływać na wyraźną zmianę pokroju roślin. Jak najwcześniejsze, czyli najlepiej już jesienią, zahamowanie rozwoju grzybów i nowych infekcji, ogranicza ryzyko pojawienia się choroby w obrębie podstawy pędu. cinerea. Patogeny te występują przez cały okres wegetacji rzepaku, ale z biologii ich sprawców wynika, że należy je zwalczać w konkretnych fazach rozwojowych. Stanowią bowiem one wówczas największe zagrożenie powodując uszkodzenia w tkankach budujących liście, czy pędy roślin. Jesienią szczególnie niebezpieczne jest pojawienie się na plantacji suchej zgnilizny kapustnych (Leptosphaeria spp.). Objawy tej choroby jesienią i wczesną wiosną widoczne są głównie na liściach, ale stopniowo pojawiają się też na szyjkach korzeniowych i łodygach. Jak najwcześniejsze, czyli najlepiej już jesienią, zahamowanie rozwoju grzybów i nowych infekcji, ogranicza ryzyko pojawienia się choroby w obrębie podstawy pędu. W tym miejscu bowiem sprawcy suchej zgnilizny kapustnych niszcząc tkanki, Pierwsza funkcja s. cz. z grupy triazoli wiąże się z działaniem wyniszczającym szeroki zakres patogenów. Wśród nich jest kilka ważnych gospodarczo sprawców chorób rzepaku, a są to między innymi Leptoshaeria spp., a także Alternaria spp. oraz Botrytis 31 PRODUKCJA ROŚLINNA NUMER 24 Przykłady środków zarejestrowanych do zwalczania chorób w rzepaku o właściwościach regulujących pokrój roślin FUNGICYD SUBSTANCJA CZYNNA I JEJ ZAWARTOŚĆ ZAKRES ZWALCZANYCH CHORÓB NP. Caryx 240 SL chlorek mepikwatu - 210 g, metkonazol 30 g czerń krzyżowych, szara pleśń, sucha zgnilizna kapustnych Toprex 375 SC difenokonazol - 250 g, paklobutrazol - 125 g sucha zgnilizna kapustnych, czerń krzyżowych Caramba 60 SL metkonazol - 60 g czerń krzyżowych, szara pleśń, cylindrosporioza, sucha zgnilizna kapustnych Brasifun 250 EC Clayton Tabloid EW Darcos 250 EW Domnic 250 EW Erasmus 250 EW Furtado 250 EW Helicur 250 EW Horizon 250 EW Kosa 250 EW Mystic 250 EC Orius Extra 250 EW Riza 250 EW Sokolov 250 EW Sparta 250 EW Syrius 250 EW Tarcza Łan 250 EW Tebu 250 EW Tebusha 250 EW Toledo 250 EW Trion 250 EW Troja 250 EW Tyberius 250 EW tebukonazol - 250 g czerń krzyżowych, szara pleśń, sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa Bounty 430 SC Spekfree 430 SC Starpro 430 SC tebukonazol - 430 g czerń krzyżowych, szara pleśń, sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa Corinth 240 EC Tilmor 240 EC* tebukonazol - 160 g, protiokonazol 80 g czerń krzyżowych, szara pleśń, sucha zgnilizna kapustnych, mączniak rzekomy; Magnello 350 EC Maxior tebukonazol - 250 g, difenokonazol - 100 g sucha zgnilizna kapustnych, Przed użyciem środka należy zawsze zapoznać się z etykietą stosowania. 32 PRODUKCJA ROŚLINNA ograniczają prawidłowe funkcjonowanie łodygi, co negatywnie wpływa na wielkość uzyskiwanego plonu. Progiem szkodliwości dla tej choroby jesienią jest zaobserwowanie około 10-20%, a wczesną wiosną 10-15%, roślin z objawami porażenia. Niższa wartość progu szkodliwości obowiązuje, w sytuacji gdy odmiana cechuje się mniejszą odpornością i panuje podwyższona wilgotność powietrza oraz gleby. Mechanizm działania omawianych substancji, o zdolnościach szybkiego wnikania do tkanek i przemieszania się w nich, polega na blokowaniu biosyntezy ergosterolu. Ergosterol odgrywa bardzo ważną rolę w budowaniu i funkcjonowaniu błon plazmatycznych w komórkach grzybów i jednocześnie jest wyjściową substancją do produkcji ważnych fitohormonów. W efekcie zastosowania triazoli dochodzi do zaburzeń w strukturze i funkcjonowaniu błon komórkowych grzybów, co prowadzi do śmierci ich komórek. Dzięki temu roślina ma, zdrowe liście, szyjki korzeniowe i łodygi, może więc bez zakłóceń asymilować oraz przewodzić substancje pokarmowe i wodę. Druga funkcja polega to na tym, że triazole zastosowane jesienią hamują wzrost części podliścieniowej, czyli szyjki korzeniowej, powodują też obniżenie pąka wierzchołkowego oraz skrócenie ogonków liściowych. Dzięki temu stożek wzrostu nie wynosi się nad powierzchnię gleby i mniej narażony jest na działanie niski temperatur, wiatru i mrozu. Zastosowanie wiosną fungicydów zbudowanych z s.cz. należących do triazoli daje możliwość, obok efektu grzybobójczego, zahamowania wzrostu łodygi i jej wzmocnienie. Zmniejsza się w ten sposób ryzyko wylegania, co może ułatwić w przyszłości zbiór. Mechanizm działania w tym aspekcie polega na tym, że triazol hamuje w pewnym stopniu biosyntezę giberelin Zastosowanie wiosną fungicydów zbudowanych z s.cz. należących do triazoli daje możliwość, obok efektu grzybobójczego, zahamowania wzrostu łodygi i jej wzmocnienie (hormonów wzrostu) u roślin, dzięki czemu okresowo ograniczony zostaje wzrost ich niektórych organów. Jednak stosując substancje czynne z grupy chemicznej triazoli trzeba spełnić kilka warunków. Środków tych nie można stosować jesienią, gdy rośliny są słabo rozwinięte i niewyrównane we wzroście. Należy wówczas poczekać, aby nastąpiło wyrównanie w fazach rozwojowych, tj aby przynajmniej 80% roślin było w fazie 3-4 liści właściwych i wtedy wykonać opryskiwanie. Zbyt wczesne stosowanie fungicydów z tej grupy powoduje zahamowanie wzrostu roślin, prowadzące niekiedy, w powiązaniu z niekorzystnymi warunkami pogodowymi, nawet do ich zamierania. Ważnym warunkiem uzyskania odpowiedniej skuteczności triazoli jest temperatura powietrza, która powinna być wyższa niż 10-120C. Podczas stosowania tych fungicydów nie powinno się dopuścić do znoszenia cieczy użytkowej na sąsiednie pola oraz nakładania się zabiegu na stykach pasów zabiegowych i uwrociach. W takich miejscach dojść może do niebezpiecznego zahamowania wzrostu roślin lub ich zniszczenia. Pomimo tak wielu zalet omawianej grupy chemicznej, jaką są triazole i ich szeroka dostępność w wielu środkach, nie powinno się jej stosować podczas wegetacji zbyt często. Najlepiej raz, ewentualnie, jeśli zaistnieje taka potrzeba, dwa razy w sezonie, aby nie dopuścić do uodporniania się grzybów chorobotwórczych na tą substancję. Pojawienie się odpornych form wśród poszczególnych patogenów spowoduje istotne obniżenie skuteczności działania użytych do ich zwalczania fungicydów. EWA JAJOR IOR POZNAŃ 33