OCHRONA WIEDZY TRADYCYJNEJ – MODA CZY REALNA

OCHRONA
WIEDZY TRADYCYJNEJ –
MODA CZY REALNA
POTRZEBA ?
Dr Iwona B. Mika
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
WPROWADZENIE
MIODLA INDYJSKA (neem) – roślina
stosowana w tradycyjnej
medycynie indyjskiej –
ajurwedzie.
KURKUMA (ostryż długi, turmeric) –
roślina stosowana w tradycyjnej
medycynie indyjskiej
POJĘCIE
WIEDZY TRADYCYJNEJ
• Brak jednej definicji wiedzy tradycyjnej o
charakterze powszechnym
• Dwa ujęcia wiedzy tradycyjnej:
- w sensie ścisłym
- w sensie szerokim
POJĘCIE
WIEDZY TRADYCYJNEJ
1. Konwencja o różnorodności biologicznej
sporządzona w Rio de Janeiro 5.06.1992
r. (Dz.U. 2002 Nr 184, poz. 1532)
2. Konwencja UNESCO w sprawie ochrony
niematerialnego dziedzictwa kulturowego
przyjęta w Paryżu 17.10.2003 r.
3. Dokumenty Światowej Organizacji
Własności Intelektualnej
KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI
BIOLOGICZNEJ
Preambuła, art. 8(j)
• wiedza, innowacje, praktyki dotyczące
różnorodności biologicznej
• związek z tubylczymi lub lokalnymi
społecznościami
• tradycyjny tryb życia
• zastosowanie w codziennym życiu
KONWENCJA UNESCO W SPRAWIE
OCHRONY NIEMATERIALNEGO
DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
Preambuła, art. 2 ust. 1
• związek z pewnymi wspólnotami lub
grupami ludzi
• przekaz z pokolenia na pokolenie
• poczucie tożsamości
• poczucie ciągłości
• szerokie zastosowanie
DOKUMENTY ŚWIATOWEJ
ORGANIZACJI WŁASNOŚCI
INTELEKTUALNEJ
• rezultat aktywności intelektualnej w
tradycyjnym kontekście
• metody, innowacje, praktyki, nauka
• związek ze wspólnotami autochtonicznymi
lub lokalnymi
• przekaz z pokolenia na pokolenie
• szerokie zastosowanie
• element tożsamości kulturowej
CECHY WIEDZY TRADYCYJNEJ
• związek z określoną wspólnotą autochtoniczną lub
lokalną,
• brak ograniczeń terytorialnych w występowaniu,
• część dziedzictwa kulturowego,
• charakter niematerialny,
• powstaje zazwyczaj w ciągu stuleci,
• wiedza, innowacje, praktyki, wierzenia, metody,
• często wiedza tajemna,
• tradycja jako podstawa,
• tworzona niesystematycznie,
• brak charakteru statycznego,
• przekaz z pokolenia na pokolenie,
• przynależność do wspólnoty jako całości,
• szeroki zakres zastosowania.
WIEDZA TRADYCYJNA
W POLSCE
• brak w prawie polskim definicji pojęcia
„wiedza tradycyjna”
• brak w Polsce wspólnot autochtonicznych
Dwie płaszczyzny poszukiwań:
• wynalazek
• produkt tradycyjny
PRODUKT TRADYCYJNY
Ustawa z 17.12.2004 r. o rejestracji i ochronie nazw
i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych
oraz o produktach tradycyjnych
(Dz.U. z 2005 r. Nr 10, poz. 68 ze zm.)
Art. 47 ust. 1 i ust. 2 – produkt tradycyjny
- jakość lub wyjątkowe cechy i właściwości
wynikają ze stosowania tradycyjnych metod
produkcji (co najmniej 25 lat)
- element dziedzictwa kulturowego regionu
- element tożsamości społeczności lokalnej
METODA WYTWARZANIA PT –
WIEDZA TRADYCYJNA ?
• brak możliwości wykluczenia uznania
niektórych metod za wiedzę tradycyjną
• możliwość ta - raczej tylko w niektórych
przypadkach
• przeważnie – osiągnięcie „indywidualne”,
nie „tradycyjne” (znany twórca, znana data
zastosowania metody)
OCHRONA
1.
–
Ustawa o produkcie tradycyjnym
art. 48 – brak możliwości poszukiwania ochrony
2. Ustawa – Prawo własności przemysłowej
- brak możliwości przyznania prawa wyłącznego,
możliwość zapobiegania monopolizowaniu wiedzy
tradycyjnej
3.
–
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
art. 3 – nienazwany czyn nieuczciwej konkurencji
WNIOSKI
• brak legalnej definicji wiedzy tradycyjnej
• występowanie wiedzy tradycyjnej w Polsce
(ujęcie wąskie) – kwestia dyskusyjna
• brak pilnej potrzeby wprowadzenia nowych
krajowych instrumentów prawnych chroniących
polską wiedzę tradycyjną
• wzmocnienie ochrony praw zagranicznych
wspólnot autochtonicznych lub lokalnych
• moda + realna potrzeba
• ochrona wiedzy tradycyjnej w Polsce (ujęcie
ścisłe) – zobowiązania międzynarodowe
ZAKOŃCZENIE
Dziękuję za uwagę
[email protected]