sylabus - Psychologia UJ

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA II - ZŁOŻONE PROCESY POZNAWCZE
rok akademicki 2016/2017
prowadzący zajęcia:
dr hab. Jarosław Orzechowski
mgr Konrad Kulikowski
mgr Patrycja Maciaszek
mgr Rafał Szewczyk
Zajęcia wprowadzające - specyfika złożonych procesów poznawczych; charakter
i organizacja zajęć
Ćwiczenia 1
Treść zajęć:
Organizacja zajęć.
Obszary zainteresowań psychologii poznawczej, o których nie było mowy na poprzedniej części
kursu. Krótka powtórka z metod badawczych w psychologii poznawczej.
Wiedza
Ćwiczenia 2
Treść zajęć:
Rodzaje wiedzy. Wiedza deklaratywna i proceduralna. Wiedza jawna i niejawna. Organizacja
wiedzy. Reprezentacja wiedzy za pomocą cech. Organizacja wiedzy semantycznej. Organizacja
wiedzy proceduralnej: systemy reguł. Organizacja wiedzy w modelach ACT, ACT* i ACT-R.
Nabywanie wiedzy. Nabywanie wiedzy semantycznej. Nabywanie wiedzy proceduralnej.
Nabywanie wiedzy niejawnej. Wiedza ekspercka. Kryteria i właściwości wiedzy eksperckiej.
Nabywanie wiedzy eksperckiej.
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza. Rozdział 4.
Lektury dla zainteresowanych:
 Wierzchoń, M. (2009). Poznawcze koszty uczenia mimowolnego. Kraków wyd. UJ
(Rozdziały 3 i 4).
Pamięć - struktura (1)
Treść zajęć:
Natura pamięci. Rodzaje i funkcje pamięci. Blokowe (magazynowe) modele pamięci. Procesualne
modele pamięci. Systemy pamięci przemijającej. Pamięć sensoryczna. Pamięć krótkotrwała.
Pamięć robocza: wielokomponentowy model Baddeleya. Pamięć robocza: model aktywacyjny
Cowana.
Ćwiczenia 3
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 8. (s. 319-360)
Lektury dla zainteresowanych:
 Jagodzińska, M. (2001). Psychologia pamięci. Warszawa: Helion
 Miyake, A., Shah, P. (Eds.) (1999). Models of working memory: Mechanisms of active
maintenance and executive control. New York: Cambridge University Press.
 Oberauer K., Süß H-M., Schulze R., Wilhelm O., Wittmann W. W. (2000). Working
memory capacity - facets of a cognitive ability construct. Personality and Individual
Differences, 29, 1017-1045.
Ćwiczenia 4
Pamięć - struktura (2)
Treść zajęć:
Model długotrwałej pamięci roboczej Ericssona i Kintscha. Pamięć prospektywna. Systemy
pamięci trwałej. Pamięć semantyczna. Pamięć epizodyczna. Pamięć autobiograficzna.
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 8. (s. 360-371)
Lektury dla zainteresowanych:
 Czerniawska, J.M., Czerniawska, E. (2005). Pamięć węchowa: fascynująca nieznajoma.
W: E. Czerniawska (red.) Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe. (s. 90-109). Warszawa:
WSiP.
 Czerniawska, E. (2005). Niezwykłe osiągnięcia pamięciowe: wrodzone czy wyćwiczone?
W: E. Czerniawska (red.) Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe. (s. 221-264). Warszawa:
WSiP.
 Maruszewski, T. (2005). Pamięć autobiograficzna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne.
 Niedźwieńska, A. (2013). Pamięć prospektywna. Geneza, mechanizmy, deficyty.
Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno.Orzechowski, J.
 (2012). Magiczna liczba jeden, czyli co jeszcze zmieści się w pamięci roboczej. Kraków:
WUJ. Rozdział 1 (s. 17-80)
 Piotrowski, K., Stettner, Z., Wierzchoń, M., Balas, R., Bielecki, M. (2009).
Eksperymentalne techniki badania pamięci roboczej. W: J. Orzechowski, R. Balas, K.
Piotrowski, Z. Stettner (red.),Pamięć robocza (s.47-72). Warszawa: Academica.
Pamięć – czynności (1)
Treść zajęć:
Fazy procesu pamięciowego: prawda czy złudzenie? Zapamiętywanie. Procesy kodowania.
Interferencja proaktywna. Konsolidacja śladu pamięciowego. Techniki mnemoniczne.
Ćwiczenia 5
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 9.(s.372-390 )
Lektury dla zainteresowanych:
 Jagodzińska, M. (2008). Psychologia Pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Gliwice:
Helion.
 Niedźwieńska, A. (2004). Poznawcze mechanizmy zniekształceń w pamięci zdarzeń.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pamięć – czynności (2)
Treść zajęć:
Przechowywanie. Zapominanie. Interferencja retroaktywna. Zanikanie śladu kontra utrata
dostępu. Reminiscencja. Odpamiętywanie. Rodzaje odpamiętywania. Rola wskazówek
naprowadzających i kontekstu. Zawodność pamięci. Pamięć naocznych świadków. Fałszywe
wspomnienia. Amnezja.
Ćwiczenia 6
Lekturyobowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 9.(s.390-416 )
Lektury dla zainteresowanych:
 Niedźwieńska, A. (2000). Fałszywe wspomnienia. Studia Psychologiczne XXXVIII, 11-37.
 Aronson, E., Tavris, C. (2008). Błądzą wszyscy (ale nie ja). Sopot: Smak Słowa.
 Schacter, D., L. (2003). Siedem grzechów pamięci. Warszawa: Państwowy Instytut
Wydawniczy.
 Loftus, E. (1997). Creating false memories. Scientific American 277, 70-

75.https://webfiles.uci.edu/eloftus/Loftus_ScientificAmerican_Good97.pdf
Loftus, E. F., Hoffman, H., G. (1989). Misinformation and Memory: The Creation of New
Memories. Journal of Experimental Psychology. 118 (1), 100-104.
Myślenie i rozumowanie (1)
Ćwiczenia 7
Treść zajęć:
Istota myślenia. Rodzaje myślenia. Teorie myślenia. Struktura myślenia. Operacje i strategie.
Reguły, algorytmy i heurystyki. Rozumowanie dedukcyjne. Rozumowanie sylogistyczne. Błędy
rozumowania sylogistycznego. Wpływ wiedzy i kontekstu na rozumowanie sylogistyczne.
Rozumowanie warunkowe. Błędy rozumowania warunkowego.
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 10 (s.419-462).
Myślenie i rozumowanie (2)
Treść zajęć:
Wpływ wiedzy i kontekstu na rozumowanie warunkowe. Teorie rozumowania dedukcyjnego.
Teoria abstrakcyjnych reguł. Teoria modeli mentalnych. Rozumowanie indukcyjne. Testowanie
hipotez. Rozumowanie przez analogię, probabilistyczne. Rozumowanie nieformalne.
Ćwiczenia 8
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 10 (s.462-482).
Lektury dla zainteresowanych:
 Kahneman, D., Tversky, A. (2007). O psychologii przewidywania. W: Z. Chlewiński (red.),
Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach XX wieku.Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, s. 239-260.
 Kahenman, D. (2012). Pułapki Myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Poznań: Media i
Rodzina.
Rozwiązywanie problemów (1)
Ćwiczenia 9
Treść zajęć:
Problem i rozwiązywanie problemu. Typy problemów. Teorie rozwiązywania problemów. Teoria
Newella i SimonaHeurystyki rozwiązywania problemów. Metoda redukcji różnicy. Metoda
poruszania się wstecz. Metoda analizy środków i celów. Fazy rozwiązywania problemów.
Przeszkody w rozwiązywaniu problemów. Sztywność myślenia. Nastawienie. Fiksacja
funkcjonalna. Czynniki wspomagające rozwiązywanie problemów. Transfer pozytywny. Transfer
przez analogię. Inkubacja. Wgląd. Rozwiązywanie złożonych problemów.
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 11 (s. 483-529).
Lektury dla zainteresowanych:
 Nęcka, E.(1995).Proces twórczy i jego ograniczenia (II wyd.) Kraków: Oficyna
Wydawnicza “Impuls”.
Rozwiązywanie problemów (2)
Ćwiczenia 10
Treść zajęć:
Przeszkody w rozwiązywaniu problemów. Sztywność myślenia. Nastawienie. Fiksacja
funkcjonalna. Czynniki wspomagające rozwiązywanie problemów. Transfer pozytywny. Transfer
przez analogię. Inkubacja. Wgląd. Rozwiązywanie złożonych problemów.
Lektury obowiązkowe:

Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 11 (s. 529-547).
Lektury dla zainteresowanych:
 Orzechowski, J., Maciaszek, P. (2016). Metody rozwiązywania problemów. [w:]
Przewodnik po kognitywistyce (red. S. Kołodziejczak)
 Nęcka, E. (1994).TRoP… Twórcze rozwiązywanie problemów.Kraków: Oficyna
Wydawnicza “Impuls”.
Wydawanie sądów i podejmowanie decyzji (1)
Ćwiczenia 11
Treść zajęć:
Wydawanie sądów. Tendencyjność w wydawaniu sądów. Ignorowanie proporcji podstawowej.
Wady i zalety prostych heurystyk. Sądy intuicyjne.
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 12. (s.548-572)
Wydawanie sądów i podejmowanie decyzji (2)
Treść zajęć:
Podejmowanie decyzji. Klasyczna teoria decyzji. Strategie w podejmowaniu decyzji. Teoria
perspektywy. Proces podejmowania decyzji.
Ćwiczenia 12
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 12. (s.572-588)
Lektury dla zainteresowanych:
 Zaleśkiewicz, T. (2012). Teoria perspektywy jako opisowy model wyborów
ekonomicznych w warunkach ryzyka. W: A. Falkowski, T. Zaleśkiewicz (red.) Psychologia
poznawcza w praktyce. Ekonomia, Biznes, Polityka.(s.105-136). Warszawa: PWN.
Język i mowa (1)
Ćwiczenia 13
Treść zajęć:
Natura języka. Język jako system. Poziomy języka. Język a poznanie. Przyswajanie języka. Problem
natywizmu. Stadia przyswajania języka. Dwujęzyczność´ i wielojęzyczność. Mówienie. Planowanie
mowy. Kodowanie semantyczno-syntaktyczne. Kodowanie fonologiczne.
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 13.(s.589-619)
Język i mowa (2)
Treść zajęć:
Rozumienie przekazów językowych. Złamanie kodu. Rozbiór zdania. Budowa modelu sytuacyjnego i
wnioskowanie. Dwujęzyczność i wielojęzyczność.
Ćwiczenia 14
Lektury obowiązkowe:
 Nęcka, Orzechowski i Szymura (2006). Psychologia poznawcza.Rozdział 13. (s.619-628)
Lektury dla zainteresowanych:
 Wodniecka, Z. (2011). Dwujęzyczność. Właściwości dwujęzycznego umysłu i specyfika
badań psychologicznych nad dwujęzycznością. Rozdział w: I. Kurcz, H. Okuniewska,
(Red.) Język jako przedmiot badań psychologicznych. Academica, str. 253-284.
Psychologia poznawcza w praktyce – podsumowanie
Ćwiczenia 15
Warunki zaliczenia
Wykład:
Na zakończenie każdego wykładu studenci będą mogli ułożyć własne pytanie (z jednej strony kartki
zapisujemy pytanie, a z drugiej imię i nazwisko), które może znaleźć się na egzaminie. Łącznie
wybranych zostanie kilka najlepszych pytań, a ich autorzy zostaną nagrodzeni 1 p. dodawanym
do punktów z ćwiczeń.
Ćwiczenia:
1. Obecność – dopuszczalne dwie nieobecności na ćwiczeniach; powyżej – odrabianie zajęć w formie
uzgodnionej z prowadzącym (kolokwium, referat albo praca pisemna) albo brak zaliczenia,
równoznaczny z niedopuszczeniem do egzaminu
2. Zaliczenie pracy pisemnej (do wyboru: tekst popularnonaukowy, recenzja książki, raport z badań
lub esej naukowy): 0 - 15 punktów (należy zdobyć minimum 5 punktów by zaliczyć pracę pisemną)
- termin składania prac: do 23 grudnia.
- w przypadku nie uzyskania minimalnej liczby 5 punktów za pracę złożoną w terminie, istnieje
możliwość złożenia poprawionej wersji pracy, jednak najpóźniej na tydzień przed pierwszym
dnie sesji.
- złożenie pracy po dniu 23 grudnia, zmniejsza możliwą do zdobycia liczbę punktów na zakres od 5
do 10 punktów. Pracę niezłożoną do 23 grudnia należy złożyć najpóźniej na tydzień przed
pierwszym dniem sesji. Złożenie pracy po terminie 23 grudnia pozbawia możliwości poprawy
w przypadku niezaliczonej pracy pisemnej.
- pracę należy wysłać w wersji elektronicznej na adres wskazany przez prowadzącego zajęcia. Na
stronie tytułowej pracy pod imieniem i nazwiskiem zamieszczamy swój adres mailowy.
3. W ciągu semestru odbędzie się 5 niezapowiedzianych kolokwiów (kolokwium w formie pytań
otwartych dotyczących tekstu, który należy przeczytać na dane zajęcia; kryterium zaliczenia:
50%). Max. 4 punkty za kolokwium. Do zaliczenia ćwiczeń wymagane jest zaliczenie minimum
trzech kolokwiów. W razie nieobecności można odrobić jedno kolokwium (przekrojowo –
kolokwium będzie dotyczyć całości dotychczas przerobionego materiału).
4. Oceniania będzie również aktywność na zajęciach. Merytoryczna aktywność pozwala na uzyskanie
max. 5 pkt.
5. Dodatkowo istnieje możliwość zdobycia max. 10 punktów ponadwymiarowych z ćwiczeń poprzez:
- przygotowanie 5 minutowego referatu z literatury dodatkowej ocenionego pozytywnie
przez prowadzącego. Na jednych zajęciach mogą zostać zaprezentowane maksymalnie dwa takie
referaty, punktacja 0-2.
lub
- udział w badaniach z zakresu psychologii poznawczej prowadzonych przez wykładowcę i
asystentów (max. 5 badań po 2 pkt.)
Powyższe aktywności są ponadwymiarowe i nie są konieczne do zaliczenia ćwiczeń.
Maksymalnie można uzyskać z ćwiczeń 40 punktów + 10 punktów ponadwymiarowych.
Do zaliczenia ćwiczeń wymagane jest zaliczenie minimum 3 kolokwiów, zaliczenie pracy pisemnej
oraz uzyskanie za ćwiczenia minimum 21 punktów.
Egzamin:
1. Egzamin składa się z 60 pytań zamkniętych jednokrotnego wyboru
2. Za każdą poprawną odpowiedź otrzymuje się 1 punkt. Nie ma punktów ujemnych za błędne
odpowiedzi.
3. Kryterium zaliczenia: 31 poprawnych odpowiedzi.
4. Należy wybrać najlepszą odpowiedź.
5. W sformułowaniu pytania może pojawić się przeczenie.
Ocena uzyskana z przedmiotu wynika z przeliczenia sumy punktów z egzaminu i z ćwiczeń.