ogólne zalecenia profilaktyczne

OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYCZNE
Zapobieganie wadom wymowy. Wady wymowy określane inaczej jako dyslalia,
manifestowane są opuszczaniem, zastępowaniem lub zniekształcaniem dźwięków mowy, np.
dziecko mówi safa – zamiast szafa, jowej– zamiast rower, czy wsuwa język między zęby
podczas wymowy głoski „s” w wyrazie słońce. Zalecenia, które warto stosowad, aby
zapobiegad zaburzeniom wymowy to:
1. Mówienie do dziecka w sposób wyraźny, z dbałością o staranną dykcję, czytanie
mu, granie z nim w różne zabawy językowe.
2. Zadbanie, by dziecko miało różne okazje do dwiczeo aparatu mowy – zabawy
w robienie różnych szalonych min przed lustrem – gimnastykowanie buzi i języka.
3. Dbanie o sprawnośd języka, warg dziecka – także przyuczanie go do tzw. dorosłego
sposobu gryzienia, żucia i połykania.
4. Zadbanie o zdrowe uzębienie i prawidłowy zgryz dziecka – w razie wątpliwości
należy skonsultowad się ze stomatologiem lub/i ortodontą.
5. Zwrócenie uwagi na to, w jaki sposób dziecko oddycha, jeśli ma nawyk oddychania
przez usta – należy skonsultowad je z lekarzem laryngologiem.
6. Zaobserwowanie, w jaki sposób dziecko reaguje na dźwięki – w razie wątpliwości
wskazane jest skorzystanie z konsultacji audiologicznej (badanie słuchu).
7. Jeśli wymowa dziecka odbiega od wymowy jego rówieśników należy jak najszybciej
skonsultowad się z logopedą.
Zapobieganie zaburzeniom płynności mowy we wczesnym dzieciostwie (jąkaniu
się). Wiele małych dzieci przechodzi przez okres, kiedy mają problemy z płynnym
mówieniem. Zazwyczaj to zjawisko samoistnie ustępuje. U niektórych dzieci jednak
utrzymuje się lub nawet nabiera na sile. Objawy jąkania, które warto skonsultowad
z logopedą to:
 wielokrotne powtarzanie dźwięków lub sylab na początku słów, np. „ba-ba-bababcia”,
 zablokowanie na starcie mowy, np. „…b! alon”,
 zatrzymywanie się w ciągu mówienia (napięte pauzy),
 dodatkowe nienaturalne ruchy ciała zwłaszcza w obrębie twarzy, szyi, ramion
(tzw. współruchy, np. mrużenie oczu, napinanie mięśni twarzy),
Opracowanie: Barbara Jeziorczak, Katarzyna Węsierska, Bogumiła Wilk
Strona
 problemy z oddechem,
1
 przeciąganie dźwięków, np. „sssamochód”,
OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYCZNE
 zdenerwowanie i niepokój dziecka lub uświadomienie sobie przez nie, że coś z jego
mową jest nie w porządku.
Najprostsze sposoby na wspieranie dziecka, gdy ma problemy z utrzymaniem
płynności w mowie to:
1. dawanie mu czasu na mówienie, nie ponaglanie go, nie przerywanie mu, nie
poprawianie jego niepłynnych wypowiedzi,
2. zadbanie, by dziecko miało uregulowany, spokojny tryb życia,
3. jeżeli otoczenie dziecka (rodzice/opiekunowie) lub ono samo niepokoją się tym, jak
mówi dziecko, należy jak najszybciej skonsultowad się z logopedą.
Najważniejsze sposoby zapobiegania rozwinięciu się zaburzeo płynności mowy to:
1. Osoby dorosłe – z bezpośredniego otoczenia dziecka powinny promowad zasady
dobrej komunikacji (mówid do dziecka odpowiednio głośno i wyraźne, utrzymywad
kontakt wzrokowy, mówid po kolei – nie przerywad sobie nawzajem itd.).
2. Dorośli powinni byd idealnym modelem mówcy dla dziecka – świecić przykładem,
zgodnie z zasadą: jakim głosem przemówisz, takim otrzymasz odpowiedź!
3. Należy okazywad dziecku cierpliwośd i wyrozumiałośd.
4. Nie należy wywierad presji na dziecko, należy unikad komentowania sposobu, w jaki
dziecko wypowiada się.
Zapobieganie zaburzeniom w opanowywaniu języka. Zaburzenia języka to:
 problemy ze zrozumieniem wypowiedzi innych osób,
 problemy z poprawnym budowaniem słów i zdao,
 mały zasób słownictwa lub problemy ze znalezieniem odpowiednich słów,
 nieumiejętnośd prowadzenia rozmowy, np. ciągłe przerywanie innym, trudnośd
w utrzymaniu kontaktu wzrokowego podczas rozmowy, przyjmowanie zbyt bliskiej
pozycji ciała wobec osoby, z którą się rozmawia,
 trudnośd w dopasowywaniu wypowiedzi do adresata lub sytuacji – użycie
nieodpowiedniego sposobu komunikowania się – nieadekwatnego do rangi
Strona
 problemy z czytaniem i pisaniem.
2
słuchacza lub sytuacji,
Opracowanie: Barbara Jeziorczak, Katarzyna Węsierska, Bogumiła Wilk
OGÓLNE ZALECENIA PROFILAKTYCZNE
Sposoby na zapobieganie zaburzeniom językowym u dzieci:
1. Mówienie do dziecka, rozmawianie z nim, opowiadanie i czytanie mu.
2. Nabywanie przez rodziców i opiekunów wiedzy na temat procesu rozwoju mowy
i języka oraz sposobów stymulowania go.
3. Higieniczny tryb życia kobiet w ciąży.
4. Zapinanie pasów w samochodzie oraz korzystanie z kasku podczas jazdy na rowerze
lub na nartach, aby zapobiec urazom mózgu.
5. Obserwacja, a w razie wątpliwości kontrola słuchu dziecka. W razie
zaobserwowania opóźnieo w nabywaniu języka jak najwcześniejsza konsultacja
u logopedy.
U dorosłych zaburzenia językowe często są wywołane przez udar lub urazy mózgu. W
związku z tym profilaktyka w tym wypadku to przede wszystkim zredukowanie czynników
ryzyka udaru, takich jak palenie papierosów, wysokie ciśnienie krwi (także zadbanie o
zabezpieczenie głowy podczas uprawiania sportów, by zapobiec urazom mózgu).
Zapobieganie zaburzeniom głosu. Zasady higieny głosu dotyczą nas wszystkich,
jednak szczególne ważne jest, by przestrzegały ich osoby na co dzieo zawodowo posługujące
się głosem. Najważniejsze zasady higieny głosu to:
1. Unikanie krzyku, mówienia „podniesionym głosem”, tj. stosowania tzw. twardego
ataku dźwięku.
2. Unikanie mówienia w pomieszczeniach zapylonych, przegrzanych, w miejscach,
w których się przemawia wskazane jest utrzymywanie wilgotności powietrza
w granicach 45–65 %, przy temperaturze około 18–21°C.
3. Częste wietrzenie tych pomieszczeo.
4. W czasie długich wystąpieo picie niegazowanych płynów, zwłaszcza, gdy pojawia
się „uczucie suchości w gardle”.
5. Niepalenie papierosów.
6. Opanowanie techniki właściwej emisji głosu.
Strona
3
7. Dbanie o dobrą kondycję całego ciała.
Opracowanie: Barbara Jeziorczak, Katarzyna Węsierska, Bogumiła Wilk