Zrozumieć ewaluację

Zrozumieć ewaluację
Gdańsk, 13 kwietnia 2011 r.
Konferencja: Ewaluacja a rozwój szkół i placówek województwa
pomorskiego
Leszek Korporowicz
Uniwersytet Jagielloński
1. Ewolucja tożsamości i zastosowania
badań ewaluacyjnych na przestrzeni
ostatnich stu lat: cykliczność kryzysów
Generacje ewaluacji :
I GENERACJA
II GENERACJA III GENERACJA IV GENERACJA …. V GENERACJA
Cele ewaluacji:
POMIAR
OPIS
DECYZJA
DYSKURS
???
kryzys
kryzys
kryzys
kryzys
redukcja
redukcja
redukcja
redukcja
epistem.
prakseol.
społeczna
technokratyczna
2. Konkurujące strategie ewaluacji
w dobie ich kryzysu i przesilenia





Model technokratyczny
nastawienie na:
Model rozwojowy
nastawienie na:
uprawomocnienie
krytykę
opis
dyscyplinowanie
kontrolę
zmianę
procesy uczenia się
rozumienie
wspieranie
autorefleksję
3. Sprzeczności współczesnej cywilizacji
wiedzy
• wiedza jako narzędzie i wiedza jako
wartość, mądrość i emancypacja
• formalna instytucjonalizacja
i personalizacja systemów wiedzy
• kontrolowana dystrybucja
i zdecentralizowana sieć dostępu
• de-kulturalizacja i in-kulturalizacja wiedzy
4. Polskie idee zmiany społecznej lat
dziewięćdziesiątych: u narodzin ewaluacji
wspierającej
Projektowanie społeczeństwa otwartego,
obywatelskiego i nowoczesnego
Ewaluacja jako projekt społeczny
Ewaluacja jako wartość publiczna
Ewaluacja jako demokratyzacja
5. Idee demokratycznego odrodzenia lat
dziewięćdziesiątych w „polskim modelu”
społecznej misji ewaluacji
 *demokratyzacja kultury organizacyjnej polskich instytucji, szkół i życia publicznego,









*otwarcie dyskursu społecznego na procesy uspołecznienia i partycypacji,
animacja potencjałów społecznych środowisk lokalnych, wspólnot
pracowniczych, edukacyjnych i badawczych
*kooperacja międzynarodowa organizacji uczących się i zorientowanych
na rozwój,
*wspieranie myślenia i wzorców „refleksyjności instytucjonalnej”
zorientowanych na dialog, środowiskowy i interakcyjny model życia publicznego
*wyraźne postawienie kwestii jakości zarządzania jako elementu samoświadomości,
uspołecznienia, modernizacji i otworzenia na procesy rozwojowe
Rozumienie ewaluacji
• Ewaluacja to refleksyjne rozpoznawanie
wartości konkretnych działań w oparciu
o przyjętą metodę i kryteria, w wyniku
uspołecznionego procesu, którego celem jest
ich poznanie, zrozumienie i rozwój
6. Zagrożenia okresu polskich transformacji
(1)
• Uwikłanie w strategiczne zagubienie i technokratyczne
potrzeby nowych standardów zarządzania
• tendencja do instrumentalizacji i komercjalizacji
wiedzy
• wiedza narzędziem technik optymalizacji, podnoszenia
efektywności i skuteczności działań
a nie zintegrowanej refleksyjności i ogólnie pojętej
„mądrości”
7. Zagrożenia okresu polskich transformacji
(2)
• Zredukowane rozumienie „refleksyjności
instytucjonalnej” (A.Giddens) sprowadzonej
do kontroli
• Brak należytego przygotowania przedsięwzięć
o znaczeniu strategicznym i rozwojowym oraz ich
uwikłanie w partykularne interesy i konflikty
polityczne
• Ustawiczne zmiany przyjmowanych rozwiązań i brak
efektu kumulacji
8. Napięcia rozwojowe współczesnej polskiej
ewaluacji
•
•
•
•
•
•
•
biurokratyzacja
centralizacja
instrumentalizacja
de-kontekstualizacja
profesjonalizacja
specjalizacja
de-personalizacja
uspołecznienie
regionalizacja
upodmiotowienie
re-kontekstualizacja
społeczna partycypacja
integracja
re-personalizacja
9. Przyczyny współczesnego kryzysu
czyli o dewaluacji ewaluacji
• Brak przygotowania do systemowych działań ewaluacyjnych
• Brak rozpoznania specyfiki poszczególnych badań
diagnostycznych
• Potrzeba uproszczonych strategii i technik ewaluacji
• Brak kwalifikacji i doświadczenia ewaluacyjnego
początkujących ewaluatorów
• Brak systemowego kształcenia kompetencji ewaluacyjnych
• Biurokratyczne praktyki europejskich systemów zarządzania
• Chaotyczny rynek badań ewaluacyjnych
• Mieszanie różnych form diagnostyki społecznej i edukacyjnej
10. Wyzwania piątej generacji
•
•
•
•
•
Wzrost znaczenia interakcyjnych wymiarów procesu ewaluacyjnego
Wzrost społecznej świadomości uczestników procesu
Poszerzenie informacyjnej przestrzeni ewaluacji
Transgresja partykularnych odniesień ewaluowanych działań
Wykorzystanie wirtualnych przestrzeni interakcji uczestników procesu
ewaluacji, co ułatwia ale i „dematerializuje” badane społeczności
• Wzrost znaczenia kompetencji informacyjno-komunikacyjnych tak
ewaluatorów, jak i ewaluowanych, co stwarza nowe pola wykluczenia,
ubocznych konsekwencji selekcji społecznych, ale także wykorzystania
procesu i wyników badania ewaluacyjnego.
11. Potrzeba re-waloryzacji ewaluacji
Wkomponowanie w potrzeby społeczeństwa
otwartego, obywatelskiego i nowoczesnego:
akcentowanie strategii ewaluacji rozwojowej
(developmental evaluation)
Ewaluacja jako projekt społeczny: akcentowanie
strategii ewaluacji dialogicznej (responsive
evaluation)
Ewaluacja jako wartość publiczna: akcentowanie
w procesie ewaluacyjnym elementów dyskursu,
interakcyjności i społecznej etyki badań