Tadeusz Makowski /1882-1932

Tadeusz Makowski /1882-1932/
Tadeusz Makowski /1882-1932/. Z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie.
Tadeusz Makowski to wielka indywidualność i zarazem jeden z najbardziej znaczących twórców
w polskim malarstwie XX wieku.
Wystawa w legnickim muzeum prezentuje 127 obrazów pozwalających prześledzić w pełni
poszczególne etapy drogi twórczej artysty. Wszystkie prace pochodzą ze zbiorów Muzeum
Narodowego w Warszawie, które posiada największą i najbardziej reprezentatywną kolekcję
dzieł Makowskiego w Polsce. Kolekcja ta zawiera 331 obrazów i około 1000 prac na papierze /
w tym również dokumenty /. Jako pierwszy do zbiorów warszawskich trafił obraz Kapela
dziecięca / 1922r. / i był to jedyny obraz zakupiony za życia artysty. Kolejne prace nabywane
były do polskich zbiorów dopiero kilka lat po jego śmierci, a dominująca część kolekcji trafiła w
formie spuścizny po malarzu na mocy porozumienia z siostrą artysty.
Tadeusz Makowski ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie malarstwa uczył się
u Jana Stanisławskiego i Józefa Mehoffera. W czasach studenckich był mocno związany z
Kabaretem Zielony Balonik, dla którego projektował i wykonywał kukiełki. Interesował się
również sztuką ludową i teatrem, próbował sił w dziedzinie scenografii i kostiumów teatralnych.
Ten okres w życiu artysty ilustrują prace rozpoczynające naszą ekspozycję.
W wieku 26 lat Makowski wybrał się na roczne studia do Paryża i został tam na stałe.
Początkowo dość krytycznie oceniał współczesną sztukę francuską natomiast bardzo chętnie
spędzał czas w Luwrze na studiowaniu dawnych mistrzów. Szczególnie zachwycił się
twórczością Pierra Puvis de Chavannes. Jemu to złożył Makowski swoisty hołd malując Chrzest
w Jordanie i Święto wiosny, prezentowane również na naszej ekspozycji.
Nieco później, około 1912r. pojawia się w malarstwie Makowskiego zainteresowanie dla
kubizmu i pierwsze próby geometryzacji, co należy przypisać częstym kontaktom i obcowaniu z
awangardowymi twórcami. Ta artystyczna przygoda z kubizmem trwała ponad 2 lata i
zaowocowała 19 znanymi płótnami, wszystkie możemy oglądać na legnickiej wystawie. Prace
te znalazły spore uznanie u odbiorców i krytyków sztuki, i kiedy wszystko wskazywało na
początek przynależności Makowskiego do środowiska awangardy , twórca zaczął zmieniać
swoją orientację artystyczną.
W 1914r. wyjechał do Bretanii na zaproszenie malarza Władysława Ślewińskiego. Chętnie
wówczas malował zajęcia gospodarskie w zagrodzie, które obserwował przez okno. Prace te
cechuje naiwny realizm i widoczna jest w nich fascynacja sztuką dawnych mistrzów
holenderskich i flamandzkich. Małe figurki ludzkie na tych obrazach stanowią być może już
prototypy jego największych osiągnięć, takich jak Skąpiec czy Szewc.
Od 1918 roku dziecko i jego świat staje się jednym z wiodących tematów w twórczości
Makowskiego. Okres ten zapoczątkowuje alegoryczna kompozycja Vita brevis, ars longa,
mówiąca o ulotności życia i przemijaniu. W kolejnych latach powstają liczne studia portretowe
dzieci. Artystę, co nietrudno zauważyć, interesowały głównie biedne, wiejskie dzieci,
zamyślone, zagapione i nad wiek poważne.
Około 1927 roku obserwujemy zdecydowaną krystalizację indywidualnego stylu Makowskiego.
Artysta przebywał wówczas w Normandii, gdzie namalował serię pejzaży, w których upraszczał
formę i przekształcał elementy krajobrazu w geometryczne bryły /Pejzaż normandzki, Powrót ze
szkoły, Wiejskie podwórko/. W analogiczny sposób formował postacie pojawiające się w tych
przedstawieniach , ponad to, używając słów artysty, zaczął dokładać duchową stronę dzieła i
1/2
Tadeusz Makowski /1882-1932/
przekazywać określone emocje.
Dojrzała faza sztuki Makowskiego, z lat 1928-1932, to świadoma i twórcza synteza
dotychczasowych doświadczeń i eksperymentów artystycznych, zarówno tematycznych jak i
formalnych / Jazz, Dziad i baba, Przebrane dzieci, Skąpiec, Szermierze /.
Tadeusz Makowski stworzył swoisty kanon postaci ludzkiej, dzięki któremu z łatwością
rozpoznajemy jego obrazy.
Komisarz wystawy - Barbara Sulowska
Autor wystawy - Elżbieta Zawistowska z Muzeum Narodowego w Warszawie
Czynna od - 29.10.2004
Czynna do - 12.03.2005
2/2