Dostarczanie do UE energii elektrycznej

Dostarczanie do UE energii elektrycznej
pozyskiwanej z morza
Specjalne planowanie infrastruktury
systemu odnawialnych źródeł energii
elektrycznej z morza w zintegrowanej
polityce morskiej UE
maj 2012
Streszczenie projektu
Autorzy
EWEA (koordynator), ECN, 3E, SOW
Streszczenie projektu:
ECN: Lachlan Cameron, Karina Veum
EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia
Wstęp:
EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia
ECN: Lachlan Cameron, Michiel Hekkenberg, Karina Veum
Rozdział 2: Narodowe wymogi w zakresie PPOM
EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia
SOW: Andreas Wagner
Rozdział 3: Międzynarodowe dokumenty PPOM
3E: Paul Kreutzkamp, Sophie Jacques, Pieter Joseph
Rozdział 4: Transnarodowe PPOM
ECN: Lachlan Cameron, Michiel Hekkenberg, Karina Veum
Wnioski końcowe
ECN: Lachlan Cameron, Michiel Hekkenberg, Karina Veum
EWEA: Dorina Iuga, Jacopo Moccia
Współpracownicy projektu
EWEA: Angeliki Koulouri, Manuela Conconi
UoB: Davide Toke
SOW: Katharina Segelken, Andreas Wagner
LNEG: Ana Estanquiero, Paulo Costa
ECN: Chris Westra
CORPI: Nerijus Blazauskas
CRES: Kyriakos Rossis
Główni komentatorzy
ECN: Lachlan Cameron, Karina Veum, Michiel Hekkenberg
EWEA: Christian Kjaer, Dorina Iuga, Justin Wilkes, Jacopo Moccia, Julian Scola
Poprawki
EWEA: Sarah Azau, Zoë Casey, Tom Rowe
Nepriklausomas recenzentas: Adrienne Margolis
Podziękowanie
Scott Bailey (European Commission - DG ENER), Lanfranco Benedetti (CESA), Charlotte Boensen (DONG
Energy), Brian Britton (NOW Ireland), Anne-Bénédicte Genachte (EWEA), Jan Hensmans (Belgian Federal Ministry of
Economy), Andrea Hercsuth (European Commission/CENER), Colin Imre (Scottish Government), Titia Kalker (Dutch
Ministry of Transport, Public and Water Management), Susan Kidd (The Crown Estate), Benoit Loicq (ECSA), Henrik S.
Lund (Danish Fishermen Association), Pauli Merriman (WWF Baltic Ecoregion Programme), Ludovic Mouffe (Belgian
Federal Ministry of Economy), Nathalie Rousseau (EU-OEA), Francisco Royano Gutiérrez (Grupo Sodercan), Remment
Ter Hofstede (IMARES), David Tudor (The Crown Estate).
Koordynacja ulotki: Raffaella Bianchin (European Wind Energy Association)
Zdjęcie okładki: Pixelio
Design i druk: www.artoos.be
EWEA dołączyła do neutralnego dla klimatu programu druku. Zgodnie z kryteriami ochrony środowiska, decyduje ona
na czym oraz jak drukować. Emisja CO2 podczas druku jest obliczana i rekompensowana zgodnie z pozwoleniami
ochrony środowiska dotyczącymi emitowanych spalin, otrzymanymi w ramach wspieranego projektu.
2
Seanergy 2020
Streszczenie projektu
Maj 2012
Dostarczanie do UE energii elektrycznej pozyskiwanej z morza:
Specjalne planowanie infrastruktury systemu
odnawialnych źródeł energii elektrycznej z morza
w zintegrowanej polityce morskiej UE.
Koordynator:
Sponsor:
Partnerzy projektu:
STIFTUNG
Umowa nr: IEE/09/898/SI2.558294
Okres trwania: maj 2010 – czerwiec 2012
Koordynator: EWEA
Autorzy przyjmują całą odpowiedzialność za treść niniejszej ulotki. Prezentowana w niej opinia nie koniecznie jest
zgodna z opinią Wspólnot Europejskich. Ani EACI, ani Komisja Europejska nie ponoszą odpowiedzialności za dowolne
wykorzystanie informacji podanej w ulotce.
Seanergy 2020
3
Photo: NASA; http://visibleearth.nasa.gov
Streszczenie projektu
Streszczenie projektu
The Seanergy 2020 project
Planowanie przestrzenne obszarów morskich (PPOM)
(Maritime Spartial Planning – MSP) może pomóc w
rozwoju odnawialnych źródeł energii w otwartym morzu, poprzez zmniejszenie ryzyka dla twórców i producentów nowych technologii oraz zwiększyć możliwości
inwestycyjne.
Ułatwianie zakładania farm odnawialnych źródeł energii
morskiej (OZEM) – wiatru, fal, pływów za pomocą PPOM
znajduje się w centrum uwagi projektu Seanergy 2020,
finansowanego przez Inteligentna Energia dla Europy
(Intelligent Energy Europe – IEE). Podstawowym celem
Seanergy 2020 jest uformowanie i przedstawienie konkretnych zaleceń strategicznych, dotyczących najlepszego sposobu wykrywania i usuwania przeszkód w zakresie
PPOM podczas dyslokacji farm OZEM, w celu osiągnięcia
należytej realizacji dyrektywy Stowarzyszenia Odnawialnych Zasobów Energetycznych (Renewable energy company - RES(2009/28/EC)). W ten sposób dąży się do
wspierania bardziej zintegrowanego i skoordynowanego
dostępu do rozwijanego na inne kraje programu PPOM.
Jest to wyjątkowo ważne, ponieważ prowadzona przez
człowieka działalność, mocno oddziałująca na ekologię
4
morza, nie ma granic. Do projektu zaangażowano wybrzeża oceanu Atlantyckiego oraz Morze Irlandzkie, Morze Bałtyckie, Morze Śródziemne i Morze Północne.
Seanergy 2020 koncentruje swoją pracę na trzech podstawowych pakietach pracy (albo etapach pracy).
Pakiet prac 2: obecna państwowa działalność w zakresie PPOM, jej oddziaływanie na OZEM, oraz identyfikacja najlepszych technologii.
Pakiet prac 3: międzynarodowe dokumenty PPOM
oraz ich zgodność z OZEM, oraz
Pakiet prac 4: wyzwania i możliwości, jak przejść od
narodowego do transnarodowego podejścia do PPOM.
Ten, trzeci etap, obejmuje wnioski z prac oraz zalecenia,
i w ten sposób tworzy ogólne rekomendacje dla projektu.
Niniejsze sprawozdanie stanowi końcowe ogłoszenie projektu Seanergy 2020 oraz prezentuje wnioski z każdego z trzech etapów projektu, jak również rekomendacje dla całego projektu.
Co to jest PPOM i dlaczego jest ono
Seanergy 2020
potrzebne?
W basenach mórz Europy prowadzi się różnorodną działalność i wykorzystuje różne zasoby, co przynosi znaczącą
korzyść gospodarczą i społeczną. Zgodnie z prognozami,
taka nowość w morzu, jak wykorzystywanie odnawialnych
źródeł energii z morza, odegra ważną rolę w zakresie realizacji ambitnych celów Odnawialnych źródeł energii UE
2020. Zgodnie z planami poszczególnych państw członkowskich, kraje członkowskie UE postawiły sobie za cel pozyskanie 45 GW mocy ze stacji odnawialnych źródeł energii z morza do roku 2020. Przewyższy to dziesięciokrotnie
moc otrzymywaną obecnie. Planuje się, że przeważająca
część energii (około 43 GW) będzie pozyskiwana z energii wiatrów morskich, natomiast pozostała (około 2 GW)
z energii fal i pływów. Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (EWEA) oraz Europejskie Stowarzyszenie
Energii Oceanu (EU-OEA) również podkreślają wagę farm
odnawialnych źródeł energii w morzu (OZEM), żeby spełnić cele projektu 2020 roku. Jak wynika za analogicznych
obliczeń tych stowarzyszeń, z wiatrów morskich można
pozyskać 40 GW mocy, a moc fal i pływów morskich wynosi 3,6 GW w przewidzianym okresie.
W obliczu wzrostu skali pozyskiwania na przestrzeni
mniej niż dziesięciolecia, planuje się, że projekt będzie
kontynuowany również po 2020 roku, dlatego farmy
OZEM będą wymagały znacznie większych powierzchni
w otwartym morzu. Takie farmy na razie są nowością,
dlatego OZEM konkuruje w sprawie miejsca na morzu z
tradycyjnymi sposobami wykorzystania morza i inną powstającą działalnością na morzu. Prawdopodobne jest
również, że takie sposoby działalności, jak żegluga, zakładanie kabli i rurociągów, turystyka na wybrzeżu oraz
ochrona miejsc ekologicznych i bogactw naturalnych
będą zauważalnie wzrastać. Gdy działalność na morzu
rozwija się w tak zawrotnym tempie oraz wzrasta nacisk
oraz różnorodne ograniczenia, rodzi się większe zapotrzebowanie na bardziej efektywne i skuteczne wykorzystanie mórz, wymogi uzgadniając nie tylko w skali narodowej, lecz również z innymi krajami. Oznacza to, że
należy przyjąć dobrze przemyślaną i dla wszystkich jednakowo korzystną metodę, zgodnie z którą cele sektora
indywidualnego pozostaną w zgodzie z rosnącym naciskiem na ekosystemy wskutek kombinowanej działalności człowieka oraz zapewnić, żeby dążono do dowolnego
1
konsekwentnego doskonalenia projektu. Stanowi to istotę PPOM (Maritime Spatial Planning - MSP).
PPOM można rozumieć jako „… proces analizowania
i położenia farm oraz podziału czasowej działalności
człowieka na otwartym morzu, w celu osiągnięcia celów
ekologicznych, gospodarczych i społecznych, które najczęściej określa się poprzez procesy polityczne”1 (Ehler,
E., 2009). Początkiem projektu Seanergy 2020 jest obserwacja pomyślnego działania PPOM (bez względu, czy
jest to szczebel narodowy, czy międzynarodowy), będzie
to potrzebne do poszerzenia przestrzeni na morzu, gdy
wyniknie potrzeba.
Narodowe podejście do PPOM
Pierwszy etap Seanergy 2020 (pakiet prac 2) – zanalizowano i wykonano porównania w trybie PPOM na wybrzeżach mórz 17 państw członkowskich oraz potencjał
rozwoju farm OZEM. Zrobiono to zgodnie z siedmioma
kryteriami: struktura polityczna i prawna, zarządzanie
danymi i informacją, możliwości otrzymania pozwoleń i
licencji, doradztwo, sposoby rozwiązywania niezgodności w sektorach, współpraca międzynarodowa oraz, na
końcu, realizacja OZEM.
Podstawowe wnioski tego etapu projektu, z uwagi na
wspólne zalecenia Seanergy 2020, są następujące:
• Działalność narodowa w zakresie OZEM w przeważającej części odzwierciedla tradycyjne procesy planowania w krajach członkowskich, jak również priorytety potrzeb narodowych i system instytucjonalny.
• W praktyce, zidentyfikowano trzy podstawowe modele struktury prawnej dla narodowego OZEM: i) rozwój
podstawowego trybu planowania przestrzeni (wykorzystania gruntów) w otwartym morzu; ii) tworzenie specjalnej struktury prawnej dla projektu OZEM, odpowiadającej ogólnemu systemowi prawnemu doglądu
mórz; oraz iii) poprawki do powiązanych dokumentów,
jak na przykład, Prawo wodne.
• Wśród tych trzech szerokich metod nie ma wyraźnego
„zwycięzcy”. Dowolna z tych trzech metod może być
skuteczna podczas udzielania prawa do dyslokacji
farm OZEM, gdy wszystko jest dobrze zaprojektowane
i uporządkowane.
• Istnieje kilka łatwo zrozumiałych źródeł rekomendacji
Ehler, C. and Douvere, F., 2009, Marine Spatial Planning: a step-by-step approach toward ecosystem-based management, Intergovernmental Oceanographic Commission and Man and the Biosphere Programme, IOC Manual and Guides No. 53, ICAM Dossier
No. 6. Paris: UNESCO.
Seanergy 2020
5
Streszczenie projektu
dotyczących procesów OZEM oraz najlepiej zrealizowanych działalności, na przykład mapa działań Komisji Europejskiej w zakresie OZEM, strategia OZEM
HELCOM-VASAB dla regionu Morza Bałtyckiego, rozporządzenia UNESCO i Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej poświęcone OZEM. Są one częściowo
zgodne z podstawowymi założeniami, które podtrzymują. Bardziej dokładny i szczegółowy zbiór porad dotyczących najlepszej narodowej działalności w zakresie OZEM byłby przydatny dla krajów członkowskich.
• Nawet miedzy państwami, które są stosunkowo rozwinięte w zakresie realizacji i przystosowania narodowych ustaw dotyczących OZEM, zazwyczaj brakuje
korzystnej wielopaństwowej współpracy. Co więcej,
wyżej wspomniane „przepisy” w większym stopniu
rozpatrują kwestię wielostronnej współpracy jedynie
pod względem drugoplanowym albo bazowym, najczęściej wspominając, że jest to ważne, ale podając mało
szczegółów dotyczących sposobu albo terminu strukturyzacji współpracy.
Międzynarodowe dokumenty dotyczące OZEM
Drugi etap projektu (pakiet prac 3) – zanalizowano istniejące międzynarodowe dokumenty w zakresie OZEM,
w celu zidentyfikowania elementów krytycznych, które
wpływają na rozwój farm OZEM. Na tym etapie istniały dwa dodatkowe aspekty: po pierwsze, konsekwentna kontrola planowania narodowych OZEM, sprawdzenie celów narodowych OZEM oraz dowolnych rygorów,
wprowadzonych w myśl międzynarodowych dokumentów
OZEM w bezpośrednio związanych krajach członkowskich. Po drugie, sprawdzenie infrastruktury systemu
energetycznego w otwartym morzu oraz doboru jednolitej trasy kabli dla systemu energetycznego całej Europy
w morzu, dla którego planowanie strategiczne na szczeblu międzynarodowym jest konieczne. W tej pracy przedstawiono wiele zaleceń i wniosków, w jaki sposób międzynarodowe dokumenty OZEM mogłyby być rozwijane w
zakresie wspierania OZEM.
Podstawowe wnioski z tego etapu, ponieważ są związane z ogólnymi zaleceniami projektu, są następujące:
• Obecne międzynarodowe dokumenty nie są mocno
powiązane z OZEM, ponieważ w przeważającej części
zostały sporządzone odnośnie do stosunkowo niedawnych interesów podczas dyslokacji odnawialnych źródeł energii na morzu.
• Międzynarodowe dokumenty PPOM mogą pośrednio
oddziałać na OZEM, gdy będą tłumaczone na poziom
narodowy PPOM. Niewątpliwie, obecne dokumenty
6
PPOM nie przeszkadzają w rozwoju OZEM.
• Dokumenty międzynarodowe częściowo wymagają poprawek. Tok jest stosunkowo długi, wymagający wielu
zasobów i stworzenia wspólnego szerokiego kompromisu, w związku z czym prawdopodobne jest, że może
on utracić skuteczność. Międzynarodowe dokumenty
PPOM w istocie są bardziej sektorowe, - skupione w
jednej albo ograniczonej podgrupie, jak wykorzystanie
morza albo wartość. Sposoby integracyjne w zakresie
PPOM stają się skomplikowane.
• Obecne struktury międzynarodowe powinny być wykorzystywane tam, gdzie jest to możliwe. Na przykład,
należałoby się zainteresować obecnymi regionalnymi
konwencjami z dziedziny ochrony środowiska.
• Na koniec – najważniejsze: wyjątkowo wiele przeszkód
w międzynarodowych metodach PPOM pokazuje, że
koniecznie należy przedsięwziąć środki na poziomie
UE w celu polepszenia współpracy transpaństwowej.
Transnarodowe podejście do PPOM
Trzeci etap Seanergy 2020 (pakiet prac 4) – skoncentrowano się na wyzwaniach i możliwościach, jak się poruszać w kierunku wielostronnych sposobów PPOM wspierając OZEM. Narodowe i wielopaństwowe poziomy PPOM
są bardzo od siebie zależne. Rozwiązania planowania
narodowego mogą oddziałać na inne kraje, położone w
tym samym regionie. Podobnie, jak wiele ważnych kwestii, również sposoby wykorzystania morza wykraczają
poza granice kraju. Takie kwestie powinny być rozważane na drodze współpracy. Sposoby PPOM na poziomie
międzynarodowym powinny być uzgadniane z perspektywą przecinania granic państwa oraz odwrotnie, zapewnić, że razem mogą oni zaproponować najlepszą podstawę do podejmowania decyzji i planowania.
Główne wnioski z tego etapu projektu to:
• Mimo że Komisja Unii Europejskiej bardzo wspiera
współpracę w projekcie PPOM poza granicami kraju,
jednak istnieje zbyt mało konkretnych porad, jak należałoby to osiągnąć. To wszystko jest związane z tym, że
narodowe inicjatywy w zakresie PPOM w stopniu niewystarczającym zintegrowały kontekst międzynarodowy oraz państwa członkowskie UE nie mają odpowiedniego systemu wspierania dalszej współpracy.
• Żeby państwa członkowskie przyjęły wielostronny sposób
współpracy, należy istniejące przeszkody zlikwidować
albo starać się ich uniknąć. Wykryto trzynaście specyficznych przeszkód w wielkopaństwowym PPOM, związanych z kwestiami energii, interesów i kompetencji.
• Potrzebny jest system planowania długoterminowego,
Seanergy 2020
żeby radzić sobie z zauważalnym wzrostem zapotrzebowania na przestrzeń, który jest spodziewany do
roku 2020 i później.
• Współpraca transpaństwowa w zakresie PPOM może
być korzystna dla OZEM dzięki dodatkowej produktywnej i uzgodnionej pracy z innymi państwami, po zmniejszeniu ryzyka planowania dla twórców nowych technologii oraz producentów i po rozwinięciu możliwości
rozbudowy farm oraz/lub oszczędnemu wykorzystaniu
wydatków, których nie da się uniknąć podczas ogólnego wdrażania infrastruktury. Zostało to zademonstrowane podczas spotkania Niemiec i Danii na prezentacji badania PPOM. Wskazuje to wyraźnie, że PPOM
może potencjalnie zmniejszyć koszty farm OZEM.
• Komisja Europejska ograniczyła możliwości interwencji w zakresie PPOM, bo ogólnie rzecz biorąc, należy to
do kompetencji krajów członkowskich UE. Wśród tych
możliwości znajdują się:
a) dobrowolne zalecenia w ramach wspierania współpracy międzynarodowej;
b) wspieranie poszczególnych regionalnych projektów i inicjatyw;
c) informowanie grup roboczych ekspertów w zakresie PPOM;
d) wykorzystanie regionalnych konwencji morskich
(np. OSPAR, HELCOM, Barcelona) jako środka do
koordynacji platform;
e) prezentacja dyrektywy PPOM, która tworzy strukturę współpracy. Rozważa się, że metody, w oparciu
o które stworzono PPOM podają najwięcej możliwych sposobów pokonania stagnacji, stojącej na
przeszkodzie poruszania się w kierunku wielostronnej współpracy w projekcie PPOM.
Zalecenia ogólne do projektu
Mimo że trudna politycznie, Dyrektywa PPOM koncentruje się na wspieraniu współpracy międzynarodowej
(wspieranego narodowego PPOM). Będzie to wymagało od krajów członkowskich bezpośredniej współpracy,
bez dyktowania osobnych wniosków. Taka możliwość
współpracy międzynarodowej nadaje stabilną podstawę
prawną, samą realizację pozostawiając krajom członkowskim, zbliżając się również do zrozumiałego wypełnienia kompetencji UE w zakresie planowania. Dłuższa
lista zaleceń:
• Uwagę skupia się bardziej na rozwoju współpracy niż
na perspektywie środków działalności narodowej, w
ten sposób tworząc lepsze warunki dla interwencji UE;
• Narodowy PPOM stanowi stan wyjściowy skutecznej
Seanergy 2020
wielostronnej współpracy w zakresie planowania wybrzeży, i powinno to być wspierane;
• UE powinna dążyć do zaprojektowania Dyrektywy UE
(jeżeli jednak osiągnięcie tego nie jest możliwe, powinny zostać przedstawione sposoby rozwiązania w oparciu o konwencje mórz regionalnych albo działalność
grup roboczych), która akcentuje dwa aspekty:
- Wymóg wobec krajów członkowskich ustalenia narodowej ustawy o PPOM w ustalonym czasie (w
sprawie treści i kształtu umawiają się same kraje
członkowskie).
- Wspieranie współpracy międzynarodowej oraz koordynowania PPOM oraz rozwój wybrzeży.
• Działania makroregionalne albo regionalne stanowią
najlepszy punkt rozpoczęcia pomyślnej i korzystnej realizacji transnarodowej działalności PPOM.
• Dyrektywa systemu wodnego (Water Framework Directive) powinna być wykorzystywana jako model wspierania współpracy, można z niego również korzystać
przy tworzeniu systemu współpracy. W myśl Dyrektywy
PPOM, podobnie zostałyby utworzone regionalne baseny morskie, które służyłyby jako forum planowania i
międzynarodowej koordynacji;
• Regionalne fora basenów morskich powinny mieć długoterminowe perspektywy, z uwagi na realizację wytyczonych celów;
• Fora te powinny być aktywnie wykorzystywane podczas uzgadniania celów narodowych i planów na terytoriach nieopodal granic z szerszymi celami dotyczącymi granic oraz planami sąsiedzkich krajów
członkowskich.
• Regionalne fora basenów mórz umożliwiają polepszenie związanej z PPOM wieloaspektowej koordynacji, w
tym: planowanie czasu, system energetyczny brzegów
i wybrzeży, kształt danych i informacji oraz ich dostępność, metodologię badań i starania, jak również wymiar stosownych działań kierowania, w tym elementy
pozwoleń.
Zaprezentowany w niniejszym sprawozdaniu pełny plan
zaleceń ma na celu przedstawienie należytej struktury,
dotyczącej polepszenia współpracy w zakresie wykonywania PPOM między poszczególnymi państwami. Zadaniem planu jest również podanie pożądanej treści tych
dyskusji w celu stworzenia należytego otoczenia farm
OZEM do roku 2020 i w okresie późniejszym.
7
53520-1206-1005
www.Seanergy2020.eu
Projekt Seanergy 2020
Seanergy 2020 jest projektem finansowanym przez UE (część programu Inteligentna energia –
Europa (IEE)), realizowanym od maja 2010 roku do czerwca 2012 roku. Koordynatorem projektu
jest Europejskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej.
W projekcie zostanie podana wyczerpująca analiza działalności w zakresie narodowego i
międzynarodowego Planowania Przestrzennego Obszarów Morskich (PPOM - MSP), zalecenia
ogólne dotyczące rozwoju istniejącego i przyszłego PPOM (MSP), mające na celu promowanie
rozwoju produkcji odnawialnych źródeł energii morskiej (OZEM) oraz wspieranie uznawania
otrzymanych wyników.