Nawożenie doglebowe – ważny element agrotechniki sadów

Nawożenie doglebowe – ważny element agrotechniki sadów, szczególnie w świetle ostatnich,
bardzo mokrych, sezonów wegetacji
Obfite i gwałtowne opady, jakie notowaliśmy w sezonie 2013 mogły doprowadzić do całego
szeregu niekorzystnych zjawisk w glebie. Duża ilość opadów bardzo silnie, negatywnie
oddziałuje na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby. Zależnie od jej typu, składu
granulometrycznego oraz klasy bonitacyjnej można spodziewać się różnych reakcji na
wspomniane zjawiska.
Obserwacje wykonane w sadach odmian późnych w okresie zbiorów i tuż po nich są
wskazówkami ukierunkowującymi nawożenie w sezonie 2014. Powszechnie zaobserwowano
bowiem objawy niedoborów magnezu i potasu oraz boru. Z obserwacji tych wynika także, że
ważne będzie nawożenie azotem, który, szczególnie przy masowym stosowaniu formy
saletrzanej tego składnika, uległ silnemu wypłukaniu z gleby.
Azot
Dawki nawozów azotowych w sadach powinny być wypadkową potrzeb konkretnych gatunków
oraz analizy zawartości substancji organicznej w glebie, która jest głównym źródłem azotu
mineralnego. Należy pamiętać, że w sezonie 2013 doszło do spadku zawartości substancji
organicznej w glebach i wypłukania azotu azotanowego.
W sadach owocujących, przy niskiej zawartości substancji organicznej w glebie na poziomie 0,5 1,5%, dawka azotu powinna wynosić 60 - 80 kg N na hektar, a maksymalna może dochodzić do
100 - 120 kg. Wielkość dawki azotu zależy głównie od wielkości plonowania drzew, siły ich
wzrostu, przebiegu pogody w okresie wegetacji oraz właściwości gleby - zawartości substancji
organicznej, jej odczynu, zasobności w pozostałe składniki pokarmowe.
Planując wysokie nawożenie azotowe powinniśmy się liczyć potrzebą kompensowania wysokiej
dawki azotu zbilansowanym nawożeniem pozostałymi składnikami pokarmowymi, głównie
dolistnym mikroelementami oraz doglebowym i dolistnym potasem, a także koniecznością
ograniczania nadmiernego wzrostu drzew przez aplikacje regulatorów wzrostu lub stosowanie
innych zabiegów agrotechnicznych ograniczających nadmierny wzrost.
Nawożenie azotem powszechnie stosuje się w dawkach dzielonych. Pierwsze nawożenie zwykle
wykonuje się w fazie pękania pąków (zwiększone zapotrzebowanie na azot pojawia się w fazie
zielonego/różowego pąka, kwitnienia oraz wzrostu nowych pędów i jest związane z
pojawieniem się zielonej masy – zawiązków i pędów). Drugie nawożenie azotem wykonuje się
po zakończeniu kwitnienia. Dawki zwykle dzielone są wg schematu: 50 - 70% wczesna wiosna i
reszta po zakończeniu kwitnienia. Taka praktyka wiąże się z możliwościami występowania
przymrozków w okresie kwitnienia. Pozwala ona na zaniechanie podania drugiej dawki azotu w
przypadku przymrozków, aby nie stymulować drzew do silniejszego wzrostu.
Kazgod Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zarejestrowana pod numerem KRS 0000058692 w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy,
XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego o kapitale zakładowym 100.000,-- złotych; NIP 529-000-90-92;
Dzieląc dawkę na dwie, można skorzystać także z innej strategii i zastosować pierwszą dawkę
wiosną, a drugą w okresie intensywnego wzrostu owoców, jednak nie później niż do trzeciej
dekady lipca. Rozsądną praktyką może być zastosowanie podziału dawki azotu na trzy zabiegi:
pierwszy w fazie pękanie pąków (50%), drugi (30%) po kwitnieniu oraz trzeci (20%) do połowy
lipca, gdy sezon obfitował w opady lub późną jesieni, gdy w sezonie przebieg warunków
atmosferycznych był „normalny”.
Potas
Roczne straty K2O z powierzchni 1 hektara ocenia się na 8 - 100 kg. Wymywaniu potasu z gleby
sprzyja kilka czynników: niski odczyn (zjawisko bardzo powszechne), mały kompleks sorpcyjny
oraz duża ilość opadów. Wymywanie potasu zachodzi znacznie szybciej na glebach
piaszczystych niż na glebach gliniastych. Planując nawożenie drzew potasem, należy także
uwzględnić jeszcze jeden czynnik. Rocznie hektar sadu jabłoniowego może pobrać do około 150
kg K, z owocami z sadu przy plonie około 40 t/ha możemy zabrać około 60 kg K, do tego
pozostaje także pewna ilość tego składnika w zdrewniałych organach drzew.
Nawożenie potasowe tradycyjnie prowadzone jest w naszych sadach jesienią. Jest to typowy
przykład nawożenia „wyprzedzającego potrzeby pokarmowe”. Największe zapotrzebowanie
drzew owocowych na ten składnik przypada na okres zawiązywania owoców oraz ich
intensywnego wzrostu. Później potas jest składnikiem, który hamuje wegetatywny wzrost
pędów i warunkującym stopniowe wchodzenie drzew w stan spoczynku zimowego.
Jak wspomniano już, potas jest łatwo wypłukiwany z gleby, zwłaszcza gdy zawiera ona niewiele
substancji organicznej i ma mały kompleks sorpcyjny. Stąd jego ilość w glebie wiosną może
bardzo odbiegać od tej, którą wniesiono do gleby jesienią. W zależności od poziomu niedoboru
potasu w glebie istnieje potrzeba zastosowania do 120 kg K2O na hektar (maksymalne polecane
dawki K2O przy niskiej zawartości w glebie, według liczb granicznych obowiązujących w naszym
kraju, wynoszą do 200 kg/ha). Warto przy planowaniu dawki potasu uwzględnić także pożądany
stosunek azotu do potasu, wymagany przez konkretny gatunek. Nawozy potasowe stosujemy
od wczesnej wiosny (zaraz po zejściu śniegu, w momencie gdy możemy wjechać do sadu) do
późnej jesieni.
W ostatnich latach zaczyna mówić się o zwiększonym zapotrzebowaniu grusz na potas. Dawka
potasu w gruszach powinna oscylować wokół wartości 200 kg lub więcej K2O/ha. Szczególnie
„potasolubna” jest Konferencja.
Do nawożenia drzew ziarnkowych można użyć zarówno nawozów na bazie chlorków, jak i na
bazie siarczanów. Wiosną jednak lepiej stosować nawozy na bazie siarczanów. Pestkowe także
lepiej nawozić siarczanem potasu. W sadach drzew pestkowych można ewentualnie użyć soli
potasowej, nawóz ten należy zastosować jesienią, aby większość chlorków uległa wymyciu w
okresie jesienno-zimowym.
Magnez
Według danych GUS 32 % gleb w Polsce charakteryzuje się niską lub bardzo niską zawartością
magnezu. Magnez jest w glebie pierwiastkiem bardzo ruchliwym. Ocenia się, że wymywanie
magnezu z gleby jest znacznie większe niż jego sorpcja w glebie, szczególnie dotyczy to gleb
Kazgod Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zarejestrowana pod numerem KRS 0000058692 w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy,
XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego o kapitale zakładowym 100.000,-- złotych; NIP 529-000-90-92;
lżejszych. Straty magnezu wynikające z wymywania tego składnika z naszych gleb rocznie mogą
przekraczać 30 kg/ha, czyli wynoszą mniej więcej tyle, ile pobranie magnezu przez 1 ha
współczesnego sadu jabłoniowego na rok. Powinniśmy pamiętać, że magnez jest także łatwo
wymywany z gleb średnich i ciężkich. Wierzchnie warstwy gleby są zwykle z tego powodu
uboższe w magnez niż warstwy głębsze. Ruchliwość magnezu w glebie sprawia, że trudno
utrzymać zapas tego pierwiastka. Niedobór magnezu może występować głównie w młodych
nasadzeniach z uwagi na płytko rozmieszczony system korzeniowy drzewek, ale także na
glebach lekkich, w warunkach gdzie jest on łatwo wymywany w głąb gleby. Niedobory magnezu
w roślinie mogą wynikać również z nadmiernego nawożenia potasem lub/i wapniem.
Magnez jest bardzo ważnym składnikiem pokarmowym dla czereśni i niektórych odmian jabłoni
(np. Golden, Idared). Drzewa pobierają zależnie od odmiany około 10 - 20 kg MgO na hektar w
czasie okresu wegetacji. Z uwagi na ilość magnezu wypłukiwanego co roku z naszych gleb,
konieczne jest stosowanie nawozów magnezowych co roku. Bazując na obserwacjach
prowadzonych w wielu sadach, w naszych warunkach klimatycznych, systematycznie co roku
powinno być stosowane około 20 kg MgO. Po sezonach bardzo mokrych, z dużą ilością opadów
dawki można podnieść do 25 - 30 kg MgO/ha. Najlepiej stosować wiosną kizeryt lub
granulowany siarczan magnezu. Nawożenie magnezem jest także wskazane w przypadku
wapnowania gleb. W takim przypadku możliwe jest stosowanie wapna magnezowego.
Kazgod Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zarejestrowana pod numerem KRS 0000058692 w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy,
XIV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego o kapitale zakładowym 100.000,-- złotych; NIP 529-000-90-92;