Lekarze muszą być przygotowani na zwiększającą się

Prawo _ Wywiad
Lekarze muszą być
przygotowani na zwiększającą
się roszczeniowość pacjentów!
Regulacje dotyczàce zagadnieƒ wyra˝enia zgody pacjenta na zabieg medyczny, a tak˝e kwestii dokumentowania wykonywanych
procedur zawarte sà w kilku aktach prawnych, a ich niejednoznaczna interpretacja budzi niekiedy wiele wàtpliwoÊci. Na ten temat
rozmawiamy z radcà prawnym i adwokatem Jakiem Âwiecà.
W niektórych przypadkach mogą mieć też
zastosowanie przepisy Kodeksu Karnego,
bo gdy w wyniku przeprowadzonego zabiegu, na który pacjent nie wyraził zgody,
dojdzie do uszkodzenia ciała lub rozstroju
zdrowia, lekarz podlega odpowiedzialności
i konsekwencjom szczegółowo sformułowanym w Kodeksie Karnym.
_Jakie akty prawne regulują kwestie
zgody pacjenta na wykonanie procedury
medycznej i obowiązki lekarza w tym zakresie?
Zdecydowana większość tych regulacji zawarta jest w Ustawie o zawodzie lekarza i lekarza dentysty – tam przede wszystkim znajdują się wszelkie kwestie dotyczące praw
i obowiązków lekarza i lekarza dentysty,
zresztą nie tylko w tym zakresie. Są to m.in.:
prawo pacjenta do informacji i odpowiadający temu obowiązek udzielenia tej informacji przez lekarza. Drugim ważnym dokumentem jest Kodeks Etyki Lekarskiej, który wiele
kwestii zawartych we wspomnianej ustawie
powtarza, ale także rozbudowuje i precyzuje.
38 implants
3_ 2012
_W jakiej formie pacjent powinien wyrazić swoją zgodę na poddanie się zabiegowi?
Czy sam fakt, że przychodzi do gabinetu,
siada na fotel i poddaje się czynnościom
lekarza dentysty nie jest już taką „domniemaną” zgodą?
Na wszystkie czynności z udziałem lekarza i pacjenta, do których dochodzi w gabinecie lekarskim i stomatologicznym, pacjent
musi wyrazić zgodę. Oczywiście, może być
ona wyrażona zarówno w formie ustnej, jak
i pisemnej. Pojawia się tutaj jednak wątpliwość dotycząca kwestii dowodowych w przypadku ewentualnego procesu sądowego. Zawsze należy uwzględnić ryzyko, że pacjent
poddający się określonym zabiegom medycznym czy dentystycznym, który przed
ich wykonaniem na nie się zgodził, przed sądem może powiedzieć, że takiej zgody nie
wyrażał. Dlatego, dla własnego bezpieczeństwa, lekarz powinien uzyskać zgodę pacjenta na piśmie. Z doświadczenia wiem, że
dość powszechne jest zjawisko zaniedbywania przez lekarzy kwestii dotyczących zarówno dokumentacji medycznej, jak i pobierania od pacjentów wszelkiego rodzaju zgód
i oświadczeń. Są to, co prawda, dość uciążliwe obowiązki, jednak niezbędne, ponieważ
roszczeniowość pacjentów z roku na rok
Prawo _ Wywiad
wzrasta i wzrasta także liczba pozwów kierowanych do sądów przeciwko lekarzom. Lekarze muszą być na to przygotowani – tym bardziej, że na rynku pojawia się coraz więcej
wyspecjalizowanych w tej dziedzinie firm
odszkodowawczych oferujących pacjentom
usługi w tym zakresie. Nie należy mylić ich
z profesjonalnymi kancelariami prawnymi!
_Poddający się zabiegowi pacjent nie
zawsze rozumie treść informacji, którą podaje mu lekarz, tymczasem zawsze ma
prawo do informacji jasnej i zrozumiałej.
Jaki jest sposób na dobre porozumienie z
pacjentem?
Przepisy mówią wyraźnie o tym, że pacjentowi powinna być udzielona informacja
na temat badania, diagnozy, koniecznych do
wykonania czynności i zabiegów, a także o
tym, jak będzie wyglądał przebieg tych czynności, jakie są oczekiwane ich efekty, konsekwencje oraz zagrożenia, skutki uboczne i ryzyko. Im więcej tych informacji, tym lepiej,
ale nie zawsze da się wszystko przewidzieć
i o wszystkim poinformować – mamy tu
wszak do czynienia z niezwykle delikatną
materią, dotyczącą zdrowia i samopoczucia
człowieka. Ważną kwestią jest też sposób,
w jaki się informuje. W najlepiej pojętym interesie lekarza jest to, żeby pacjent zrozu-
„W najlepiej pojętym interesie lekarza jest to, żeby
pacjent zrozumiał każde
zdanie, jakie lekarz do
niego kieruje”
miał każde zdanie, jakie lekarz do niego kieruje. Używajmy zatem prostego języka, tłumacząc nawet najbardziej skomplikowane
zagadnienia i fachowe terminy. Domagajmy
się podpisywania zgód, oświadczeń i dokumentów, pamiętając zawsze o tym, że sądy,
wydając wyroki, opierają się nie na słowach
i przypuszczeniach, ale wyłącznie na dowodach.
_Wielu lekarzy, w tym także lekarzy
dentystów, dokumentuje swoją pracę, nie
tylko za pomocą dokumentów pisanych, ale
także zdjęć i filmów video. Zwykle nie są to
formy przeznaczone do ogólnodostępnej
publikacji, ale pojawiające się na łamach
branżowych pism i innych mediów oraz pre-
40 implants
3_ 2012
zentowane podczas kongresów i szkoleń.
Czy w takich sytuacjach pacjent musi wyrażać zgodę na udostępnienie do publikacji
swojego wizerunku?
Każdego lekarza i lekarza dentystę obowiązuje konieczność zachowania tajemnicy
zawodowej, dlatego dane o pacjencie, jego
chorobie i zabiegach, którym się poddaje nie
mogą być ujawniane w żadnej formie –
poza szczególnymi przypadkami, np. w niektórych aspektach postępowania przed sądem, ale o nich tu nie mówimy. Niemniej jednak istnieje kilka wyjątków, a jednym z nich
jest działalność naukowo-szkoleniowa i edu-
„Sądy, wydając wyroki,
opierają się nie na słowach
i przypuszczeniach, ale
wyłącznie na dowodach”
kacyjna. Jeżeli pacjenta nie można zidentyfikować na podstawie podanych informacji
i danych, przebiegu operacji, wyników badań laboratoryjnych i innych, to sprawa jest
prosta i w takim wypadku nie jest potrzebna
zgoda w jakiejkolwiek formie. Jeżeli jednak
zabieg dokumentowany jest w postaci fotografii lub zapisu video, to pacjent musi być
o tym fakcie uprzedzony i konieczne jest wyrażenie przez niego zgody na takie dokumentowanie. Publikacja jest kwestią odrębną.
Lekarz powinien poinformować pacjenta
wyrażającego zgodę na dokumentowanie zabiegu z jego udziałem, że elementy tej dokumentacji (np. zdjęcia lub zapis video) mogą
być wykorzystane do celów naukowych lub
edukacyjnych. I – jak wspominaliśmy – jeśli
identyfikacja nie jest możliwa, zgoda nie jest
potrzebna. W każdym innym przypadku jest
absolutnie niezbędna._
Rozmawiała Marzena Bojarczuk
_kontakt
implants
Jacek Âwieca – adwokat, radca prawny,
specjalizuje si´ w prawie medycznym, kwestiach
upadłoÊci i restrukturyzacji oraz własnoÊci przemysłowej i intelektualnej. Z Jackiem Âwiecà mo˝na si´
skontaktowaç pod nr tel.: 507 554 984 lub piszàc
na adres e-mail: [email protected]