10 priorytetowych zadań dotycz¹cych dawstwa i

10 priorytetowych zadañ dotycz¹cych dawstwa
i przeszczepiania narz¹dów dla krajów
cz³onkowskich Wspólnoty Europejskiej
na lata 2009–2015
Komisja Europejska zidentyfikowa³a i postawi³a przed krajami cz³onkowskimi Wspólnoty, na lata 2009–2105 trzy strategiczne cele w dziedzinie pobierania i przeszczepiania narz¹dów:
– zwiêkszenie liczby narz¹dów dostêpnych do przeszczepienia
– poprawê wydolnoœci i dostêpnoœci systemów transplantacyjnych w krajach
Wspólnoty
– poprawê jakoœci i bezpieczeñstwa w dziedzinie pobierania i przeszczepiania narz¹dów
Powy¿sze cele strategiczne bêd¹ realizowane poprzez dzia³ania taktyczne w nastêpuj¹cych dziedzinach:
– zwiêkszenie dawstwa od osób zmar³ych, a¿ do osi¹gniêcia poziomu potencja³u
dawstwa
– zwiêkszenie dawstwa od osób ¿ywych jako uzupe³niaj¹cego do dawstwa od osób
zmar³ych
– zwiêkszenie œwiadomoœci spo³ecznej
– wspomaganie systemów transplantacyjnych pañstw Wspólnoty
– wymiana narz¹dów pomiêdzy krajami Wspólnoty
– europejskie porozumienia w dziedzinie medycyny transplantacyjnej
– dzia³ania zapobiegaj¹ce handlowi narz¹dami (nie s¹ ujête w grupie 10 dzia³añ priorytetowych; handel narz¹dami to przejaw handlu ludŸmi, Komisja Europejska
wraz z Rad¹ Europy oraz Œwiatow¹ Organizacja Zdrowia opracowuj¹ inne dokumenty wzywaj¹ce do walki z tym zjawiskiem)
– poprawa wydolnoœci obserwacji nastêpczej dzia³añ transplantacyjnych i rejestrów
– uwspólnienie systemów akredytacji
Opracowano na podstawie:
Action plan on Organ Donation and Transplantation (2009–2015):
Strengthened Cooperation betweenMember States
(http://ec.europa.eu/health/ph_threats/human_substance/oc_organs/docs/organs_action_en.pdf)
oraz Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND
OF THE COUNCIL on standards of quality and safety of human organs intended for transplantation
(http://ec.europa.eu/health/ph_threats/human_substance/oc_organs/docs/organs_directiveen.pdf)
74
Cele te zosta³y ujête w 10 dzia³añ priorytetowych (zadania operacyjne).
– Dzia³anie priorytetowe 1: stworzenie systemu stanowisk koordynatorów transplan tacyjnych w ka¿dym szpitalu, gdzie istnieje mo¿liwoœæ rekrutacji zmar³ych dawców
(uwagi: koordynatorzy to osoby kluczowe dla procesu dawstwa narz¹dów, konieczne jest stworzenie sieci szpitali, gdzie bêd¹ zatrudnieni koordynatorzy, konieczne jest
tak¿e uwspólnienie zadañ, szkoleñ i akredytacji koordynatorów)
– Dzia³anie priorytetowe 2: poprawa jakoœci programów dawstwa narz¹dów w szpitalach (uwagi: bêdzie przeprowadzona stratyfikacja szpitali pod k¹tem mo¿liwoœci
pozyskiwania narz¹dów, szacowanie i dyskontowanie potencja³u oraz procesu dawstwa, szkolenia personelu)
– Dzia³anie priorytetowe 3: promocja pobierania narz¹dów od osób ¿ywych (uwagi:
przeszczepianie narz¹dów pochodz¹cych od osób ¿ywych to wymierne uzupe³nienie przeszczepiania narz¹dów pochodz¹cych od zmar³ych, konieczna bêdzie wymiana najlepszych doœwiadczeñ w tej dziedzinie, promocja dawstwa altruistycznego,
rozwój rejestrów ¿ywych dawców celem zapewnienia jakoœci i bezpieczeñstwa,
bêd¹ gromadzone informacje o wynikach oraz ustalone, oparte na dowodach dokumenty stanowi¹ce konsensus w sprawach kwalifikacji dawcy i jego obserwacji
nastêpczej)
– Dzia³anie priorytetowe 4: zwiêkszenie wiedzy i umiejêtnoœci komunikowania pracowników ochrony zdrowia i pacjenckich grup wsparcia w zakresie przeszczepiania na rz¹dów (uwagi: zwiêkszenie œwiadomoœci spo³ecznej poprzez sta³y, systematyczny
i pozytywny kontakt z mediami, kreowanie przyjaznej atmosfery wokó³ medycyny
transplantacyjnej, zachêcanie obywateli do rozmów nt. transplantacji, prowadzenie
kampanii medialnych i spo³ecznych)
– Dzia³anie priorytetowe 5: umo¿liwienie identyfikacji dawców i dawstwa narz¹dów
bez wzglêdu na granice (uwagi: Komisja przygotuje w tej sprawie dla pañstw Wspólnoty odpowiednie mechanizmy, w grê wchodzi „europejska karta dawcy”)
– Dzia³anie priorytetowe 6: zwiêkszenie wydolnoœci systemu transplantacyjnego (uwagi: poprzez zbudowanie w 2009 r., w ka¿dym kraju Wspólnoty planu dzia³añ priorytetowych, przy wspó³pracy z Komisj¹ ustalone zostan¹ wskaŸniki wydolnoœci systemu transplantacyjnego, powstan¹ wspólne definicje, metodologia, zasady dobrego
postêpowania i rekomendacje)
– Dzia³anie priorytetowe 7: europejskie porozumienie w wybranych dziedzinach medycyny transplantacyjnej (uwagi: prawo wspólnotowe zapewnia swobodê przemieszczania siê osób wewn¹trz Wspólnoty w tym swobodny dostêp do leczenia, powstanie porozumienie okreœlaj¹ce, w jaki sposób te podstawowe prawa wspólnotowe bêd¹
dotyczyæ medycyny transplantacyjnej np. w zakresie wyboru listy oczekuj¹cych lub
oœrodka transplantacyjnego, oddzieln¹ spraw¹ jest leczenie przeszczepianiem narz¹dów osób spoza Wspólnoty, w obrêbie Wspólnoty ustaleniu i uzgodnieniu maj¹ ulec tak¿e priorytety i strategie w zakresie programów naukowych dotycz¹cych
dawstwa i przeszczepiania narz¹dów – euro pean trans plant research Network)
75
– Dzia³anie priorytetowe 8: wymiana narz¹dów dla biorców wymagaj¹cych pilnego
przeszczepienia oraz tzw. „biorców trudnych do leczenia” (uwagi: wymiana narz¹dów
pomiêdzy krajami Wspólnoty jest niewielka, powstanie system i struktury przekazywania narz¹dów w przypadkach: braku odpowiednich biorców na listach krajowych,
biorców wymagaj¹cych pilnego przeszczepienia, tzw. biorców „difficult-to-treat” tj.
wysokoimmunizowanych, pediatrycznych, wymagaj¹cych niestandardowego doboru; powstan¹ uwspólnione kryteria dla tych sytuacji)
– Dzia³anie priorytetowe 9: rejestracja i ocena wyników przeszczepiania (uwagi: dzia³anie to nale¿y rozpatrywaæ w szerszym pojêciu standardów jakoœci i bezpieczeñstwa, takie standardy znajd¹ siê w powstaj¹cej dyrektywie, bêdzie w niej mowa min.
o rejestrach, wskaŸnikach i metodologii oceny, granicach bezpieczeñstwa, akceptowalnym ryzyku czyli dobrej praktyce w medycynie transplantacyjnej zbudowanej
na podstawie oceny wyników)
– Dzia³anie priorytetowe 10: budowa wspólnego systemu akredytacji procesów dawstwa oraz pobierania i przeszczepiania narz¹dów (uwagi: powstan¹ programy akredytacyjne, zdefiniowane zostan¹ krajowe jednostki odpowiedzialne za autoryzacje
procesów)
Komisja Europejska dedykuje powy¿sze dzia³ania krajom Wspólnoty i wzywa kraje
do ich asymilacji, aplikacji i stworzenia na ich bazie w³asnego planu dzia³añ zmierzaj¹cego do rozwoju medycyny transplantacyjnej. Plany krajowych dzia³añ na lata
2009–2015 maj¹ powstaæ do koñca 2009 r., w 2012 r. (na pó³metku) przewiduje
siê ich pierwsz¹ ewaluacjê, a w 2015 – rozliczenie.
76