Układ nerwowy 186 Oprócz głównych ośrodków czuciowych wystę

Układ nerwowy
B
ręk
a
tułów
b
no iodro
ga
szyja
głowa
bark
ramię
łokieć ramię
d
prze
stek
gar
nad
y
a
lec rt y y
ręk
p a a w ąc
ły czw dko uj
ma lec śro kaz
pa lec ws
pa lec
pa
lec
pa rty
ły wa wy
a
m cz ko cy
lec rod ują k
pa ec ś kaz kciu a
l
s
yj
pa c w
sz ło
le
zo a
a
c
p
czn
o
ka
rz
gał
i
twa
a
iek
w
po
wargi
ie śliny
wokalizacja
y
biodro o
kow y
n
sko stop
kola staw palce
tułów
bark
łokieć
nadgarstek
A
hwa
poły język
kan
ie
i
żuc
e
ydz
ielan
żuc
w
kc
ok iuk
no o
s
twa
rz
gór
pa
sto
py
sto e
e
c
n
l
pa rod
y
d
zą
ar
n
na w
wargi
arga
dolna warga
zęby, dziąsła i szczęka
język
dło
sze
gar
rzu
db
ó
r
ś
Ryc. 208. Reprezentacja ruchowa w korze zakrętu przedśrodkowego (A) i reprezentacja czuciowa w zakręcie zaśrodkowym (B), oznaczona w postaci zniekształconej sylwetki
człowieka (homunculus). Przedrukowano z: A. Waugh, A. Grant, Ross and Wilson. Anatomy and Physiology in Health and Illness, 11th edition, za zgodą Elsevier, Copyright © 2010.
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Oprócz głównych ośrodków czuciowych występują ośrodki czuciowe dodatkowe, które znajdują się
w zakręcie przedśrodkowym i przyległych częściach
zakrętu czołowego górnego i środkowego oraz w płaciku okołośrodkowym. Obszary te tworzą wielką strefę
rzutową czuciowo-ruchową.
Ośrodki poznania przedmiotów przez dotyk znajdują się w tylnej części płata ciemieniowego. Ośrodek ten
ma ogromne znaczenie u ludzi niewidomych.
Oprócz głównego pola ruchowego i czuciowego
w korze znajdują się także ośrodki ruchowe i czuciowe
wtórne.
Kora wzrokowa obejmuje bruzdę ostrogową i częściowo klinek, a ze względu na obecność prążka Vicq
d’Azyra nosi nazwę pola prążkowego (area striata). Kończą się tutaj włókna promienistości wzrokowej, prowadzące impulsy z siatkówki oka. W przyległym do kory
wzrokowej polu potylicznym znajdują się ośrodki rozumienia i pamięci widzianego obrazu. Oprócz głównego
występuje również wtórne pole wzrokowe, np. ośrodek
czytania w zakręcie kątowym, zwany także ośrodkiem
pamięci znaków pisarskich.
Kora słuchowa. Pierwotna kora słuchowa zajmuje
górną powierzchnię zakrętu skroniowego górnego,
ukrytą w bruździe bocznej. Występują tutaj zakręty
skroniowe poprzeczne, w których kończy się droga słuchowa, biegnąca z receptorów ślimaka.
W części tylnej zakrętu skroniowego górnego znajduje się ośrodek czuciowy mowy Wernickego, w którym
są gromadzone obrazy pamięciowe słyszanych słów.
186
Zniszczenie tego pola powoduje brak rozumienia słyszanych słów; słowa mowy ojczystej brzmią jak słowa
obcego, nieznanego języka.
Kora smakowa najczęściej jest związana z wieczkiem
czołowo-ciemieniowym, gdzie znajdują się pola czuciowe dla twarzy. Natomiast kora węchowa jest związana z węchomózgowiem, które jest położone w przedniej części powierzchni podstawnej mózgu, przedniej
części zakrętu hipokampa i w hipokampie.
W tylnej części płata ciemieniowego znajduje się
ośrodek pamięci wykonywania wyuczonych ruchów
i prawidłowego używania przedmiotów.
Ośrodki kojarzeniowe, związane z procesami psychicznymi, są położone w płacie czołowym. W tych
ośrodkach tworzą się pojęcia, myśli, występuje koncentracja uwagi. Przy obustronnym uszkodzeniu kory
czołowej ziarnistej występują zmiany charakteru i obniżenie sprawności intelektualnej.
Znaczny rozwój pól asocjacyjnych poszczególnych
płatów kory u człowieka wiąże się z precyzyjną i złożoną strukturą psychiczną oraz z wykształceniem się
mowy.
Układ limbiczny i węchomózgowie
Układ limbiczny obejmuje filogenetycznie starsze
części kory mózgu wraz z niektórymi ośrodkami podkorowymi i jest anatomicznym podłożem afektów
i emocji towarzyszących popędom. Jest również uważany za zespół ośrodków kontrolujących zachowanie
emocjonalne i popędy.