Telemedycyna i eZdrowie - rozważania wstępne

Telemedycyna
Telemedycyna i eZdrowie - rozważania wstępne
Wojciech Glinkowski
Eksploracja przestrzeni kosmicznej wraz z programami badań uznaje się za jeden z
najpoważniejszych bodźców stymulujących rozwój telemedycyny. Podobnie, eksploracja trudno
dostępnych obszarów wymusza rozwijanie i wdrażanie systemów biotelemetrycznych.
Monitorowanie sygnałów fizjologicznych na odległość także wpływa na rozwój współczesnej
telemedycyny. Zainteresowania tej dziedziny obejmują praktykę i wdrożenia rzeczywistych
usług lekarskich na odległość, ale mogą służyć prowadzeniu usług lekarskich w zupełnie nowej,
niezależnej niezależną pozycji, czasem nawet bez bezpośredniego angażowania, w każdym
przypadku (systemy automatycznego wykrywania sygnałów wykraczających poza obręb normy
i powiadamiania tylko w takich przypadkach).Rozszerzanie możliwości zastosowań systemów
telemedycznych wynika bardzo często z wdrażania wysoko zaawansowanych technologii
informatycznych. Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła początkowo pojęcie „telematyki
medycznej” dla zdalnych działań w ochronie zdrowia. Telematyka medyczna, telemedycyna,
telezdrowie to kolejno tworzone określenia różnie definiujące wzajemne relacje między
pacjentem a lekarzem, w aspekcie medycznych działań na odległość. W ciągu ostatniej dekady
XX wieku, nastąpiła “eksplozja” usług zaliczanych do “e-commerce”. Otworzyło to nowe drogi
do przeprowadzania operacji finansowych i biznesowych przez Internet. Zaczęto tworzyć liczne
pojęcia zaczynające się od „e-….” , tak też pojawiło się pojecie eZdrowie. eZdrowie zostało
wprowadzone jako konsekwencja wszechogarniających e-aplikacji oraz rozwój koncepcji
telemedycyny. Pojęcia telemedycyna [1] i eZdrowie pomimo, że nie do końca są właściwie
rozróżniane znajdują bardzo szerokie wykorzystanie przez Instytucje akademickie i inne
organizacje. Rozumienie tych pojęć uzależnione jest również od wcześniejszych doświadczeń
edukacyjnych. Unifikacja pojęć wymaga jednak ujednolicenia podejścia, dyskusji oraz
uzgodnień. Definicje przyjmowane przez Polskie Towarzystwo Telemedycyny są zorientowane
klinicznie [2,3]. Istnieje nadzieja, że lepsze zrozumienie oraz określenie perspektyw
telemedycyny i eZdrowia będzie prowadzić do poprawy komunikacji i kooperacji między
wieloma specjalistami z dziedziny technologii i medycyny. Definicje eZdrowia opierają się jest
na wielu różnorodnych znaczeniach wiążących medycynę z techniką [4,5]. W takim rozumieniu
eZdrowie repzentuje gamę koncepcji zogniskowanych na opiece zdrowotnej. W obszar
zainteresowań zatem wpisują się zarówno Internet i technologie z nim związane [6], jak i
wspomaganie działań w dziedzinie Zdrowia Publicznego i szeroko pojętej medycynie. Ogólnie
rzecz biorąc eZdrowie łączy, integruje technologie medyczne, komunikacyjne i informacyjne.
TeleZdrowie (telehealth) obejmuje aspekty lecznicze, pwencyjne oraz promocyjne. Definicja,
zatem podobnie opisuje świadczenie usług zdrowotnych i informacyjnych za pośrednictwem
technologii telekomunikacyjnych. Termin, eZdrowie jest szczególnie w Europie, wykorzystywany
jako “parasol” ochronny obejmujący telezdrowie, elektroniczną historię choroby, i wiele innych
aplikacji i technologii informacyjnych w ochronie zdrowia. Telezdrowie może odnosić się
1/4
Telemedycyna
zarówno do usług klinicznych i pozaklinicznych włącznie ze sprawami edukacji medycznej,
administracji i badań naukowych. Telemedycyna w ścisłym rozumieniu skupia się bardziej na
aspektach leczniczych. Idea eZdrowia przedstawia unikalne możliwości dla rozwoju zdrowia
publicznego. Światowa Organizacja Zdrowia i inne organizacje Narodów Zjednoczonych kreślą
strategie dla eZdrowia, które urzeczywistniają cele w obszarach zdrowia publicznego,
świadczenia usług zdrowotnych, a nawet elementy zarządzania [7]. Główne idee strategii
skupione są na “eZdrowiu dla wszystkich do roku 2015”. Zarówno w obszarze Zdrowia jaki i
telemedycyny znajduje się edukacja medyczna na odległość. Niezależnie od przekazywanych
treści (prozdrowotne, profesjonalne, specjalistyczne) proces edukacyjny może wykorzystywać
zdobycze techniczne zdalnego nauczania (eLearning) [8]. Pojęcie eZdrowie przyjęte zostało
powszechnie w medycynie akademickiej i praktycznej oraz w inżynierii biomedycznej.
Telemedycyna w ścisłym pojęciu, odnosi się zasadniczo do relacji lekarz - pacjent i
lekarz-lekarz, w których beneficjentem końcowym pozostaje pacjent. Telezdrowie jako
niezależne pojęcie powstało z potrzeby zastosowania substytutu dla pojęcia telemedycyny.
Dwudziesty pierwszy wiek ze względu na dominację wszechobecnego Internetu powoduje
bardziej na czasie stały się pojęcia “zdrowie online” i“eZdrowie” w związku z ekspansją
Internetu. eZdrowie pewien sposób pokrywa się znaczeniowo z telemedycyną skupiając się na
usługach medycznych prowadzonych zdalnie. Zasadnicze linie strategiczne dla towarzystw
telemedycznych obejmują integrację aplikacji w obszarze eZdrowia w systemach opieki
zdrowotnej, wraz z rozwijaniem norm, standardów, wytycznych oraz materiałów informacyjnych
i szkoleniowych. Krajowe Centra Doskonałości w dziedzinach eZdrowia i telemedycyny
mobilizują współpracę dla rozwijania eZdrowia opartego na wiedzy (Evidence Based eHealth).
eZdrowie dla obywateli, pacjentów i personelu medycznego powinno spełniać kryteria jakości,
bezpieczeństwa i standardów etycznych. Szczegółowe określenie telemedycyny jako
“zintegrowanego wykorzystania technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w sektorze
ochrony zdrowia spowodowało zdefiniowanie eZdrowia, jako parasola “opisującego połączone
wykorzystanie komunikacji elektronicznej i technologii informacyjnych w tym sektorze “ze
względów klinicznych, edukacyjnych i administracyjnych” [9]. Racjonalne wyjaśnienia Rosena
[10] pokazują niektóre różnice w zastosowaniu słów "telemedycyna" i "eZdrowie". Allen [11]
stwierdził, że telemedycyna jest ściśle związana z personelem fachowym, natomiast eZdrowie
zwykle bardziej odnosi się do pacjentów, konsumentów lub innych osób niebędących
profesjonalistami. Pomimo, że telemedycyna nie jest panaceum na rozwiązanie problemów w
ochronie zdrowia to jest nowoczesnym, interdyscyplinarnym podejściem do praktyki lekarskiej
ogromnym potencjałem, perspektywami rozwoju. W rozumieniu telemedycyny istotne znaczenie
posiada aspekt odpowiedzialności zawodowej, prawo wykonywania zawodu i inne klauzule.
Poruszanie informacją zamiast pacjentem nadal jest osią działania w telemedycynie, co nie
uległo zmianie od czasu opublikowania pierwszych koncepcji krajowych [12]. Zalety
telemedycyny obejmują poprawę dostępu do informacji medycznej a nawet umożliwienie
realizacji usług medycznych, które wcześniej nie mogły być świadczone wcześniej. Nowe
technologie (Internet, karty smart, biosensory, itp.) i koncepcje (pacjentocentryzm) sprawiają, że
telemedycyna „dojrzewa” i wzrasta jej potencjał oraz świadomość społeczna na jej temat.
Chociaż, realizacja wielu rzeczywistych usług w tym zakresie przebiega wolniej niż mogłoby to
wynikać z prostych dostaw nowego sprzętu to rozwój telemedycyny jest systematyczny i
wielokierunkowy i zmierza w kierunku medycyny opartej na wiedzy (Evidence Based Medicine).
W dalszym ciągu w telemedycynie mamy wiele pytań i zagadnień wymagających odpowiedzi i
rozwiązań, co dotyczączy aspektów etycznych, prawnych, kulturowych, językowych i
2/4
Telemedycyna
ekonomicznych (np. finansowanie świadczeń odbywających się z wykorzystaniem systemów
telemedycznych). Szczególną wagę przykłada się do bezpieczeństwa systemów
telemedycznych zabezpieczających dostęp do wrażliwych danych medycznych. Wielość i
różnorodność projektów badawczych i wdrożeniowych w telemedycynie świadczy o tym, że to
już nie tylko grupy entuzjastów są motorem rozwoju telemedycyny ale również, określone i
wspomagane finansowo działania systemowe pozwalają na rozwój tej dziedziny. Obserwowane
jest dalsza poprawa wzajemnego zrozumienia i wypracowania wspólnego aparatu pojęciowego
pomiędzy specjalistami różnych dziedzin zaangażowanych w rozwój eZdrowia i telezdrowia
[13].
Piśmiennictwo:
Perednia DA, Allen A. Telemedicine technology and clinical applications. JAMA. 1995,
273:483-488
Glinkowski W. Wprowadzenie do telemedycyny Medycyna Dydaktyka Wychowanie 2005, 37,
6, 3-8 http://mdw.wum.edu.pl/sites/mdw.wum.edu.pl/files/2005/6_2005.pdf
Glinkowski W, Przelaskowski A, Staniszewski A. Selected telemedicine and eHealth
applications, initiatives, surveys and reviews In (Ed.)Glinkowski W. ADVANCES IN
INTERNATIONAL TELEMEDICINE AND eHEALTH Vol.1 AROUND THE WORLD Medipage
2006, 116-137
Eysenbach G. What is e-health? (Editorial)J Med Internet Res 2001;3(2):e20 http://www.jmi
r.org/2001/2/e20/
Oh H, Rizo C, Enkin M, Jadad A. What is eHealth (3): a systematic review of published
definitions. J Med Internet Res. 2005, 24;7(1):e1 http://www.jmir.org/2005/1/e1/
Hughes B, Joshi I, Wareham J. Health 2.0 and Medicine 2.0: tensions and controversies in the
field. J Med Internet Res. 2008, 6;10(3):e2 http://www.jmir.org/2008/3/e23/
3/4
Telemedycyna
WHO RESOLUTION eHealth http://www.who.int/gb/e/e_wha58.html#Resolutions WHA58.28
Masic I, Pandza H, Kulasin I, Masic Z, Valjevac S. Tele-education as method of medical
education. Med Arh. 2009;63(6):350-3 http://www.avicenapublisher.org/docs/MedArh/MedArh2
009-6.pdf
Della Mea V. What is e-health (2): the death of telemedicine? J Med Internet Res 2001,
22;3(2):e22 http://www.jmir.org/2001/2/e22
Rosen E. The death of telemedicine? Telemed Today 2000, 8(1):14-17
Allen A. Morphing Telemedicine - Telecare - Telehealth - eHealth. Telemed Today, Special
issue: 2000 Buyer's Guide and Directory 2000 , (1):43
Glinkowski W., Kornacki M. Telemedicine – New concept of medical care (pol.) Acta Bio-Opt
Inform Med 1996, 2,3-4, 155-156
Glinkowski W, Telemedicine and eHealth, Proceedings of the XI International Conference
Medical Informatics & Technology Ed.: Piętka E., Łęski J., Franiel S. MIT 2006, I - 23-29 http://
itib.edu.pl/mit/papers/I-23.pdf
4/4