docproces ustawodawczy - Katedra Prawa Konstytucyjnego
download 
Reklamacja Transkrypt
proces ustawodawczy - Katedra Prawa Konstytucyjnego
Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje : posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów oraz grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Proces ustawodawczy (Art. 118 Konstytucji) - etapy procesu legislacyjnego Art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu Poselskie projekty ustaw mogą być wnoszone przez komisje sejmowe lub co najmniej 15 posłów podpisujących projekt. 1 4 Wykonanie inicjatywy ustawodawczej przez grupę 1. Wniesienie projektu ustawy do laski marszałkowskiej 100 000 obywateli (inicjatywy ludowa) : przez uprawniony podmiot – wykonanie prawa inicjatywy 1. Powołanie komitetu inicjatywy ustawodawczej przez grupę ustawodawczej co najmniej 15 obywateli mających prawo wybierania do 2. Rozpatrzenie ustawy przez Sejm (w 3 czytaniach) Sejmu zakończone jej uchwaleniem 2. Zbieranie podpisów pod opracowanym projektem ustawy 3. Rozpatrzenie ustawy przez Senat, 3. Zebranie pierwszego 1000 podpisów – przewodniczący które może zakończyć się : komitetu informuje marszałka Sejmu o utworzeniu komitetu - przyjęciem ustawy bez zmian inicjatywy ustawodawczej. Od tej chwili projekt nie może być - uchwaleniem poprawek do ustawy zmieniany. - odrzuceniem ustawy w całości 4. Zebranie 100 000 podpisów – wniesienie ustawy do Sejmu 3a. Rozpatrzenie przez Sejm stanowiska Senatu (dotyczy : poprawek oraz uchwały o odrzuceniu ustawy w całości) 5. Ewentualny spór co do prawidłowości zebranych podpisów 2 rozstrzyga Sąd Najwyższy 5 4. Rozpatrzenie ustawy przez Prezydenta : Przedmiotem projektu wniesionego z inicjatywy ludowej nie a. podpisanie ustawy może być : b. zwrócenie ustawy Sejmowi z umotywowanym - projekt ustawy budżetowej i inne kategorie ustaw wnioskiem o ponowne rozpatrzenie ustawy (weto) z art. 221 Konstytucji c. skierowanie do TK wniosku w sprawie zgodności - projekt ustawy o zmianie konstytucji (art. 235 Konstytucji) ustawy z Konstytucją 4b. Ponowne uchwalenie ustawy przez Sejm większością Pierwsze czytanie projektu wniesionego z inicjatywy ludowej 3/5 w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby odbywa się : posłów i jej podpisanie przez Prezydenta - w terminie 3 m-cy 4c. Uznanie ustawy za zgodną z Konstytucją przez TK - w terminie 6 m-cy od daty rozpoczęcia się kolejnej kadencji (ew. procedura usuwanie niezgodności w ustawie) Sejmu (nie dotyka ich zasada dyskontynuacji prac i jej podpisanie przez Prezydenta parlamentu) 3 5. Ogłoszenie ustawy w Dz. U. RP i jej wejście w życie 6 Podmiotowe ograniczenia inicjatywy ustawodawczej : Projekty ustaw i uchwał składa się w formie - inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy pisemnej na ręce Marszałka Sejmu; budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu wnosząc projekt wnioskodawca wskazuje swego publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji przedstawiciela upoważnionego finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów. (art. 221 Konstytucji) do reprezentowania go w pracach - projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć nad tym projektem. co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. (art. 235 ust. 1 Konstytucji) 7 Prawidłowe wykonanie prawa inicjatywy ustawodawczej : - art. 118 ust. 3 Konstytucji Wnioskodawcy, przedkładając Sejmowi projekt ustawy, przedstawiają skutki finansowe jej wykonania. Wymagany zakres uzasadnienia rozszerza – art. 34 Regulaminu Sejmu. 8 10 Do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, które powinno: 1) wyjaśniać potrzebę i cel wydania ustawy, 2) przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana, 3) wykazywać różnicę pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym, 4) przedstawiać przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne, 5) wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego, 6) przedstawiać założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych, 7) zawierać oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej albo oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. 11 Uzasadnienie powinno przedstawiać również wyniki przeprowadzanych konsultacji oraz informować o przedstawionych wariantach i opiniach, Prawo zwrotu projektu ustawy wnioskodawcy : w szczególności jeżeli obowiązek zasięgania takich Marszałek Sejmu może zwrócić wnioskodawcy projekt ustawy lub uchwały, jeżeli uzasadnienie dołączone opinii wynika z przepisów ustawy. do projektu nie odpowiada wymogom sformułowanym W wypadku komisyjnych i poselskich projektów ustaw, w art. 34 Regulaminu Sejmu. w stosunku do których nie przeprowadzono konsultacji, Marszałek Sejmu przed skierowaniem do pierwszego czytania kieruje projekt do konsultacji w trybie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. 9 12 TK wskazał, że jeżeli z przepisów ustawy wynika wymóg zaopiniowania określonego projektu ustawy przez Rada Ministrów przesyła wraz z wniesionym przez siebie uprawnione podmioty, to pomimo że tryb legislacyjny jest projektem ustawy zgłoszenia podmiotów,które zgłosiły określony w Konstytucji i regulaminach obu izb, to w tym zainteresowanie pracami nad projektem ustawy w trybie przypadku proces ustawodawczy obejmuje również przygotowanie projektu ustawy z udziałem zorganizowanych ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej grup (organizacji) społecznych. Jednocześnie tak długo nie w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. powstaje obowiązek zasięgania ich opinii w trakcie 1414), dołączając jednocześnie informację o kolejności postępowania legislacyjnego w Sejmie, jak poprawki wniesienia tych zgłoszeń. wniesione do tego projektu ustawy nie wykraczają poza jego pierwotny zakres treściowy. 13 16 Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa Do uzasadnienia wniesionego przez Radę Ministrów projektu ustawy dołącza się projekty podstawowych Ustawa określa (art. 1) : aktów wykonawczych. - zasady jawności działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, Do uzasadnienia projektu ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej wniesionego przez Radę Ministrów, dołącza - zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej, - formy kontroli zawodowej działalności lobbingowej, się projekty aktów wykonawczych, których obowiązek - zasady prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową. wydania przewiduje projekt ustawy. 14 17 Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa W rozumieniu ustawy (art. 2) : Marszałek Sejmu po otrzymaniu projektu ustawy, - działalnością lobbingową jest każde działanie prowadzone z wyjątkiem projektów wnoszonych przez Prezydenta metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia oraz Radę Ministrów, przed skierowaniem projektu do wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia pierwszego czytania zarządza sporządzenie przez prawa; ekspertów Kancelarii Sejmu opinii w sprawie zgodności - zawodową działalnością lobbingową jest zarobkowa wniesionego projektu z prawem Unii Europejskiej. działalność lobbingowa prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tych osób; może ją wykonywać przedsiębiorca 15 albo osoba fizyczna na podstawie umowy cywilnoprawnej. 18 JAWNOŚCI DZIAŁALNOŚCI LOBBINGOWEJ W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA ZASADY JAWNOŚCI DZIAŁALNOŚCI LOBBINGOWEJ W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA Rada Ministrów przygotowuje, co najmniej raz na 6 miesięcy, program jej prac legislacyjnych dotyczący projektów ustaw, w tym projektów legislacyjnych, z których zrezygnowano, podając przyczyny tej rezygnacji. Podlega on udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej oraz niezwłocznie przedstawiany jest Sejmowi. Tworzy się rejestr podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową. Rejestr jest jawny. Informacje zawarte w rejestrze podlegają udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej, z wyjątkiem adresów osób Program ten określa w szczególności : - zwięzłą informację o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań, które planuje się zawrzeć w projekcie ustawy; - wskazanie istoty rozwiązań, które planuje się zawrzeć w projekcie ustawy; - wskazanie organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu założeń projektu ustawy i projektu ustawy; - imię i nazwisko oraz stanowisko lub funkcję osoby odpowiedzialnej za opracowanie projektu założeń projektu ustawy i projektu ustawy;19 fizycznych. Wpis do rejestru jest dokonywany na podstawie zgłoszenia. Wpis do rejestru jest odpłatny. Zawodowa działalność lobbingowa może być wykonywana po uzyskaniu wpisu do rejestru. 22 ZASADY JAWNOŚCI DZIAŁALNOŚCI LOBBINGOWEJ W PROCESIE STANOWIENIA PRAWA Zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej Z chwilą udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej programów prac legislacyjnych albo w przypadku, gdy projekt nie Zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej na terenie Sejmu i Senatu określają odpowiednio regulamin Sejmu był zawarty w programie prac legislacyjnych, z chwilą i regulamin Senatu. udostępnienia projektu w Biuletynie Informacji Publicznej, każdy może zgłosić zainteresowanie pracami nad projektem ustawy lub rozporządzenia. Podmiot wykonujący zawodową działalność lobbingową jest obowiązany doręczyć organowi władzy publicznej lub pracownikowi urzędu obsługującego organ władzy publicznej, Zgłoszenie wnosi się na urzędowym formularzu do organu przed którym występuje, zaświadczenie o wpisie do rejestru odpowiedzialnego za opracowanie projektu założeń projektu wraz z pisemnym oświadczeniem zawierającym wskazanie ustawy, rozporządzenia lub przedłożenie projektu ustawy Radzie podmiotów, na rzecz których wykonuje tę działalność. Ministrów. 20 Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa a wysłuchanie publiczne 23 KONTROLA ZAWODOWEJ DZIAŁALNOŚCI LOBBINGOWEJ Wysłuchanie publiczne dotyczące : - ustawy – odbywa na zasadach określonych w Regulaminie Organy władzy publicznej są obowiązane niezwłocznie Sejmu; - rozporządzenia – może przeprowadzić podmiot odpowiedzialny za opracowanie projektu rozporządzenia; informacja o jego udostępniać w Biuletynie Informacji Publicznej informacje o działaniach podejmowanych wobec nich przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową, wraz ze terminie podlega udostępnieniu w Biuletynie Informacji Publicznej wskazaniem oczekiwanego przez te podmioty sposobu co najmniej na 7 dni przed tym dniem; prawo wzięcia udziału w rozstrzygnięcia. wysłuchaniu ma każdy podmiot, który zgłosił zainteresowanie pracami nad projektem rozporządzenia co najmniej na 3 dni przed terminem wysłuchania. 21 24 Uznanie projektu ustawy za niedopuszczalny : KONTROLA ZAWODOWEJ DZIAŁALNOŚCI LOBBINGOWEJ Projekty ustaw i uchwał, co do których istnieje wątpliwość, czy nie są sprzeczne z prawem, Kierownicy urzędów obsługujących organy władzy publicznej, każdy w zakresie swojego działania, określą szczegółowy sposób w tym z prawem Unii Europejskiej, Marszałek Sejmu, postępowania pracowników podległego urzędu z podmiotami po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, może skierować wykonującymi zawodową działalność lobbingową celem wyrażenia opinii do Komisji Ustawodawczej, oraz z podmiotami wykonującymi bez wpisu do rejestru czynności która może większością 3/5 głosów zaopiniować projekt z zakresu zawodowej działalności lobbingowej, jako niedopuszczalny. w tym sposób dokumentowania podejmowanych kontaktów. Projektowi zaopiniowanemu jako niedopuszczalny 25 Marszałek Sejmu może nie nadać dalszego biegu. 28 KONTROLA ZAWODOWEJ DZIAŁALNOŚCI LOBBINGOWEJ Rozpatrywanie projektów ustaw w Sejmie W przypadku stwierdzenia, że czynności wchodzące w zakres zawodowej działalności lobbingowej są wykonywane przez podmiot niewpisany do rejestru, właściwy organ władzy publicznej niezwłocznie informuje o tym na piśmie ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Kierownicy urzędów obsługujących organy władzy publicznej opracowują raz w roku, do końca lutego, informację o działaniach podejmowanych wobec tych organów w roku poprzednim przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową. odbywa się w trzech czytaniach. Pierwsze czytanie może się odbyć nie wcześniej niż 7 dnia od doręczenia posłom druku projektu, chyba że Sejm lub komisja postanowią inaczej. 26 SANKCJE ZA NARUSZENIE PRZEPISÓW USTAWY 29 Prawo wnoszenia autopoprawek (art. 36 ust. 1a, 1b, 1c Regulaminu Sejmu) Wnioskodawca, do czasu rozpoczęcia pierwszego czytania, może wnieść autopoprawkę do przedłożonego projektu. Tekst autopoprawki jest wprowadzany do przedłożonego projektu bez konieczności jej głosowania. Podmiot, który wykonuje czynności wchodzące w zakres zawodowej działalności lobbingowej bez wpisu do rejestru, podlega karze pieniężnej (od 3 000 zł do 50 000 zł). Do autopoprawki stosuje się odpowiednio przepisy art. 34 Regulaminu Sejmu. Autopoprawki nie można wnieść do projektu ustawy wniesionego na podstawie art. 118 ust. 2 Konstytucji – to prawo nie przysługuje w przypadku inicjatywy ludowej. Karę nakłada w drodze decyzji administracyjnej minister właściwy do spraw administracji publicznej. 27 30 Art. 39 Regulaminu Sejmu Rozpatrywanie ustaw (uchwał), których przyjęcie może 1. Pierwsze czytanie projektu ustawy (uchwały) obejmuje powodować zmiany w funkcjonowaniu samorządu uzasadnienie projektu przez wnioskodawcę, debatę terytorialnego, obejmuje zasięganie opinii organizacji w sprawie ogólnych zasad projektu oraz pytania posłów samorządowych, tworzących stronę samorządową i odpowiedzi wnioskodawcy. Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. 2. Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu kończy się Organizacje samorządowe w ciągu 14 dni od otrzymania skierowaniem projektu do komisji, chyba że Sejm w związku projektu ustawy (uchwały) są obowiązane do ze zgłoszonym wnioskiem odrzuci projekt przedstawienia opinii. w całości (Jeśli pierwsze czytanie odbywa się w komisji Przedstawiciele samorządów mają prawo do w praktyce uniemożliwia to odrzucenie projektu w całości zaprezentowania opinii na posiedzeniu komisji w pierwszym czytaniu). sejmowych. 3. Sejm, kierując projekt do komisji, może wyznaczyć im 31 również termin przedstawienia sprawozdania. Pierwsze czytanie projektu ustawy przeprowadza się – Efektem pierwszego czytania projektu w komisji może być art. 37, 38 Regulaminu Sejmu – na posiedzeniu Sejmu uznanie przez komisję, że projekt powinien zostać zwrócony lub w komisji. do wnioskodawcy celem przepracowania zgodnie z jej 34 wskazówkami. Wówczas Komisja może wystąpić z takim wnioskiem do Marszałka Sejmu. Pierwsze czytanie w komisji : - o tym posiedzeniu komisji zawiadamia się wszystkich posłów; - każdy poseł może wziąć udział w tym posiedzeniu albo Zgodnie z art. 40 ust. 5 Regulaminu Sejmu Marszałek Sejmu, na wniosek komisji, może zwrócić się do wnioskodawcy o przepracowanie projektu z rozważeniem pisemnie zgłosić uwagi lub propozycje poprawek; - w praktyce wyklucza możliwość odrzucenia projektu ustawy zmian postulowanych przez komisje oraz przedstawienie skutków, zwłaszcza finansowych, tych zmian; wniesiony w całości już na tym etapie prac legislacyjnych; projekt Marszałek Sejmu kieruje wprost do komisji. 32 35 Na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się pierwsze Poprawki do projektu : czytanie w odniesieniu do projektów ustaw: art. 119 ust. 2 Konstytucji o zmianie Konstytucji, budżetowych, podatkowych, Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu i Senatu oraz rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy organów samorządu terytorialnego, regulujących ustrój projektu, posłom i Radzie Ministrów. i właściwość władz publicznych, a także kodeksów, a także Marszałek Sejmu może skierować do pierwszego Art. 36 ust. 4 Regulaminu Sejmu czytania na posiedzeniu Sejmu również inne projekty Do czasu zakończenia drugiego czytania wnioskodawca ustaw, a także projekty uchwał Sejmu, jeżeli przemawiają ma prawo wnoszenia poprawek do wniesionej przez za tym ważne względy. siebie ustawy. 33 36 Wysłuchanie publiczne Prawo wycofania projektu – art. 119 ust. 4 Konstytucji, art. 36 ust. 2 i 3 Regulaminu Sejmu : Wnioskodawca do czasu zakończenia drugiego czytania może W przypadku zgłoszenia wniosku o odrzucenie projektu ustawy wniosek ten zostaje rozstrzygnięty przed rozstrzygnięciem wniosku wycofać wniesiony przez siebie projekt. o przeprowadzenie wysłuchania publicznego. Projekt poselski uważa się za wycofany, jeżeli do czasu Wniosek o przeprowadzenie wysłuchania publicznego jest zakończenia drugiego czytania, na skutek cofnięcia poparcia, rozstrzygany jedynie w przypadku odrzucenia przez Sejm projekt popiera mniej niż 15 posłów spośród tych, którzy przedstawionego w sprawozdaniu komisji wniosku o odrzucenie podpisali projekt przed jego wniesieniem. projektu. 37 40 Wysłuchanie publiczne Prawo wzięcia udziału w wysłuchaniu publicznym dotyczącym Wysłuchanie publiczne projektu ustawy mają podmioty, które po ogłoszeniu projektu w – art. 70a – 70i Regulaminu Sejmu formie druku na skutek zarządzenia Marszałka Sejmu zgłosiły do Sejmu, co najmniej na 10 dni przed dniem wysłuchania publicznego, zainteresowanie pracami nad projektem ustawy (przy czym prawo to Po zakończeniu pierwszego czytania projektu, nie przysługuje im odnośnie do odnośnie do projektów ustaw pilnych, a przed rozpoczęciem jego szczegółowego ustaw budżetowych oraz ustaw planów finansowych). rozpatrywania może zostać przeprowadzone Ponadto prawo wzięcia udziału w wysłuchaniu publicznym wysłuchanie publiczne w odniesieniu do tego dotyczącym projektu ustawy mają również podmioty, które zgłosiły w projektu ustawy. trybie przewidzianym w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa zainteresowanie pracami 38 Wysłuchanie publiczne nad projektem ustawy, przy czym 41 Wysłuchanie publiczne – odbywa się tylko na posiedzeniu komisji - uchwała w sprawie przeprowadzenia wysłuchania publicznego podejmowana jest przez komisję, do której projekt został skierowany do rozpatrzenia, na pisemny wniosek złożony komisji przez posła, - porządek dzienny tego posiedzenia komisji obejmuje tylko ten – jeden – punkt; - w/w uchwała zawiera w szczególności datę i godzinę - przewodniczący komisji ustala kolejność oraz czas wystąpień przeprowadzenia wysłuchania publicznego, podmiotów (ma prawo go wydłużyć), biorących udział - w/w uchwała oraz informacja dotycząca miejsca przeprowadzenia w wysłuchaniu, każdy z tych podmiotów może wystąpić tylko raz; wysłuchania publicznego podlegają udostępnieniu w Systemie - w szczególnie uzasadnionych przypadkach przewodniczący Informacyjnym Sejmu, co najmniej na 14 dni przed dniem komisji może przerwać posiedzenie; o dacie, godzinie i miejscu wysłuchania publicznego; odnośnie do projektów ustaw pilnych, wznowienia posiedzenia postanawia przewodniczący komisji. ustaw budżetowych, planów finansowych – informacje te podlegają udostępnieniu w Systemie Informacyjnym Sejmu co najmniej na 3 39 dni przed dniem wysłuchania publicznego. 42 Dopuszczalny zakres poprawek do projektu ustawy : Wysłuchanie publiczne – odbywa się tylko na posiedzeniu komisji Prawo przedkładania poprawek nie może przekształcić się w surogat prawa inicjatywy ustawodawczej. Każdy projekt ustawy (każdy jej element) winien przejść pełną - podmiot biorący udział w wysłuchaniu publicznym może drogę legislacyjną. na tym posiedzeniu komisji złożyć do protokołu tekst W tym zakresie TK wskazuje (K. 25/98) : niewygłoszonego na posiedzeniu wystąpienia, które „w postępowaniu sejmowym szczególnie szeroka możliwość umieszcza się w biuletynie z posiedzenia komisji, który modyfikowania projektu ustawy występuje na etapie prac podlega udostępnieniu w Systemie Informacyjnym Sejmu; komisji, pomiędzy pierwszym a drugim czytaniem projektu. to prawo przysługuje również podmiotom, które zgłosiły Nie ma przeszkód (poza projektami rozpatrywanymi w trybie zainteresowanie pracami nad projektem ustawy i nie wzięły pilnym oraz projektami co do których wyłączność inicjatywy udziału w wysłuchaniu publicznym, z tym że złożenie tekstu ustawodawczej należy do RM), by w sprawozdaniu komisji może nastąpić do dnia wysłuchania publicznego; 43 zaproponowana została nowa wersja projektu, odległa 46 od treści zawartych w inicjatywie ustawodawczej. (...)” Począwszy od drugiego czytania istnieją zatem granice, poza które treść poprawek nie może przekraczać. Art. 44 Regulaminu Sejmu : Drugie czytanie obejmuje: Wniesienie poprawki do ustawy będzie stanowiło obejście 1) przedstawienie Sejmowi sprawozdania komisji o przepisów o inicjatywie ustawodawczej, gdy treść i rozmiar projekcie ustawy, poprawki jest taka, że w istocie stanowią one treść nowej 2) przeprowadzenie debaty oraz zgłaszanie poprawek regulacji prawnej, „a jej treść wyraża nowość normatywną pozbawioną bezpośredniego związku z pierwotnie i wniosków. określonym celem i przedmiotem projektu.” (orzeczenie TK K. 24/98, K. 3/98) 44 Poprawki do projektu – art. 119 ust. 2 Konstytucji 47 Art. 40 Regulaminu Sejmu Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie 1. Projekty ustaw (uchwał) kieruje się do właściwych rozpatrywania go przez Sejm przysługuje wnioskodawcy komisji. projektu, posłom i Radzie Ministrów. 2. Komisje, do których skierowany został do rozpatrzenia Art. 45 ust. 1 Regulaminu Sejmu się do innych komisji sejmowych o wyrażenie opinii o projekcie W czasie drugiego czytania prawo wnoszenia poprawek lub jego części. projekt, obradują nad nim wspólnie; komisje te mogą zwrócić 3. Komisje, na wniosek prezydiów, ustalają tok prac nad do projektu przysługuje wnioskodawcy oraz posłom projektem. w postaci : grupy co najmniej 15 posłów, 4. W przypadku skierowanych do komisji projektów przewodniczącego klubu lub upoważnionemu przez połączonych tematycznie i rozpatrywanych w tym samym niego wiceprzewodniczącemu - w imieniu klubu, postępowaniu komisja może podjąć uchwałę o ich wspólnym przedstawiciela porozumienia poselskich, jeżeli reprezentuje ono co najmniej 15 posłów 45 rozpatrzeniu; komisja sporządza wspólne sprawozdanie o tych 48 projektach. Art. 43 ust. 3. Wnioski i propozycje poprawek Art. 41, 42 Regulaminu Sejmu – prawo powołania podkomisji odrzucone przez komisje, po ich zgłoszeniu w formie Do szczegółowego rozpatrzenia projektu komisje mogą pisemnej, na żądanie wnioskodawcy, zamieszcza się powołać podkomisję w składzie co najmniej 5 posłów. w sprawozdaniu jako wnioski mniejszości; Podkomisja przedstawia komisjom sprawozdanie wniosek mniejszości dotyczący konkretnego przepisu o rozpatrzonym projekcie. lub jego części powinien zawierać wynikające z tego Przy rozpatrywaniu projektów ustaw (uchwał) komisje i wniosku konsekwencje dla tekstu projektu ustawy; podkomisja biorą pod uwagę opinie przedstawione przez wnioski mniejszości są traktowane w głosowaniu jak inne komisje sejmowe i posłów; komisje i podkomisja mogą inne poprawki; w stosunku do nich zasięgnięcie opinii wysłuchiwać także opinii zaproszonych ekspertów. o ich zgodności z prawem Unii Europejskiej jest również W posiedzeniach komisji i podkomisji jest obowiązany uczestniczyć upoważniony przedstawiciel wnioskodawcy. 49 obowiązkowe. 52 Udział Komisji Ustawodawczej w postępowaniu Art. 42 ust. 2a, 3 i 4 Regulaminu Sejmu - zasady wnoszenia poprawek ustawodawczym w Sejmie Poprawki po ich ustnym zgłoszeniu na posiedzeniu komisji lub – art. 81 - 86 – Regulaminu Sejmu podkomisji przedstawia się na piśmie przewodniczącemu Jeżeli projekt ustawy nie zostanie skierowany do Komisji komisji lub podkomisji. Poprawki powinny zawierać wynikające Ustawodawczej, Prezydium Komisji Ustawodawczej może z nich konsekwencje dla tekstu projektu. wyznaczyć spośród członków Komisji Ustawodawczej Komisje mogą przekazać sprawę redakcyjnego opracowania przedstawicieli, którzy uczestniczą w posiedzeniach komisji, przyjętych poprawek prezydiom lub powołanemu w tym celu do których projekt został skierowany. zespołowi poselskiemu, które przedstawiają komisji do zatwierdzenia wyniki swych prac. W sprawach dotyczących zgodności przepisów rozpatrywanych projektów ustaw z prawem Unii Europejskiej zasięganie opinii Komitetu Integracji Europejskiej jest obowiązkowe. Termin Przedstawiciele Komisji Ustawodawczej, uczestnicząc w posiedzeniach komisji właściwych, zgłaszają wnioski lub propozycje poprawek w imieniu Komisji Ustawodawczej, bez 50 przedstawienia opinii przez Komitet określa komisja. prawa udziału w głosowaniu. 53 Po rozpatrzeniu projektu przez komisje właściwe wnioski lub Art. 43 Regulaminu Sejmu propozycje poprawek, zgłoszone przez przedstawicieli - wspólne sprawozdanie komisji o projekcie Komisji Ustawodawczej i nieuwzględnione przez komisje 1. Komisje, do których skierowany został projekt ustawy właściwe, mogą zostać przedłożone Prezydium Komisji (uchwały), przedstawiają Sejmowi wspólne sprawozdanie o Ustawodawczej przez przedstawicieli Komisji tym projekcie; Ustawodawczej. Jeżeli Prezydium Komisji Ustawodawczej uzna te wnioski lub 2. W sprawozdaniu komisje przedstawiają wniosek o: propozycje poprawek za zasadne w całości lub w części, 1) przyjęcie projektu bez poprawek, kieruje je na posiedzenie Komisji Ustawodawczej, która 2) przyjęcie projektu z określonymi poprawkami w formie sporządza stanowisko zawierające wnioski lub propozycje tekstu jednolitego projektu, poprawek do projektu. Jeżeli Prezydium Komisji 3) odrzucenie projektu. Ustawodawczej nie uzna wniosków lub propozycji poprawek 51 za zasadne, informuje o tym Marszałka Sejmu. 54 Stanowisko Komisji Ustawodawczej zawierające wnioski lub propozycje poprawek do projektu Marszałek Sejmu kieruje do Art. 48 i 49 Regulaminu Sejmu : Trzecie czytanie może się odbyć niezwłocznie, jeżeli w komisji właściwych w celu ponownego rozpatrzenia projektu zawartego w sprawozdaniu w zakresie wniosków lub drugim czytaniu projekt nie został skierowany ponownie propozycji poprawek zawartych w stanowisku Komisji do komisji. Ustawodawczej. Trzecie czytanie projektu obejmuje: Wnioski lub propozycje poprawek zawarte w stanowisku lub - jeżeli projekt nie został ponownie skierowany do Komisji Ustawodawczej, odrzucone przez komisje komisji - przedstawienie przez posła sprawozdawcę właściwe, zamieszcza się w sprawozdaniu jako wnioski poprawek i wniosków zgłoszonych podczas drugiego Komisji Ustawodawczej. czytania, 1) przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji Do wniosków Komisji Ustawodawczej przepisy o wnioskach mniejszości stosuje się odpowiednio. 2) głosowanie. 55 Art. 43 ust. 4 i 46 Regulaminu Sejmu 58 Art. 120 i 121 Konstytucji Jeżeli komisje przedstawiają w sprawozdaniu wniosek Sejm uchwala ustawy zwykłą większością głosów o odrzucenie projektu : w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby - w sprawozdaniu nie zamieszcza się wniosków mniejszości i wniosków Komisji Ustawodawczej; posłów, chyba że Konstytucja przewiduje inną - na posiedzeniu Sejmu przedstawiane jest sprawozdanie większość. komisji o projekcie, a następnie przeprowadza się debatę Ustawę uchwaloną przez Sejm Marszałek Sejmu bez prawa zgłaszania poprawek i wniosków; jeżeli Sejm przekazuje Senatowi. odrzuci ten wniosek projekt kieruje się do komisji, które rozpatrywały projekt, w celu ponownego rozpatrzenia. 56 59 Rozpatrywanie ustawy przez Senat : Art. 47 Regulaminu Sejmu art. 121 ust. 2 Konstytucji : - skutki wniesienia nowych poprawek w II czytaniu Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy może: W razie zgłoszenia w drugim czytaniu nowych poprawek - ją przyjąć bez zmian, i wniosków projekt kieruje się ponownie do komisji, które - uchwalić poprawki go rozpatrywały, chyba że Sejm postanowi inaczej. - albo uchwalić odrzucenie jej w całości (z wyjątkiem Komisje, po rozpatrzeniu z udziałem wnioskodawców zgłoszonych poprawek i wniosków, przedkładają Sejmowi dodatkowe sprawozdanie, w którym przedstawiają ustawy budżetowej). Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchwały, ustawę uznaje się za wniosek o ich przyjęcie lub odrzucenie uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm. 57 60 Procedura rozpatrywania przez Senat ustawy uchwalonej przez Sejm – art. 68 Regulaminu Senatu Konsekwencją takiego określenia zakresu przedmiotowego poprawek, które Senat może wnosić do ustawy uchwalonej przez Sejm jest przyjęcie w Regulaminie Senatu – w art. 69 – Marszałek Senatu kieruje ustawę uchwaloną przez Sejm szczególnego rozwiązania zakładającego, że w takiej sytuacji i przekazaną do Senatu do właściwych komisji senackich. Senat wraz z uchwałą o stanowisku Senatu w sprawie ustawy Rozpatrując ustawę wykonującą prawo Unii Europejskiej właściwa uchwalonej przez Sejm może przedłożyć Sejmowi projekt ustawy nowelizującej tę właśnie ustawę. komisja może zwrócić się do Komisji Spraw Unii Europejskiej o wyrażenie opinii o ustawie lub jej Części. 61 Procedura rozpatrywania przez Senat ustawy uchwalonej przez Sejm – art. 68 Regulaminu Senatu 64 Zgodnie z art. 69 Regulaminu Senatu procedura postępowania w takiej sytuacji jest następująca : Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowują w terminie nie Jeżeli w toku prac nad ustawą uchwaloną przez Sejm, dłuższym niż 18 dni, a w przypadku ustawy wniesionej jako projekt komisja dostrzeże potrzebę wprowadzenia zmian pilny oraz ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej – w terminie wyznaczonym przez Marszałka Senatu, projekt uchwały Senatu legislacyjnych wykraczających poza materię rozpatrywanej ustawy, to wraz z projektem uchwały Senatu w sprawie w sprawie ustawy uchwalonej przez Sejm, w którym proponują: ustawy uchwalonej przez Sejm, komisja może przedstawić - przyjęcie ustawy bez poprawek albo wprowadzenie do jej tekstu wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej wraz poprawek, albo odrzucenie ustawy. z projektem odpowiedniej ustawy. Przewodniczący komisji może wystąpić do Marszałka Senatu o przedłużenie tego terminu. Wniosek taki przedstawiany jest przez sprawozdawcę komisji Uchwałę w sprawie ustawy uchwalonej przez Sejm Senat podejmuje wraz z projektem uchwały Senatu w sprawie ustawy w ciągu 30 dni od dnia jej przekazania. uchwalonej przez Sejm. 62 65 Poprawki Senatu do ustawy uchwalonej przez Sejm : - mogą mieć charakter formalno-legislacyjny lub Art. 69 Regulaminu Senatu c.d. : merytoryczny, jednakże mają ograniczony zakres – muszą Po wysłuchaniu wniosku Senat rozstrzyga o przystąpieniu dotyczyć wprost materii, która była przedmiotem regulacji do drugiego czytania przedłożonego w ten sposób projektu w tekście ustawy przekazanej Senatowi (szerokość regulacji). Wnoszenie zatem poprawek wykraczających poza ten zakres należy uznać za ukrytą formę inicjatywy ustawodawczej, ustawy. Drugie czytanie projektu ustawy przeprowadza się na tym samym posiedzeniu, jako odrębny punkt porządku obrad. a zatem za niedopuszczalne. Niepodjęcie uchwały w sprawie przystąpienia do drugiego Jednocześnie nie ma ograniczeń, aby poprawki Senatu czytania oznacza skierowanie projektu ustawy zastępowały przyjęte w ramach uregulowanej w ustawie do rozpatrzenia w trybie podstawowym dla wykonania materii rozwiązaniami zupełnie odmiennymi, inicjatywy ustawodawczej przez Senat. nawet zastępując całą ustawę własnym jednolitym tekstem 63 ustawy (głębokość regulacji). 66 Rozpatrywanie stanowiska Senatu przez Sejm Prawo Prezydenta do skierowania do Sejmu umotywowanego wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy Uchwałę Senatu odrzucającą ustawę albo poprawkę jest jego osobistym uprawnieniem (prerogatywą), nie wymaga zaproponowaną w uchwale Senatu, uważa się za zatem kontrasygnaty prezesa RM. przyjętą, jeżeli Sejm nie odrzuci jej bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy Zakres umotywowania wniosku Prezydenta nie jest prawnie ustawowej liczby posłów. ograniczony – mogą to być argumenty np. natury prawnej, jak i politycznej. - wyraz racjonalizacji – nie ma możliwości zablokowania prac pomiędzy Sejmem i Senatem 67 Art. 122 Konstytucji 70 Prezydent nie może zastosować tego środka prawnego Po zakończeniu postępowania ustawodawczego w stosunku do : w Sejmie i Senacie Marszałek Sejmu przedstawia - ustawy budżetowej, - ustawy o prowizorium budżetowym uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi - ustawy o zmianie konstytucji Rzeczypospolitej. 68 71 Postępowanie z wnioskiem Prezydenta o ponowne Prezydent : rozpatrzenie ustawy 1) podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia Art. 64 Regulaminu Sejmu przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustawę, której podpisania Prezydent odmówił, przekazując Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej ją wraz z umotywowanym wnioskiem Sejmowi do ponownego albo rozpatrzenia, Marszałek Sejmu kieruje do komisji, które 2) korzysta z jednego z alternatywnych środków rozpatrywały projekt ustawy przed uchwaleniem jej przez prawnych zakwestionowania ustawy : Sejm. - kieruje do Sejmu umotywowany wniosek o ponowne Po rozpatrzeniu wniosku Prezydenta komisje, do których rozpatrzenie ustawy wniosek ten został skierowany, przedkładają Sejmowi - kieruje do TK wniosek sprawie zgodności ustawy sprawozdanie. W sprawozdaniu tym komisje przedstawiają wniosek o ponowne uchwalenie ustawy w brzmieniu z Konstytucją 69 dotychczasowym bądź wniosek przeciwny. 72 Na posiedzeniu Sejmu przedstawiciel Prezydenta, w jego Inicjując prewencyjną kontrolę konstytucyjności imieniu, przedstawia motywację wniosku o ponowne ustawy Prezydent może wnioskować o zbadanie rozpatrzenie ustawy przez Sejm, a następnie poseł (w aspekcie materialnym, formalnym jak i sprawozdawca przedstawia stanowisko komisji. kompetencyjnym) zarówno całej ustawy jak i jej O ponownym uchwaleniu przez Sejm ustawy w brzmieniu pojedynczych przepisów (wniosek selektywny). dotychczasowym, większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, Marszałek Trybunał orzekając związany jej granicami Sejmu powiadamia niezwłocznie Prezydenta. zaskarżenia. Jeżeli Sejm ponownie nie uchwali ustawy w brzmieniu dotychczasowym, postępowanie ustawodawcze ulega zamknięciu. 73 76 Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm Prezydent Konsekwencje zakwestionowania konstytucyjności w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie pojedynczych przepisów ustawy we wniosku do TK w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. 1) Trybunał jest zobowiązany orzec czy przepisy te są W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm zgodne czy też niezgodne z Konstytucją, Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysługuje prawo 2) następnie – w razie stwierdzenia ich wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie niekonstytucyjności – TK rozstrzyga czy są one prewencyjnej kontroli konstytucyjności ustawy. nierozerwalnie związane z całą ustawą, 74 77 W wyroku z dnia 28 kwietnia 1999 r., sygn. K. 3/99 (OTK ZU nr 4/1999, poz. 73) Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że : Konsekwencje skierowania przez Prezydenta w trybie „art. 122 ust. 4 zd. 2 konstytucji jest unormowaniem prewencyjnym wniosku do TK w sprawie zgodności nowym, wprowadzonym dla uniknięcia sytuacji, znanych przedłożonej do podpisu ustawy z Konstytucją praktyce wcześniejszej, gdy stwierdzenie – wstrzymuje bieg 21-dniowego terminu na podpisania ustawy; niekonstytucyjności nawet jednego przepisu o marginalnym znaczeniu musiało pociągać za sobą nie – Prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, którą TK dojście całej ustawy do skutku. Obecny stan prawny uznał za zgodną z Konstytucją; – Prezydent odmawia podpisania ustawy, którą TK uznał za stwarza Trybunałowi Konstytucyjnemu możliwość niezgodną z Konstytucją. wydzielenia z ustawy przepisów niekonstytucyjnych, o ile tylko nie są one “nierozerwalnie związane z całą ustawą”. 75 78 Pojęcie nierozerwalnego związku trzeba wyjaśniać w dwóch płaszczyznach. TK potwierdził zarzut prezydenta, a następnie zbadał czy przepis art. 2 jest nierozerwalnie związany z całą W płaszczyźnie techniczno-legislacyjnej ustawą, czego efektem byłoby jej niedojście do skutku. o nierozerwalnym związku należy mówić w sytuacji, gdy bez przepisu, uznanego za niekonstytucyjny, Rozstrzygnięcie TK : niemożliwe jest stosowanie pozostałych przepisów „Nie ulega wątpliwości, że w związku z orzeczeniem ustawy, gdyż w ustawie powstaje luka niemożliwa o niekonstytucyjności przepisu o wejściu ustawy w życie, do wypełnienia w drodze dopuszczalnych technik zachodzić mógłby jego nierozerwalny związek z ustawą wykładniczych. jedynie w płaszczyźnie techniczno-legislacyjnej. 79 W płaszczyźnie aksjologicznej o nierozerwalnym związku należy mówić w sytuacji, gdy stosowanie pozostałych 82 Wynika to z faktu, że adresaci każdego aktu normatywnego muszą znać dokładny termin wejścia przepisów ustawy jest wprawdzie technicznie możliwe, do systemu prawnego norm ich dotyczących. ale wyprowadzenie z ustawy przepisu uznanego Brak możliwości ustalenia takiego terminu przesądzałby za niekonstytucyjny doprowadza do oczywistej zmiany o niemożności stania się częścią krajowego porządku zakresu stosowania, celu bądź sensu pozostałych prawnego takiego aktu normatywnego. przepisów, przekształcając tak okrojoną ustawę Sytuacja taka miałaby jednak miejsce tylko wówczas, w akt oderwany od intencji jej twórców i nabierający gdyby luki powstałej w związku z eliminacją przepisu nowego znaczenia, którego nie mógłby nabrać, gdyby o wejściu w życie nie można było wypełnić. Stwierdzić pozostały w nim usunięte przepisy.” należy jednak, iż niebezpieczeństwo takie nie istnieje. (…) 80 83 Przykład – Wyrok TK z dn. 10 X 2001 r., sygn. K.28/01 [TK wyjaśnił następnie z powołaniem się na sprawę K. 27/01] W sprawie tej prezydent zarzucił art. 2 ustawy z dnia 22 że skoro z mocy jego wyroku “ustawa zostaje czerwca 2001 r. o zmianie ustawy – Prawo działalności pozbawiona przepisu określającego termin jej wejścia w życie (...) automatycznie wchodzi w grę (...) art. 4 ust. 1 gospodarczej niezgodność z art. 2 Konstytucji RP poprzez (...) ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych naruszenie zasady nieretroaktywności prawa. stanowiący, że akty normatywne zawierające przepisy (nowela miała wejść w życie w dniu 30 czerwca 2001 r., powszechnie obowiązujące (...) wchodzą w życie po tymczasem ustawę przedłożono prezydentowi do podpisu 6 upływie14 dni od dnia ich ogłoszenia”. Tym samym nowelizacja czerwcowa wejdzie w życie po 14 dniach od lipca 2001 r.) publikacji w Dzienniku Ustaw.” 81 84 Komisje, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia skierowania pisma Prezydenta do komisji, przedstawiają Orzeczenie TK stwierdzające, że niekonstytucyjne Marszałkowi Sejmu stanowisko co do celowości poszczególne przepisy ustawy są nierozerwalnie zwrócenia ustawy Sejmowi albo podpisania jej przez związane z całą ustawą skutkuje uznaniem całej ustawy Prezydenta z pominięciem przepisów uznanych za za niekonstytucyjną, a po stronie Prezydenta powstaje niezgodne z Konstytucją. obowiązek odmowy podpisania takiej ustawy. Marszałek Sejmu może ustalić krótszy termin przedstawienia stanowiska komisji. 85 88 Art. 58 Regulaminu Sejmu Jeżeli TK orzeknie, że niezgodne z Konstytucją – procedura usuwania niezgodności w ustawie poszczególne przepisy ustawy nie są nierozerwalnie Usunięciem niezgodności, w wypadku zwrócenia ustawy Sejmowi związane z całą ustawą, Prezydent, po zasięgnięciu przez Prezydenta, jest uchwalenie tekstu odpowiednich zmian opinii Marszałka Sejmu, przepisów, które Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją, z zachowaniem ich dotychczasowego zakresu - podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych przedmiotowego. za niezgodne z Konstytucją Usunięcie niezgodności może dotyczyć również niezbędnych zmian redakcyjnych mających na celu dostosowanie innych przepisów ustawy do przepisów zmienionych z zachowaniem - albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia zakresu niezgodności. 86 89 Art. 59 Regulaminu Sejmu Zwróconą ustawę Marszałek Sejmu kieruje do Art. 57 Regulaminu Sejmu komisji, które rozpatrywały jej projekt przed – procedura wyrażenia opinii przez Marszałka Sejmu uchwaleniem przez Sejm; Marszałek Sejmu może Wystąpienie Prezydenta o przedstawienie opinii w sprawie ustawy, której poszczególne przepisy Trybunał Konstytucyjny wyznaczyć komisjom termin przedstawienia uznał za niezgodne z Konstytucją, Marszałek Sejmu kieruje sprawozdania. do komisji, które rozpatrywały projekt ustawy przed Pierwsze posiedzenie komisji obejmuje przedstawienie uchwaleniem jej przez Sejm, przekazując im jednocześnie wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz wystąpienia wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący tej ustawy, wraz Prezydenta w sprawie zwrócenia ustawy Sejmowi, a z uzasadnieniem. także debatę w sprawie założeń koniecznych zmian w ustawie; do udziału w tym posiedzeniu komisje 87 zapraszają również przedstawiciela Prezydenta. 90 Art. 60 i 61 Regulaminu Sejmu W debacie nad sprawozdaniem komisji niedopuszczalne jest zgłaszanie poprawek wykraczających poza zakres, Art. 63 Regulaminu Sejmu o którym mowa w art. 58. Marszałek Sejmu przesyła Prezydentowi tekst ustawy Porządek głosowania jest następujący: ze wskazaniem zmian wynikających z usunięcia 1) głosowanie poszczególnych poprawek do zmian, niezgodności, ustalonych w wyniku rozpatrzenia jej 2) głosowanie tekstu zmian w całości, z uwzględnieniem przez Sejm i Senat, oraz uzasadnienie konieczności przyjętych poprawek. ich wprowadzenia w rozumieniu art. 58. 2. Marszałek Sejmu odmawia poddania pod głosowanie poprawek wykraczających poza zakres określony w art. 58, może w tym zakresie zasięgnąć opinii Komisji Ustawodawczej. 91 94 Art. 62 Regulaminu Sejmu Marszałek Sejmu przesyła Marszałkowi Senatu i Prezydentowi uchwałę Sejmu w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie oraz uzasadnienie konieczności Prezydent po usunięciu niezgodności ustawie może ich wprowadzenia w rozumieniu art. 58. podpisać ustawę lub gdy nabierze wątpliwości Uchwałę Sejmu w sprawie usunięcia niezgodności co do jej konstytucyjności może skierować ustawę w ustawie rozpatruje Senat. ponownie do TK z wnioskiem o stwierdzenie zgodności Zgodnie z art. 72 Regulaminu Senatu : z Konstytucją zmian wprowadzonych do ustawy w trybie Marszałek Senatu kieruje uchwałę Sejmu w sprawie usuwania niezgodności w ustawie. usunięcia niezgodności w ustawie do właściwych komisji, w tym do Komisji Ustawodawczej. Komisje obradują wspólnie. 92 95 Komisje w terminie określonym przez Marszałka Senatu, nie dłuższym jednak niż 14 dni, przygotowują projekt uchwały Senatu w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie, Prezydent po podpisaniu ustawy zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. w którym proponują: - przyjęcie uchwały Sejmu bez poprawek, Ogłoszenia ustawy dokonuje prezes Rady Ministrów, co - wprowadzenie do tekstu uchwały Sejmu poprawek. jest warunkiem jej wejścia w życie. Wnioski zgłaszane przez komisje oraz senatorów do uchwały Sejmu w sprawie usunięcia niezgodności w ustawie mogą obejmować wyłącznie zmiany zmierzające do usunięcia niezgodności ustawy z Konstytucją oraz ich niezbędne konsekwencje. 93 96 Wejście w życie ustawy następuje (zgodnie z ustawą z dnia 20 VII 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych) co do zasady w terminie 14 dni, chyba że sama ustawa określa inny termin jej wejścia w życie. Odrębności w procedurze legislacyjnej Jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie dniem wejścia w życie ustawy może być dzień jej ogłoszenia lub nawet dzień wcześniejszy (możliwe jest nadanie ustawie wstecznej mocy obowiązującej) . 97 Swoboda ustawodawcy w zakresie określania 100 Tryb pilny – art. 123 Konstytucji innego terminu wejścia w życie ustawy jest ograniczona. - nadanie charakteru pilnego projektom ustaw przysługuje TK w tym zakresie wskazuje, że : tylko Radzie Ministrów, 1) obowiązuje generalny zakaz nadawania przepisom prawnym mocy wstecznie obowiązującej, zwłaszcza gdy - nie może być on zastosowany w procedurze legislacyjnej pogarsza to sytuację ich adresatów; zasada ta ma wymiar dotyczącej projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących bezwzględny w zakresie prawa karnego; 2) nakaz ukształtowania odpowiedniego okresu wyboru Prezydenta, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu dostosowawczego (vocatio legis); terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz 3) nakaz stanowienia przepisów przejściowych chroniących publicznych, a także kodeksów. interesy będące w toku. 98 101 Pomyłki drukarskie w opublikowanym tekście ustawy Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 20 VII 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych błędy w ogłoszonym tekście aktu prawnego Wniesienie projektu ustawy w trybie pilnym skutkuje : prostuje się w formie obwieszczenia, przy czym sprostowanie nie może prowadzić do merytorycznej zmiany tekstu aktu - odróżnieniem ważnych dla rządu projektów ustaw prawnego. od innych, Sprostowanie błędu ogłasza się w tym samym dzienniku urzędowym, - konieczność rozpatrzenie ustawy w konstytucyjnie w którym ogłoszono prostowany akt. Błędy prostują w tekstach : wyznaczonym terminie. - ustaw – Marszałek Sejmu, - umów międzynarodowych – minister właściwy do spraw zagranicznych, - innych aktów normatywnych – Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego organu. 99 102 Projekt ustawy budżetowej Sejm rozpatruje w trzech czytaniach, przy czym pierwsze czytanie winno odbyć się Konstytucyjny termin rozpatrzenia ustawy wniesionej na posiedzeniu Sejmu. w trybie pilnym : 1) Sejm – Konstytucja nie wyznacza żadnego terminu, Po pierwszym czytaniu projekt jest kierowany do Komisji Regulamin Sejmu dyscyplinuje komisje sejmowe Finansów Publicznych, a poszczególne części budżetu do pracujące nad takim projektem, zobowiązując je do właściwych przedmiotowo komisji sejmowych. przedłożenia sprawozdania w terminie nie dłuższym niż 30 dni; termin ten ma charakter instrukcyjny; Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów 2) Senat – rozpatruje ustawę w terminie 14 dni planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować 3) Prezydent – podpisuje ustawę w terminie 7 dni ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej. 103 106 Odrębności w procedurze legislacyjnej przyjmowania ustawy budżetowej Senat rozpatruje ustawę budżetową w terminie 20 dni, 1) Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje nie może w swoim stanowisku wobec tej ustawy podjąć wyłącznie Radzie Ministrów, złożenie projektu ustawy uchwały o odrzuceniu ustawy budżetowej w całości. budżetowej jest obowiązkiem RM; Senat może zatem albo przyjąć ustawę w całości 2) Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej albo zaproponować do niej poprawki, które podlegają na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego rozpatrzeniu na zasadach ogólnych art. 121 przez Sejm. projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu. 104 107 Art. 225 Konstytucji Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi 3) W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona państwa w okresie krótszym niż rok może określać przedstawiona Prezydentowi do podpisu, Prezydent ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji projektu ustawy o prowizorium budżetowym. Sejmu. 105 108 Art. 224 Konstytucji 1. Prezydent podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową 3) Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż przez Marszałka Sejmu. Prezydent nie może zawetować trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej ustawy. 2. W przypadku zwrócenia się Prezydenta do TK - zwyczajowo na podstawie regulaminu Sejmu to 7 dni w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej 4) Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku czytaniu projektu tej ustawy w Trybunale. 109 112 Procedura ustawodawcza w sprawie ustawy 5) Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala w jednym o zmianie konstytucji – art. 235 Konstytucji brzmieniu : 1) Prawo inicjatywy ustrojodawczej przysługuje - - Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senatowi o co najmniej połowy ustawowej liczby posłów raz Prezydentowi; oraz - nie przysługuje zatem Radzie Ministrów oraz grupie - Senat bezwzględną większością głosów w obecności 100 000 obywateli co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów 110 113 2) Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy 6) Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm rozdziału I, II lub XII, podmioty posiadające prawo inicjatywy i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez ustrojodawczej mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia Senat. uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia - Sejm i Senat posiadają równą pozycję – referendum zatwierdzającego. Sejm nie może odrzucić stanowiska Senatu - wydłużono z 30 do 60 dni termin rozpatrzenia ustawy przez Senat - referendum ma charakter fakultatywny 111 114 Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Odrębności w procedurze legislacyjne w sprawie : Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia przyjęcia ustawy wyrażającej na ratyfikację umowy wniosku. międzynarodowej, w której Rzeczpospolita Polska Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą przekazuje na podstawie umowy międzynarodowej opowiedziała się większość głosujących. organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy - brak wymogu frekwencji – co do zasady (art. 125 ust. 3) – państwowej w niektórych sprawach wynik referendum ogólnokrajowego jest wiążący, gdy wzięło – art. 90 Konstytucji w nim udział co najmniej więcej niż połowa uprawnionych do głosowania 115 118 Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w : 7) Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia 1) referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku 125. Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. 2) ustawa uchwalonej przez Sejm większością 2/3 - należy stąd wnioskować, że sens tego przepisu, wobec głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby braku zmian do terminu podpisania ustawy posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w wyznaczonego przepisem art. 122 ust. 2, należy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby sprowadza się do wykluczenia możliwości zastosowania senatorów. wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy oraz wniosku do Wyboru tryby wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje TK w sprawie zgodności ustawy z Konstutycją. Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co 116 8) Zgodnie z art. 228 ust. 6 Konstytucji : najmniej połowy ustawowej liczby posłów. 119 Ponadto odrębności w procedurze legislacyjnej W czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, wprowadza Regulamin Sejmu w zakresie Senatu i organów samorządu terytorialnego, przyjmowania : ustawa o wyborze Prezydenta oraz ustawy o stanach - projektów ustaw – kodeksów oraz nowelizacji nadzwyczajnych. kodeksów - oznacza to wyłączenie możliwości wniesienia projektu - ustaw wykonujących prawo Unii Europejskiej. ustawy o zmianie Konstytucji w tym czasie, a toczące się postępowanie legislacyjne w tej sprawie W procedurze rozpatrywania ustawy Sejm może podlega zawieszeniu; również zastosować tryb skrócony. 117 120 Tryb skrócony – art. 51 Regulaminu Sejmu Sejm w szczególnie uzasadnionych wypadkach może skrócić postępowanie z projektami ustaw oraz uchwał przez: Komisja Nadzwyczajna może : 1) przystąpienie do pierwszego czytania niezwłocznie po otrzymaniu - w każdym czasie wystąpić do Sejmu z wnioskiem o debatę przez posłów projektu, na temat wybranych zagadnień dotyczących projektu kodeksu; 2) przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po zakończeniu - tworzyć podkomisje stałe do szczegółowego rozpatrzenia pierwszego bez odsyłania projektu do komisji, projektu (z udziałem powołanego zespołu stałych ekspertów) 3) przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po otrzymaniu oraz zespoły robocze, także w ramach podkomisji; podkomisje przez posłów druku sprawozdania komisji. mogą odbywać wspólne posiedzenia, członek Komisji Decyzje Sejmu w sprawie zastosowania trybu skróconego Nadzwyczajnej może być członkiem tylko dwóch podkomisji; nie podlegają kontroli żadnego organu zewnętrznego. Jedynie Sejm decyduje zatem kiedy z owym szczególnie uzasadnionym przypadkiem mamy do czynienia. 121 Postępowanie z projektami kodeksów odbywa się na 124 Komisja Nadzwyczajna jest zobowiązana powołać : zasadach ogólnych z uwzględnieniem odrębności - zespół stałych ekspertów, z których 1/3 wskazuje wynikających z przepisów art. 87 – 93 Regulaminu Sejmu. wnioskodawca projektu kodeksu. Owe odrębności w procedurze legislacyjnej dotyczą : Ponadto przewodniczący Komisji Nadzwyczajnej może : 1) Terminu, w jakim przystępuje się do pierwszego czytania powołać doraźnie ekspertów do opracowania poszczególnych projektu kodeksu i jego zmian oraz projektu przepisów zagadnień. wprowadzających kodeks i projektu ich zmian : - pierwsze czytanie projektu kodeksu lub projektu przepisów Komisja Nadzwyczajna przedkłada Sejmowi sprawozdanie. wprowadzających kodeks może się odbyć nie wcześniej niż 30 Może ono przybrać formę zestawienia przyjętych przez nią dnia od doręczenia posłom druku projektu; poprawek odnoszących się do projektu wniesionego przez - pierwsze czytanie projektu zmian kodeksu lub projektu zmian przepisów wprowadzających kodeks może się odbyć nie wcześniej wnioskodawców. 122 125 niż 40 dnia od doręczenia posłom druku projektu; Wnioski i propozycje poprawek odrzucone przez Komisję mogą być zamieszczone w jej sprawozdaniu jako wnioski mniejszości, po ich zgłoszeniu w formie pisemnej, na żądanie co najmniej 5 posłów - 2) Możliwości powołania Komisji Nadzwyczajnej przed członków Komisji Nadzwyczajnej. pierwszym czytaniem projektów kodeksów, ich zmian oraz projektów przepisów wprowadzających kodeks i projektów ich zmian; Do wniosku mniejszości należy dołączyć : uzasadnienie, które powinno wskazać różnice między sprawozdaniem Komisji a proponowaną zmianą, a także jej cel oraz przewidywane skutki prawne i finansowe. Gdy nie zostanie spełniony 3) Szczególnych praw Komisji Nadzwyczajnej. ten wymóg, Komisja może nie umieścić go w sprawozdaniu. Komisja poddaje analizie końcowej wnioski mniejszości pod względem ich wzajemnej zależności, wskazanych przez wnioskodawców skutków oraz konsekwencji dla tekstu projektu kodeksu, a także innych projektów oraz ustaw i kodeksów z nim 123 związanych. 126 Postępowanie z projektami ustaw wykonujących prawo Unii Europejskiej odbywa się na zasadach ogólnych z uwzględnieniem odrębności wynikających z przepisów 3) Terminu drugiego czytania takiego projektu ustawy art. 95a – 95f Regulaminu Sejmu. - drugie czytanie odbywa się na posiedzeniu Sejmu najbliższym Pierwszym etapem takiego postępowania jest ustalenie czy dany Sejmu, po zasięgnięciu opinii prezydium komisji, ustali późniejszy projekt ustawy jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii termin drugiego czytania; po doręczeniu posłom sprawozdania komisji, chyba że Marszałek Europejskiej W tym zakresie : 1) Rada Ministrów, wnosząc projekt ustawy, deklaruje, 4) Terminu rozpatrzenia przez Sejm stanowiska Senatu czy jest to projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej. - rozpatrzenie poprawek Senatu następuje na posiedzeniu Sejmu 2) w pozostałych przypadkach Marszałek Sejmu przed najbliższym po doręczeniu sprawozdania komisji. skierowaniem projektu do pierwszego czytania rozstrzyga, czy jest to projekt ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej. 127 Owe odrębności w procedurze legislacyjnej dotyczą : 1) Konieczności ustalenia kalendarza prac Sejmu i właściwej komisji nad tym projektem : - Marszałek Sejmu, nadając bieg takiemu projektowi, ustala jednocześnie kalendarz prac w Sejmie nad projektem, biorąc pod uwagę terminy wykonania prawa Unii Europejskiej; - przed przystąpieniem do szczegółowego rozpatrzenia takiego projektu ustawy właściwa komisja ustala harmonogram prac nad tym projektem zgodny z w/w kalendarzem prac Sejmu i przesyła go do wiadomości Marszałkowi Sejmu; 128 2) Zasad wnoszenia poprawek i wniosków do takiego projektu : Poprawki może, na posiedzeniu komisji, zgłosić grupa co najmniej 3 posłów w formie pisemnej; - propozycje poprawek odrzucone przez komisję, po ich zgłoszeniu w formie pisemnej, na żądanie co najmniej 3 wnioskodawców, zamieszcza się w sprawozdaniu jako wnioski mniejszości; wniosek mniejszości dotyczący konkretnego przepisu lub jego części powinien zawierać wynikające z tego wniosku konsekwencje dla tekstu projektu ustawy; Wniosek o odrzucenie projektu takiej ustawy wnosi się w takim samym trybie jak poprawki do niej, przy czym przyjęcie wniosku przez komisję następuje bezwzględną większością głosów; 129 130
