seminarium nauk

1
Seminarium naukowe
Egzegeza biblijna jako narzędzie teologa
1. Metoda historyczno-krytyczna – próba oceny
Lektura
S. Szymik, Współczesne modele egzegezy biblijnej, Lublin 2013, s. 15-29 („Metoda historycznokrytyczna na początku XXI wieku”).
S. Zatwardnicki, Heremeneutyka wiary w nauczaniu papieża Benedykta XVI (Bibliotheca Biblica),
Wrocław 2014, s. 45-64.
Benedykt XVI, Adhortacja apostolska Verbum Domini, nr 35.
Zagadnienia szczegółowe
• Cel metody historyczno-krytycznej.
• Procedury badawcze właściwe metodzie historyczno-krytycznej.
• Walory i mankamenty metody historyczno-krytycznej.
2. Lektura kanoniczna Pisma Świętego
Lektura
S. Szymik, Współczesne modele egzegezy biblijnej, Lublin 2013, s. 88-103 („Krytyka kanoniczna”).
A. Sanecki, Kanon biblijny w perspektywie historycznej, teologicznej i egzegetycznej, Kraków 2008,
s. 81-90 („Kanon w perspektywie teologicznej”).
Benedykt XVI, Adhortacja apostolska Verbum Domini, nr 39-41.
Zagadnienia szczegółowe
• O jakiej jedności Pisma Świętego można mówić?
• Znaczenie kontekstu kanonicznego dla interpretacji Pisma Świętego
• Założenia kanonicznej interpretacji Biblii
• Jaką metodologię stosuje B.S. Childs w swoim komentarzu do Księgi Izajasza?
3. Delimitacja i kontekst tekstu biblijnego
Lektura
T. Söding − C. Münch, Klucz do zrozumienia Nowego Testamentu, Kraków 2009, s. 54-59
(„Analiza kontekstu”).
R. Bartnicki – K. Kłósek, Metody interpretacji Nowego Testamentu. Wprowadzenie, Kraków 2014,
s. 57-61 („Analiza kontekstu”).
Zagadnienia szczegółowe
• W oparciu o jakie kryteria dokonywać delimitacji tekstu biblijnego?
• Jakie są kryteria ustalania granic tekstów poetyckich (np. wyroczni prorockich), a jakie w
przypadku delimitacji tekstów narracyjnych (np. opowiadania w ewangeliach)?
• Jaką rolę w egzegezie biblijnej odgrywa znajomość kontekstu?
• W jaki sposób przeprowadzić analizę kontekstu danej perykopy biblijnej? Jako materiał do
ćwiczenia posłuży tekst J 2,1-12.
4. Analiza narracyjna
Lektura
W. Pikor, Czytamy Stary Testament. Ćwiczenia do wykładów z biblistyki (Biblia – Katecheza –
Życie 1), Kielce 2007, s. 292-296 („Narracyjna lektura Księgi Jonasza”).
2
Zagadnienia szczegółowe
• Zgodnie ze wskazaniami zawartymi w materiale do seminarium.
5. Analiza narracyjna – rola czytelnika
Lektura
Z. Pawłowski, Narracja i egzystencja. Genesis w hermeneutyce opowieści (SThTh 29), Toruń
2013, s. 47-53 („Hermeneutyka opowieści z perspektywy czytelnika”).
Z. Pawłowski, „Słowo Boże jako podmiot komunikacji w spotkaniu z czytelnikiem: analiza
narracyjna 2 Sm 11–12”, w: Usłyszeć słowo Boże – żywe i ostrzejsze niż miecz. Materiały z
XXXVIII Sympozjum Katechetycznego Międzyzakonnego Wyższego Instytutu
Katechetycznego w Krakowie (1 marca 2008 r.), red. A.E. Klich (Duc in Altum 7), Kraków
2008, s. 103-117.
Zagadnienia szczegółowe
• O jakiej podmiotowości czytelnika mówi ks. Pawłowski?
• Cel analizy narracyjnej w ujęciu ks. Pawłowskiego.
• Ks. Pawłowskiego propozycja analizy narracyjnej 1 Sm 11–12 (założenia, cele, procedura).
6. Retoryka hebrajska – perspektywy badawcze
Lektura
W. Pikor, „Analiza retoryczna droga wydobywania z tekstu biblijnego słowa Bożego”, Usłyszeć
słowo Boże – żywe i ostrzejsze niż miecz. Materiały z XXXVIII Sympozjum Katechetycznego
Międzyzakonnego Wyższego Instytutu Katechetycznego w Krakowie (1 marca 2008 r.), red.
A.E. Klich (Duc in Altum 7), Kraków 2008, s. 119-138.
W. Pikor, Czytamy Stary Testament. Ćwiczenia do wykładów z biblistyki (Biblia – Katecheza –
Życie 1), Kielce 2007, s. 224-236 („Sztuka retoryki hebrajskiej na przykładzie Ps 98”).
Zagadnienia szczegółowe
• Charakterystyka różnych form analizy retorycznej w egzegezie biblijnej.
• Retoryka klasyczna a retoryka semicka – podobieństwa i różnice.
• Założenia, cele i procedury analizy retorycznej semickiej.
7. Retoryka hebrajska – próba oceny
Lektura
R. Meynet, Wprowadzenie do hebrajskiej retoryki biblijnej (Myśl Teologiczna 30), Kraków 2001, s.
92-124.
Zagadnienia szczegółowe
• Ustalenie kolejności działań podejmowanych w ramach analizy retorycznej Ps 51.
• W jakim stopniu R. Meynet udaje się „wniknąć w logikę tekstu (Ps 51) zbudowanego według
specyficznych praw retoryki biblijnej” (s. 115)?
• Ocena „kontekstu biblijnego” Ps 51 proponowanego przez R. Meynet (dobór tekstów właściwy,
adekwatny do Ps 51, wyczerpujący problematykę Ps 51 itd.).
• Ocena „interpretacji” (s. 120-124), czyli głównych linii teologicznych zawartych w Ps 51 – w
jakim stopniu wynikają one z przeprowadzonej analizy retorycznej Ps 51?
3
8. Pytanie o metodologię analizy semantycznej
Lektura
R. Bartnicki – K. Kłósek, Metody interpretacji Nowego Testamentu. Wprowadzenie, Kraków 2014,
s. 62-77 („Analiza morfologiczno-syntaktyczna”)
H. Langkammer, „Analiza semantyczna”, w: Metodologia Nowego Testamentu, red. H.
Langkammer, Pelplin 1994, s. 252-261.
Zagadnienia szczegółowe
• Co stanowi o formie językowej danego tekstu?
• Cele analizy form językowych tekstu.
• Miejsce analizy semantycznej w analizie formy językowej tekstu.
• Jak przeprowadzać analizę semantyczną? (por. R. Bartnicki, Metody interpretacji, s. 74-75; H.
Langkammer, „Analiza semantyczna”)
9. Analiza motywów
Lektura
T. Söding ‒ C. Münch, Klucz do zrozumienia Nowego Testamentu, Kraków 2009, s. 126-133
(„Analiza motywów”).
J. Lemański, Izrael jako krzew winny oraz winnica Jahwe w tekstach Starego Testamentu, w: Fs. A.
Jankowski, Duch i Oblubienica mówią: „Przyjdź”, Warszawa 2001, s. 220-240.
Zagadnienia szczegółowe
• W jaki sposób analiza motywów różni się od analizy semantycznej?
• W jaki sposób analiza motywów różni się od analizy tradycji?
• Jakie trudności mogą pojawić się w trakcie analizy motywów?
• W jakim stopniu proponowana przez T. Södinga i C. Müncha analiza motywów jest możliwa do
zastosowania w pracy egzegetycznej?
Analiza motywu winnicy w Iz 5,1-7:
Zapoznaj się z artykułem J. Lemańskiego. Wykorzystując to opracowanie, podejmij następujące
zagadnienia:
• Jaki jest kształt językowy motywu winnicy w Starym Testamencie?
• Na ile można mówić o wspólnym jądrze motywu winnicy w tekstach Starego Testamentu?
• Jakie jest Sitz im Leben motywu winnicy w Starym Testamencie?
• Jaka jest specyfika motywu winnicy w Iz 5,1-7?
10. Sensy biblijne a egzegeza biblijna
Lektura
Papieska Komisja Biblijna, Interpretacja Biblii w Kościele, Rzym, 1993, II.B („Znaczenie Pisma
natchnionego” (tekst polski: Interpretacja Biblii w Kościele. Dokument Papieskiej Komisji
Biblijnej z komentarzem biblistów polskich, przekł. i red. R. Rubinkiewicz [RSB 4],
Warszawa 1999, s. 61-66).
S. Szymik, Współczesne modele egzegezy biblijnej, Lublin 2013, s. 145-164 („Sensy biblijne.
Podział. Charakterystyka. Kontrowersje”).
Benedykt XVI, Adhortacja apostolska Verbum Domini, nr 37-38.
Zagadnienia szczegółowe
• Jakie problemy pojawiają się w związku z definiowaniem sensów biblijnych?
• Sens wyrazowy – jednoznaczność czy wieloznaczność tekstu biblijnego?
4
• Sens duchowy – problem definicji, źródła sensu duchowego.
• Czy istnieją zasady odnajdywania sensu pełniejszego?
• Jak rozumieć postulat papieża Benedykta XVI „przejścia od litery do ducha” (VD 38)?
11. Krytyka redakcji tekstów nowotestamentowych
Lektura
T. Söding ‒ C. Münch, Klucz do zrozumienia Nowego Testamentu, Kraków 2009, s. 110-119.
R. Bartnicki – K. Kłósek, Metody interpretacji Nowego Testamentu. Wprowadzenie, Kraków 2014,
s. 126-137.
Zagadnienia szczegółowe
• Jakie jest cel krytyki redakcji?
• W jakim stopniu można dotrzeć do „tekstu oryginalnego” w badaniach egzegetycznych?
• Na jakie trudności napotyka się w trakcie krytyki redakcji tekstów z Ewangelii?
• Jakie działania są właściwe krytyce redakcji tekstów ewangelicznych?
12. Krytyka redakcji tekstów prorockich – pytanie o metodę
Lektura
W. Pikor, „Pytanie o mesjański sens Izajaszowych proroctw o królewskim potomku. Część I: Iz
7,1-25”, ZNKUL 50 (2007), z. 1, s. 21-41.
W. Pikor, „Profetyzm”, w: Encyklopedia Katolicka, t. XVI, red. E. Gigilewicz, Lublin 2012, k. 447
(„Formowanie się ksiąg prorockich”).
Zagadnienia szczegółowe
• Modele redakcji ksiąg prorockich.
• Identyfikacja interwencji redakcyjnych w tekstach prorockich.
• Kierunki interpretacji zidentyfikowanych interwencji redakcyjnych w tekście.
Powyższe zagadnienia zostaną podjęte na kanwie krytyki redakcji Iz 7 przeprowadzonej w:
W. Pikor, Pytanie o mesjański sens Izajaszowych proroctw o królewskim potomku. Część I.