213KB - NeuroCentrum

ANNALES
UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA
LUBLIN - POLONIA
VOL.LX, SUPPL. XVI, 609
SECTIO D
2005
Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego z Pracownią Pielęgniarstwa Onkologicznego
WPiNoZ Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik: Prof. dr hab. n. med. Jadwiga Daniluk
ALICJA WIERZBICKA, MARIA PIENIĄŻEK
The preparation of asthma bronchial patients for self-control
and elimination of environmental antigens
Przygotowanie chorego z astmą oskrzelową do prozdrowotnego stylu życia
Obserwuje się stale wzrastającą zachorowalność na choroby alergiczne. Kliniczne objawy alergii
dotyczą 35% populacji Ameryki Północnej i Europy Zachodniej. Do najcięższych postaci alergii
należy astma oskrzelowa. Jej występowanie w Polsce wśród osób dorosłych szacuje się na 4,5- 5,5% a
wśród dzieci 9-10%. Zjawisko narastającej chorobowości upatruje się w coraz większej ekspozycji na
czynniki chemiczne ułatwiające uczulanie na alergeny środowiskowe w warunkach pracy i zamieszkania. Nowe poglądy na patogenezę astmy przyczyniły się do skuteczniejszego jej leczenia.
Aktywny udział pacjentów w leczeniu i monitorowaniu choroby oraz tworzeniu środowiska wolnego od alergenów pozwala na poprawę jakości ich życia [1, 2, 3, 4}.
Celem pracy była ocena przygotowania chorych z astmą oskrzelową do prozdrowotnego stylu
życia.
MATERIAŁ I METODA BADAŃ
Badania przeprowadzono wśród 50 losowo wybranych pacjentów z astmą oskrzelową hospitalizowanych w Klinice Chorób Płuc i Gruźlicy SPSK 4 w Lublinie i w Specjalistycznym Zespole Gruźlicy i Chorób Płuc w Rzeszowie. Wiek badanych mieścił się w przedziale 23-77 lat. Wśród badanych
pacjentów było 26 (52,0%) kobiet i 24 (48,0%) mężczyzn. Przeważały osoby ze średnim wykształceniem (40,0%), zamieszkujący na wsi (64,0%). Ponad połowa osób pozostawała na rencie lub emeryturze. Największą grupę (60,0%) stanowiły osoby chorujące na astmę od 1 roku do 10 lat.
Badania przeprowadzono przy pomocy autorskiego kwestionariusza ankiety zawierającego 35 pytań charakteryzujących badaną populację pod względem płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania, źródeł utrzymania i czasu trwania choroby.
Pytania dotyczyły także przygotowania chorego do radzenia sobie ze stosowanym leczeniem
przewlekłym oraz w czasie napadu duszności, oceniały samokontrolę choroby i inne zachowania
prozdrowotne pacjentów.
WYNIKI BADAŃ
Astma jest to zespół chorobowy polegający na zwężeniu dolnych dróg oddechowych z nadreaktywnością oskrzeli zawsze w aktywnym i w większości przypadków w nieaktywnym okresie choroby,
którego podłożem są zmiany zapalne drzewa oskrzelowego [1].
Głównym objawem klinicznym jest napadowa duszność. Choremu towarzyszy lęk, świszczący
oddech, kaszel, uczucie ciasnoty w klatce piersiowej. Częstość i nasilenie napadów duszności jest
podstawowym kryterium oceny stopnia ciężkości choroby i decyduje o postępowaniu leczniczym.
W badanej populacji chorych największą grupę (44,0%) stanowiły osoby, u których napad astmy
występował raz w tygodniu, u pozostałych częściej (28,0% - codziennie) lub rzadziej (28,0%). Za198
chowania chorych podczas napadu duszności i w czasie przewlekłego leczenia odgrywają rolę w
osiąganiu skuteczności leczenia, zapobieganiu ciężkim napadom astmy i konieczności hospitalizacji.
Zachowania chorych podczas napadów astmy przedstawia tabela I.
Tab. I. Zachowania chorych podczas występowania napadów duszności
Jak według Pana(i) powinien zachować się chory
podczas wystąpienia napadu duszności?
otworzyć okno i położyć się do łóżka
spacerować po mieszkaniu
wezwać lekarza
usiąść na krześle lub łóżku i starać się głęboko i spokojnie oddychać
wezwać kogoś z rodziny
zastosować zlecony lek
Razem
N*
%
4
0
4
28
6
44
86
4,7
0,0
4,7
32,6
6,9
51,1
Dane zawarte w tabeli wskazują na prawidłowe zachowania chorych podczas napadów duszności.
Aktywny udział pacjenta w leczeniu i monitorowaniu choroby powinien opierać się na znajomości
wczesnych objawów zaostrzenia choroby, racjonalnej ocenie nasilenia dolegliwości oraz wartości
szczytowego przepływu wydechowego (PEF).
Możliwość oceny swojego stanu oraz znajomość działania zaleconych leków pozwoli choremu na
samodzielne podjecie doraźnego leczenia podczas napadu astmy.
W badanej populacji 50 chorych tylko jedna osoba posiadała miernik szczytowego przepływu wydechowego (pikflometr), chociaż 20 osób (40,0%) przypisywało dużą wagę do systematycznego pomiaru
PEF. Badani wykazali się także słaba znajomością działania stosowanych leków, tylko 52,0 % chorych posiadało taka wiedzę. Nieco większa grupa (60%) wskazała prawidłowo na kolejność stosowania leków uwzględniającą mechanizm ich działania. Informacje dotyczące znajomości działania i
stosowania leków przedstawia ryc. 1 i 2.
60
50
tak
40
nie
30
słabo
20
10
0
60
Ryc 1. Znajomość działania zleconych leków
naj pierw lek rozszerzający
oskrzela, a dopiero
później , po 15 minutach
lek przeciw zapalny
40
naj pierw lek p./zapalny,
później lek rozszerzaj ący
oskrzela
30
oboj etne
50
20
10
0
nie wiem
Ryc. 2. Kolejność przyjmowania leków
199
Obecne poglądy na patogenezę astmy oskrzelowej uwzględniają współudział wielu czynników
etiologicznych przyczyniających się do powstania i podtrzymywania stanu zapalnego dróg oddechowych. Do istotnych zalicza się predyspozycje genetyczne oraz narażenie na działanie środowiskowych
czynników drażniących i alergizujących. Przygotowanie chorego do życia z astma powinno obejmować znajomość czynników wywołujących reakcje alergiczne oraz umiejętność redukcji do minimum
kontaktu z tymi czynnikami. Takie postępowanie pozwoli na znaczne ograniczenie ilości przyjmowanych leków, ograniczenie ilości napadów i poprawę jakości życia.
Przeprowadzone badania wykazały iż pacjenci posiadają niewystarczającą wiedzę zarówno w zakresie rodzajów szkodliwych czynników jak też ich eliminacji. Szczegółowe dane przedstawia tabela
II oraz ryc. 3, 4, 5, 6.
Tab. II. Czynniki powodujące napady duszności
Co powoduje u Pana(i) napady duszności?
1/ wysiłek fizyczny
2/ kurz
3/ pyłki roślin
4/ sierść zwierząt
5/ przeziębienie
6/ stres
7/ dym tytoniowy
8/ zapachy chemiczne
9/ pleśń
10/ zimne powietrze
11/ inne
Razem
n* - liczba wypowiedzi
N*
36
28
20
16
8
15
9
6
8
4
5
155
%
23,2
18,0
12,9
10,3
5,2
9,7
5,8
3,9
5,2
2,6
3,2
25
20
koty
psy
15
ptaki
rybki
10
inne
nie mogą
5
0
ryc. 3. Mozliwość posiadania zwierząt w mieszkaniu
80
60
płytkami PVC
40
parkietem
wykładzina dywanową
20
0
200
Ryc. 4. Rodzaje pokryć podłogowych
70
60
zamiatać miotłą
szczotką
50
używać odkurzacza
40
wycierac na mokro
wzystkie kurze
30
20
wycierać na sucho
wszystkie kurze
10
0
Ryc. 5. Sposoby sprzątania mieszkania
60
50
40
z pierza
z wełny naturalnej
30
z wełny sztucznej
20
nie wiem
10
0
Ryc. 6. Rodzaj e pościeli uzywanej przez chorych na astmę
Prezentowane w tabeli i na rycinach 3, 4, 5, 6 informacje wskazują iż badani znają tylko niektóre
czynniki prowokujące zaostrzenie choroby, nie prezentują jednoznacznych poglądów odnośnie pościeli używanej przez alergika, nie znają też możliwości posiadania w mieszkaniach zwierząt (znaczna
grupa – 24,6% wyp. wskazywała na możliwość posiadania kotów).
Badani dobrze byli zorientowani w zakresie korzystnego dla nich stanu podłóg oraz sposobów
sprzątania mieszkania.
WNIOSKI
1.
2.
Przeprowadzone badania wskazują na niewystarczające przygotowanie chorych do prozdrowotnego stylu życia.
Badani wykazali się znajomością tylko niektórych zasad kontroli i leczenia choroby oraz eliminacji czynników prowokujących i alergizujących.
PIŚMIENNICTWO
1.
2.
3.
4.
Droszcz W. : Astma – zarys patofizjologii zasady diagnostyki i leczenia. Wyd. Lek. PZWL,
Warszawa 2002
Liebhart J., Liebhart E.: Rozpowszechnienie i historia naturalna astmy oskrzelowej w świetle
aktualnych badań epidemiologicznych. Nowa Klinika, wol. 6, nr 4, 1999, . 417-420.
Patkowski J., Kuźniar T.: Znaczenie badań nad jakością życia w chorobach alergicznych. Nowa
Klinika, wol. 6, nr 4, 1999.
Rogala B.: leczyć skutecznie i bezpiecznie. Alergia, astma – Poradnik dla pacjentów. Elanders
Polska, Warszawa 1999, nr 9
STRESZCZENIE
Celem pracy była ocena przygotowania chorych z astmą oskrzelową do prozdrowotnego stylu życia. Badania przeprowadzono wśród 50 chorych przy pomocy kwestionariusza ankiety. Stwierdzono
niewystarczające przygotowanie chorych do samokontroli i eliminacji alergenów środowiskowych.
Większość chorych wykazała się znajomością zasad postępowania podczas napadu duszności.
201
SUMMARY
The objective of this study preparation of patients with asthma bronchial to wholesome style life. The
study was preformed among 50 patients using a questionnaire. Patients were not enough prepared for selfcontrol and elimination of environmental antigens. Most of patients were aware of dealing with asthma.
202