Geologia - Instytut Nauk Geologicznych
Transkrypt
Geologia - Instytut Nauk Geologicznych
Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 1 Geologia Nazwa przedmiotu: Zagadnienia prawne w geologii i ochronie środowiska Kod przedmiotu: PRAGEO Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia wykład 10 godz. Z x x Tryb studiów Język Punkty ECTS 1 stacjonarny polski x Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi, Zakład Hydrogeologii Podstawowej Prowadzący przedmiot: dr Wojciech Śliwiński, dr Halina Kryza 1. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Znajomość podstawowej terminologii z zakresu geologii, hydrogeologii, górnictwa i wiertnictwa. 2. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Podstawowym celem jest zapoznanie studentów z obowiązującymi aktualnie przepisami prawnymi dotyczącymi poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji złóż kopalin i wód podziemnych. W oparciu o podstawowe akty prawne, tj. prawo geologiczne i górnicze oraz prawo wodne, a także odpowiednie rozporządzenia zdobywają ogólną wiedzę o wymogach i procedurach prawnych i administracyjnych w zakresie geologii. Omówienie ustaw „Prawo geologiczne i górnicze” i „Prawo wodne” oraz rozporządzeń około ustawowych. Wyjaśnienie podstawowych pojęć prawnych i definicji. 3. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” Zakres prezentowanych zagadnień - zakres obowiązywania ustawy - prawo własności bogactw mineralnych - definicje - koncesje geologiczne - użytkowanie górnicze - kwalifikacje: Rozporządzenie Ministra Środowiska dnia 19 czerwca 2006 r. w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji- prace geologiczne: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych - dokumentacja geologiczna: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin - kryteria bilansowości: Dz. U. Nr 124, poz. 865 z dnia 12.07.2006 r.) w sprawie kategorii prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji Liczba godzin 5 Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” Ustawa „Prawo wodne” - wydobywanie kopalin, obszar i teren górniczy - ruch zakładu górniczego - likwidacja zakładu górniczego - wynagrodzenie za ustanowienie użytkowania górniczego - opłaty: eksploatacyjne, koncesyjne, karne - stosunki sąsiedzkie i odpowiedzialność za szkody górnicze - organy administracji geologicznej, państwowa służba geologiczna - organy nadzoru górniczego - przepisy karne - postępowanie w zakresie poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji wód podziemnych - wody podziemne zaliczane do kopalin: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych - dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 października 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie - zakres obowiązywania ustawy - prawo własności wód, korzystanie z wód - zasady ochrony wód; strefy i obszary ochronne - ochrona przed powodzią i suszą - zarządzanie wodami: instytucje zarządzające, planowanie w gospodarce wodnej, pozwolenia wodnoprawne, kataster wodny, państwowa służba hydrogeologiczna i hydrologiczno-meteorologiczna, kontrola gospodarowania wodami - monitoring wód: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych - budownictwo wodne, spółki wodne i związki wałowe 2 3 4. Literatura podstawowa: Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dnia 4 lutego 1994. Lipiński A., Mikosz R., (2003) Komentarz: Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Dom wyd. ABC Ustawa „ Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001 r. 5. Literatura uzupełniająca: Dz.U. 2008.162.1008 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych Dz.U. 2008.143.896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych Dz.U. 2007.7.57 Zmiana rozporządzenia w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin Dz.U. 2006.124.865 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji Dz.U. 2006.107.736 Zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin Dz.U. 2006.107.735 Zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż Dz.U. 2006. 32. 220 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych Dz.U. 2005.201.1673 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie Dz.U. 2005.136.1151 Wymagania jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin Dz.U. 2005.128.1075 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż Dz.U. 2005.116.983 Określenie przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji geologicznej Dz.U. 2005.116.982 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej nieodpłatnie Dz.U. 2005.116.979 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż kopalin Dz.U. 2005.116.978 Zmiana rozporządzenia w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin Dz.U. 2005.110.935 Podziemne składowiska odpadów Dz.U. 2001.157.1866 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż Dz.U. 2001.153.1781 Sposób i zakres wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych Dz.U. 2001.153.1780 Gromadzenie i udostępnianie próbek i dokumentacji geologicznych Dz.U. 2001.153.1779 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie Dz.U. 2001.153.1778 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin Dz.U. 2001.153.1777 Projekty prac geologicznych Dz.U. 2001.153.1776 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji Dz.U. 2001.153.1774 Kryteria bilansowości złóż kopalin Dz.U. 2001.153.1773 Wzory druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża Dz.U. 2001.148.1660 Rejestr obszarów górniczych 6. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Kolokwium zaliczeniowe Wymagania merytoryczne: Znajomość prawa geologicznego i górniczego oraz wodnego w zakresie niezbędnym w pracy geologa. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 1 Geologia Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia x x Nazwa przedmiotu: Zagadnienia prawne w geologii i ochronie środowiska Kod przedmiotu: PRAGEO Tryb studiów Punkty ECTS x stacjonarny ćwiczenia 20 godz. Język polski Z 2 Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi, Zakład Hydrogeologii Podstawowej Prowadzący przedmiot: dr Wojciech Śliwiński, dr Halina Kryza 7. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Znajomość podstawowej terminologii z zakresu geologii, hydrogeologii, górnictwa i wiertnictwa. 8. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Przygotowanie wniosku koncesyjnego, ocena (poprawa) wniosku koncesyjnego, udzielenie koncesji. Przygotowanie algorytmu postępowania w celu rozpoznania, udokumentowania i rozpoczęcia eksploatacji złoża surowców pospolitych. Postępowanie w celu zaopatrzenia w wodę; zasady sporządzania projektów prac geologicznych, dokumentacji hydrogeologicznych i operatów wodnoprawnych oraz uzyskanie odpowiednich dokumentów i decyzji dla zaopatrzenia w wodę mieszkańców miast, osiedli, zakładów przemysłowych. 9. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Zakres prezentowanych zagadnień Wniosek koncesyjny. - opracowanie jednego z wniosków koncesyjnych (poszukiwanie, rozpoznawanie lub dokumentowanie złoża) na podstawie indywidualnie sformułowanego zadania - opracowanie listy niezbędnych dokumentów - opracowanie listy instytucji opiniujących i uzgadniających - poprawa i ocena wniosku wpływającego koncesyjnego Udzielenie koncesji. - przygotowanie decyzji koncesyjnej na wniosek koncesyjny - rola organu koncesyjnego - opracowanie listy niezbędnych kroków postępowania (dokumentów, Algorytm opinii, uzgodnień, prac) zmierzających do rozpoczęcia eksploatacji złoża postępowania. kopaliny pospolitej, poczynając od prac poszukiwawczorozpoznawczych, przez dokumentacyjne do użytkowania górniczego rola konsultanta (eksperta geologicznego) Wymogi prawne dotyczące sporządzania projektów prac geologicznych w Projekty prac celu budowy ujęć wody. Decyzje zatwierdzające projekty prac geologicznych. geologicznych. Kompetencje urzędów marszałkowskich i urzędów powiatowych; sprawdzenie poprawności wykonania projektu prac Liczba godzin 5 3 2 2 Dokumentacje hydrogeologiczne. Pozwolenia wodnoprawne. geologicznych i przygotowanie decyzji zatwierdzającej projekt - rola organu administracji geologicznej - Wymogi prawne i zasady sporządzania dokumentacji hydrogeologicznych dla ustalenia zasobów wód podziemnych oraz określenia warunków hydrogeologicznych; opracowanie karty informacyjnej dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wody - rola uprawnionego hydrogeologa - Rodzaje działań wymagające pozwolenia wodnoprawnego. Opracowania i dokumenty niezbędne do uzyskania pozwolenia. Operaty wodnoprawne - wymogi i zasady sporządzania; opracowanie operatu wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód Strefy ochronne ujęć - Zasady ustalania i organy ustanawiające strefy ochronne ujęć wody; przygotowanie w oparciu o dokumentację hydrogeologiczną wniosku wody. dotyczącego ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody. 2 4 2 10. Literatura podstawowa: Ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dnia 4 lutego 1994. Lipiński A. , Mikosz R., (2003) Komentarz: Ustawa prawo geologiczne i górnicze. Dom wyd. ABC Ustawa „Prawo wodne” z dnia 18 lipca 2001r. 11. Literatura uzupełniająca: Dz.U. 2008.162.1008 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych Dz.U. 2008.143.896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych Dz.U. 2007.7.57 Zmiana rozporządzenia w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin Dz.U. 2006.124.865 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposób postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji Dz.U. 2006.107.736 Zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin Dz.U. 2006.107.735 Zmiana rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż Dz.U. 2006. 32. 220 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin podstawowych Dz.U. 2005.201.1673 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie Dz.U. 2005.136.1151 Wymagania jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin Dz.U. 2005.128.1075 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż Dz.U. 2005.116.983 Określenie przypadków, w których jest konieczne sporządzenie innej dokumentacji geologicznej Dz.U. 2005.116.982 Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie rozporządzania prawem do informacji geologicznej za wynagrodzeniem oraz udostępniania informacji geologicznej wykorzystywanej nieodpłatnie Dz.U. 2005.116.979 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać operaty ewidencyjne zasobów złóż kopalin Dz.U. 2005.116.978 Zmiana rozporządzenia w sprawie kryteriów bilansowości złóż kopalin Dz.U. 2005.110.935 Podziemne składowiska odpadów Dz.U. 2001.157.1866 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż Dz.U. 2001.153.1781 Sposób i zakres wykonywania obowiązku udostępniania i przekazywania informacji oraz próbek organom administracji geologicznej przez wykonawcę prac geologicznych Dz.U. 2001.153.1780 Gromadzenie i udostępnianie próbek i dokumentacji geologicznych Dz.U. 2001.153.1779 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne i geologiczno-inżynierskie Dz.U. 2001.153.1778 Szczegółowe wymagania, jakim powinny odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin Dz.U. 2001.153.1777 Projekty prac geologicznych Dz.U. 2001.153.1776 Kategorie prac geologicznych, kwalifikacji do wykonywania, dozorowania i kierowania tymi pracami oraz sposobu postępowania w sprawach stwierdzania kwalifikacji Dz.U. 2001.153.1774 Kryteria bilansowości złóż kopalin Dz.U. 2001.153.1773 Wzory druków informacji dotyczącej opłaty eksploatacyjnej za wydobytą kopalinę ze złoża Dz.U. 2001.148.1660 Rejestr obszarów górniczych 12. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Zaliczenie pisemnych prac ćwiczeniowych Wymagania merytoryczne: Znajomość prawa geologicznego i górniczego oraz prawa wodnego w zakresie niezbędnym w pracy geologa. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 1 Geologia Nazwa przedmiotu: Informatyka i geostatystyka Kod przedmiotu: INFGEO Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia wykład 15 godz. Z Tryb studiów Język stacjonarny polski Punkty ECTS 1 ćwiczenia Z 30 godz. Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Geologii Stosowanej i Geochemii Prowadzący przedmiot: 2 ćwiczenia: dr Krzysztof Turniak, mgr Michał Bucha, mgr Łukasz Pleśniak wykład: dr Piotr Jezierski, dr Krzysztof Turniak 13. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Znajomość podstawowych pojęć z dziedziny statystyki oraz umiejętność korzystania z programów pakietu Office. 14. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Wykłady i ćwiczenia przygotowujące studentów do rozwiązywania problemów geologicznych, geochemicznych i geostatystycznych przy zastosowaniu technik komputerowych z elementami GIS oraz narzędzi statystycznych. Zastosowania w zaawansowanym stopniu: arkuszy kalkulacyjnych, programów grafiki wektorowej i rastrowej, narzędzi do tworzenia i analizy wykresów, programu do interpolacji oraz narzędzi baz danych. Wykłady stanowią teoretyczne wprowadzenie do ćwiczeń praktycznych, realizowanych w laboratorium komputerowym. 15. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Zakres prezentowanych zagadnień Liczba godzin Wykład Menu i funkcje zaawansowane programów Surfer i Grapher. Podstawy i dobór metod interpolacji. Zasada działania metod kartografii komputerowej (założenia m.in. krigingu, metody odwrotnych odległości, minimalnych krzywizn, regresji wielomianu itd.). Krótkie wprowadzenie do znaczenia geostatystyki w modelowaniu matematycznym. Podstawowa terminologia dotycząca problematyki baz danych. Relacyjny Teoria relacyjnych model danych. Normalizacja danych. Klucze główne, kandydujące i obce. baz danych. Podstawowe relacje między tabelami. Sprzężenia tabel. Reguły więzów integralności danych. Wprowadzenie do systemu zarządzania bazami danych Access. Inne przykładowe systemy zarządzania bazami danych. Projektowanie bazy danych. Przegląd operatorów i funkcji wykorzystywanych w Accessie. Przetwarzanie Zastosowanie znaków wieloznacznych i warunków logicznych w informacji przechowywanych w wyszukiwaniu informacji. Typy kwerend i ich zastosowanie do przetwarzania informacji zawartych w bazie danych. Podstawy języka bazach danych. Podstawy geostatystyki. 2 4 4 SQL. Formularze i raporty. Administrowanie bazą danych. Ćwiczenia Podstawy programów Surfer i Grapher. Zaawansowane funkcje programów Surfer i Grapher. Tworzenie tabel i relacji w systemie Access. Zastosowanie podstawowych narzędzi programów Surfer i Grapher. Struktura przygotowania danych w programach. Narzędzia graficzne i interpolacyjne. Wykonanie prostych ćwiczeń wprowadzających. / kolokwium Analiza statystyczna danych (Excel), techniki interpolacji, dobór metod, zastosowanie variogramów, zastosowanie metody blank, obliczanie błędów rezydualnych, objętości, powierzchni itd. Tworzenie i analiza wykresów - dobór parametrów na potrzeby prezentacji danych. Wizualizacja danych pomiarowych wraz z wykonaniem obliczeń geostatystycznych m.in. dotyczących objętości zbiorników wodnych i zasobów złożowych. Definiowanie pól tabeli z uwzględnieniem reguł poprawności, typów danych i masek wprowadzania. Określanie klucza podstawowego. Indeksowanie pól. Tworzenie odnośników. Zapisywanie i otwieranie tabel. Wprowadzanie, edycja i usuwanie informacji. Tworzenie różnych rodzajów relacji i sprzężeń między tabelami. Wymuszanie więzów integralności. Przeglądanie, filtrowanie i sortowanie danych z użyciem różnych Kwerendy budowanie zapytań i operatorów, funkcji, wyrażeń oraz znaków wieloznacznych i warunków działania na danych. logicznych. Projektowanie różnego typu kwerend w systemie Access. Zmiana typu złączenia tabel w projekcie kwerendy. Podgląd i modyfikacja kwerend w języku SQL. Typy formularzy i raportów oraz przegląd narzędzi wykorzystywanych do Projektowanie ich tworzenia. Wizualna reprezentacja danych – wykresy samodzielne i formularzy i osadzone. raportów. Tworzenie formularzy i raportów w systemie Access. /Sprawdzian. 5 10 4 6 5 16. Literatura podstawowa: Elmasri R., Navathe S., 2005: Wprowadzenie do systemów baz danych, Wyd. Helion, Gliwice. Groh M.J., Stockman J.C., Powell G., Prague C.N., Irwin M.R., Reardon J., 2008: Access 2007PL Biblia. Wyd. Helion. Gliwice. Krawczyk A., Słomka T., 1986: Podstawowe metody matematyczne w geologii. Skrypty AGH, Kraków. Łomnicki A., 1995: Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników PWN. Warszawa. Menu programów pakietu Office i Golden Software 17. Literatura uzupełniająca: Mendrala D., Szeliga M. 2008: Praktyczny kurs SQL. Wyd. Helion. Gliwice 18. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: - uczestnictwo w wykładach, ćwiczeniach - 2 kolokwia - wykonanie ćwiczeń w laboratorium komputerowym. Wymagania merytoryczne: Znajomość podstawowych pojęć z zakresu statystyki opisowej i umiejętność zastosowania ich do wykonania opisu statystycznego populacji danych pomiarowych i eksperymentalnych, z zastosowaniem programu Excel. Umiejętność zastosowania programu Surfer i wyboru metody interpolacji do analizy geostatystycznej danych pomiarowych. Umiejętność wykonania różnego typu wykresów w programie Grapher - wizualizacja danych i dopasowanie linii trendu. Wymagana jest umiejętność tworzenia i wykorzystania baz danych i prostych aplikacji bazodanowych. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 1 Geologia Nazwa przedmiotu: Geofizyka poszukiwawcza Kod przedmiotu: GEOFPO Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia wykład 30 godz. E dla specjalizacji GP Tryb studiów Język stacjonarny polski Punkty ECTS ćwiczenia Z 45 godz. Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Geologii Strukturalnej i Kartografii Geologicznej Prowadzący przedmiot: 3 4 Ćwiczenia: dr hab. Jerzy Sobotka, dr hab. Stanisław Ciechanowicz (Instytut Fizyki Teoretycznej U.Wr.), mgr Jan Farbisz (PBG Wrocław) Wykład: dr hab. Jerzy Sobotka, dr hab. Stanisław Ciechanowicz, mgr Jan Farbisz Koordynator przedmiotu: dr hab. Jerzy Sobotka 19. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Podstawowa wiedza w zakresie fizyki, matematyki oraz geologii 20. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Zajęcia (wykłady i ćwiczenia) realizowane są w 3 blokach tematycznych: - blok (1) - 65% zajęć (dr hab. J. Sobotka): metody sejsmiczne, radiometryczne, akustyczne, płytkie precyzyjne badania sejsmiczne, geofizyka otworowa, kompleksowa interpretacja profilowań otworów wiertniczych; - blok (2) - 25% zajęć (dr hab. S. Ciechanowicz): metody magnetometryczne oraz grawimetryczne; - blok (3) - 10% zajęć (mgr J. Farbisz): PRF-VLF, metoda elektromagnetyczna. Autorskie wykłady monograficzne. Zaawansowane metody geofizyki poszukiwawczej: grawimetryczne, magnetyczne – terenowe oraz geoelektryczne, radiometryczne - otworowe. Podstawy fizyczne metod radiometrycznych. Metodyka prowadzenia badań radiometrii wiertniczej. Przykłady komputerowego modelowania i interpretacja zdjęć przekrojów poszukiwawczych. Interpretacje jakościowe i ilościowe danych radiometrycznych (elektrooporowych, grawimetrycznych, PRF-VLF). Metodyka prowadzenia płytkich pomiarów sejsmicznych. Interpretacja wyników płytkich sejsmicznych badań. Kompleksowa interpretacja profilowań otworów wiertniczych. Ćwiczenia obejmują tematykę wykładów i są prowadzone w: 1) sali komputerowej (interpretacja pomiarów geofizycznych); 2) laboratorium geofizycznym (samodzielne wykonanie pomiarów geofizycznych w warunkach laboratoryjnych); 3) praktyczne ćwiczenia terenowe (metody: sejsmiczna, PS, PRF-VLF, magnetometryczna). 21. Szczegółowy program zajęć (treści programowe wykładów): Temat Zaawansowane metody elektrometrii otworowej. Podstawy fizyczne Zakres prezentowanych zagadnień Mikroprofilowanie oporności, sterowane profilowanie oporności, profilowanie indukcyjne, profilowanie dielektryczne, profilowanie metodą polaryzacji wzbudzonej, profilowanie prądowe, ślizgowych kontaktów. Promieniowanie α, β, γ. Oddziaływanie promieniowania na skały. Liczba godzin 6 2 metod radiometrycznych. Metody radiometrii wiertniczej. Magnetometria. Grawimetria. Geoelektryka. Płytkie pomiary sejsmiczne. Geofizyka otworowa. Naturalna promieniotwórczość skał. Źródła neutronów. Typy sond stosowanych w badaniach radiometrii wiertniczej. Liczniki promieniowania radioaktywnego. Metoda naturalnego profilowania γ. Profilowanie izotopowe. Profilowanie γ – γ. Profilowanie neutronowe (N-N, N- γ, IPNN, PAW). Poszukiwawcze pomiary magnetyczne. Zdjęcia grawimetryczne, interpretacja. Sondowania elektrooporowe, metoda PRF-VLF, interpretacja. Metodyka i interpretacja wyników płytkich sejsmicznych badań 4 4 4 2 Kompleksowa interpretacja profilowań otworów wiertniczych. 2 6 22. Literatura podstawowa: Dzwinel J., 1978: Geofizyka - metody geoelektryczne. Wyd. Geol. Warszawa Fajklewicz Z., 1972: Zarys geofizyki stosowanej. Wyd. Geol. Warszawa. Fajklewicz Z., 1973: Grawimetria poszukiwawcza. Wyd. Geol. Warszawa. Jamrozik J. i in., 1970: Geofizyka - metody sejsmiczne. Wyd. Geol. Warszawa. Jarzyna J., Bala M., Zorski T., 1999: Metody geofizyki otworowej. Wyd. AGH, Kraków. Plewa S., 1970: Geofizyka wiertnicza. Wyd. Geol. Warszawa. Zuberek W. i in., 1985: Ćwiczenia terenowe z geofizyki dla studentów geologii. Wyd. Uniw. Śl., Katowice. Kełt M. 2002: Geofizyka wiertnicza w poszukiwaniu węglowodorów (T. 1-2). Wyd. A. Marszałek., Toruń. 23. Literatura uzupełniająca: Fajklewicz Z., 1973: Grawimetria poszukiwawcza. Wyd. Geol. Warszawa. Stenzel P., Szymanko J., 1973: Metody geofizyczne w badaniach hydrogeologicznych i geologicznoinżynierskich. Wyd. Geol. Warszawa Kasina Z., 1998: Metodyka badań sejsmicznych. Wyd. Inst. GSMiE PAN, Kraków. Teisseyre R., 1983: Fizyka i ewolucja wnętrza Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa. 24. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Egzamin pisemny w formie testowej - 2 testy w ciągu semestru (kombinacja testu otwartego i testu wyboru; część pytań odnosi się do interpretacji wyników profilowań geofizycznych), czas ok. 40 min.; minimum uzyskanie 60% możliwych do zdobycia punktów. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń są sprawozdania, aktywność studenta na ćwiczeniach, obecności. Wymagania merytoryczne: Podstawowa wiedza w zakresie stosowalności różnych metod geofizycznych. Umiejętność dostrzegania związków między stosowaną metodą, a właściwościami fizycznymi skał. Umiejętność interpretacji wyników pomiarowych (sejsmogramów, zdjęć, profilowań, sondowań). Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 2 Geologia Nazwa przedmiotu: Geologia kenozoiku Kod przedmiotu: GEOKEN Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia wykład 30 godz. E x x dla specjalizacji GP Tryb studiów Język stacjonarny polski Punkty ECTS 3 x Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Paleobotaniki, Zakład Kartografii Geologicznej i Geologii Strukturalnej Prowadzący przedmiot: dr Adam Szynkiewicz (blok 1), prof. dr hab. Teresa Kuszell (blok 2) 25. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności z zakresu: Wiedza z zakresu podstaw stratygrafii, analizy środowisk sedymentacyjnych, petrografii skał osadowych, geomorfologii. 26. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Wykład autorski. Celem wykładu jest zapoznanie studentów z wybranymi problemami badań utworów kenozoicznych, metodami badań tych skał, modelami podziałów stratygraficznych utworów kenozoicznych, problemami korelacji stratygraficznych, paleogeografią kenozoiku Europy Środkowej i Polski (ze szczególnym uwzględnieniem genezy węgli brunatnych oraz zlodowaceń o interglacjałów plejstoceńskich), problemami glacitektoniki i genezy współczesnej rzeźby Polski. Po ukończonym kursie student powinien znać procesy zmian paleogeograficznych w Europie Środkowej i w Polsce w okresie kenozoiku, znać podstawowe skały i surowce z tego okresu oraz ich genezę, powinien umieć posługiwać się terminologią i tabelami stratygraficznymi (znać zakresy ich błędów), powinien zdawać sobie sprawę z przebiegających zmian klimatycznych i ich wpływu na szatę roślinna i powstawanie form oraz różnych typów skał (złóż), powinien umieć zaprojektować wiercenia oraz prognozować poziomy wodonośne w utworach kenozoicznych. 27. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Metodologia i metodyka badań. Metody określania wieku osadów. Paleogen. Neogen. Zakres prezentowanych zagadnień Blok (1) - cel i zakres wykładów, zaliczanie, egzamin, literatura; - metodologia badań, etapy badań i uzyskiwane efekty; - dokumentowanie odsłonięć, wierceń, opróbowanie osadów - laboratoria (co wymagają i co uzyskujemy). - metody izotopowe (U/U, U/Th, FT); - metoda paleomagnetyczna; - metody paleozoologiczne (otwornice, ślimaki, kręgowce lądowe); - metody paleobotaniczne (makroszczątki, ziarna pyłków, diagramy); - metody archeologiczne; - ograniczenia metod, błędy dat, korelacje. - podziały stratygraficzne kenozoiku; - podziały stratygraficzne paleogenu; - paleogeografia paleogenu Europy - podziały stratygraficzne neogenu (problem orto- i parastratygrafii). - paleogeografia neogenu Europy, w tym: geneza węgli brunatnych Liczba godzin 2 2 2 2 Granica pliocen/plejstocen. Plejstocen Holocen Glacitektonika Geneza rzeźby współczesnej w Polsce. Palinologia Paleopalinologia Zbiorowiska roślinne kenozoiku. Flory interglacjałów i holocenu. (środowiska sedymentacyjne, zmienność w profilach litologicznych), - stratotypy, datowania; - neogeńskie ruchy górotwórcze, wulkanizm. - problem genezy złóż soli, - kryzys messyński, - pliocen (pojmowanie, paleogeografia) - formalne pojmowanie granicy pliocen/plejstocen; - granica pliocen/plejstocen w utworach lądowych - przyczyny zlodowaceń; - krzywa tlenowa; - glacjały i interglacjały (pojmowanie, ilość, nazewnictwo, korelacje); - podziały plejstocenu; - klimatostratygrafia; - podłoże utworów plejstoceńskich (w Polsce); - wczesny plejstocen; - środkowy i późny plejstocen (paleogeografia, zlodowacenia, interglacjały w Polsce i w Europie - schyłek plejstocenu; przyczyny deglacjacji; - zjawiska peryglacjalne (geneza wydm śródlądowych, geneza lessów); - podziały holocenu, paleogeografia; - optimum klimatyczne, mała epoka lodowa, cywilizacje; - problem globalnego ocieplenia, - dyskusja o aktualnych wynikach badań: zmian grawitacji, zmian pól magnetycznych, impaktów, megawulkanów - problemy dokumentowania geologicznego na obszarach występowania glacitektoniki - przykłady deformacji z odsłonięć i dokumentacji geologicznych - przestrzenne zróżnicowanie oraz następstwo form rzeźby; - pradoliny; - geneza i wiek współczesnej sieci dolinnej Blok (2) - znaczenie palinologii w innych dziedzinach nauki i stosowane metody - podstawowe zagadnienia z paleopalinologii: morfologia sporomorf współczesnych i kopalnych, - metody maceracji różnych typów osadów wykorzystywanych do analizy pyłkowej, - zastosowanie metody w badaniach florystycznych i stratygraficznych kenozoiku, - rozwój i skład zbiorowisk roślinnych w górnej kredzie, paleogenie i neogenie na tle wydarzeń paleoklimatycznych i paleogeograficznych, - sukcesja roślinna zbiorowisk węglotwórczych w powiązaniu ze środowiskami sedymentacyjnymi. - flory neogenu i plejstocenu, - flory epoki lodowej, - zmiany paleoflorystyczne i paleoklimatyczne plejstocenu i holocenu, - palinostratygrafia utworów interglacjalnych, - historia działalności czynnika antropogenicznego, 2 6 2 2 2 2 2 2 2 28. Literatura podstawowa: LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Ss:683. Wydawnictwo PAE, Warszawa. MARCINEK J., 1991 - Lodowce kuli ziemskiej. Ss:218. PWN, Warszawa. MOJSKI E.J., 1993 - Europa w plejstocenie. Ewolucja środowiska przyrodniczego. Ss:332. Wydawnictwo PAE, Warszawa. RÓŻYCKI S. Z., 1972 - Plejstocen Polski Środkowej (na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie), Ss: 315. PWN, Warszawa. RUHLE E. (red.), 1973 - Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Ss:687. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. SKOMPSKI S., 1991 - Fauna czwartorzędowa Polski. Bezkręgowce. Ss:238. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. STANKOWSKI W., 1996 - Wstęp do geologii kenozoiku (ze szczególnym odniesieniem do terytorium Polski). Ss: 185. Wydawnictwa Naukowe UAM, Poznań. STARKEL L., 1977 - Paleogeografia holocenu. Ss:362. PWN, Warszawa. WALCZAK W., 1976 - Jak powstała rzeźba Polski. Biblioteka problemów, T. 222:0-423. PWN, Warszawa. DYBOVA-JACHOWICZ S., SADOWSKA A., 2003 - Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków. 29. Literatura uzupełniająca: BRADLEY R.S., 1994 - Quaternary Paleoclimatology. Methods of Paleoclimatic Reconstruction. Ss. 472. Capman & Hall. London. GALON R., DYLIK J., 1967 - Czwartorzęd Polski,PWN, Warszawa. GALON R., 1972 - Geomorfologia Polski, T. 2 – Niż Polski. PWN, Warszawa. KLIMASZEWSKI M., 1972 - Geomorfologia Polski, T. 1 – Polska Południowa: Góry i Wyżyny. PWN, Warszawa. KOCISZEWSKA-MUSIAŁ G., 1988 - Surowce mineralne czwartorzędu. Ss: 280. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa. KOSTRZEWSKI A. (red.), 1996 - Geneza i stratygrafia utworów czwartorzędowych. T. II, Ss:343, Seria Geografia, Nr 57. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań. KOWALSKI K. (red.), 1989 - Historia i ewolucja lądowej fauny Polski. Folia Quaternaria, 59-60:0-278. Ossolineum, Kraków. KOWALSKI K., 2001 - Pleistocene rodents of Europe. Folia Quaternaria, 72:0-389. PAU, Komisja Paleogeografii Czwartorzędu, Kraków. NADACHOWSKI A., WERDLEIN L. (red.), 1996 - Neogene and Quaternary mammals of the Palaearctic. Acta Zoologica Cracoviensia, vol. 39(1):0-604. Kraków. STARKEL L. (red.), 1991 - Geografia Polski, Środowisko przyrodnicze. Ss:669. PWN, Warszawa. FAEGRI K., IVERSEN I., 1989 - Textbook of pollen analysis. Chichester. 30. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Egzamin pisemny (odpowiedzi na 3 pytania + test na 20 pytań); czas egzaminu 2 godz.; każe pytanie oceniane w skali: 0 – 5 pkt. Do zaliczenia wymagane jest uzyskanie minimum 9 pkt. + 10 pkt z testu. W przypadku uzyskania mniejszej liczby punktów obowiązuje egzamin ustny. Wymagania merytoryczne: Podstawowa wiedza w zakresie: podziałów stratygraficznych, znajomości zasięgów zlodowaceń, zmienności flor w paleogenie i neogenie (z uwzględnieniem węglotwórczych zbiorowisk roślinnych), interglacjałach oraz w holocenie, genezy rzeźby i dolin, złóż i surowców. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 1 Geologia Kod przedmiotu: GEOKEN Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia x x Nazwa przedmiotu: Geologia kenozoiku dla specjalizacji GP Tryb studiów Język stacjonarny polski Punkty ECTS x ćwiczenia Z 2 30 godz. Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Paleobotaniki, Zakład Kartografii Geologicznej i Geologii Strukturalnej Prowadzący przedmiot: blok (1) - dr Adam Szynkiewicz blok (2) - prof. dr hab. Teresa Kuszell, dr Małgorzata Malkiewicz 31. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Podstawowa wiedza z zakresu: geologii dynamicznej, petrografii skał osadowych, sedymentologii, geomorfologii, paleobotaniki i ekologii; rozpoznawanie i opis skał osadowych, podstawy stratygrafii, podstawowe wiadomości o współczesnej szacie roślinnej. 32. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Ćwiczenia realizowane są w dwóch blokach: Blok (1) - rozpoznawanie i opis skał osadowych środowisk: glacjalnych, rzecznych, jeziornych, krasowych; interpretacja profilu litostratygraficznego i podstawy klimatostratygrafii; wykonanie przekroju przez utwory plejstocenu z opisem stratygrafii. Blok (2) - poznanie metody analizy pyłkowej; ziarna pyłku wybranych drzew (szpilkowych i liściastych) oraz krzewów i wybranych roślin zielnych. Konstrukcja diagramów pyłkowych i ich interpretacja na tle znanych stanowisk flor z terenu Polski. Po ukończeniu kursu student po powinien posiadać podstawową wiedzę z zakresu rozpoznawania i opisu utworów kenozoicznych oraz interpretacji zjawisk paleogeograficznych; powinien umieć wykonać kartę otworu geologicznego oraz przekrój przez utwory kenozoiczne; powinien umieć pobrać próbki do analiz laboratoryjnych oraz umieć zinterpretować wyniki analiz paleobotanicznych. 33. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Utwory środowisk glacjalnych, proglacjalnych i peryglacjalnych; zwietrzeliny. Utwory środowisk jeziornych i bagien. Utwory środowisk Zakres prezentowanych zagadnień Blok (1) - instrukcja makroskopowego rozpoznawania i opisu utworów glacjalnych, proglacjalnych i peryglacjalnych; - modele środowisk sedymentacyjnych; - prezentacja próbek z tych środowisk; - samodzielny opis próbek - instrukcja makroskopowego rozpoznawania i opisu utworów glacjalnych, proglacjalnych i peryglacjalnych; - modele środowisk sedymentacyjnych; - prezentacja próbek z tych środowisk; - samodzielny opis próbek - instrukcja makroskopowego rozpoznawania i opisu utworów glacjalnych, Liczba godzin 2 2 2 krasowych Profil litostratygraficzny. Profil litostratygraficzny. Przekrój. (Zadanie 1). Przekrój. (Zadanie 2). Przekrój. (Zadanie 3). Mapa geologiczna. Mapa geologiczna. Analiza pyłkowa. Analiza pyłkowa. Diagram pyłkowy. Interpretacja wyników analizy pyłkowej. proglacjalnych i peryglacjalnych; - modele środowisk sedymentacyjnych; - prezentacja próbek z tych środowisk; - samodzielny opis próbek - karta wiercenia, zasady wykonania, - znaki graficzne litofacji (Instrukcja do Mapy Geologicznej 1:50 000) - wykonanie opisu 10 próbek (symulowane wiercenie); - opis zdarzeń w „miejscu wiercenia” (zasady klimatostratygrafii) - dyskusja nad opisami zdarzeń i prawidłowością ich opisu oraz interpretacji - ćwiczenie metod korelacji warstw. - zasady graficznego wykonywania przekrojów geologicznych przez utwory plejstoceńskie - korelacja warstw - graficzne wykonanie przekroju, numeracja warstw. - wprowadzenie nazw jednostek litostratygraficznych - tabela stratygraficzna - zasady czytania przekrojów geologicznych i map geologicznych zakrytych - zasady opisu geologii wybranego miejsca na mapie geologicznej zakrytej Blok (2) rozpoznawanie budowy ziaren pyłku w wybranych drzew (liściastych i iglastych) oraz krzewów rozpoznawanie i oznaczanie poznanych sporomorf w materiale kopalnym wykonanie diagramu pyłkowego z analizowanych próbek Interpretacja diagramów pyłkowych i określanie wieku badanych osadów w oparciu o porównanie z innymi florami kopalnymi plejstocenu terenów Polski 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 34. Literatura podstawowa: LINDNER L. (red.), 1992 - Czwartorzęd. Osady, metody badań, stratygrafia. Ss:683. Wydawnictwo PAE, Warszawa. RÓŻYCKI S. Z., 1972 - Plejstocen Polski Środkowej (na tle przeszłości w górnym trzeciorzędzie), Ss: 315. PWN, Warszawa. RUHLE E. (red.), 1973 - Metodyka badań osadów czwartorzędowych. Ss:687. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. Instrukcja wykonania Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000. IG Warszawa. 35. Literatura uzupełniająca: Instrukcja wykonania mapy geologiczne w skali 1:50 000; Mapy geologiczne w skali 1:50 000 i objaśnienia do tych map. Faegri K., Iversen I., 1989 - Textbook of pollen analysis. Chichester. Dybowa-Jachowicz S., Sadowska A., 2003 - Palinologia. Wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków. 36. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: - uczestnictwo we wszystkich ćwiczeniach, - oddanie wszystkich prac ćwiczeniowych, - pozytywne zaliczenie wszystkich ćwiczeń. Wymagania merytoryczne: Umiejętność rozpoznawanie i opis skał powstałych w środowiskach sedymentacyjnych lądowych: glacjalnych, rzecznych, jeziornych, krasowych; umiejętność wykonania profilu litostratygraficznego oraz przekroju dla utworów kenozoicznych; umiejętność oznaczania podstawowych sporomorf, umiejętność wykonania, czytania i interpretacji diagramów pyłkowych; umiejętność zastosowania badań palinologicznych do stratygrafii plejstocenu i holocenu. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 1 Geologia Nazwa przedmiotu: Analiza facjalna Kod przedmiotu: FACJAL Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia wykład 30 godz. E dla specjalizacji GP Tryb studiów Język stacjonarny polski ćwiczenia Z 30 godz. Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Geologii Stratygraficznej Prowadzący przedmiot: dr Paweł Raczyński Punkty ECTS 3 2 37. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Podstawowa wiedza w zakresie sedymentologii, paleontologii, geologii dynamicznej i stratygrafii. 38. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Wykład - charakterystyka różnych facji z uwzględnieniem ich zmienności w czasie geologicznym; - naświetlenie związków badań facjalnych z pokrewnymi działami geologii (sedymentologia, geofizyka, stratygrafia, petrologia, geologia dynamiczna, geologia złożowa); - przekazanie aktualnego stanu wiedzy n.t. warunków powstawania osadów,; - wykazanie powiązań między wnioskami z analizy współczesnych procesów a badaniami osadów kopalnych. Ćwiczenia: - metody prezentacji wyników badań facjalnych; - utrwalenie materiału z wykładów w oparciu o konkretne przykłady osadów różnych facji, prezentacja próbek osadów pochodzących z różnych facji - analiza mikrofacjalna – rozpoznawanie składników skał węglanowych, obserwacje mikroskopowe, także z zastosowaniem katodoluminescencji. 39. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Zakres prezentowanych zagadnień - przegląd historycznych definicji analizy facjalnej; - pojęcia facji (w różnych działach geologii); - zarys historii badań (w tym zasady stratygrafii facjalnej); - analiza facjalna a analiza basenowa (podstawowe pojęcia z zakresu analizy basenowej); - konstrukcja map i diagramów facjalnych Stratygrafia sekwencji. - pojęcie względnego poziomu morza; - podstawowe terminy z zakresu stratygrafii sekwencji; - architektura facji w stratygrafii sekwencji; - zastosowanie stratygrafii sekwencji w analizie basenowej; Zagadnienia wstępne. Liczba godzin w- 2 ćw- 4 w- 3 - przykłady wykorzystania metod geofizycznych w analizie facjalnej - znaczenie rzek w powstawaniu osadów na lądzie; - transport materiału w rzekach; - facje rzek roztokowych, meandrujących i anastomozujących; - facje stożków napływowych; - osady rzeczne jako wskaźnik różnych typów basenów sedymentacyjnych; - kopalne osady rzeczne (w tym fluwioglacjalne) - charakterystyka warunków fizycznych i chemicznych różnych Środowisko jeziorne. rodzajów jezior; - transport materiału w jeziorach; - facje jezior systemu otwartego i zamkniętego, jezior glacjalnych, permanentnych i okresowych; - facje węglanowe w jeziorach; - delty jeziorne, - kopalne osady jeziorne z podkreśleniem ich znaczenia złożowego Środowisko pustynne. - czynniki wpływające na rozmieszczenie pustyń; - źródła i transport materiału w środowisku eolicznym; - facje eoliczne; - kopalne osady pustynne jako skały zbiornikowe złóż węglowodorów - minerały ewaporatowe; Osady ewaporatowe. - warunki i modele wytrącania ewaporatów; - ciągi facjalne ewaporatów; - znaczenie ewaporatów w powstawaniu złóż węglowodorów; - kopalne osady ewaporatowe; Środowisko wybrzeża - charakterystyka różnych typów wybrzeży morskich (wybrzeża zdominowane przez pływy, sztormy i falowanie); morskiego. - facje na plażach i w strefie brzegowej; - bariery, laguny, estuaria, delty morskie; - kopalny zapis migracji linii brzegowej Środowisko płytkiego - charakterystyka i rozmieszczenie szelfów; morza z sedymentacją - transport i rozmieszczenie osadów na szelfach; - różnice pomiędzy transgresywnymi a regresywnymi ciągami klastyczną. facjalnymi osadów szelfowych; - zapis kopalny osadów sztormowych na szelfach; - identyfikacja kopalnych osadów szelfowych; - powstawanie węglanów w środowisku morskim; Środowiska morza z - minerały skał węglanowych, składniki auto i allochemiczne sedymentacji - facje w różnych środowiskach sedymentacji węglanowej (rampa, szelf, węglanowej. platformy, węglany głębokomorskie); - geologiczne znaczenie raf; - znaczenie skamieniałości w interpretacji facjalnej osadów węglanowych; - zapis zmian względnego poziomu morza w osadach węglanowych; - przejścia pomiędzy osadami węglanowymi a klastycznymi i ewaporatowymi; - zróżnicowanie osadów węglanowych w różnych okresach czasu geologicznego Dodatkowo na ćwiczeniach: analiza mikrofacjalna (rozpoznawanie składników skał węglanowych w próbkach i płytkach cienkich, podstawy badań katodoluminescencyjnych skał węglanowych, opis płytek cienkich) Środowisko głębokiego - ukształtowanie dna oceanicznego; - transport materiału w oceanach (z podkreśleniem różnic gęstości); morza. - osady pelagiczne, hemipelagiczne i fliszowe; - tempo przyrostu osadu w oceanach; - wpływ głębokości kompensacji węglanu wapnia na charakter osadów Środowisko rzeczne. 40. Literatura podstawowa: Einsele G., 2000. Sedimentary Basins. Evolution, Facies and Sediment Budget. Gradziński R., Kostecka A., Radomski A. Unrug R., 1986. Zarys sedymentologii. Reading H.G., 1996. Sedimentary Environments and Facies. 41. Literatura uzupełniająca: Adams, A.E. & Mackenzie, W.S., 1998. A colour Atlas of Carbonate Sediments and Rocks Under the w- 3 ćw- 2 w- 3 ćw- 2 w- 3 ćw- 2 w- 2 ćw- 2 w- 3 ćw- 2 w- 3 ćw- 2 w- 6 ćw- 12 w- 2 ćw- 2 Miscroscope Allen P., 2000. Procesy kształtujące powierzchnię ziemi. Emery D., Myers K., 1996. Sequence Stratigraphy. Flugel, E., 2003. Microfacies Analysis of Limestones. Krzywiec P., 1993. Stratygrafia sekwencyjna. Prz. Geol. nr 10 Porębski Sz., 1996. Podstawy stratygrafii sekwencji w sukcesjach klastycznych. Prz. Geol. nr. 10 Scholle, P.A., Bedout, D.G., Moore, C.H. (eds), 1983. Carbonate depositional environments. Tucker, M.E. , Wright, V.P., 1990. Carbonate Sedimentology. 42. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Wykład - egzamin pisemny, składający się z pytań o różnym stopniu szczegółowości (dłuższy opis jednego ze środowisk, opis metod badawczych, wyjaśnienia pojęć), część pytań odnosi się do ilustracji - zdjęć, prezentowanych także z projektora), czas ok. 2 godz.; minimum - uzyskanie 50% możliwych do zdobycia punktów Ćwiczenia - zaliczenie sprawdzianów obejmujących materiał z ćwiczeń; esej (mikrofacjalny opis płytki cienkiej) Wymagania merytoryczne: Podstawowa wiedza w zakresie charakterystyki facjalnej osadów. Umiejętność interpretacji rozwoju budowy geologicznej w oparciu o zmienność facjalną osadów. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 2+3 Geologia Kod przedmiotu: GEOSWI Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin wykład (sem. 2) Geologia 39 godz. regionalna wykład świata (sem. 3) 45 godz. Przyporządkowanie przedmiotu: Sposób zaliczenia Tryb studiów Język stacjonarny polski Punkty ECTS Nazwa przedmiotu: 1 x E 3 Zakład Geologii Stratygraficznej Prowadzący przedmiot: dr Joanna Haydukiewicz 43. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x- 1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Wiedza z zakresu geologii dynamicznej, tektoniki, petrologii oraz geologii historycznej. 44. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Celem wykładu jest przedstawienie teorii dotyczących geotektonicznej ewolucji kontynentów i oceanów. Omówienie kryteriów, które posłużyły do wydzielenia głównych jednostek strukturalnych poszczególnych kontynentów i opis ich budowy geologicznej. 45. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Zasadnicze elementy budowy kontynentów i oceanów. Główne jednostki strukturalne Europy. Zakres prezentowanych zagadnień Zasadnicze elementy budowy kontynentów i oceanów. Założenia teorii tektoniki płyt. Główne płyty tektoniczne skorupy ziemskiej. Główne jednostki strukturalne Europy. Budowa kratonu wschodnioeuropejskiego i jego krystalicznych segmentów; Fennoskandia, Sarmacja, Wołgo-Uralia. Platforma wschodnioeuropejska (ryfty, baseny sedymentacyjne i interpretacje ich genezy). Główne jednostki strukturalne poszczególnych orogenów (kaledonidy, Europejskie fanerozoiczne orogeny waryscydy, alpidy), ich zapis litostratygraficzny i interpretacja rozwoju geotektonicznego. Baseny permo-mezozoiczne i kenozoiczne; charakterystyka ich Europejskie baseny sedymentacyjne i rowy wypełnienia i uwarunkowania ich rozwoju. Geneza i historia rozwoju rowów M. Centralnego (rów Limagne, Bresse), górnego i dolnego Renu tektoniczne. (Roer),depresji N Hesji, Rodanu, Egeru. Rozwój basenów Morza Śródziemnego, Czarnego, Północnego, Kaspijskiego i Bałtyckiego. Główny uskok uralski, charakterystyka poszczególnych jednostek Budowa geologiczna geologicznych (zapadlisko przeduralskie, Ural Zachodni, Ural Centralny Uralu. Tagil-Magnitogorsk, Ural Wschodni i strefa trans-uralska. Liczba godzin 3 12 14 12 4 Główne jednostki strukturalne Azji. Główne jednostki strukturalne Afryki. Główne jednostki strukturalne Australii i Antarktydy. Główne jednostki strukturalne Ameryki Północnej. Główne jednostki strukturalne Ameryki Południowej. Historia współczesnych oceanów. Budowa geologiczna kratonów; syberyjskiego, chińskiego, indyjskiego, arabskiego Budowa geologiczna stref fałdowych Ałtaidów, wierchojańko-kołymskiej, alpidów azjatyckich (Tetysidów), azjatyckiej części pasma wokółpacyficznego. Rozwój i wypełnienie basenu zachodniosyberyjskiego i Tarymu. Budowa geologiczna kratonów; Kalahari, kongijski i zachodnioafrykański i pasma panafrykańskiego. Budowa geologiczna fanerozoicznych pasm orogenicznych Gór Przylądkowych, Mauretanidów, Antyatlasu i Atlasu. Fanerozoiczne baseny sedymentacyjne- przykłady; baseny Karoo, Konga, Taoudeni, Tindouf, Saharyjski. Paleozoiczno-kenozoiczne ryfty afrykańske (centralnoafrykańska strefa uskokowa, rowy Nigru, Benue, wschodnioafrykański). Geneza i wypełnienie M. Czerwonego. 10 Budowa geologiczna kratonów. Pilbar, Yilgarn, Gawler i Północnego Baseny pokrywy platformowej (m.inn. Hamersley, Canning, Amadeus, Officer i Carnarvon. Pasma fałdowe Flindersa i Tasmanidów Baseny mezozoiczno-kenozoiczne (Eromanga, Wielki Basen Artezyjski). Budowa geologiczna Antarktydy. Kraton północnoamerykański oraz poszczególne archaiczne i proterozoiczne prowincje geologiczne (Wielkiego Jeziora Niewolniczego, Rae i Hearne. Jeziora Górnego, Nain, Wyoming, Churchill, Wielkiego Jeziora Niedźwiedziego, p. ketilska, p. Yavapai-Mazatzal, grenvillska, centralna) Ryfting późnoproterozoiczny. Baseny sedymentacyjne (Williston, Michigan,Illinois, Pensylwan). Fanerozoiczne orogeny; Appalachy, Innuita, Ouachita, Kordyliery. Budowa Geologiczna Grenlandii. Budowa geologiczna kratonów amazońskiego Sao Francisco, Rio de la Plata, Sao Luis. Masyw Patagonii (platforma) Pasmo orogeniczne Andów - jego główne jednostki strukturalna. Baseny sedymentacyjne (Acre, Solimões, Amazonas, Parnaiba, Parana, Chaco-Paraná ) Basen Zatoki Meksykańskiej i Morza Karaibskiego. 6 Historia otwierania się Atlantyku, Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku. 2 7 8 6 46. Literatura podstawowa: Dallmeyer R. D., Franke W., Weber K. (Eds.), 1995. Pre-Permian Geology of Central and Eastern Europe. Springer -Verlag Berlin Heidelberg. Artykuły z czasopism; Tectonophysics, Gondwana Research , Journal of Structural Geology, African Earth Sciences, Geoscience, Geol. Mag. Materiały pozyskane z internetu. 47. Literatura uzupełniająca: Dadlez R. Jaroszewski W., 1994.Tektonika,Warszawa 1994. Van Andel T. H., 1997.Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. PWN. Stupnicka E. 1978. Zarys geologii regionalnej świata. Warszawa. Mizerski W. 2004. Geologia regionalna kontynentów. Warszawa. 48. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Egzamin pisemny w formie testu (1,5 godz.) Pozytywne zaliczenie - uzyskanie co najmniej 60% punktów - łącznie Wymagania merytoryczne: Znajomość wiedzy dotyczącej genezy kontynentów i współczesnych oceanów i budowy ich zasadniczych jednostek strukturalnych. Umiejętność kojarzenia danych geologicznych w interpretacjach budowy regionalnych jednostek geologicznych. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 2 Geologia Kod przedmiotu: CTGERE Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia x x Nazwa przedmiotu: Geologia regionalna i geologia złóż Tryb studiów stacjonarny ćwiczenia terenowe x 72 godz. (12 dni) Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi Prowadzący przedmiot: Język Punkty ECTS x polski 4 dr Antoni Muszer, dr hab. Henryk Marszałek, prof. dr hab. Andrzej Solecki, dr Wojciech Śliwiński, mgr Michał Rysiukiewicz Koordynator ćwiczeń terenowych: prof. dr hab. Andrzej Solecki 49. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Wiedza z zakresu geologii dynamicznej, sedymentologii, tektoniki, petrologii, mineralogii, geologii historycznej, geologii złóż. 50. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Podstawowa problematyka geologiczna wybranego regionu. Geneza, formy występowania i metody eksploatacji złóż w wybranym regionie. Ćwiczenia realizowane w Polsce (Karpaty, zapadlisko przedkarpackie) i/lub poza granicami kraju (Czechy, Rosja, Ukraina, Rumunia). Szczegółowa problematyka - zależna od miejsca realizacji ćwiczeń. 51. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Zakres prezentowanych zagadnień Budowa geologiczna orogenu na przykładzie Karpat. Zapadlisko przedkarpackie, złoża gazu. Karpaty zewnętrzne, złoża ropy i gazu, skansen naftowy w Bóbrce, odsłonięcia serii menilitowych i diatomitów, mineralizacje uranowe rejonu Bezmiechowej. Strefa pienińska - budowa geologiczna (wąwóz Homole), andezyty G. Wżar. Karpaty wewnętrzne - Tatry. Zakarpacie - (Ukraina, Węgry lub Słowacja) wulkanizm karpacki i jego znaczenie metalogeniczne (metale, perlit). Odsłonięcia granitoidów tarczy ukraińskiej rejonu Humania i przełomu Bugu południowego, krzyworoskie złoża BIF, bazalty Wołynia, mineralizacje Cu-U Old-Redu, profile syluru, dewonu, kredy i neogenu płyty podolskiej, złoża manganu. Odsłonięcia ukraińskie jako możliwość zapoznania się z litologia skał znanych w Polsce tylko z wierceń na obszarze platformy Budowa geologiczna obszaru platformowego na przykładzie płyty podolskiej, platformy Liczba godzin 18 18 scytyjskiej i centralnej części tarczy ukraińskiej. Geologia Rumunii i jej zasoby mineralne. Kimeryjski orogen Gór Krymskich, kenozoiczne osady Kerczu. wschodnioeuropejskiej. Złoża Rosia Monatana, złoża i odsłonięcia soli w Transylwanii, wody termalne, ropa naftowa i sole kamienne rejonu Suczawy. 18 Rozwój orogenu Gór Krymskich od serii taurydzkiej (trias?) po platformę eoceńskich wapieni nummulitowych. Warunki tworzenia się złóż węglowodorów serii Majkopskiej, wulkanizm błotny, rudy żelaza serii kerczeńskiej, rafy mszywiołowe, współczesne jeziora słone i problemy eksploatacji soli. 18 52. Literatura podstawowa: Bac-Moszaszwili M., Gąsienica Szostak M., 1990: Tatry polskie. Przewodnik geologiczny dla turystów. Wyd. Geol. Warszawa Birkenmajer K., 1979: Przewodnik geologiczny po pienińskim pasie skałkowym. Wyd. Geol. Warszawa Bubniak I.M., Solecki A.T., Śliwiński W.R., 2006: Geoeducational potential of southern and southwestern margin of the Ukrainian Craton. Fundacja Ostoja. Wrocław Golonka J., 2004: Plate tectonic evolution of the southern margin of Eurasia in the Mesozoic and Cenozoic. Tectonophysics 381, p. 235-273 Kotański Z. 1971: Przewodnik geologiczny po Tatrach. Wyd. Geol. Warszawa 53. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Aktywny udział w zajęciach, prowadzenie notatek z obserwacji terenowych, wykonanie sprawozdania z wyjazdu. Wymagania merytoryczne: Opanowanie umiejętności pracy terenowej w zakresie geologii złóż kopalin, zdobycie wiedzy na temat struktur geologicznych w skali regionalnej. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 2 Geologia Kod przedmiotu: CTKAR2 Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia x x Nazwa przedmiotu: Kartografia geologiczna II dla specjalizacji GP Tryb studiów Język Punkty ECTS x stacjonarny polski ćwiczenia terenowe x 72 godz. (12 dni) Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Geologii Strukturalnej i Kartografii Geologicznej Prowadzący przedmiot: 4 dr Roman Gotowała 54. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Opanowany zakres intersekcji geologicznej, podstawowa wiedza z geometrii wykreślnej, podstawowa znajomość geologii dynamicznej, analizy strukturalnej, stratygrafii i petrografii. Podstawowa znajomość metodyki prac kartograficznych z kursu kartografii geologicznej I. 55. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Współczesne metody numeryczne w systemach kartograficznych (GIS) i nowoczesne techniki pomiarowe GPS pozwalają tworzyć nową jakość mapy geologicznej. Celem ćwiczeń terenowych z kartografii geologicznej II jest: nauczenie studentów obsługi mobilnych systemów rejestracji numerycznej do dokumentowania i archiwizacji obserwacji terenowych; obsługi systemów GPS do lokalizacji przestrzennej elementów budowy geologicznej definiowanych w numerycznym zapisie GIS w formie geometrii punktu, linii i poligonu; transferu i przetwarzania danych numerycznych z urządzeń mobilnych (terenowych) do stacjonarnych systemów kartograficznych (GIS) i tworzenia numerycznej wersji mapy geologicznej. W metodyce obserwacji geologicznych kurs obejmuje rozszerzony zakres analizy mezostrukturalnej w procesie realizacji mapy geologicznej. Zadanie to realizowane jest w zespołach 2-u osobowych, z których każdy wyposażony jest w odbiornik GPS z rejestratorem przystosowanym do numerycznego zapisu gromadzonych obserwacji geologicznych. Zespoły prowadzą pomiary i obserwacje geologiczne na przydzielonych obszarach 2 - 3 km2 każdy. Dane są opracowywane numerycznie, prace kameralne realizowane są w systemie GIS a wynikiem jest numeryczna mapa geologiczna. Student nabywa umiejętności: obsługi numerycznych systemów rejestrujących, systemów GPS, konstrukcji formularzy bazodanowych do archiwizacji danych geologicznych, tworzenia, edycji i analizy numerycznej mapy geologicznej. Równocześnie rozszerza umiejętność prowadzenia obserwacji geologicznych ze szczególnym uwzględnieniem stosowania metod analizy mezostrukturalnej w interpretacji budowy geologicznej i konstrukcji mapy geologiczne. 56. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Dzień 1: System pomiarowy i odbiorniki GPS. Zakres prezentowanych zagadnień Teoretyczne podstawy systemu i metodyka pomiarów GPS, podstawy obsługi odbiorników GPS, zasady numerycznej rejestracji danych. Budowa geologiczna rejonu ćwiczeń i otaczających nadrzędnych jednostek Liczba godzin 6 Budowa geologiczna rejonu ćwiczeń i regionu. Dzień 2: Obsługa odbiorników GPS i schematy bazodanowe w rejestracji danych geologicznych. regionalnych, szczegóły następstwa stratygraficznego i wydzieleń litologicznych, zespoły strukturalne. Budowa i obsługa odbiorników GPS do rejestracji GIS. Metody pomiarowe stosowane przy rejestracji danych geologicznych: pomiar autonomiczny, z korekcją satelitarną w czasie rzeczywistym SBAS, z korekcją różnicową w postprocessingu. Formaty formularzy do rejestracji danych geologicznych, system kodowania danych geologicznych w rejestracji numerycznej. Konstrukcja schematu kodów geologicznych dla obszaru objętego ćwiczeniami. Cykl dziennego procesu dydaktycznego jest dwuczęściowy i zawiera Dni 3-11: Prace następujące treści programowe: kartograficzne i zasady prowadzenia Część polowa - rejestracja numeryczna atrybutów definiujących elementy budowy obserwacji geologicznej (wydzielenie litologiczne, jednostka stratygraficzna, typ geologicznych z kontaktów, typ struktur tektonicznych, orientacja elementów wykorzystaniem mobilnych systemów strukturalnych) w formularzach bazodanowych rejestratorów z wykorzystaniem przyjętych kodów rejestracji - pomiar lokalizacji obserwowanych elementów budowy geologicznej numerycznej i systemem GPS metodą statyczną lub dynamiczną dostosowaną do rodzaju odbiorników GPS. obserwowanego elementu; punkty - statycznie, linie i poligony dynamicznie - lokalizacja i identyfikacja elementów strukturalnych w terenie na podstawie wczytanej do odbiornika GPS mapy geologicznej z wykorzystaniem funkcji nawigacji do celu - szczegółowa analiza mezostrukturalna w odsłonięciach i rejestracja numeryczna pomiarów - zasady prowadzenia dziennika polowego w systemie rejestracji numerycznej - metodyka pobierania prób skalnych, w tym orientowanych, ich lokalizacja urządzeniami GPS i schemat zapisu numerycznego - metodyka obserwacji uzupełniających z zakresu hydrogeologii, hydrografii, surowców skalnych i warunków geologiczno-inżynierskich z zastosowaniem lokalizacji GPS i numerycznego zapisu Część kameralna dziennych prac kartograficznych - transfer danych z mobilnych urządzeń GPS do komputera stacjonarnego z wykorzystaniem oprogramowania do obsługi odbiorników GPS z zachowaniem struktury atrybutów pomierzonego elementu i jego lokalizacji, metody poprawy jakości pomiaru z wykorzystaniem uśredniania i filtrowania - transfer danych geologicznych do oprogramowania typu GIS (edytora kartograficznego), wyświetlanie danych pomiarowych na tle mapy topograficznej i geologicznej - metodyka konstrukcji mapy dokumentacyjnej w systemach GIS z wykorzystaniem narzędzi filtrowania zarejestrowanych danych - metodyka przygotowania danych z map geologicznych, topograficznych i tabel bazodanowych do wczytania do odbiornika GPS i zasady ich wykorzystania w obserwacjach polowych. - numeryczna edycja mapy dokumentacyjnej Dzień 12: - numeryczna edycja mapy geologicznej Zestawienie - analiza wielowarstwowych stosów z wykorzystaniem map numerycznej mapy geologicznych, topograficznych, numerycznych obrazów terenu geologicznej i (wysokościowy, zdjęcie satelitarne wielopasmowe) i narzędzi GIS do możliwości analizy interpretacji budowy geologicznej. numerycznej. 57. Literatura podstawowa: Lamparski J.: Navstar GPS od teorii do praktyki. Internetowa Księgarnia Techniczna - Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. 2001 TNTmips. Reference Manual. CD with TNTlite for students. Online - www.microimages.com Gaździcki J.: Systemy informacji prestrzennej. PPWK Warszawa-Wrocław, 1990. Hurn J.: GPS. A Guide to the Next Utility. Trimble Navigation. 1989. Hurn J.: Differential GPS Explained. Trimble Navigation. 1993. 58. Literatura uzupełniajaca: Decker D.: GIS Data Sources. John Wiley & Sons, Inc. 2001. 6 54 6 Drury S.A.: Image Interpretation in Geology. Third Edition. Blackwell Science. 2001. 6. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Zaliczenie końcowe wystawiane jest w oparciu o Kartę Zaliczenia, która zawiera oceny za: - dziennik polowy i formularze rejestracji danych - mapę dokumentacyjną numeryczna - obsługę polową GPS i rejestrację danych - obsługę kameralna systemu GPS - program narzędziowy GPS - transfer do systemu GIS - mapę geologiczną numeryczna - wykorzystanie systemu GIS do analizy i interpretacji mapy geologicznej - analizę mezostrukturalną i wykorzystanie numerycznych narzędzi do interpretacji strukturalnej - ocena dzienna za obserwacje geologiczne i wykorzystanie danych numerycznych do bieżącej analizy budowy geologicznej. Wymagania merytoryczne: W części polowej: Umiejętność zastosowania narzędzi numerycznych (rejestrator + GPS) w obserwacjach geologicznych i ich dokumentowaniu. Umiejętność opracowania logicznego i przejrzystego schematu atrybutów opisujących i lokalizujących elementy budowy geologicznej do kodowego zapisu numerycznego. Zastosowanie metod analizy mezostrukturalnej do interpretacji budowy geologicznej. W części kameralnej: Umiejętność przetworzenia polowych danych numerycznych do sytemu stacjonarnego w schemacie: Odbiornik GPS - Program Narzędziowy GPS - System GIS z Bazą Danych - System Edycji Kartograficznej. Umiejętność wykorzystania dostępnych narzędzi numerycznych, oprogramowania i wieloźródłowych danych do wykonania numerycznej mapy geologicznej i interpretacji budowy geologicznej obszaru ćwiczeń. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 3 Geologia Kierunek studiów: Poszukiwanie, rozpoznawanie i ocena ekonomiczna złóż Kod przedmiotu: POSZLO Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia wykład 30 godz. E x x dla specjalizacji GP Tryb studiów Język stacjonarny polski Punkty ECTS 3 x Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi Prowadzący przedmiot: dr Antoni Muszer 59. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Wiedza z zakresu geologii złóż, górnictwa i wiertnictwa, podstaw prawnych, matematyki, informatyki. 60. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Metody badawcze. Sporządzanie prognoz geologiczno-złożowych. Sporządzanie programów i projektów badań geologicznych dla poszukiwania, rozpoznawania i dokumentowania złóż - różnych grup kopalin. Prowadzenie bieżącej dokumentacji, robót poszukiwawczych, rozpoznawczych i dokumentacyjnych złóż kopalin i innych prac geologicznych lub hydrogeologicznych i geologiczno-inżynierskich. Sporządzanie dokumentacji wynikowej. Ocena złóż pod względem ich wartości gospodarczej. Prowadzenie prac geologicznych związanych z obsługą geologiczną zakładów górniczych. Opracowanie wytycznych dla eksploatacji. Określenie kierunków racjonalnej gospodarki surowcami mineralnymi oraz określenie wartości złoża. Prawne podstawy projektowania, rozpoznawania i dokumentowania badań geologicznych. Projekty badań geologicznych. Typy dokumentacji geologicznych i podstawy ich opracowania. Uprawnienia zawodowe do prac geologicznych. Dozór geologiczny: zadania, zasady. Nadzór geologiczny: przepisy i realizacja. Struktura, rola i zadania administracji państwowej w realizacji prac oraz rejestracji zasobów. Zarządzanie zasobami. Nowe kierunki zagospodarowania i wykorzystania zasobów (ekologiczne technologie). 61. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Wstęp. Informacje wprowadzające. Odkrycie kopaliny i udokumentowanie jej zasobów. Historie odkrywania złóż. Sposoby rozpoznania złóż - Zakres prezentowanych zagadnień Liczba godzin Pojęcia kopalina, surowiec, rodzaj, jakość, wartość użytkowa kopaliny, cena kopaliny, kształtowanie się cen kopalin. 0,5 Badania podstawowe, poszukiwanie złóż, rozpoznanie złóż. 0,5 - wyczerpywanie się złóż - konieczność poszukiwań złóż na dużych głębokościach - rosnące koszty uruchomienia i eksploatacji - geologicznych warunków występowania - formy złoża 0,5 1 od czego zależą. Czynniki wpływające na poszukiwanie złóż. Klasyfikacje złóż kopalin. Kryteria jakości kopalin, kryteria bilansowości. Bilans zasobów złóż kopalin. Oznaki występowania złóż wprowadzenie. Przesłanki występowania złóż. Metody poszukiwania i rozpoznawania złóż. Zasady planowania i prognozowania - budowy i wielkości - rodzaju kopaliny - własności fizycznych i chemicznych - wartości użytkowej - skali zapotrzebowania na kopalinę itp. Czynniki związane z: z rodzajem kopaliny - jej wartością użytkową - jakością - zasobami - głębokością występowania - budową i formą złoża - dostępnością górniczą - położeniem geograficznym - zagospodarowaniem obszaru - stosunkami demograficznymi - możliwościami technologicznymi, technicznymi, organizacyjnymi - ze stanem rozpoznania geologicznego - z popytem i podażą surowca w kraju i zagranicą - z polityką cenową państwa (państw) - z ochroną środowiska naturalnego ze względu na zastosowanie (klasyfikacja przemysłowa), klasyfikacja technologiczna, klasyfikacja ze względu na znaczenie gospodarcze, klasyfikacja ze względu na częstość występowania, klasyfikacja ze względu na miejsce wykorzystania -wielkości zasobów - jakości kopaliny - warunków występowania (geologiczno-geograficzne) - poziomu techniki i technologii - od metody wzbogacania i przeróbki - popytu i podaży - od etapu rozpoznania złoża - stosunków politycznych w państwie - struktury gospodarczej państwa, itp. -Schemat stosowania kryteriów bilansowości -Kryteria bilansowości a parametry ekonomiczne -Postęp techniczny, technologiczny, organizacyjny - wychodnie złóż - oznaki geomorfologiczne - zmiany wtórne otaczających skał - przejawy mineralizacji (okruszcowania) - aureole i potoki rozproszenia - oznaki mineralogiczne - niegeologiczne oznaki występowania złoż przesłanki genetyczne przesłanki mineralogiczne przesłanki magmowe przesłanki strukturalne przesłanki metamorfogeniczne przesłanki stratygraficzne przesłanki litologiczne przesłanki facjalne przesłanki paleogeograficzne (złoż Au-paleorzeki) przesłanki paleoklimatyczne przesłanki złożowe (znajomość innych złóż) przesłanki geofizyczne przesłanki hydrochemiczne przesłanki geochemiczne, itp. -teledetekcyjne -geologiczne -mineralogiczne -geochemiczne -geofizyczne powierzchniowe -geofizyczne otworowe Zależności prognozowania od badań geologicznych Typy prognoz 1,5 1 2 2 2 1 poszukiwań. Zasady poszukiwania złóż, stadia prac poszukiwaczych. Zasady rozpoznania złóż, stadia rozpoznania. Roboty górnicze i wiertnicze w pracach geologicznych, rozmieszczenie wyrobisk rozpoznawczych. Opróbowanie prac geologicznych. Kryteria podziału prognoz Ocena koncepcji poszukiwawczych Wartość zasobów perspektywicznych Prace poszukiwawcze wstępne Prace poszukiwawcze właściwe Stadia rozpoznawania, wstępne, szczegółowe, eksploatacyjne. Środki techniczne rozpoznania Podział wyrobisk rozpoznawczych Podział wierceń Odległości pomiędzy wyrobiskami Typy sieci poszukiwawczo-rozpoznawczych Sposoby zagęszczenia wyrobisk Sposoby zniekształcenia sieci wyrobisk rozpoznawczych Sposoby pobierania próbek Sieci opróbowania Narzędzia do pobierania próbek Pobieranie próbek z otworów wiertniczych Opróbowanie zwiercin Opróbowanie urobku Uśrednianie próbek - obliczenie ilości kopaliny znajdującej się w złożu Szacowanie - klasyfikacja zasobów polegająca na ocenie wiarygodności uzyskanych zasobów. wyników obliczeń - określenie przydatności gospodarczej obliczonych zasobów Dokumentacja złoża Sporządzanie dokumentacji Forma i treść dokumentacji, część syntetyczna, część szczegółowa kopalin. Zatwierdzanie dokumentacji Kategorie dokumentacji kopalin stałych, ciekłych i gazowych-różnice Gromadzenie i postępowanie z dokumentacjami geologicznymi Sporządzanie dokumentacji geologicznej uproszczonej Inne dokumentacje niż dokumentacja geologiczna złoża kopaliny, hydrogeologiczna i geologiczno-inżynierska Opłaty eksploatacyjne Obliczanie zasobów. Wstęp teoretyczny Geometryzacja złoża, modele geometryzacji Obliczenia zasobów metodami geometryczno-geologicznymi, geometryczno-statystycznymi, pośrednimi Kryteria metod obliczeń zasobów Miąższość złoża pozorna i rzeczywista-sposoby obliczeń Składnik użyteczny - sposoby obliczeń Błędy w obliczeniach zasobów i wiarygodność oszacowania Straty kopalin surowców - postępowania i złożenie wniosku koncesyjnego na poszukiwanie lub Koncesje. rozpoznawanie złóż kopalin - zakres koncesji - koncesja na wydobycie kopaliny - tryb wygaśnięcia koncesji - kategorie prac geologicznych Uprawnienia - wniosek o ubieganie się o kategorię uprawnienia geologiczne. - postępowanie egzaminacyjne, świadectwo uprawnienia Omówienie klasyfikacji opartej na trzech osiach: Międzynarodowa -stopniu geologicznego rozpoznania (oś G) klasyfikacja złóż -poziomie techniczno-ekonomicznego poznania (oś F) kopalin stałych. -stopniu ekonomicznej efektywności (oś E) 1 2 2 2 2 3 4 1 1 1 62. Literatura podstawowa: Bakirow A.A. (1973). Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Wyd. Geol. Bolewski A., Gruszczyk H. (1989): Geologia gospodarcza. Gałkiewicz T (1976): Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin stałych. Wyd. Geol. Gruszczyk H. (1982): Metodyka poszukiwań złóż kopalin stałych. Wyd. Geol. Komisja Zasobów Kopalin. Wytyczne dokumentowania złóż kopalin stałych w kategorii D1-do A. MOŚZNiL. KZK. Warszawa 1991. Nieć M. (1982): Geologia kopalniana. Wyd. Geol. Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 18.08.1994 w sprawie gromadzenia informacji i próbek uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych i sposobu postępowania z próbkami i dokumentacjami geologicznymi. Przeg. Geol. v.42. nr 12, 1994. Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 18.08.1994 w sprawie projektu prac geologicznych. Przeg. Geol. v.42.nr 12, 1994. Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 23.08.1994 w sprawie dokumentacji geologicznej złóż kopalin. Przeg. Geol. v.42.nr 12,1994. Trembecki A.S. (1974): Szacowanie zasobów złóż surowców mineralnych. Wyd. Geol. Ustawa: Prawo Geologiczno-górnicze z dnia 4 lutego 1994. Dz.U. nr 27. 63. Literatura uzupełniająca: Dziennik Ustaw nr 27: Prawo geologiczne i górnicze Czasopisma: Nafta, Technika poszukiwań, Górnictwo odkrywkowe Bolewski A., Gruszczyk H. (1989) - Geologia gospodarcza. Wyd. Geol. Warszawa. Gruszczyk H. (1984) – Nauka o złożach. Wyd. Geol. Warszawa. Górecka T., Szwed-Lorenz J., Ślusarczyk S. (1979) - Geologia złożowa. Wrocław. PolitechnikaWrocławska. Bolewski A., Ney R., Smakowski T. (red) 1993: Bilans gospodarki surowcami mineralnymi w Polsce na tle gospodarki światowej. CPPGSMiE PAN Kraków, MOŚZNiL, MPiH. Cabała J., 1998 Uwagi o zmienności niektórych parametrów rud Zn-Pb występujących w perspektywicznych obszarach złożowych rejonu olkuskiego. W: Wykorzystanie zasobów złóż kopalin użytecznych pt. Wpływ zmian modelu gospodarczego na gospodarkę zasobami złóż nr 33. PAN, MOŚZNiL, AGH. Kraków. s. 181-188. Cabała J. Konstantynowicz E.,1999: Charakterystyka śląsko-krakowskich złóż cynku i ołowiu oraz perspektywy eksploatacji tych rud. W: "Perspektywy geologii złożowej i ekonomicznej w Polsce: Prace Naukowe UŚ nr 1809 s. 76-98. Cabala J., 2000: Prospects for Zn-Pb ore mining in Poland with regard to ore quality in discovered deposits. In: Mine Planing and Equipment Selection 2000. Balkema p 177-182 Nieć M. (red) 1991: Wytyczne dokumentowania złóż kopalin stałych w kategoriach D-1 do A. Komisja Zasobów Kopalin. MOŚZNiL Warszawa Nieć M., (red) 1994: Zalecane kryteria bilansowości złóż kopalin. MOŚZNiL KZK Warszawa Przeniosło S., (red) 1996: Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. MOŚZNiL - PIG Warszawa. World Metal Statistics Yearbook 64. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: Egzamin pisemny w formie testowej (kombinacja testu otwartego i testu wyboru; czas ok. 2,0 godz.; minimum uzyskanie 51% możliwych do zdobycia punktów. Wymagania merytoryczne: Podstawowa wiedza w zakresie prowadzenia prac geologicznych, opracowania wytycznych dla eksploatacji, określania kierunków racjonalnej gospodarki surowcami mineralnymi oraz określania wartości złoża (szacowania złoża). Ponadto prawne podstawy projektowania, rozpoznawania i dokumentowania badań geologicznych. Jednostka prowadząca: Instytut Nauk Geologicznych KARTA PRZEDMIOTU Stopień studiów: Studia II stopnia (magisterskie) Kierunek studiów: Semestr: 3 Geologia Status przedmiotu: obligatoryjny Forma zajęć/ Liczba godzin Sposób zaliczenia x x Kierunek studiów: Poszukiwanie, rozpoznawanie i ocena ekonomiczna złóż Kod przedmiotu: POSZLO dla specjalizacji GP Tryb studiów Punkty ECTS x stacjonarny Ćwiczenia 45 godz. Język polski Z 4 Przyporządkowanie przedmiotu: Zakład Gospodarki Surowcami Mineralnymi Prowadzący przedmiot: dr Antoni Muszer, dr Wojciech Śliwiński, dr hab. prof. Andrzej Solecki 65. Wymagania wstępne 1.1. Nazwy przedmiotów lub wprowadzających treści kształcenia: -x1.2. Niezbędna wiedza i umiejętności: Wiedza z zakresu geologii złóż, górnictwa i wiertnictwa, podstaw prawnych, matematyki, informatyki. 66. Założenia i cele, metody oraz efekty kształcenia: Ćwiczenia realizowane są w trzech niezależnych od siebie blokach tematycznych: - blok sporządzania podstawowych map złożowych - blok obliczeń zasobów złóż kopalin stałych, ciekłych i gazowych - blok sporządzania wniosków koncesyjnych, projektów praz geologiczno-rozpoznawczych, dokumentacji złóż kopalin stałych, ciekłych i gazowych. Bloki ćwiczeniowe mają na celu przygotowanie studentów do wykonywania prac poszukiwawczorozpoznawczych w przedsiębiorstwach geologicznych oraz przygotować studentów do pracy w komórkach geologicznych znajdujących się w organach administracyjnych państwa, tj. wojewódzkich, powiatowych i gminnych. 67. Szczegółowy program zajęć (treści programowe): Temat Sporządzanie map stropu, spągu, miąższości złóż. Sporządzanie przekrojów geologicznych przez złoża. Modelowanie geostatystyczne podstawowych parametrów złożowych. Obliczenia zasobów złóż kopalin różnymi Zakres prezentowanych zagadnień Liczba godzin Zajęcia praktyczne, wykonywanie map złożowych przy użyciu programu Surfer. 5 Zajęcia praktyczne, wykonywanie przekrojów przy użyciu programu Surfer i Grapher, projektowanie wierceń geologicznych, sporządzanie siatek wierceń. 5 Zajęcia praktyczne, nauka i obsługiwanie programów geostatystycznych, graficznych: Surfer, Grapher, Geo-eas, Vario itp. 5 Zajęcia praktyczne, metoda trójkątów, czworokątów, wieloboków Bołdyriewa, przekrojów geologicznych (metoda blokowa i liniowa), 15 metodami. Sporządzanie wniosku koncesyjnego na eksploatację złóż kopalin. Sporządzanie projektu badań geologicznoposzukiwawczych. Sporządzanie projektu badań geologicznorozpoznawczych. Sporządzanie dokumentacji geologicznej złóż kopalin stałych. metoda Trembeckiego, metoda spadku wydajności złoża, izolinii, średniej arytmetycznej, bloków geologicznych, bloków eksploatacyjnych, itp. Zajęcia praktyczne, wykorzystanie umiejętności nabytych w pierwszej części ćwiczeń. 2 Zajęcia praktyczne, wykorzystanie umiejętności nabytych w pierwszej części ćwiczeń. 3 Zajęcia praktyczne, wykorzystanie umiejętności nabytych w pierwszej części ćwiczeń. 5 Zajęcia praktyczne, wykorzystanie umiejętności nabytych w pierwszej części ćwiczeń. 5 68. Literatura podstawowa: Bakirow A.A. (1973). Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Wyd. Geol. Bolewski A., Gruszczyk H. (1989): Geologia gospodarcza. Gałkiewicz T (1976): Poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin stałych. Wyd. Geol. Gruszczyk H. (1982): Metodyka poszukiwań złóż kopalin stałych. Wyd. Geol. Komisja Zasobów Kopalin. Wytyczne dokumentowania złóż kopalin stałych w kategorii D1-do A. MOŚZNiL. KZK. Warszawa 1991. Nieć M. (1982): Geologia kopalniana. Wyd. Geol. Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 18.08.1994 w sprawie gromadzenia informacji i próbek uzyskanych w wyniku prowadzenia prac geologicznych i sposobu postępowania z próbkami i dokumentacjami geologicznymi. Przeg. Geol. v.42.nr 12,1994. Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 18.08.1994 w sprawie projektu prac geologicznych. Przeg. Geol. v.42.nr 12,1994. Rozporządzenie Ministra OŚZNiL z dnia 23.08.1994 w sprawie dokumentacji geologicznej złóż kopalin. Przeg. Geol. v.42.nr 12,1994. Trembecki A.S. (1974): Szacowanie zasobów złóż surowców mineralnych. Wyd. Geol. Ustawa: Prawo Geologiczno-górnicze z dnia 4 lutego 1994. Dz.U. nr 27. 69. Literatura uzupełniająca: Dziennik Ustaw nr 27: Prawo geologiczne i górnicze Czasopisma: Nafta, Technika poszukiwań, Górnictwo odkrywkowe Bolewski A., Gruszczyk H. (1989) - Geologia gospodarcza. Wyd. Geol. Warszawa. Gruszczyk H. (1984) - Nauka o złożach. Wyd. Geol. Warszawa. Górecka T., Szwed-Lorenz J., Ślusarczyk S. (1979) - Geologia złożowa. Wrocław. Politechnika Wrocławska. 70. Warunki zaliczenia: Wymagania formalne: - zaliczenie bloku sporządzania podstawowych map złożowych - zaliczenie bloku obliczeń zasobów złóż kopalin stałych, ciekłych i gazowych - zaliczenie bloku sporządzania wniosków koncesyjnych, projektów prac geologiczno-rozpoznawczych, dokumentacji złóż kopalin stałych, ciekłych i gazowych. Po wykonaniu ćwiczeń praktycznych bloki zaliczane są na ocenę przez prowadzących, nie zaliczenie bloku tematycznego uniemożliwia zaliczenie przedmiotu. Wymagania merytoryczne: Opanowanie wiedzy dotyczącej sporządzania map rozkłady parametrów złożowych, wykonywania podstawowych map stropu, spągu, miąższości złóż kopalni stałych, ciekłych i gazowych, projektowania podstawowych czynności terenowych geologa. Nabycie wiedzy pozwalającej na samodzielne sporządzanie i realizację prac geologiczno-poszukiwawczych, prac geologiczno-rozpoznawczych oraz szacowania zasobów kopalin.