Pomoc publiczna | 4 grudnia 2014 r. 1 1. Źródła prawa pomocy

Pomoc publiczna | 4 grudnia 2014 r.
1. Źródła prawa pomocy publicznej
1) Artykuł 107 TfUE
(dawny artykuł 87 TWE)
1. Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc
przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w
jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie
niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem
wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami
Członkowskimi.
2. Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:
a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem
że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów;
b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub
innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi;
c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec
dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania
niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem. Pięć lat po wejściu w
życie Traktatu z Lizbony, Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć decyzję uchylającą niniejszą
literę.
3. Za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana:
a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom
życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego
zatrudnienia, jak również regionów, o których mowa w artykule 349, z uwzględnieniem ich
sytuacji strukturalnej, gospodarczej i społecznej;
b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot
wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym
zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego;
c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych
regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie
sprzecznym ze wspólnym interesem;
d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie
zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze
wspólnym interesem;
e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc na wniosek Komisji.
2) Dyrektywy, np. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014
r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w
zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu,
3) Orzecznictwo TSUE,
4) Wytyczne, np. Komunikat Komisji Wytyczne wspólnotowe dotyczące finansowania
portów lotniczych i pomocy państwa na rozpoczęcie działalności dla
przedsiębiorstw lotniczych oferujących przeloty z regionalnych portów lotniczych
(2005/C 312/01).
2. Przesłanki pomocy publicznej
1)
przyznawana z zasobów państwowych,
2)
na warunkach korzystniejszych niż rynkowe,
3)
sprzyja niektórym przedsiębiorstwom (selektywna),
1
Pomoc publiczna | 4 grudnia 2014 r.
4)
ma antykonkurencyjny charakter.
3. Zmiany w ramach reformy modernizacyjnej (State Aid Modernisation, SAM)
CEL
ŚRODEK
STATUS
Rewizja, optymalizacja i
konsolidacja głównych
aktów i wytycznych
Wytyczne dotyczące pomocy państwa na
ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw
niefinansowych znajdujących się w trudnej
sytuacji
Obowiązują od 1 sierpnia
2014
Wytyczne w sprawie pomocy regionalnej na
lata 2014–2020
Obowiązują od 1 lipca
2014
Zasady ramowe dotyczące pomocy państwa
na działalność badawczą, rozwojową i
innowacyjną
Obowiązują od 1 lipca
2014
Wytyczne w sprawie pomocy państwa na
ochronę środowiska i cele związane z
energią w latach 2014-2020
Obowiązują od 1 lipca
2014
Kryteria analizy zgodności z rynkiem
wewnętrznym pomocy państwa na
wspieranie realizacji ważnych projektów
stanowiących przedmiot wspólnego
europejskiego zainteresowania
Obowiązują od 1 lipca
2014
Wytyczne Unii w sprawie pomocy państwa
na rzecz promowania inwestycji w zakresie
finansowania ryzyka
Obowiązują od 1 lipca
2014
Wytyczne UE w sprawie stosowania reguł
pomocy państwa w odniesieniu do szybkiej
budowy/rozbudowy sieci
szerokopasmowych
Obowiązują od 27 styczeń
2013
Wytyczne dotyczące pomocy państwa na
rzecz portów lotniczych i przedsiębiorstw
lotniczych
Obowiązują od 2 kwietnia
2014
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014
z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające
niektóre rodzaje pomocy za zgodne z
rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu
art. 107 i 108 Traktatu
Obowiązują od 1 lipca
2014
Rozporządzenie Rady (UE) nr 733/2013 z
dnia 22 lipca 2013 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 994/98 dotyczące
stosowania art. 92 i 93 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską do
niektórych kategorii horyzontalnej pomocy
państwa
Obowiązują od 20
sierpnia 2013
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013
z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie
stosowania art. 107 i 108 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej do
Obowiązują od 1 stycznia
2014
Rewizja rozporządzeń
2
Pomoc publiczna | 4 grudnia 2014 r.
pomocy de minimis
Wyjaśnienie pojęcia z
dziedziny pomocy
państwa
Komunikat Komisji
Unowocześnienie
rozporządzenia
proceduralnego w
dziedzinie pomocy
państwa
Rozporządzenie Komisji (UE) nr 372/2014 z
dnia 9 kwietnia 2014 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 794/2004 w
odniesieniu do obliczania niektórych
terminów, rozpatrywania skarg oraz
identyfikacji i ochrony informacji poufnych
Obowiązują od 1 maja
2014
Ewaluacja programów
pomocowych
Komunikat Komisji ws. ewaluacji pomocy
Przyjęto 28 maja 2014
Wzrost przejrzystości w
przyznawaniu pomocy
Komunikat Komisji zmieniający komunikaty
Komisji dotyczące Wytycznych UE w
sprawie stosowania reguł pomocy państwa w
odniesieniu do szybkiej budowy/rozbudowy
sieci szerokopasmowych, Wytycznych w
sprawie pomocy regionalnej na lata 2014–
2020, pomocy państwa przeznaczonej na
filmy i inne utwory audiowizualne,
Wytycznych w sprawie pomocy państwa na
rzecz promowania inwestycji w zakresie
finansowania ryzyka oraz Wytycznych w
sprawie pomocy państwa na rzecz portów
lotniczych i przedsiębiorstw lotniczych
Projekt - Zawiadomienie Komisji w
sprawie pojęcia pomocy państwa w
rozumieniu art.107 ust. 1 TFUE
Konsultacje prowadzone
w okresie 17.01.2014 do
14.03.2014
4. Test prywatnego inwestora
Ocena działań podejmowanych przez podmioty publiczne względem przedsiębiorców
dokonywana w celu stwierdzenia, czy wsparcie udzielane przez te podmioty ze środków
publicznych stanowi pomoc publiczną, czy też jest dokonywane na warunkach akceptowalnych
również dla inwestora prywatnego, który będąc w sytuacji analogicznej do podmiotu
publicznego, w szczególności pod względem posiadanych udziałów lub akcji, przewidując zwrot
z zaangażowanego kapitału oraz uwzględniając poziom ryzyka towarzyszącego inwestycji i
zakres zabezpieczeń, zachowałby się tak samo jak podmiot publiczny. Podstawowym kryterium
analizy jest więc kryterium typowych zachowań rynkowych. Jeśli wynik testu jest pozytywny,
czyli przedsiębiorca uzyskuje od podmiotu publicznego wsparcie na analogicznych warunkach,
jak od prywatnych podmiotów, to oznacza, że nie mamy do czynienia z pomocą publiczną.
5. Kazus
Gdynia Kossakowo
www.wikipedia.pl
www.dziennikwschodni.pl
www.wyborcza.biz
3 września 2009 ogłoszony został przetarg na plan generalny portu lotniczego, natomiast 18 grudnia
oddano do użytku nową wieżę kontroli lotów. 18 października 2010 został ogłoszony przetarg na
budowę terminalu pasażerskiego. W 2010 została powołana samorządowa spółka Pomorska Kolej
Metropolitalna, której jednym z celów jest skomunikowanie portu lotniczego w Kosakowie z
aglomeracją trójmiejską.
3
Pomoc publiczna | 4 grudnia 2014 r.
W grudniu 2010 rozstrzygnięto konkurs na projekt terminala w Gdyni-Kosakowie, który wygrała
warszawska firma ATI. W początku 2012 r. prace budowlane przy jego realizacji rozpoczęła firma
Sport Halls z Wrocławia, która za 20,9 mln zł w niespełna rok wybuduje terminal GA (General
Aviation): parterowy obiekt o powierzchni zabudowy 3,9 tys. m kw i kubaturze 21,3 tys. m sześc.
Jednocześnie realizowana jest budowa budynku dla lotniskowej straży pożarnej.
Do realizacji pozostaje jeszcze modernizacja płyty postojowej dla samolotów (przewidywana
realizacja w trybie zaprojektuj i wybuduj) oraz budowa bazy paliwowej.
Planuje się, że przez pierwsze lata istnienia lotnisko będzie przyjmować niewielkie samoloty
biznesowe, loty cargo i czarterowe. Według założeń biznesowych port lotniczy w Gdyni do roku 2030
będzie w stanie przyjąć 1,5 mln pasażerów rocznie. Zakłada się, że po 10 latach wydatki portu
lotniczego będą pokrywane przez przychody.
Prezydent Gdyni Wojciech Szczurek oświadczył, że samorządy Gdyni i gminy Kosakowo nie
zgadzają się ze stanowiskiem KE oraz, że są "zdeterminowane, aby lotnisko w Gdyni działało".
- Komisja Europejska stwierdziła, że środki publiczne przekazane przez gminy Gdynia i Kosakowo na
rzecz portu lotniczego Gdynia-Kosakowo przyznają beneficjentowi nienależną przewagę
konkurencyjną, w szczególności nad lotniskiem w Gdańsku, co stanowi naruszenie unijnych zasad
pomocy państwa - czytamy w komunikacie KE.
Komisja dodała, że zasady te nie pozwalają krajom UE na przyznawanie pomocy na "powielanie"
infrastruktury portów lotniczych, jeśli popyt na nią jest niewystarczający, "jako że prowadziłoby to do
zakłóceń konkurencji między portami lotniczymi i marnotrawienia pieniędzy podatnika".
- Aby przywrócić sytuację, która panowała na rynku przed udzieleniem pomocy, port lotniczy GdyniaKosakowo ma zwrócić nienależnie wypłacone środki w kwocie 21,8 mln euro (91,7 mln złotych).
Ułatwi to złagodzenie zakłóceń konkurencji spowodowanych przez pomoc państwa - podsumowuje
KE.
Rzecznik KE ds. konkurencji Antoine Colombani potwierdził, że KE uznała pomoc udzieloną
polskiemu lotnisku za niezgodną z zasadami UE, co oznacza, że Polska musi odzyskać dotychczas
udzielone wsparcie i zwrócić je lokalnym władzom.
- Komisja podjęła tę decyzję, ponieważ doszła do wniosku, że pomoc była niepotrzebna, biorąc pod
uwagę fakt, że lotnisko w Gdyni jest oddalone 25 kilometrów od lotniska w Gdańsku, a samo lotnisko
w Gdańsku jest wykorzystywane tylko w 60 procentach swoich możliwości - uzasadniał rzecznik. Możemy tylko żałować, że Polska nie notyfikowała tych środków (KE) przed wdrażaniem projektu,
więc ta pomoc musi być odzyskana - dodał.
Jak poinformował, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa, kraje UE mają dwa miesiące na
wyjaśnienie KE, jak mają zamiar odzyskać pomoc i kolejne 2 miesiące na rzeczywiste jej odzyskanie.
- Oczywiście każda decyzja Komisji Europejskiej może być zaskarżona przed sądem UE (EU General
Court) - powiedział pytany o to, co Polska może zrobić, jeśli nie zgodzi się z decyzją KE.
We wrześniu 2012 r. Polska powiadomiła KE o dokapitalizowaniu przez lokalne władze Gdyni i
Kosakowa firmy odpowiedzialnej za budowę i obsługę portu lotniczego Gdynia-Kosakowo.
W przesłanym PAP oświadczeniu prezydent Gdyni Wojciech Szczurek napisał, że "samorządy miasta
Gdyni i gminy Kosakowo nie zgadzają się ze stanowiskiem Komisji Europejskiej, która uznała, że
Spółka Port Lotniczy Gdynia–Kosakowo otrzymała niedozwoloną pomoc publiczną”.
"Zdaniem obu samorządów wspólnicy Spółki dołożyli należytej staranności, by zgodnie z
obowiązującymi przepisami prawa unijnego, a także analizami prawnymi i ekonomicznymi rynku
lotniczego, opracowanymi przez niezależne międzynarodowe i krajowe firmy doradcze, realizować
cel, czyli przekształcić część lotniska wojskowego w cywilne” – napisał prezydent Gdyni.
Poinformował, że wspólnicy spółki uzyskali wszystkie wymagane przepisami decyzje i zgody
właściwych urzędów. Został sporządzony Test Prywatnego Inwestora, który wykazał, że budowa
lotniska cywilnego Gdynia–Kosakowo jest zasadna oraz że "udziałowcy publiczni działają tak, jak
racjonalnie postępujący i kierujący się względami ekonomicznymi inwestor”.
4
Pomoc publiczna | 4 grudnia 2014 r.
Oświadczenie kończy deklaracja, że Gdynia i Kosakowo są zdeterminowane, by kontynuować prace
nad stworzoną infrastrukturą lotniskową, "realizując tym samym zapisy strategii rozwoju transportu
lotniczego na Pomorzu”.
Wcześniej Wojciech Szczurek mówił mediom, że jeśli decyzja o przyznaniu pomocy publicznej
lotnisku w Kosakowie będzie negatywna, to spółka upadnie. Przedstawiciele miasta podkreślali, że
powstała infrastruktura pozostanie i będą dążyć do tego, by na działającym lotnisku wojskowym
mogła być prowadzona działalność cywilna.
Spółka Port Lotniczy Gdynia-Kosakowo ma kapitał w wysokości 91 mln zł, z tego 85 mln należy do
Gdyni, a 6 mln do Kosakowa. 70 mln z tej kwoty przeznaczono na budowę infrastruktury lotniska.
Zarząd Portu Lotniczego Gdynia-Kosakowo Sp. z o.o. złożył w dniu 12 marca 2014 r. wniosek o
ogłoszenie upadłości likwidacyjnej.
Sąd Rejonowy w Gdańsku ogłosił w dniu 7 maja 2014 r., upadłość spółki zarządzającej Portem
Lotniczym.
5