Warszawiak obywatelem świata - wykład prof.Zbigniewa Romka

Warszawiak obywatelem świata
SŁOWO
JAKO NARZĘDZIE
KOMUNIKACJI
prof. PAN, dr hab. Zbigniew Romek
świat teatru
Jak się prezentujesz: 60% (twoja energia i pewność siebie)
Jak brzmisz: 30% (głos)
Co mówisz: 10%
(merytoryczna treść)
czy
zastanawialiśmy się
jak się prezentujemy i
jak brzmimy ?
… ile czasu temu
poświęcamy?
wg ankiety BBC …
…WIĘKSZOŚĆ LUDZI
BOI SIĘ
poza śmiercią
kalectwem
rozwodem
PUBLICZNEGO
PRZEMAWIANIA
i występowania
Czy masz kłopoty z
publicznym
zabieraniem głosu?
… jakiego typu?
Zdenerwowanie
jest naturalne,
MOBILIZUJE
30-80 %
… źle gdy go brak
lub gdy paraliżuje!
Jak pokonać zdenerwowanie?
• częste występy, na przekór tremie
(to można polubić)
• ćwiczenia panowania nad sobą i swymi
nerwami / zachowaniem
…najgłupsza rada - nie denerwuj się!
… ćwiczenia codziennie w domu i przed
prezentacją/odprawą/występem/egaminem
• ćwiczenia poparte refleksją – jak to robię? …
pożyteczny feedback zaufanej osoby (informacja o
własnym działaniu – o jego wartości wyjściowej)
PODSTAWA - ZACHOWAĆ …
ŚWIADOMĄ OBECNOŚĆ:
świadomość tego co dzieje się w tobie i dookoła
– całym sobą jesteś „tu i teraz” / odczuwam teraźniejszość
… nie takie łatwe, bo:
– życie zawodowe nakierowane na przyszłość lub wynika z przeszłości
– ciągle pędzimy, okradamy się z dnia dzisiejszego
– żyjemy w ciągłym napięciu, stres:
– blokuje naturalny przepływ energii, naszą witalność,
– pod kluczem trzymane nasze myśli, emocje, uczucia
– aktorzy uczą się organicznego odprężenia fizycznego,
…myślenia własnym ciałem
ŚWIADOMA OBECNOŚĆ:
żyjemy w ciągłym napięciu i gubimy jakość „bycia”
…gdy ona jest – wtedy:
1. czujemy się bardziej sobą,
2. zupełnie inaczej podchodzimy do ludzi
3. lepsze wzajemne porozumienie i
oddziaływanie na innych
JESTEŚMY BARDZIEJ OBECNI:
jakbyś WRÓCIŁ/A do siebie DO DOMU
przejawy świadomej obecności:
– nie spieszysz się, jesteś spokojny/a, opanowany/a i
autentyczny/a
– wypowiadasz się z energią i przekonaniem
– w naturalny sposób wzbudzasz uwagę i
zainteresowanie słuchaczy, nawiązujesz więź z
odbiorcami
– gdy prowadzisz zebranie/masz referat/bierzesz
udział w dyskusji - panujesz nad salą/zebranymi,
np. korygujesz złe rozmieszczenie uczestników,
wady oświetlenia, złe ustawienie ekranu, reagujesz
na zachowanie zebranych …
• blokada świadomej obecności -objawy fizjologiczne:
napinamy ciało, brak swobodnego oddechu
u źródła świadomej obecności:
• poczucie bliższego związku z naszym ciałem
• czujemy się swobodnie w swoim ciele
– w dzieciństwie potrafiliśmy fizycznie wyrażać swe stany
emocjonalne
– dorośli blokują część swej natury przez:
• napinanie ciała
• blokowanie swobodnego oddechu
• dorośli do 15% czasu w ciągu dnia czują bliższy
związek ze swym ciałem
… WARTO TO ZMIENIĆ !!!
ĆWICZENIA MOGĄ
WZMOCNIĆ
stan naszej świadomej obecności
• ciało, jego postawa, gesty – wpływają na
nasze myślenie
• nasza psychika ujawnia się w naszych
gestach, postawie, ciele
•embodyment
Jak pokonać blokady?
• RELAKSACJA
– naprężamy biodra, nogi, ramiona, barki, całe ciało
– sztywne ciało to sztywna umysłowość
– 10 min., zamknięte oczy, siedzimy wygodnie (leżymy na
podłodze), 3 książki pod głową, rozluźniamy całe ciało,
głęboko oddychamy, uwalniamy się od napięcia,
wyobrażamy sobie zieloną trawę, słońce, …
Jak pokonać blokady?
• ODDYCHANIE
– oddychamy płytko, górną częścią klatki piersiowej
– płytkie doświadczanie samego siebie
– 10 min. stoimy (leżymy na podłodze), dłonie na brzuchu
poniżej pępka, oddychamy unosząc dłonie
Jak pokonać blokady?
• STABILIZACJA
– uczucie mocnego stania na nogach
– czujesz siłę, pewność i wsparcie, że masz
prawo tu być
– stoimy na rozstawionych nogach, nie usztywniamy
kolan, wpierw delikatnie „wpychamy” stopy w
podłoże, z podeszwy „wyrastają korzenie”
Jak pokonać blokady?
• PODZIELNA UWAGA
– rejestrujesz co się dzieje wewnątrz ciebie i dookoła
mówisz pewnie i reagujesz na głosy polemiczne
– zamknij oczy, skoncentruj się na swym wnętrzu (oddychaniu,
kontakcie stóp z podłogą, ciała jako całości), całą świadomość
skoncentruj na sobie;
– potem wsłuchaj się w odgłosy z zewnątrz, za chwilę otworzysz oczy
ale zachowasz świadomość siebie,
– po otwarciu oczu myśl, że to świat zewnętrzny przychodzi do ciebie
… ćwicz podzielność uwagi w życiu codziennym: w
czasie rozmowy koncentruj część uwagi na sobie, część
na rozmówcy,
– zastanów się w jakim stopniu podzieliłeś uwagę
(IDEAŁ to 50 na 50)
Jak pokonać blokady?
BRZMIENIE GŁOSU
– rozwinąć głos, tzn. uwolnić głos naturalny
– podstawą oddech swobodnie przepływający przez ciało
– głos otwarty, tzn. wydech wychodzi z podbrzusza (przez
brzuch, klatkę piersiową, gardło,wychodzi ustami)
– głos jest cieplejszy, bogatszy w brzmieniu, przekazuje
bogatą mieszankę uczuć i myśli
ĆWICZENIE GŁOSU:
– Uwalnianie głowy, barków, kręgosłupa
– Masaż twarzy, rozluźnienie szczęki (naśladowanie żucia)
BRZMIENIE GŁOSU
radość samego wydobywania z siebie dźwięków
– wymawiaj/śpiewaj w różnych tonach:
„bri, bro, bra, bre, bri, bro, bru”,
„baba ci koguta niesie”, „moja mamo, moja miła”,
„u znajomych talent mija u mnie się rozwija”.
– trenuj łamańce językowe:
„z rozentuzjazmowanego tłumu wyindywidualizował się
niezidentyfikowany prestidigitator”
– recytowanie poezji (np. poczuj się lokomotywą w
wierszu Tuwima)
ZNAJDŹ NATURALNY TON SWEGO GŁOSU
Stoi na stacji lokomotywa, wielka ogromna
i pot z niej spływa tłusta oliwa.
Stoi i sapie, dyszy i dmucha,
żar z rozgrzanego jej brzucha bucha!
Buch – jak gorąco,
Uch – jak gorąco,
Puff – jak gorąco,
Uff – jak gorąco,
Już ledwo sapie już ledwo zipie
A jeszcze palacz węgiel nią sypie.
Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu,
Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi;
Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi,
Omijam koralowe ostrowy burzanu.
Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu;
Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek
łodzi;
Tam z dala błyszczy obłok? Tam jutrzenka
wschodzi?
To błyszczy Dniestr, to weszła lampa Akermanu.
Stójmy! – jak cicho! – słyszę ciągnące żurawie,
Których by nie dościgły źrenice sokoła;
Słyszę kędy się motyl kołysa na trawie,
Kędy wąż śliską piersią dotyka się zioła.
W takiej ciszy! – tak ucho natężam ciekawie,
Że słyszałbym glos z Litwy. – Jedźmy, nikt nie
woła
Adam Mickiewicz, Stepy Akermańskie
TO NIE NERWY
same z siebie
STANOWIĄ PROBLEM
ale
NEGATYWNE
INFORMACJE,
które wysyłasz do siebie
KRYTYK WEWNĘTRZNY
• Dobra wiadomość: rozwiązanie tkwi w Twej głowie
• Zła: krytyk znajduje się tam od dłuższego czasu
• efekt umiejętności wykorzystywania nauk z
przeszłości (nie uświadamiamy sobie)
• przyswajamy sobie nauki z dzieciństwa, młodości
(przechodzisz przez ulicę, rozglądasz się)
• GLINIARZE W GŁOWIE
… zadanie – trzeba go zidentyfikować
typowe wewnętrzne głosy krytyczne:
•
•
•
•
•
•
•
•
Za bardzo się denerwujesz i wszystko popsujesz
Oni nie chcą słuchać tego co mam im powiedzieć
Nie mam nic ciekawego do powiedzenia
Nie chcą mnie słuchać, za mało znaczę
Zapomnisz o czymś ważnym
Nie czuję się bezpiecznie
Nie uda ci się tego zrobić dobrze
Nie przygotowałem się dobrze, nie będę umiał
odpowiedzieć na wątpliwości
• Nic co nie jest doskonałe, nie jest dostatecznie dobre
krytyk wewnętrzny
• UŚWIADOM SOBIE JEGO ISTNIENIE
– aktywna wyobraźnia lub praktyczna identyfikacja
• POZNAJ JEGO FIZYCZNY i EMOCJONALNY
WPŁYWU NA CIEBIE
– reakcje fizyczne: pocenie się dłoni, ściskanie pięści,
drżenie nogi, nadmierne ruchy, patrzenie w podłogę
– reakcje emocjonalne: skrępowanie, zawstydzenie,
odrętwienie, niepewność, poczucie śmieszności…
SKUTEK: dekoncentracja, zapominanie, brak kontaktu
wzrokowego, nadmierne przyspieszanie, chęć ucieczki
• NASZ REJESTR REAKCJI
– aktywna wyobraźnia lub praktyczna identyfikacja
krytyk wewnętrzny
• DOCIERANIE DO ŹRÓDEŁ
– kiedyś ktoś coś powiedział lub coś się wydarzyło
– uwierzyłeś w to co ktoś powiedział lub przyjąłeś jakieś
założenie na temat wydarzenia
– dokonałeś internalizacji (przyswojenia) przeświadczenia
lub założeń
– zaczęły one działać jako „krytyk wewnętrzny”
– ma na ciebie wpływ, gdy publicznie przemawiasz
• „kryty wewnętrzny” rodzi się zazwyczaj jako
niezbędna strategia przetrwania
• TROPIENIE POCZĄTKÓW KRYTYKA
WEWNĘTRZNEGO – przypomnij sobie …
POZYTYWNE
wewnętrzne obrazy i głosy
WEWNĘTRZNY TRENER
JAK ZOSTAŁEM PROFESOREM?
wspomnienie
z …
wczesnego
dzieciństwa !!!
WEWNĘTRZNY TRENER
• PAMIĘĆ ZMYSLOWA – odtworzenie stanu
emocjonalnego, kiedy czuliśmy się doskonale
– miejsca,
– zajęcia,
– osoby
• ZRÓB LISTĘ TAKICH SYTUACJI
• przed wystąpieniem:
– usiądź w spokoju na kilka minut,
– poćwicz oddychanie,
– przywołaj pozytywne wspomnienia,
W TRAKCIE - kolejne wspomnienia
WEWNĘTRZNY TRENER
• AKTYWNA WYOBRAŹNIA – sen na jawie, ale ty
decydujesz co się wydarzy, jesteś autorem i szefem
przywołującym odpowiednie wspomnienia i obrazy
• Tworzenie słów antidotum: słowa krytyczne i ich
przeciwstawienie: „zanudzisz ich” - „jesteś interesujący”
(wybierasz dla ciebie najważniejsze)
• Wyobrażasz sobie (GRA WYOBRAŹNI):
– wewnętrznego trenera (lepiej idealnego,
nieistniejącego w rzeczywistości)
– trener jest z tobą, udziela ci nieustannego poparcia, jest
zaprzeczeniem powstania pierwotnego problemu
– krytyk wewnętrzny odchodzi pokonany
WEWNĘTRZNY TRENER
• TWORZENIE NOWEJ MAPY pamięci
(pozytywnej), wypieranie starej (negatywnej)
• Przygotowujesz się gdy zbliża się sytuacja,
która wywoła „wewnętrznego krytyka”
• Pozwól wewnętrznemu trenerowi
pokonać krytyka wewnętrznego
• Warto ćwiczyć „pamięć zmysłową” i
„aktywną wyobraźnię” – by pokonywać
„krytyka wewnętrznego”
… jak spełniły się moje
MŁODZIEŃCZE MARZENIA
by
zostać
aktorem
Jak odegrać zadaną rolę?
• technika/warsztat gry aktorów w teatrze
• AUTENTYCZNOŚĆ
– wyszukanie wiarygodnych, osobistych i emocjonalnych
więzi z daną postacią: „od środka na zewnątrz”
–„nie malujemy”, nie przerysowujemy
– NAKŁADAMY MASKI, one przeszkadzają w dotarciu
do odbiorcy, NIE JESTEŚMY PRZEKONUJĄCY
• być autentycznym, czasami to trudne –
świadomość masek, jakie się nosi
UWAGA !
w każdym z NAS
MOŻE być / jest
WIELE
POSTACI
…POMYŚL KIEDY, JAKĄ
POWINIENEŚ ZAGRAĆ
byś był autentyczny?
GRAMY w życiu różne ROLE ?
• dobry król
– porządek/rozwaga/dokładność
• wielka matka
– troska/zaufanie/ciepło
• szamanka
– kreatywność/żywiołowość/entuzjazm
• wojownik
– zdecydowanie/zaangażowanie/pewność
KIEDY ?
• DOBRY KRÓL – energia: statyczna, męska
–
–
–
–
…oferuje „widok z tronu”
POSTAWA: dostojna, autorytatywna, nieruchoma,
wyprostowana, opanowana, uroczysta
GESTY: powolne, metodyczne, wyważone, pewne,
znaczące
TON GŁOSU: silny, wyraźny, rozsądny, logiczny,
czysty, bezstronny, „właściwy”, znający się na rzeczy,
autorytatywny
SŁOWA i ZDANIA: „Struktura”, „Cele”, „Kwestie”,
‘Plan”, „Wnioski”, „Porządek dzienny”, „Pragnę
powiadomić was o…”, „Pragnę oficjalnie podziękować
X za jej wkład…”
• porządek/rozwaga/dokładność
KIEDY ?
• WIELKA MATKA - energia: statyczna żeńska
…traktuje audytorium jak przyjaciela
– POSTAWA: zrelaksowana, bezpośrednia, na tym
samym poziomie co odbiorcy (jeżeli to możliwe)
– GESTY: otwarte, ogarniające, przyjacielskie,
wspierające, przychylne
– TON GŁOSU: ciepły, uspokajający, serdeczny,
pozytywny, współczujący, płynący z głębi serca,
zachęcający, miękki, opiekuńczy, optymistyczny
– SŁOWA i ZDANIA: „Cześć wam”, „Witam
wszystkich”, „Jak sobie dzisiaj radzicie?”, „Ludzie to
nasz największy atut…”, „Znam to uczucie…”
• troska/zaufanie/ciepło
Twoja ulubiona postać ?
• SZAMANKA – enargia: dynamiczna męska
–
–
–
–
…wyczarowuje nową perspektywę
POSTAWA: lekka, pełna wdzięku, nieoficjalna, żywa
GESTY: zróżnicowane, otwarte, nieprzewidywalne,
spontaniczne, używa mowy ciała
TON GŁOSU: zmienny, pytający, ożywiony, melodyjny,
dźwięczny, dostosowany do nastroju – brak schematu
SŁOWA i ZDANIA: „Wyobraźcie sobie”, „Czuję, że to
się dzieje”, „A co myślicie o tym?”, „A co, jeżeli…”,
„Odrzućcie stare schematy…”, „Zabawmy się!”
• kreatywność/żywiołowość/entuzjazm
KIEDY ?
• WOJOWNIK – dynamiczna męska
… rzuca „wezwanie do broni”
– POSTAWA: stojąca, wyprostowana, silna, pełna werwy,
„zwierzęca czujność”
– GESTY: przekonujące, bezpośrednie, gwałtowne,
energiczne, ożywione, silny kontakt wzrokowy
– TON GŁOSU: zaangażowany, płomienny, pozytywny,
przekonujący, szybki, głośny, optymistyczny
– SŁOWA i ZDANIA: „Możemy to zrobić”, „Cel jest w
naszym zasięgu… jeszcze jeden zryw”, „Będziemy
potrzebować…”, „Chcę, żebyście…”, „Zaczynajmy!”
• zdecydowanie/zaangażowanie/pewność
KILKA rad TECHNICZNYCH
• Cały czas poświęcamy na opracowanie materiału,
trzeba też PRZYGOTOWAĆ SIEBIE!
• Przygotowania zewnętrzne
– Wizja lokalna miejsca (układ przestrzenny,
pomoce techniczne) ½ godz. przed wystąpieniem
– TY DOWODZISZ, TY W CENTRALNYM
MIEJSCU (nie PowerPoint)
– Czy miejsce gdzie stoisz zapewnia Ci
DOBRY KONTAKT ZE SŁUCHACZAMI ?
RADY TECHNICZNE
– Czy masz do dyspozycji stolik na notatki, wodę do picia,
szklankę, czy stolik jest dostatecznie duży, czy stoi w
odpowiednim miejscu?
– Przećwicz wejście zza kulis, sprawdź czy nie ma tam
kabli, przeszkód, blokad …
– Przeprowadź próbę dźwięku
– Proś o mikrofon przypinany do ubrania (gwarancja
swobodnego poruszania się)
– Noś wygodny strój (nie uciskamy ciała w okolicach szyi,
brzucha - koszula z luźnym kołnierzykiem)
– Wypij słabą czarną herbatę (kawa zwiększa niepokój)
RADY TECHNICZNE
• PRZYGOTOWANIA WEWNĘTRZNE:
– Świadomość emocjonalna, przyznanie się do
odczuwania zdenerwowania i emocji
– NIE PROBUJ NIC ZMIENIAĆ, głęboko oddychaj,
wsłuchaj się w siebie, skup się na doznaniach z tym
związanych
– Świadoma obecność i fizyczna świadomość, kiedy się
myjesz i ubierasz zwracaj uwagę na swój oddech, ciężar
stóp, śniadanie jedz wolniej, zwracaj uwagę na smak, gdy
wychodzisz na dwór poczuj wiatr na twarzy, zwróć
uwagę na powietrze, zapachy, dźwięki
BĄDŹ ŚWIADOM WSZYSTKIEGO i wszystkich wokół
RADY TECHNICZNE
• Rozgrzewka głosu
• Pokonaj blokady (krytyka wewnętrznego,
przywołaj trenera wewnętrznego)
• Przypomnij sobie miejsca, zajęcia, osoby, które
wprawiają Cię w dobry nastrój (pamięć zmysłowa)
• Przywołaj postać jaka będziesz przedstawiał w
czasie prezentacji
• Zdejmij maskę, bądź autentyczny
• Przed rozpoczęciem w wprowadź stan podzielnej
uwagi, zachowaj świadomą obecność – monitoruj
audytorium, może potrzebna zmiana rozpoczęcia
RADY TECHNICZNE
• po zakończonej prezentacji Twojej osoby,
w swoim rytmie, w swoim tempie zajmij
wyznaczone miejsce
• po zajęciu miejsca – „usadów się”,
oddychaj głęboko, ustabilizuj się,
• czujesz się odprężony, gotowy, pewny
siebie, jesteś autentyczny i
świadomie obecny -
JESTEŚ GOTÓW, BY ZACZYNAĆ…
Dziękuję za uwagę!
prof. PAN, dr hab. Zbigniew Romek